KUNST CULTUUR
Ijskoude perfectie in De Sneeuwkoningin i :hnstina
moet in elk geval niet de film willen
Branco
groots
R6
Mini Maxi stoppen als theaterduo
■étJÖ
Miljoen voor cultuurprojecten
Flora Verbrugge wilde een voorstelling waarbij kinderen 'oh' en 'ah' roepen
^eelversie 'Met grote blijdschap', onder regie Porgy Franssen, in Leidse Schouwburg
Meer dan een salon
kan La Rêveuse niet aan
ti
dinsdag 24 februari 2004
- Dit portret van Lady
rinses van Wales, is de
bosaanwinst van de
e kunstverzamelaar
>aatchi. Het is geschil-
>r Stella Vine, een voor
tripper die nog nooit
leven een schilderij
ocht. Het portret van
iet bloed rond de
eeft als titel 'Hi Paul
come over' en is vanaf
zien in de Saatchi Gal-
den haag/anp - Na dertig jaar
komt er een einde aan het thea
terduo Mini Maxi. Waarom
de twee stoppen, gaan Karei de
Rooy (Mini) en Peter de Jong
(Maxi) morgen vertellen op een
persconferentie in de Koninklij
ke Schouwburg in Den Haag.
Dan melden ze ook, hoe ze hun
theatercarrière verder vorm wil
len geven.
De manager van het duo wilde
gisteren nog niet zeggen wat de
reden is om een einde te maken
aan de samenwerking. Wel
werd vorig najaar al duidelijk
dat de toemee van het tweetal
enkele maanden werd onder
broken omdat Maxi was getrof
fen door een dubbele nekher-
nia. Artsen bekeken toen de
mogelijkheid van een operatie
of andere behandeling.
De twee waren vorig jaar juist
bezig met het theaterprogram
ma '30 jaar theater', dat be
stond uit een compilatie van
hun beste acts in de afgelopen
dertig jaar. In die periode wer
den de sterk in lengte verschil
lende artiesten bekend om hun
clowneske acts, met veel ruimte
voor kolder, parodieën, circus
acts en goochelkunst.
In oktober 1999 werden ze bei
den Ridder in de Orde van de
Nederlandse Leeuw. Ook won
nen ze eerder de Zilveren Roos
van Montreux. Het komisch-
muzikale stel begon in 1969 bij
Tom Manders ('Dorus') en ging
in de jaren '70 aan de slag met
eigen programma's. In de loop
der jaren maakten ze toemees
door onder meer België, Duits
land, Frankrijk, de Verenigde
Staten, Nieuw-Zeeland, Rus
land en Taiwan.
Ia.;
Karei de Rooy (Mini) en Peter de Jong (Maxi): einde aan samenwer
king. Foto: ANP/Robin Utrecht
den haag/anp - De staatssecre-
tarissen Van der Laan (cultuur)
en Nicolaï (buitenlandse zaken)
geven bijna 1 miljoen euro aan
vier internationale cultuurpro
jecten. Het gaat om plannen die
'iets nieuws toevoegen aan de
international profilering van
de Nederlandse cultuur'.
Onder de gelukkigen is het
Kunstgewerbemuseum der
Staatliche Kunstsammlungen
Dresden, dat 120.000 euro krijgt
voor een internationale ten
toonstelling van 16e en 17e
eeuwse kunst waarin de tulp
centraal staat. De Stichting
Combattimento Consort Am
sterdam ontvangt 400.000 euro
voor Opera Agrippina van Han
del, die ook naar nieuwe lidsta
ten van de Europese Unie gaat.
Het Centraal Museum in
Utrecht krijgt 200.000 euro voor
de reizende tentoonstelling
"Vuur van de Vikingen'. De
Stadsschouwburg Utrecht krijgt
275.000 euro voor 'Paradise
Lost 2', de programmering van
35 theatervoorstellingen uit
Midden- en Oost-Europese lan
den, tijdens het Nederlands
voorzitterschap van de Europe
se Unie.
Ax Jnden-
olsteijnprijs
Heek
Lee
nan,,]
Gn
Ni
teriP
am - Jean-Paul Heek
eerste Jip Golsteijn
Btiekprijs gekregen. De
rker van Aloha, Jazz en
dcrant en sinds kort De
f ontving de prijs gis-
ig in Paradiso in Am-
De prijs, bestaande uit
s van 5000 euro, is be-
or bijzondere jouma-
irestaties op het gebied
li opulaire cultuur, in het
r interviews en repor-
;r popcultuur, film, li-
en massamedia. De
leiding is genoemd
n 2002 overleden pop-
it Jip Golsteijn.
,v,cei
trio
ink
ikau
vic
door Ton Ouwehand
r Awards
reikt
- 'Jerry Springer - The
an de Britse componist
Harris heeft zondag-
er Olivier-awards in de
isleept. Deze productie
jeruchte Amerikaanse
kreeg de prestigieuze
eaterprijzen in onder
categorie beste musi-
thew Kelly werd gelau-
de beste toneelacteur
rol van de zwakbe-
,enny in 'Of Mice and
di Dench kreeg een
oor haar gehele oeuvre,
tkins kreeg de prijs van
trice voor haar rol in
Michael Grandage
derscheiden als beste
r voor 'Caligula'.
meer prijzen
Musical Gala
am - Dit jaar worden er
C John Kraaijkamp Musi-
ÜL ds toegekend. Het pu-
namelijk via de ANWB
i toekennen aan zowel
ie (maximaal elf men-
let podium) als een gro-
:al (vanaf twaalf). De
ok uitgebreid en bestaat
larjan Berk, Mary Mi-
arrie Stevens, Haye van
den en Seth Gaaikema,
In Willigenburg, Tom
Jacques d'Ancona en
ér Rob Wiegman. Voor
en komen dit jaar 21
tri $5 van twaalf producen-
anmerking.
den haag - 'De Sneeuwkonin
gin', het sprookje van Hans
Christian Andersen, is door
jeugdtheater Sonnevanck in mu-
ziektheatervorm gegoten. Flora
Verbrugge, sinds de oprichting
veertien jaar geleden artistiek
leider van jeugdtheatergezel
schap, was als kind al gefasci
neerd door dit sprookje. Die fas
cinatie is nooit opgehouden. Het
kon dus niet anders of ze zou dit
verhaal een keer op de planken
brengen.
In 'De Sneeuwkoningin' draait
het eigenlijk allemaal om een
trol die een spiegel heeft ge
maakt waarmee alles wat mooi
is, lelijk wordt weerspiegeld.
Die spiegel valt uiteen in mil
joenen stukjes. En de jonge Kay
krijgt een splinter in zijn oog.
Vanaf dat moment ziet hij alles
anders. Alles wat hij ooit mooi
vond, vindt Kay nu lelijk en
vies.
Maar dan gaat het sneeuwen,
Kay wordt betoverd. Hij is vat
baar geworden voor de lokroep
van de Sneeuwkoningin. Met
zijn slee vliegt hij door de lucht
naar haar ijspaleis, de plek van
de kristallen, ijskoude perfectie.
Niet wetend dat een langer ver
blijf daar zijn dood zal beteke
nen. Maar natuurlijk komt alles
goed.
Flora Verbrugge: „Het is zo'n
mooi verhaal. Bij die jongen
vallen de schellen van de ogen.
Hij ziet de werkelijkheid ineens.
Het sprookjesachtige, waar klei
ne kinderen zich zo heerlijk aan
kunnen overgeven, is ineens
verdwenen. Vul het allemaal
maar in: sinterklaas bestaat
niet, mijn vader is ook maar
een gewone sukkel... Hij is in
eens het kind niet meer dat be
reid is alles leuk en mooi te vin
den. Hij komt erachter dat het
allemaal niet zo leuk is. De we
reld zoals hij die altijd ervaren
heeft, is heel anders. Het klopt
niet. Dat verhaal wilde ik vertel
len."
„Ik wist vanaf het begin dat dit
geen kleine zaalproductie kon
'De Sneeuwkoningin' is de grootste productie ooit voor Jeugdtheater Sonnevanck. Foto: GPD/Ben van Duin
worden. Het is een verhaal dat
over de onmetelijke ruimte
gaat. Die jongen vliegt door de
lucht over eindeloze sneeuw
landschappen. Dan zijn er
maar twee mogelijkheden. Of
wel je doet een beroep op de
fantasie van het publiek. Dan
kun je het klein houden. Dan
wordt het een productie voor
twee acteurs in een klaslokaal.
De andere mogelijkheid is dat
je het groot aanpakt. Dan laat je
die enorme ruimte echt zien."
De herinnering hoe ze zelf als
achtjarig meisje in het grote
Carré gebiologeerd werd door
een voorstelling van het Scapi-
noballet, gaf misschien wel de
doorslag voor die laatste optie
te kiezen. „Ik heb de afgelopen
veertien jaar met Sonnevanck
altijd theater gemaakt met een
mooi, maar sober toneelbeeld.
Ik raakte ervan doordrongen
dat ik nu eens een voorstelling
wilde waar je kinderen in de
zaal 'oh' en 'ah' hoort roepen."
Ze heeft geen spijt van die be
slissing, integendeel. „Ik vind
het heerlijk al die mogelijkhe
den van een grote zaal, stoeien
met licht, technici met een
headset. Ik vind het allemaal
fantastisch, kinderachtig hè?"
'De Sneeuwkoningin' is de
grootste productie ooit voor
Sonnevanck. Met twee acteurs,
acht acterende vocalisten en
vier instrumentalisten hebben
ze veertien man op het podium.
Met de regie, regie-assistente,
lichtmensen, geluidstechnici,
productieleiding, muzikaal lei
der en technici achter de scher
men zijn ze met deze voorstel
ling met 27 mensen 'on the
road'. Verbrugge wist dat wan
neer ze voor de grote aanpak
koos, ze ook een koor op het
podium wilde. „Bij dat ijspaleis,
bij die sneeuwvlakten hoorde ik
al lange ijle tonen van een
koor."
De muziek is speciaal gecom
poneerd door Daan Manneke.
„In het eerste telefoongesprek
was hij al na vijf minuten en
thousiast. Hij kende het ver
haal. Het leek hem geweldig.
Toen moest ik hem onderbre
ken om te vertellen wat het
budget was. 'Dat is niet veel',
zei hij eerlijk. Hij filosofeerde
dat alle musici natuurlijk niet
voortdurend aan het musiceren
waren, dat het uiteindelijke re
sultaat niet neer hoefde te ko
men op zeventig minuten klin
kende muziek. Toen onderbrak
hij zichzelf met de woorden:
wat zeur ik eigenlijk, ik vind het
gewoon leuk. Ik doe het."
De Sneeuwkoningin van
jeugdtheater Sonnevanck. Te
zien o.a.: 25/2, Theater a/h
Spui, Den Haag; 28/3, Schouw
burg Amstelveen.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert 'Sensus' door Christina Branco.
Gehoord: 23/2, Stadsgehoorzaal, Leiden.
Ze is gezegend met een meesle
pend timbre, heeft zich opge
werkt tot technische perfectie
en zet beide in voor een maxi
male expressie. Christina Bran
co zingt alleen voor volle zalen.
Ze werd beroemd door de Slau-
erhoff-vertalingen, maar inmid
dels zingt Branco werk van veel
meer dichters, meest Portu-
geestalig, maar ook sonnetten
van Shakespeare.
Maar meer nog dan door die
dichters wordt Branco's reper
toire bepaald door haar man,
Custódio Castelo, die de ge
dichten van muziek voorziet.
Zijn liederen passen haar pre
cies, laten haar stem schitteren
en stralen, maar een beetje een
vormig zijn ze soms wel. Melo
disch vallen ze soms in herha
lingen en ook de veelvuldige
toepassingen van chromatische
loopjes wordt in het zoveelste
liedje teveel een aardig trucje.
Maar Castelo is wel een bege
nadigd en hartstochtelijk bege
leider, die Branco tot prachtige
pas-de-deux weet te verleiden.
Christina Branco zingt nog wel
fado's, maar die vormen meer
prettige intermezzi in een con
cert dat verder bestaat uit Por
tugese chansons. Haar stijl van
zingen, de manier waarop ze
haar stem kleurt, wortelt in de
fado-traditie, maar haar liede
ren zijn veel universeler en ze
trekt stilistisch duidelijk de wij
de wereld in.
Maar het is vooral Branco's
stem die een optreden onverge
telijk maakt. Haar stem is teder
en warm, haar vibrato klinkt
naar vlindervleugels. Ze kan die
stem jong en kwetsbaar laten
klinken, maar ook vol en door
leefd, die combinatie van harts
tocht en helderheid is uniek.
Haar beheersing van dynamiek
en haar gevoel voor timing zijn
fenomenaal. Dat maakt Christi
na Branco groots.
irtin Hendriksma
'Met grote blijdschap' was een van de in-
lste films van het jaar 2001. Een man
dat zijn al jarenlang verdwenen broer
luil houdt in de Belgische Ardennen. Sa
lt zijn echtgenote gaat hij op onderzoek
deze Ad, een verlopen zwerver inmid-
zijn vrouw in een vervallen boerderij
fv|de Ardennen achterhalen, blijkt hij wei-
^pedeelzaam. Luc en Mieke, een keurig
j Stel, worden weggekeken. Maar Ad wil
om|trekken voor hij het geheim van hun iso-
en heeft ontrafeld.
P Pty begint als thriller, daarna wordt het psy-
1: jch drama en het eindigt met heel heftige,
imoties", vertelt Porgy Franssen. Hem
>r impresariaat Hummelinck Stuurman
een toneelversie van 'Met grote blijd-
maken. Geen makkelijke klus, want het
igende effect van de film op de bezoeker
r je uiteindelijk muisstil de bioscoop
Leiischool behalve in het sterke acteerwerk
t nee Soutendijk, Jack Wouterse en Jaap
ook en vooral in het nadrukkelijk aanwe-
o, cor: het desolate Ardenner bos waar het
D s^rend stormt en giet van de regen. De na-
,94)nctioneerde bijna als zelfstandig persona-
rkoqsn die niet met zich liet spotten. Hoe krijg
ltwetloofwaardig op het toneel?
It die je in elk geval niet moet maken is de
iteren", zegt Franssen. „Dat hyperrealis-
niet, dan wordt het Lars Norén. Thea-
een andere taal. Eerst hebben we het
it gestript. Daarna ga je bepaalde zaken
Gejoten om zo de blik van de theaterbezoe-
en. Een kraai in de film valt weg in het
aai een kraai op toneel, dat is meteen
'aard*-1*1611*-
Iterversie van 'Met grote blijdschap' speelt
ur: iop een warme zomeravond - zonder re-
pp het erf van een Belgisch buitenhuis,
in: „Als de acteurs op toneel steeds zo'n
I en uitlopen, leidt dat teveel af. Het gaat
<Jj(kïensen zelf, om het drama. Daarom heb
ben we gekozen voor een zo abstract mogelijk
décor. Als de personages het denkbeeldige huis
binnengaan, dooft het zaallicht. Als ze weer naar
buiten komen, vragen ze aan elkaar: 'Lekker ge
slapen?' Zo los je de afwezigheid van het huis op
toneel heel makkelijk en natuurlijk op."
Ook de acteurs'zijn niet dezelfde als in de film.
Franssen: „Het gros van hen heeft ruime ervaring
«Nv Porgy Franssen:
„Als regisseur
staat toch je
handtekening
onder de voor-
j I stelling."
FotO: GPD/
ji Lex van Rossen
op toneel, maar ik kan goed begrijpen dat ze het
niet wilden overdoen. Hun kunstje hebben ze ge
daan, hun feestje is geweest." Nu spelen Tom
Jansen en Renée Fokker het verdwenen echtpaar
en Dries Smits en Oda Spelbos de bezoekende
broer en schoonzus. Vrijwel geen van hen had de
film gezien, en dat hebben ze daarna bewust zo
gehouden. „Anders ben ik toch bang dat je be
paalde scènes gaat naspelen.
Franssen zelf zag 'Met grote blijdschap' thuis op
video, op het moment dat hij nog niks van de to
neelplannen wist. „Een sterke film, al vond ik dat
er in het begin een paar haperingen zaten. Maar
ja, we zijn natuurlijk die fantastische Amerikaan
se filmscripts gewend. Die zijn zo zeldzaam, dat
er zo een miljoen dollar voor wordt neergeteld.
Kim van Kooten heeft die ervaring nog niet, maar
is wel ontzettend leergierig. Samen hebben we
nog veel aan het toneelscript zitten sleutelen.
Vannacht ga ik met mijn broer de muziek afron
den. Hij is musicus, maar had nog nooit muziek
voor een theaterproductie geschreven. Dat
maakt deze productie voor mij extra spannend."
Franssen heeft inmiddels zo'n zes regies op zijn
naam staan. Hij ziet het als een bewuste keus
naast het acteren. „Vooral de randvoorwaarden
gaan me tegenstaan zegt hij. „Vroeger vertrok
je als acteurs om half zeven 's avonds naar het
theater, tegenwoordig zit je door de files al om
half drie in de bus. Als regisseur heb je daar geen
last van én ben je eerder klaar. Na de première
over twee weken ben ik al weer vrij." Behalve
praktische zaken speelt er ook iets van eergevoel:
,Als acteur vul je een rol in, niet meer dan dat;
als regisseur staat toch je handtekening onder de
voorstelling."
Maar op de valreep wil hij graag nog wel even
zijn volgende acteerproject noemen, de mono
loog 'Novecento', pianist der oceanen die hij uit
brengt bij Orkater. „Het is voor het eerst dat ik
solo op toneel sta. Niet geheel toevalig valt het
samen met mijn 25-jarig bestaan als acteur. Bo
vendien bereik je volgens Henk van Ulsen als ac
teur op je 47ste je opperste rijpheid. Of dat ook
voor regisseurs geldt?" Hij schiet in de lach:
„.Dat schijnt niet aan een leeftijd gebonden te
zijn."
'Met grote blijdschap' van Lodewijk Crijns en
Kim van Kooten. Spel: Renée Fokker, Tom Jan
sen, Dries Smits, Oda Spelbos. Te zien: vrijdag
27 en zaterdag 28 maart (première) in de Leid
se Schouwburg.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert La Rêveuse: Ruth Unger,
traverso, Benjamin Perrot, theorbe/luit en
Florence Bolton, gamba. Gezien: 22/2,
Ambachts- en Baljuwhuis. Voorschoten.
'Een middag in de salon' is een
goed gekozen motto dat uitste
kend de lading dekt van het
concert van het Parijse trio la
Rêveuse. Meer dan een salon
kan dit ensemble namelijk niet
aan. Haar muzikale reikwijdte is
maar net aan groot genoeg voor
de kleine 'grote' zaal van het
Voorschotense Ambachts- en
Baljuwhuis.
De naam la Rêveuse (droom
ster) slaat vooral op Ruth Un
ger, de traversospeler. Veel
meer dan de twee anderen laat
zij zich door de muze meesle
pen naar etherische sferen. Dat
levert zeer fijnzinnig, sensibel
spel op met een meditatieve in
slag. Minder geslaagd is haar
overgevoelige mimiek als zij
haar hoofd neigt, verheft, rond
draait met geloken ogen bij het
veel minder lyrische solospel
van gambist Florence Bolton in
een stuk van de meester gam
baspeler, componist Jean Ma
rais (1656-1728). Bolton speelt
met een keurig gedoseerde dy
namiek, en duidelijke frasering
die echter bepaald niet subtiel
wordt afgewerkt. Wellicht luis
tert Unger lichtelijk pathetisch
naar haar eigen hartenklop, om
te voelen of deze wel accordeert
met de menselijke stem in het
derde deel 'les Voix humaines',
een stem die langzaam uitsterft
en na enige tijd weer opbloeit
in lange verstilde frasen. Bolton
speelt hier mooi en ingetogen,
maar nodigt ook uit tot dom
melen.
Ruth Unger is als zij speelt on
tegenzeggelijk de inspirator en
sfeerbepaler van het trio. Met
een romige pit blaast zij zich in
het allegro van Bodin de
Boismortier. met een klank
kleur die bijzonder fraai af
steekt bij de aangenaam scher
pe toon van de viola da gamba.
Is de traverso op de achterste rij
bijna onhoorbaar geworden in
het broze adagio, in het klagen
de 'Plainte' van De Montéclair
weet Unger met behoud van
klankvolume de lwg uitge
sponnen verzuchtmgen van
een romantisch jongmens zeer
treffend te vertolken. Het vlin
derlichte Rondeautje dat erop
volgt werkt vertederend.
Jean Marie Leclair, die even
eens de Parijse salons begin 18e
eeuw opluisterde is de laatste
Franse componist op het pro
gramma met een van zijn ele
gante Triosonates. Wellicht
heeft Leclair deze sonate geïn
troduceerd in de salon van de
gefortuneerde zakenman Fran
cois du Liz, die aan het Korte
Voorhout in den Haag regelma
tig openbare concerten organi
seerde; Leclair was enige jaren
bij hem in dienst. Met gevoel
voor gratie speelt Rêveuse ont
spannen en verfijnd het adagio,
ernstig met enige dramatiek de
Sarabande, vrolijk, met flair en
kleur voortrazend het Allegro
assai. De vioolvirtuoos Leclair,
aan zijn carrière begonnen als
'ballerino', had er zeker een
dansje op gewaagd.