LEIDEN REGIO
Tanneke Schoonheim noemt naam en toenaam
Hof van Holland Noordwijk onverwacht failliet
Het vergeten parkeerverbod in de Da Costastraat De Zilk in ban van
verhuizing pomp
itwijk wil Platform
ormen en Waarden
R3
rzorgingshuis Foreschate
tdt zorg tegen betaling
donderdag 5 FEBRUARI 2004
Dedci%en Van Hotel-restaurant Hof van Holland zijn sinds gisteren gesloten. Archieffoto: Frans Roomer
P- Oeg
trsussi
fee kinc
wegl.
door Jan Preenen
noordwijk - Het Hof van Hol
land in Noordwijk is waar
schijnlijk failliet. De eigenaar,
Joke van den Anker-Dijkstra,
heeft het oud-Hollandse hotel
restaurant in de Voorstraat met
onmiddellijke ingang gesloten.
Dinsdagavond is het personeel
ontslag aangezegd.
Van den Anker was gisteren
niet bereikbaar voor commen
taar. Op de voordeur van het
hotel-restaurant is de medede
ling 'wegens reorganisatie ge
sloten' opgehangen. Telefo
nisch wordt via een antwoord
apparaat meegedeeld dat het
Romantik-hotel 'tot nader be
richt' dicht is.
Al maanden was bekend dat het
Hof van Holland in financiële
problemen verkeerde. Er zijn
pogingen in het werk gesteld
om de gerenommeerde en
sfeervolle horecagelegenheid te
redden, maar andere onderne
mers zien daar vooralsnog geen
kans toe. „Toch geloof ik niet
dat dit het einde is van het Hof
van Holland als hotel-restau
rant", aldus wethouder Barn-
hoom. „Ik verwacht en hoop
dat er nog ondernemers zijn,
die het willen overnemen. Het
is immers niet weg te denken
uit Noordwijk."
De sluiting van Hof van Hol
land is in Noordwijk als een
bom ingeslagen. Het heeft dan
ook een lange geschiedenis.
Het pand is in 1300 gebouwd.
Tussen 1300 en 1500 werd er
recht gesproken. Vanaf 1500
heeft het gefungeerd als loge
ment en herberg. Bamhoom:
„Het was de eerste gelegenheid
in Noordwijk waar kon worden
overnacht. De postkoets kwam
er nog langs. Het is dan ook een
triest verhaal dat in zo'n pand
nu niets meer gebeurt."
De financiële problemen zou
den het gevolg zijn van de grote
investeringen die Joke van den
Anker met haar in 1998 overle
den man Joop heeft gepleegd.
Het Hof van Holland was een
driesterrenhotel, maar had vol
gens Bamhoom het aanzien en
de inrichting van een horecage
legenheid met vier sterren.
„Het Hof van Holland heeft al
tijd uitstekend meegedaan op
de congresmarkt. Er werden
ook trainingen gegeven en voor
veel mensen was het een vast
adres. Ook voor politici. Je voel
de je er thuis. We gingen er
vaak napraten. Het was een
gastvrije accommodatie met Jo
ke van den Anker in de rol van
moeder. Zo noemde ik haar.
Het zou jammer zijn als dit niet
gered zou kunnen worden."
WD-raadslid Marjolijn van der
Jagt, die jarenlang de pr ver
zorgde voor het Hof van Hol
land, beaamt dat. „Het was de
huiskamer voor Noordwijk. Dé
gelegenheid voor rouwen en
trouwen. Het zou vreselijk zijn
als dit verloren zou gaan. Er is
daar zoveel besproken."
Ook Robert Kraayvanger, secre
taris van de vereniging De Oude
Dorpskern, kan zich Noord-
wijk-Binnen niet voorstellen
zonder het Hof van Holland:
„Voor de Voorstraat en de hele
kern is het niet meer weg te
denken. Als het zou verdwijnen,
zou de deur naar een rijk verle
den worden dichtgegooid. We
hopen dat de werkzaamheden
daar toch kunnen worden
voortgezet. Misschien in een
andere vorm, maar wel met
hetzelfde karakter."
"opgri
and
re eif'l* gemeente Katwijk
sPe"aal platform van
oprichten dat zich
en gaat
Q7jouden. Het platform zou
andere fatsoensregels
i opstellen. Op die ma-
leggen burgemeester en
lt*ers aan de gemeente-
3veitr)or' hlijft de discussie le-
over normen en waar-
i Bure1 h°e bewoners met el-
mw.s ngaan-
heeft te maken met
Üsme, taaiverruwing, al-
hisbruik en geweld. Het
pfle overheid, de politie en
tken- (F he Katwijkers zelf om
lts aan te doen, zo vinden
heester en wethouders,
noet een discussie van de
leving zijn, niet een hob-
j moei de gemeente", zegt bur-
:rs dieper Wienen. „Daarom
iwe burgers uitnodigen
?e te denken over dit on-
ik abff> en dat op een of ande-
is fher ook uit te dragen in
intenf
de samenleving."
Elkaar aanspreken op onge
wenst gedrag ligt gevoelig.
Vooral uit angst voor de reactie
die dat kan oproepen en van
wege de mentaliteit van 'zoek
het zelf maar uit', zegt Wienen.
„Aan de andere kant groeit
hierover de afschuw en groeit
het gevoel: we kunnen ons
hoofd toch niet afkeren."
Het maken van een lijst fat
soensregels kan een goede hulp
zijn, denkt het college. Regels
zoals 'wees betrokken bij wat in
je omgeving gebeurt', of 'accep
teer als je wordt aangesproken
op fout gedrag'. Maar het is aan
het platform zelf om haar aan
pak en werkwijze te kiezen, zegt
Wienen.
De gemeente trekt 10.000 euro
uit om het platform bij haar
werk te helpen. Overigens leg
gen B en W hun voorstel eerst
voor aan de politiek, die het on
derwerp vorig jaar zelf op de
agenda zette.
ijk.-
vj
el mis
da{|
we'
bereil
IHOTENVerzorgingshuis
an dehate biedt sinds januari
aiet reP zorg Deze zorg tegen
ele on'§ *s bedoeld voor oude-
mtwüP §een recht hebben op
Hoe v?or8- maar t°ch hulp wil-
aag. cliënten betalen per uur
r verdf°^ess'one^e hulp van Fo-
te, met een maximum
er uur zorg per dag. Het
ikket wordt samengesteld
■leg met de cliënt,
rtarieven zijn afhankelijk
it type zorg en gebaseerd
tarieven die het College
1 Gezondheidszorg vast-
fooi huishoudelijke hulp
is het uurtarief 26,70 euro, voor
persoonlijke verzorging 36,50
euro, voor verpleging 63,10 eu
ro. Andersoortige begeleiding
kost 45,90 euro per uur. Voor
gebruik van bepaalde facilitei
ten worden ook bedragen gere
kend. Maaltijden worden even
eens apart in rekening ge
bracht.
Het gaat om een proef. „We
moeten kijken of het loopt",
zegt C. Hoeijmans van Fore
schate. In het verleden heeft het
verzorgingshuis al één keer een
vrouw geholpen volgens het
idee van 'private zorg'.
Tanneke Schoonheim is voor haar promotieonderzoek altijd op zoek naar de betekenis
van namen. Foto: Hielco Kuipers
leiden - Namen intrigeren Tanneke
Schoonheim, redacteur bij het Oud
nederlands Woordenboek. Voor haar
werk aan het Instituut voor Neder
landse Lexicologie (INL) in Leiden - en
voor het proefschrift waarop ze
hoopt te promoveren - is ze altijd op
zoek naar de betekenis ervan. Dat
gaat ze nu wekelijks op vrijdag ook
doen voor deze krant. In een reeks ar
tikelen zal ze voornamen, Leidse ach
ternamen en later ook regionale
straat- en plaatsnamen verklaren. „In
veel namen is de oorsprongnog dui
delijk zichtbaar, maar daar denk je
niet elke dag aan."
Hoe is de naam Levendaal ont
staan? Waarom heet één van de Ka-
gerplassen het Zweiland? Waar
komt namen als Stikkelorum, La-
bruyere en Sjardijn vandaan en
waarom wordt een voornaam als
Agatha niet meer zoveel gebruikt?
Op dat soort vragen gaat Tanneke
Schoonheim (38) de komende tijd
een antwoord geven.
Het is haar op het lijf geschreven.
De meeste namen waren vroeger
'gewone woorden uit de taal' en als
redacteur van het Oudnederlands
Woordenboek is ze dagelijks in de
weer met de 'overgeleverde taal'
vanaf ongeveer 500 („de oudste die
we hebben") tot ongeveer 1200.
„Vanaf die tijd begint het vroeg
Middelnederlands, waar ik me ook
mee bezig heb gehouden en in die
oude teksten zitten heel veel namen
van mensen en van stukken grond.
Ik heb me er op toegelegd om de
betekenis daarvan te vinden en die
te beschrijven."
De Voorburgse van origine, die na
haar studie taalkunde ging werken
bij het INL - de schatbewaarder van
het Nederlands - doet dat in het
proefschrift dat ze aan het maken is
„over vrouwennamen in het graaf
schap Holland in de middeleeu
wen", en trekt het onderwerp bre
der uit in haar column, die vrijdag
voor het eerst in deze krant ver
schijnt. Naar straat- en plaatsna
men, maar eerst en vooral naar
voornamen en achternamen.
„Namen zijn etiketten geworden",
zegt Schoonheim „In veel achterna
men is de oorspronkelijke betekenis
nog duidelijk zichtbaar, maar eigen
lijk valt die pas op in een opvallende
situatie. Bij een slager die Bakker
heet, of een tandarts met de naam
Snoep bijvoorbeeld. Het is leuk om
uit te puzzelen wat een naam oor
spronkelijk heeft betekend. Van De
Gruyter is me dat bekend. Dat was
vroeger een bierbrouwer, omdat
gruit een grondstof was voor die in
dustrie. Maar bij zo'n typisch Leidse
achternaam als Stikkelorum heb ik
me altijd afgevraagd wat er achter
zit. Dat ga ik uitzoeken. Daarbij is
het ook aardig om te kijken hoeveel
er zijn en welke varianten er voorko
men. In het Nederlands en in het
Frans, zoals je bij De Roode en De
Roo ook Leroux en Rous hebt, maar
ook als het gaat om vroegere bijna
men als De Groot en Kleine.
Voornamen waren er altijd al. .Ach
ternamen dateren van de tiende
eeuw", aldus Schoonheim, „maar
daarvoor al, in de achtste eeuw, is in
het Hildebrandslied sprake van 'Ha-
dubrand, de zoon van Hildebrand'.
Dat 'zoon van' is de oudste aandui
ding van een achternaam, waaraan
meer behoefte kwam in de twaalfde,
dertiende eeuw, toen de steden ont
stonden en een enkele naam niet
meer voldoende was om mensen te
onderscheiden. Daarom werden ex
tra namen toegevoegd: de naam van
de vader, een beroepsnaam, of een
bijnaam."
„Uit die toenamen zijn onze achter
namen ontstaan", zegt Schoon
heim. „Die wisselden nogal eens,
zelfs per familielid. Ze werden soms
'verlatijnst' in de zestiende eeuw,
toen de klassieke cultuur weer op
kwam. De Kuiper werd bijvoorbeeld
Couperus. Maar achternamen wa
ren toen niet per se erfelijk en ook
niet verplicht. Dat werden ze pas in
1811, toen ze op gezag van Napole
on werden ingeschreven. Dit had
waarschijnlijk te maken met het op
roepen van soldaten voor zijn le
gers. Met een naam, die je verplicht
moest gebruiken, kon je daar niet
meer onderuit. Heel veel mensen
hebben de naam die ze al droegen
toen laten vastleggen, maar er wa
ren er ook die dachten dat die in
schrijving wel ongedaan zou wor
den gemaakt als Napoleon verdwe
nen was. Die maakten er een grapje
van, waardoor nu nog namen voor
komen als Naaktgeboren."
Sommigen gaan ook door het leven
met namen die vroeger heel anders
werden gebruikt. Zo werden voor
namen later achternaam (Jacob
werd Coppe, Coppens, Koppens en
Kobbens) en achternamen voor
naam. Kimberley maakte het hele
maal bont. Dat was achtereenvol
gens plaatsnaam, achternaam en
jongensnaam voordat het een meis
jesnaam werd.
„Trends bepalen voornamen", con
stateert Tanneke Schoonheim. „Nu
zoek je voor je kind een naam die je
leuk vindt en die niet iedereen heeft,
maar in de jaren zestig had je veel
meisjes die Jacqueline heetten -
naar de vrouw van de Amerikaanse
president Kennedy - en veel jongens
die Joeri werden genoemd - naar de
Russische ruimtevaarder Gagarin.
Er zijn ook namen die in sommige
geledingen vrijwel niet meer wor
den gebruikt. Agatha was honderd
jaar geleden een deftige naam, maar
toen tal van dienstmeisjes Aagje
werden, gingen die deftige families
op zoek naar wat anders. Dat werd
Amalia. Tegenwoordig zoeken dié
families het een beetje in de dubbe
le namen. Bij Floris Jan denk je toch
iets eerder aan iemand in de beter
verdienende klasse."
Tanneke Schoonheim („Tanneke is
een kindertaal-vervorming van An
neke en Schoonheim komt van
Mooi huis") gaat het allemaal uit
leggen. De betekenis, de achter
grond, de herkomst. En wat ze niet
beschrijft mag geen naam hebben.
Paul de Tombe ('oorspronkelijk Van
den Heuvel')
tiegeschenk
i afscheidscadueau voor
d-wethouder Alexander
htold uit Leiden is in de
ken bij De Slegte terecht-
omen. Dat is ontdekt om-
kt voorin het boek een per-
lonlijke boodschap voor
stond. Oppositieleider
a Bleijie van het CDA
a het boek bij toeval te-
t is een nachtmerrie voor
k lid van het Koninklijk Huis:
•n ongewenst relatiege-
henk belandt in het publiek,
fnog erger, op een rommel-
irkt. Daarom zijn er kamers,
pots in de paleizen waar de
ideaus gelabeld worden be-
aard. De schande van het
;ledigen van een relatie - ko-
lijk of niet - willen de Ne-
ndse Oranjes niet dragen,
t lang na het vertrek van
Pechtold als burgemeester
naar Wageningen snuffelt
Bleijie op een goede dag door
de kasten bij De Slegte in de
Breestraat. Tot zijn grote ver
bazing komt hij daar een boek
over de Hortus uit Leiden te
gen, met daarin een succes-
wens voor de D66'er, die ook
landelijk voorzitter van zijn
partij is.
Hij koopt het boek en brengt
het - in een besloten vergade
ring - onder de aandacht van
de D66-ffactie. Die reageert
verontwaardigd: Dat is niet
ons probleem, maar dat van
Pechtold.
Nu het nieuws uitlekt, weigert
Bleijie niettemin commentaar.
„Het is aan de orde geweest,
ja. Maar laat ik netjes blijven:
Ik laat me daar niet over uit.
Dat hebben we zo afgespro
ken." Wat hij bij De Slegte
deed? Bleijie komt er geregeld,
De Blauwe Steen, die al 700 jaar in de
Breestraat ligt, is het symbolische
middelpunt van de stad.
Onder redactie van
Tïmoteus Waarsenburg en Eric-Jan Berendsen
TELEFOON 0 71 - 53 56 424
blijkt. „Ik kijk altijd in de Leid
se kast, want ik ben uit op de
Leidse jaarboekjes. Daar heb
ik er een aantal niet van."
Het geschenk is afkomstig van
hortulana (bedrijfsleider) Car-
la Teune van de Hortus Bota
nicus. „Wonderlijk hè", zegt
ze over het voorval. „Ik denk
dat er gewoon een vergissing
is gemaakt, bij het opruimen
van zijn kamer of zo." Verder
heeft ze niets over de zaak te
melden. Noch Teune, noch
Bleijie wil trouwens vertellen
om welk boek het gaat.
„Het is door mijzelf naar De
Slegte gebracht", reageert
Pechtold. „Vooropgesteld: het
is uiterst ohattent van mij.
Maar dat dit nieuws wordt,
vind ik heel merkwaardig." Hij
verwijt dat het CDA; doordat
die partij er een 'politieke
zaak' van maakt en zijn afkeur
over het voorval uitspreekt.
„Ik had diegene opgebeld en
gezegd: Jóh, is niet zo handig."
Hoe het boek heet, weet de
burgemeester niet. „Het heeft
een donkerrode linnen kaft. Ik
heb het al een keer eerder van
de Hortus gekregen." Bleijie
gaf het boek vorige week, toen
Pechtold op uitnodiging van
de universiteit in Leiden was,
aan hem terug.
„Bij mijn afscheid heb ik ge
zegd: liever geen persoonlijke
cadeaus. We hebben gevraagd
of mensen een bijdrage aan de
Stichting Pieterskerk (waar
Pechtold in het bestuur zat) of
aan het dierentehuis Stevens-
hage (een gedeelde interesse
met echtgenote Frouke) wil
den geven."
„Daar is bijna 3.000 euro op
binnen gekomen. Toch nemen
mensen dan wat mee. Zo
brachten de bodes de volgen
de dag twee volle verhuisdo
Veel verzet bij omwonenden
De gemeente verzuimt al jaren om op te treden tegen het schenden van het parkeerverbod in de
Da Costastraat. Foto: Hielco Kuipers
zen met bloemen, wijn en
boeken mee. Bloemen en wijn
zijn vergankelijk, dus die heb
ben hun weg in Huize Pecht
old wel gevonden. Uit de boe
ken heb ik een selectie ge
maakt. De leuke heb ik gehou
den."
Parkeerverbod
Nog niet lang geleden kondig
de het stadsbestuur stoer aan
dat tegen illegale foutparkeer-
ders strenger zou worden op
getreden. Daarvoor zijn ze op
het stadhuis zelfs bereid om
de wegsleepregeling eens flink
aan te scherpen. In ieder geval
zouden vaker bekeuringen uit
worden geschreven, ook op
plekken buiten de singels -
formeel: het parkeerrestrictie-
gebied - waar auto's illegaal,
of überhaupt in de weg staan.
Nou blijkt de gemeente een si
tuatie in een buurtje even bui
ten het centrum al jarenlang te
gedogen. Er wordt tenminste
nooit opgetreden tegen een
verbod om in de Da Costa
straat te parkeren. De ogen
sluiten voor iets dat niet mag
is politiek incorrect sinds En
schede, Volendam en ook wel
Pim Fortuyn, maar in Leiden
blijkt het soms dus nog te
kunnen.
Aan de rechterzijde zijn in het
eerste deel van de straat nota
bene parkeervakken gemar
keerd. Overigens kampt het
buurtje wel met parkeerover
last: her en der staan 's avonds
de stoepen vol.
D66 heeft de situatie vorig jaar
februari beschreven in haar
notitie 'Naar een beter par
keerbeleid buiten de singels'.
Die notitie is onlangs bespro
ken in de raadscommissie
economie en verkeer. Ambte
naren weten dus op z'n minst
een jaar dat er iets niet klopt
in de Da Costastraat en ze we
ten ook dat de politiek het
weet.
De parkeerverbodsborden
staan er nog steeds. Blijkbaar
vergeten.
Robbert Minkhorst
door Sjaak Smakman
de zilk - Het borrelt en sist in
het anders zo rustige De Zilk.
Reden is de verplaatsing van de
benzinepomp annex garage van
J. Turnhout midden in het cen
trum naar de hoek Zilkerbin-
nenweg-Hoogduinweg. Nie
mand is tegen die verhuizing,
maar des te groter is de weer
stand tegen de bouwplannen
die er mee samenhangen. 'Hier
wordt maar één belang ge
diend, dat van Van Saase', is de
heersende opvatting.
Al jaren is de gemeente Noord-
wijkerhout met Turnhout in ge
sprek over een verhuizing. Het
bedrijf zit op een ongelukkige
plaats in het buurtschap en bo
vendien moet de grond onder
het bedrijf worden gesaneerd.
Volgens wethouder Knapp zit
de milieuinspectie de gemeente
daarbij inmiddels op de hielen.
In combinatie met een vertrek
van het aangrenzende trans
portbedrijf Van Steijn - waar de
grond ook moet worden gesa
neerd - kan De Zilk een mooie
woningbouwlocatie rijker wor
den. En dat is pure winst in de
2500 inwoners tellende ge
meenschap waar- woningbouw
noodzakelijk is om de kem le
vend te houden.
Na veel vijven en zessen kwa
men Turnhout, de gemeente en
de provincie overeen dat een
stukje bollengrond op de hoek
Zilkerbinnenweg-Hoogduinweg
een mooie plaats voor een
nieuwe pomp zou zijn: nog
steeds in De Zilk, zoals Turn
hout graag wil, en direct langs
de drukke Hoogduinweg.
Grondeigenaar en kweker A.
van Saase was best bereid om
de grond te verkopen, maar
stelcty daarbij wel zijn voor-,
waarden: hij moest een paar
honderd meter verderop langs
de Zilkerbinnenweg een nieuw
huis kunnen bouwen én hij wil
de de mogelijkheid openen
voor de bouw van zes dure hui
zen op een stuk grond van hem
langs de Regenvlietweg.
Vandaar dat er nu drie bouw
plannen tegelijk ter inzage lig
gen bij de gemeente: voor de
verplaatsing van de pomp, voor
een nieuwe woning voor Van
Saase en voor zes twee-onder
eenkappers. Half De Zilk loopt
inmiddels te hoop en Van Saase
is op dit moment de meest be
sproken inwoner van het
plaatsje.
Logische protesten komen van
de direct omwonenden. Aan de
Zilkerbinnenweg hebtwi de fa
milies De Groot van Van der
Linden aan hun gevels grote
spandoeken gehangen waarin
ze uiting geven aan hun verzet.
Aan de Regenvlietweg verzetten
de betrokken bewoners zich te
gen het feit dat hun uitzicht
straks wordt opgevuld door zes
peperdure huizen. Dat de bouw
door de gemeente wordt aange
prezen als de 'opvulling van
een open gat', is hen in het ver
keerde keelgat geschoten.
Volgende week houdt de ge
meente een informatieavond
over de bouwplannen. Dat ge
beurt in het gemeentehuis. Het
Zilker dorpshuis De Duinpan
heeft geen capaciteit genoeg,
aldus de gemeente. De voor de
deal verantwoordelijke wethou
der Knapp benadrukt dat het
verplaatsen van het benzinesta
tion past in het 'hoge doel' van
de gemeente om De Zilk vitaal
te houden. Afhankelijk van het
verloop van de procedures
hoopt hij eind dit jaar alles
rond te hebben.
