REGIO
'Vrijdagavond voel ik mij gekoesterd
Kunstwerk Wolkers: ondemocratisch,
te duur en niet-origineel monstrum
IJsbaanfantasie
niet te snel volgen,]
NAVRAAG
Tachtig procent van de Nederlanders zegt orgaandonor te willen zijn.
Ondanks deze bereidwilligheid is er nog altijd een enorm tekort aan
donororganen in Nederland. Tijd om over te stappen op een systeem
waarin ie-
'Van meeste Nederlanders dereen d°-
#7J 5 noris.be-
weten we met wat ze willen halve aisje
het perti
nent niet wilt, zo vindt het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbe
vordering en Ziektepreventie (NIGZ). De bal ligt nu bij de politiek.
Maar hoe erg is het eigenlijk met het Nederlandse organenbestand?
Navraag bij CLAUDIA BUSATO, woordvoerster van de Nederlandse
Transplantatie Stichting in
Leiden.
Hoeveel orgaandonoren
zijn er eigenlijk?
„Jaarlijks hebben we on
geveer zo'n tweehonderd
geëffectueerde postmorta-
lé orgaandonoren. Met
andere woorden: per jaar
hfebben wij de beschikking
over de organen van zo'n
tweehonderd overlede
nen. Maar dat is bij lange
na niet voldoende om aan
de vraag te voldoen. Op
dit moment staan er alleen in Nederland al ruim 1400 mensen op
de wachtlijst om een nieuw orgaan te krijgen."
Een paar jaar terug kreeg iedere Nederlander een brief thuis niet
het verzoek om orgaandonor te worden. Heeft dat effect gehad?
„In 1998 is de Wet op de Orgaandonatie ingevoerd. Toen is elke
Nederlander ouder dan achttien jaar gevraagd een wilsbeschikking
op te laten nemen in het Donorregister. Uiteindelijk heeft slechts
eenderde van de Nederlanders daar op gereageerd. Van het over
grote deel van de Nederlanders weten we dus niet wat ze willen."
Wat waren de doelen van die wet?
„Met het wijzigen van die wet moesten een paar dingen worden
geregeld: het voorkomen van handel in organen, een betere
rechtspositie voor alle betrokkenen bij donatie, een eerlijke verde
ling van de organen en een verhoging van het orgaanaanbod."
En zijn die doelstellingen gehaald?
„Een van die doelstellingen is niet gehaald. Het aanbod is namelijk
nagenoeg gelijk gebleven. Ook voor de wetswijziging was het jaar
lijks aanbod van organen ongeveer tweehonderd per jaar."
Een verplichte wilsbeschikking voor elke Nederlander zou daar
wel verandering in kunnen brengen?
Als er geen wilsbeschikking is afgegeven, is het aan de nabestaan
den om een besluit te nemen. Op dit moment ziet 75 tot 80 pro
cent van de nabestaanden die een beslissing moet nemen over or
gaandonatie af van toestemming wanneer er geen wilsbeschikking
is geregistreerd. Daar zou dus verandering in moeten komen."
tekst: Timoteus Waarsenburg foto: AP/Shaun Lewis
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1904, Dinsdag 2 Februari
LJïIDEN - Den 6den Februari a.s. hoopt de heer J.P. Riedel, mineraal-
w,aterfabrikant en bierhandelaar, den dag te herdenken, dat hij 25 ja
ren geleden zich in Leiden's sleutelstad als zoodanig vestigde. Aan
vankelijk voor de militaire loopbaan bestemd, gaf hij deze carrière prijs
om zijn verder leven aan de Mineraalwaterindustrie te wijden, waaraan
hij later het vak van Bierhandelaar toevoegde en het Hoofdagentuur
der stoombierbrouwerij 'De Valk' aanvaardde. Als eersteling, hier ter
stede, beginnende te werken volgens het systeem Beins, nam zijn fa
briek, toen gevestigd in de Diefsteeg, zoodanig in omvang toe, dat hij
zich genoodzaakt zag naar meerdere ruimte om te zien en bracht hij
haar over naar de Boommarkt, waar zijn firma tot op heden nog geves
tigd is. Dat de heer Riedel in alles met zijn tijd is medegegaan, bewijst
zijn firma, nog steeds een eerste klas zaak in Leiden.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essen berg
E-mail: directiehdcuzi>hdc nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor. Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@>hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
Familieberichten fax 023-5 '5° 5^7
ADVERTENTIEVERKOOP
Advertenties m.b.t
Auto's: 072-6813661
Onroerend goed: 023-515° 543
Personeel: 075-6813677
Wonen/in-exterieur: 072-519 6554
Business to business: 072-519 6540
Overige detailhandel: 071-5 356 300
Reclamebureaus kunnen contact opnemen
met: 075-6813636
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail abonneeservice<®hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut. ine)
p/kw €56,70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
wórden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur. za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de Inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
c q. de betreffende auteur
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Media BV, Afdeling Lezersservice,
postbus 507,2003 PA Haarlem.
maandag 2 FEBRUARI 2004
A
IER
BOVEN
Wat stelt geloof nog voor
in de nieuwe eeuw? Voor
de een is religie de leidraad
in het leven, voor een an
der volstaat een geloof aan
'iets'. In 'Hierboven' acht
vragen aan een heden
daagse gelovige. Deze
week aan Leo Levie (1947),
secretaris van de Joodse
Gemeente Leiden en coör
dinator van het Joods Stu
diecentrum in Leiden.
door Nienke Ledegang
Wat betekent het geloof voor u?
„Geloven is een gevoelszaak. Alles
wat ik in en rond de synagoge doe,
komt voort uit de wens het erfgoed
van mijn voorouders in stand te
houden. Ik voel een traditie als ik
pesachseider of poerim vier. Mijn
hunkering naar creativiteit helpt me
bij het vormgeven van mijn geloof.
Door bezig te zijn, geef ik uiting aan
mijn zielenleven. Dat is heel intens.
Dat is wat mijn voorouders mij heb
ben gegeven."
Gaat u elke sabbat naar de synagoge?
„De Leidse gemeente heeft geen ei
gen voorzangers, geen rabbijnen. In
de jaren tachtig was de gemeente zo
klein dat we geen erediensten meer
konden houden. Met een groepje
hebben we de zaak nieuw leven in
geblazen. Iruniddels zijn we met
tachtig en lukt het ons een keer per
maand een dienst te houden. Na
tuurlijk zou ik vaker willen, maar
met zo'n kleine gemeente en zonder
voorganger gaat het gewoon niet."
Welke joodse traditie houdt u in ere
en waarom?
„Op vrijdagavond gaan de sjabbes
kaarsen aan, spreken we de zegen
spreuken over de wijn en de ge-
Leo Levie: „Ineens, na zoveel jaar, had ik de behoefte om naar die Auschwitz-herdenking te gaan. Dat heeft te maken
met de revolutie die ik om mij heen zie. De wereld gaat te snel en in een neerwaartse spiraal, dat maakt mij triest."
Foto: Henk Bouwman
vlochten broden. En daarna eten we
kippensoep. Geen boerenkool, geen
zuurkool, maar kippensoep. Daarna
serveert Berta, mijn vrouw, lok-
schenkugel, echt jiddisch. Elke vrij
dag vaste prik. Dat is cultuurover
dracht. Op vrijdagavond voel ik mij
gekoesterd."
Welke Thora-tekst spreekt u het
meeste aan?
„Op joodse begraafplaatsen is een
tekst te lezen uit het boek Job, in het
SCHRIJVENDE LEZERS
Hebreeuws. 'God heeft gegeven en||
God heeft genomen, u zal opgaan k_
het eeuwige leven'. Daar zit iets in
van het tijdelijke en van het eeuwig
Dat spreekt me aan. Ik ben fatalis-fSI
tisch, denk veel na over tijdelijkheid
en relativiteit. Of mij dat ingewikke?a
maakt? Misschien, maar denk niet fss
dat ik niet kan genieten. Dat doe ikdi
zeker wel."
le
Heeft u het geloof van huis uit meeJ 7
gekregen? se
„Ik durfde vroeger niet naar de synPl:
goge. Ik vond de rabbijn niet aardig0'
Uc vond de joodse les vreselijk. Maalg
wanneer ook heeft een kind door, PA
dat het geloof veel meer is dan op
die leeftijd wordt geboden? Mijn oi£|
ders waren aangesloten bij de orthc
dox-joodse gemeente. Ik ben behoi
dend, beschermend, conventioneel
opgevoed. Dat heeft alles met de gö«
schiedenis van mijn ouders te ma- 5
ken, die Bergen-Belsen overleefderge
Toen ik in 1947 werd geboren, was pr<
dat een wonder. Dat legde een druleg
op me: Leo is een wonderkind, hij 1 e
kan heel veel. Ik ben een echt tweevr
de-generatiekind. Alles draait om ig
overleven." fn
rif
Vorige week was de jaarlijkse Auschs 1
witz-herdenking. Een rabbijn bidt d 1
daar kaddisj en jizkor, gebeden voopt
de doden. Heeft dat betekenis voor 4
„Het was voor het eerst dat ik naar ie
die herdenking ging. Ik heb mij er a>o
tijd tegen verzet. Waarom? Mijn va-te
der. Hij was een energiek man, zettfsi
zich af tegen alles wat negatief wasJn
Hij wilde niets te maken hebben ml v
zijn kampverleden. Ineens, na zove
jaar, had ik de behoefte om naar di){
herdenking te gaan. Dat heeft te m?
ken met de revolutie die ik om mij
heen zie. De wereld gaat te snel en i
een neerwaartse spiraal, dat maakt st
mij triest. Daarom was ik daar, om 'lk
dat gevoel te delen met de mensen c I
om mij heen." ld
h<
Kunt u het leed in de wereld verklaAnt
ren met het bestaan van een goede fai
Godlei
„Het leed is werelds, God is hemelen
Wat hier gebeurt, de jaloezie die ik e 1
om mij heen zie, heeft niets met Go h
of geloven te maken.jss
Hoe blijft u in zo'n kleine gemeente k
toch actief? 'hl
„Ik heb door de jaren heen een ;g
prachtige documentatie van de de
joodse gemeente aangelegd. Toeva)
lig liet ik dat deze week aan onze
voorzitter zien. Hij zei: je moet hier*
een boek over schrijven. En dat zal
ook moeten doen. Óm de goede ge
schiedenis te koesteren.ist
to
Is de synagoge nog moderngenoeg? J
„Ik zal het liberale jodendom niet alie
vallen, maar het was voor mij een t( ii
grote stap. Misschien, misschien alge
ik toevallig in Amsterdam terecht ir I
was gekomen, dat ik dan naar de lii a
berale gemeente was gegaan. Maarer
nee, dit hier, de eeuwenoude gebnf e
ken, ze zitten in mijn genen. En datjkc
is goed zo." za
De Leidse gemeenteraad is met het beeld van
Wolkers regie kwijt over kunst in openbare
ruimte.
Verleden jaar is door de gemeenteraad
besloten dat wethouders voor uitga
ven van minder dan een slordige
500.000 euro geen toestemming
vooraf hoeven te vragen aan de
raadsleden. Onbedoeld heeft de ge
meenteraad daarmee de regie uit
handen gegeven van het beleid voor
openbare kunst. Het nieuwste beeld
van Wolkers, vorige week zaterdag
gepresenteerd in het Leidsch Dag
blad, is een flagrant voorbeeld tot
welke ongewenste gevolgen deze be
slissing kan leiden.
Met een uitgave van 'slechts' 150.000
euro aan het beeld van Wolkers is er
voor wethouder Hillebrand van bou
wen en wonen formeel gezien geen
vuiltje aan de lucht: het bedrag zit ruim
onder de gewraakte financiële marge
en is onder het kopje 'aankleding van
het stationsplein' verantwoord in het
budget voor Leiden centraal. Het ont
werp van Wolkers moet alleen nog ter
'keuring' voorgelegd worden aan de
commissie ARK (Adviescommissie
Ruimtelijke Kwaliteit), maar het advies
van deze commisse is zeker niet bin
dend. Wolkers is reeds aan het werk en
eind dit jaar zien we zijn nieuwste
'kunstwerk' tegemoet, zo konden wij
sinds medio november 2003 lezen in di
verse media.
De klok lijkt niet meer terug te draaien.
De gemeenteraad en de door hen verte
genwoordigde Leidse bevolking hebben
maar te slikken wat wethouder Hillebrand
goed genoeg acht voor de Leidenaren aan
beeldende kunst in onze openbare ruimte.
Voor deze schurkenstreek alleen al ver
dient hij eigenlijk geteerd en geve
derd, zittend op een boom
stam, de stad uitgedragen te
worden.
Over integriteit van de kunste
naar wil ik - evenals mijn 'collega' Wolkers ook
geen blad voor de mond nemend - dit zeggen.
Wolkers geeft zelf toe in IJsselstein een 'soort-
gelijke' zuil te hebben neergezet. Uit de fo-
to s van deze IJsstelstijnse zuil blijkt dat we
v. in Leiden min of meer een kopie mogen
verwachten, met het minimale verschil dat
wij niet één maar twee vensters met glas
krijgen, en dat wij niet alleen groen glas
maar ook gekleurd glas mogen verwachten.
(Wellicht dat dat laatste verklaart waarom
het Leidse beeld ca. 15.000 euro meer moet
gaan kosten.
Eerlijk gezegd: ik zou mij in Wolkers' plaats
diep diep diep schamen over zo'n gemak
zucht, zo'n slecht bedekt falen van schep
pingskracht en zo'n gebrek aan respect
voor de stad die voor Wolkers 'de poort
naar de vrijheid' is geweest. 'Poort naar het
zich onbeschaamd verrijken', zou ik beter
hebben gevonden.
Gelukkig ben ik niet de enige die zich weert
tegen de komst van dit ondemocratische, te
dure en niet-originele monstrum. Ik weet
mij gesteund door het protest dat de direc
teur van De Lakenhal heeft aangetekend (in
bedekter termen dan de mijne, mag ik aan
nemen), door gemeenteraadsleden die zeg
gen ongelukkig te zijn met de gang van za
ken en hopelijk door vele Leidenaars met
mij, die vinden dat meneer Wolkers zich
maar beter bij zijn literaire creaties kan hou
den.
Voor de medewerkers van het CBK, waar de
kunstuitleen moest wegbezuinigd wegens
vermeend gebrek aan publieksbereik komen
dit soort berichten extra hard aan. Met die
150.000 euro was de kunstuitleen zeker te
redden geweest. Alles wat we nu voor dat
geld krijgen is een zes meter hoge RVS-paal.
En voor hoeveel publieksbereik moet deze
paal gaan zorgen? Heeft Hillebrand daar al
over nagedacht?
Hester Keijser,
Leiden.
Door de redactie ingekort.)
Wij waren even onder de indruk, van het r
nieuwste artikel over de ijsbaan in Alphen in
het Leidsch Dagblad van 23 januari. De baan
krijgt Olympische A-potenties in het kunst- c
schaatsen, en een internationale B-status vooi^e
het hardrijden. De KNSB staat er volgens hemfe
achter, en dat zou goed zijn voor 5 miljoen eu[0
steun van de overheid. p
Twijfels kregen we, toen we zagen dat u alleen!
initiatiefnemer Gijsman aan het woordlaat. Zofe
de schaatsbond de toezegging over A- en B-sta*-
tus wel bevestigen? En,trouwens: hoe kan het *ei
dat de geschatte investeringskosten in twee jai 1
zijn verdubbeld,tot maar liefst 70 miljoen eurc|2(
Wie dekt de kosten?
Even op een suikerzakje uitgerekend: zo'n confe*1
plex in stand houden kost straksminstens 6 tot
8 miljoen euro per jaar. Als Alphen nou de po-"1
pulairste ijsbaan van hetland wordt, met f
350.000 bezoeken per jaar, kan het schaatsen ve
hooguit 2 miljoen europer jaar opleveren. We#n
optimistisch en voeg 2 miljoen (netto!) toe vaire«
horeca,karting, fitness, winkelverhuur en dergpd
lijken. Wat resteert? Een gat van 2 tot 4 miljoe-1 r
neuro per jaar. jja
Meneer Gijsman heeft misschien het ei van CcPei
lumbus gevonden, maar afgaand op allerecen#e
berichten over bijna-failliete kunstijsbanen ine
Nederland (Heerenveen, DenHaag, Dronten) a t
moeten we hem toch niet te snel in zijn fanta-Pr
sieën volgen.
Het wrange is dat Alphen op z'n vroegst in 201
opengaat, terwijl er nog geen enkelegarantie i#
dat de Leidse Ijshal (onmisbaar voor het jeugtp
schaatsen, en voor het zojuistbekroonde g
handicaptenschaatsen) langer dan tot 2005
open kan blijven. Hoe moetdat in de tussentijd*
met de vele ijsclubs in de regio die de ijshal gel"
bruiken?
De oplossing is gelukkig simpel: een ton per
jaar volstaat om de Leidse Ijshal de eerstejare#
open te houden. Dat is een fractie vergeleken f
met de bedragen van Alphen. En inLeiden ligtr
het ijs gewoon al klaar.
Frank Steenkan
voorzitter IJVf
Leide^P
„Wolkers moet zich diep schamen over
zo'n gemakzucht en zo'n gebrek aan res
pect voor Leiden." Foto: Han de Graaf
„Hillebrand verdient het geteerd en geve
derd op een boomstam de stad uitgedra
gen te worden." Foto: Frans Roomer
r~~ p
ANNO 1979, vrijdag 2 februari
LEIDEN - De dienst gemeentewerken kon bijna twee weken lang
geen grofvuil ophalen vanwege de slechte weersomstandigheden.
Verwacht wordt echter dat de kraakwagen maandag weer kan rij
den. Bij verschillende flats lagen vandaag grote hoeveelheden grof
vuil. Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 t.n.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Lelden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
