KUNST CULTUUR
Het is niet alleen maar actie en vechtenHet trucje van Lebbé
'Elk jaar een oer-Nederlandse musical met oorspronkelijk gegeven
Kunstenaars vrezen,
armoede wet-Walvïe
How To Be nieuwe
impuls muziekscene
Van Zweden op
plaats De Waart
Cd-presentatie
van Dempsey
Kiezen
tussen Dolly
worden en
jezelf blijven
Buitenlands^
belansstellir
De Tweeling
Poëzie in de trein
vrijdag 30 januari 2004
Van den Ende brengt theater weer 'bij de mensen thuis'
Jaap van Zweden.
Foto: ANP/Ed Oudenaarden
Amsterdam - De toekomstige
chef-dirigent van het Radio Fil
harmonisch Orkest (RFO), Jaap
van Zweden, zal de Nederland
se première van de opera "Va
nessa' op 28 februari dirigeren.
Hij vervangt de huidige chef-di
rigent Edo de Waart die zich uit
de productie heeft moeten te
rugtrekken om overbelasting te
voorkomen.
leiden - Het Leidse trio
Dempsey houdt morgen vanaf
20.30 uur in de Tuinzaal van De
Burcht zijn nieuwe cd ten
doop, 'De Tuinman en de
Dood'. De drie muzikanten.
Maarten Witkam, Ferry Rigault
en Michael van Hoogenhuyze,
hebben voor de teksten gedich
ten gebruikt van onder meer
Willem van Iependaal, Hans
Andreus, Piet Paaltjens, Jean-
Paul Rawie, Erich Kaestner en
P.N.van Eyk. De presentatie van
de cd wordt opgeluisterd met
een optreden van Dempsey. De
toegang bedraagt 4 euro.
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: 'Dolly and the art of being
myself. Idee en spel: Suzan Boogaerdt
en Bianca van der Schoot. Regie: René
Geerlings. Gezien: 29/1, LAKtheater,
Leiden.
Ze willen niets liever dan op
Dolly Parton lijken. Ze kennen
al haar uitspraken, zoals: 'Ik
probeer wel zo goed mogelijk
op Dolly Parton te lijken, zorg
jij nou maar dat je zo goed mo
gelijk op jezelf lijkt. We are all
individuals.' Het is een lastige
paradox. De meiden worden
dan ook niet gelukkig van het
zoeken naar hun tweedehands
identiteit.
Met Dolly's geplaybackte lied
jes en interviews vertellen Su
zan Boogaerdt en Bianca van
der Schoot over 'La Parton':
met eigen teksten en improvi
serend gemaakte scènes over
het geforceerde leven van een
lookalike. Bij Dolly gaat het
over haar mythische Ameri
kaanse jeugd: opgegroeid in de
Smokey Mountains, in een god
vrezend en hardwerkend gezin
zo arm dat moeder voor de stuk
of dertig kinderen soep van ste
nen kookte - en altijd lekker -
van haar eerste schreden op het
glibberige pad naar de roem dat
uiteindelijk leidde naar haar ei
gen pretpark Dollywood, rond
haar zorgvuldig nagebouwde
ouderlijk huis.
Over de identiteit van Dolly
zelf, met haar geschilderde
poppengezicht en haar collectie
oneliners, kun je je het één en
ander afvragen, maar haar twee
navolgsters hebben het druk
genoeg met zichzelf. Ze probe
ren - a la Dolly - te lachen met
een platte mond en precies ge
noeg tanden en tandvlees in
beeld, een blonde pruik kun je
kopen, met watten kun je je bh
opvullen, maar als je één meter
tachtig bent, ben je twintig cen
timeter te lang en daar is weinig
aan te doen.
De dames zoeken steun bij el
kaar en breken elkaar af. De één
lacht de ander uit als ze de
naam van één van Dolly's zus
sen verkeerd uitspreekt. De an
der probeert de houding en de
vormen van de één te drillen als
een genadeloze sergeant 'Je
doet het fout! Opstrekken! Ik sta
toch niet tegen een leverworst
te praten?'
Boogaerdt en Van der Schoot
kennen elkaar van de mime-
school, presenteerden - als Ter
rine en Florine - "Villa Achter
werk' op tv en maakten eerder
voorstellingen over schoon-
zwemsters en emmerverkoop
sters op de huishoudbeurs. Van
Öolly is de boodschap duide
lijk: de geest wordt niet gelukki
ger in een wereld die vooral
vrouwen wil doen geloven dat
het lichaam maakbaar is. Het is
niet makkelijk om jezelf te zijn,
maar wel belangrijk. Het klinkt
als een open deur, maar het on
derwerp is relevant en krijgt een
boeiende verbeelding.
door Hans Visser
Amsterdam - De musical 'De
Jantjes' keert komend seizoen
terug in het theater. Erwin van
Lambaart, directeur van Joop
den Ende Theaterproducties
wil met deze voorstelling een
nieuwe eigen traditie vestigen:
elk seizoen een tournee met
een Nederlandse musical, naar
een oorspronkelijk Nederlands
gegeven.
Voor het jaar daarna wordt ge
dacht aan het stuk 'Rooie Sien',
de hit van het Amsterdams
Volkstoneel uit 1917 van Marius
Spree over een meisje dat tegen
de wil van haar oppassende ou
ders met een artiest meegaat
om zangeres te worden en ver
volgens door hem in de steek
wordt gelaten. Beppie Nooy jr.
maakte bij haar eigen Amster
dams Volkstoneel de titelrol tot
een begrip. In 1975 werd het
stuk verfilmd door Frans Weisz.
Willeke Alberti speelde daarin
de hoofdrol en het lied 'Telkens
weer', van Ruud Bos en Friso
Wiegersma, werd zelfs zo'n
beetje haar lijflied.
Van Lambaart: „Voor deze
nieuwe musical gaan we uit van
het script zoals dat destijds is
gespeeld door het Amsterdams
Volkstoneel van Beppie Nooy
en ook van 'Telkens weer' heb
ben we de rechten. Want dat
lied móet erin. Maar we moeten
we nog zien welke andere lied
jes bij dit verhaal passen. Ver
der willen van 'Ciske de Rat'
een musical maken."
Voor de musical 'De Jantjes' be
ginnen volgende week de audi
ties. Het gaat hier in wezen om
de eerste Nederlandse musical.
Hij werd geschreven in 1920
door Herman Bouber en werd
voorzien van inmiddels klassiek
geworden liedjes, door Louis
Davids en zijn toenmalige
vrouw Margie Morris. „Zeven
jaar geleden hebben we ook
met veel succes 'De Jantjes' uit
gebracht. Ook deze keer zullen
we uitgaan van de bewerking
door Ivo de Wijs, maar in het
drama willen we meer terug
gaan naar het origineel en de
tijd waarin het speelt: het begin
van de vorige eeuw. Het drama
van de jongens die uit armoede
tekenen voor een dienstver
band bij het Indisch Leger moet
meer accent krijgen."
Ook van ver voor de oorlog da
teert het al even tijdloze materi
aal voor de musical 'Crazy for
you', een eigentijdse bewerking
van 'Girl Crazy", een musical
van George en Ira Gershwin.
Anouk van Nes en Dick Cohen
spelen de hoofdrollen. Vera
Mann en Stanley Burleson spe
len op hun beurt komend sei
zoen de hoofdrollen in 'Pas
sion'. Deze show van Steven
Sondheim beleeft in de regie
van Paul Eenens zijn première
in de Amsterdamse Stads
schouwburg, direct na de Uit
markt.
1st
in
F
Met al die initiatieven is heB-
drijf weer helemaal terug iPP
provincie. Aanvankelijk ff
daarvan afgezien omdat r'(
den Ende het reizen dooi^
derland te duur vond wor*
maar Van Lambaart zegj61
toch: „ik vind dat het B£
plicht is om naast de grote3r
ducties als 'The Lion Kinf5
Schevingen en 'Mamma
in Utrecht, met voorstel'
'bij de mensen thuis'
men."
mma
orstellin
uis' te.
Leidenaar Floris van Straalen werkte acht jaar aan film 'Ghost City'
door Theo de With
leiden - Acht jaar heeft hij eraan
gewerkt. Bijna een levenswerk,
maar daar is Floris van Straalen
met zijn 32 jaar nog te jong voor.
Toch zal hij morgen niet minder
stralend uit die grote Ameri
kaanse auto stappen voor de
première van zijn film 'Ghost Ci
ty'. „Leiden verandert in een
spookstad", belooft de regisseur,
die zelfde hoofdrol speelt in de
ruim drie uur durende actiefilm.
Film is de grote liefde van Floris
van Straalen. Een andere
(jeugd)liefde van de Leidenaar
is het turnen. Hij heeft altijd ge
zocht naar mogelijkheden om
deze twee passies te combine
ren. „Ik turn al sinds ik klein
ben. Een turnvriendje van mij
had de eerste Sony-camera.
Met hem begon ik filmpjes te
maken van tumtrainingen. Dat
waren van die 8mm-films zon
der geluid."
Het filmvirus kreeg hem te pak
ken en werd gaandeweg zelfs
sterker dan het tumvirus. Op
zijn negentiende waagde hij de
eerste serieuze poging tot het
maken van een speelfilm:
'Drugs Fight'. De rolprent werd
onder meer op zijn school, het
Bonaventura College, getoond.
In deze film speelde Floris van
Straalen (uiteraard) een turner
die in conflict komt met een
aantal drugscriminelen. „Met
werken in de supermarkt had ik
400Q gulden bij elkaar gespaard
voor een camera. In die tijd was
ik helemaal in de ban van 'Mia
mi Vice'. Dat zie je ook wel te
rug in die film. Met een speed
boat door het Oegstgeesterka-
naal en een slotgevecht in de
Leidse Hout."
Via een aantal videotheken
vond dit debuut zijn weg naar
het publiek.
Het vervolg heeft even op zich
laten wachten, maar is er nu.
„Ik heb doorgeborduurd op het
personage uit mijn eerste film.
De hoofdrol is wederom voor
een toptumer, ik dus. Die
vriend van vroeger, André
Schipper, is inmiddels arts. Hij
speelt een krankzinnige geleer
de, die erop uit is de wereld te
veroveren door mensen in
zombies te veranderen. Zijn
missie begint in Leiden. Je ziet
hem met een enorme injectie-
Floris van Straalen: „Ik heb geen gezin en ga weinig uit. Het was dus geen probleem om desnoods tot vijf
uur 's ochtends door te werken." Foto: Hielco Kuipers
naald in een arm gaan, maar
dankzij zijn medische achter
grond weet hij precies hoe dat
moet."
Het verhaal had Van Straalen
snel genoeg geschreven. De
meeste tijd is gaan zitten in het
maken van de opnamen en het
monteren. „Tussen 1995 en
1999 hebben we gefilmd. Voor
al in Leiden: op de Burcht, voor
Lido, bij de Bruine Boon, in de
Stevenshof, maar we zijn met
de filmploeg ook naar War
mond, Katwijk, Scheveningen
en Schiphol geweest. Gelukkig
heeft iedereen gratis en vrijwil
lig meegedaan. De cast bestaat
voor 95 procent uit vrienden en
kennissen. De overige vijf pro
cent heb ik letterlijk van straat
geplukt. Annelies Rooderkerk,
de belangrijkste actrice, heb ik
gewoon aangesproken in de
Haarlemmerstraat.
De filmmaker had zich alleen
enigszins vergist in de lengte.
„Toen ik alle scènes had opge
nomen en gemonteerd, duurde
de film vier uur. Dat is inmid
dels ingekort tot 190 minuten.
Tja, een beetje 'Lord of the
Rings'-lengte, maar persoonlijk
houd ik wel van lange films. Het
is niet alleen maar actie en
vechten. Er zit ook romantiek in
en mysterie en sciencefiction."
Floris is erg te spreken over de
special effects die door Richard
Boekkooi uit Leiderdorp zijn
toegevoegd. Hij laat de griezeli
ge professor bijvoorbeeld vuur
schieten met zijn ogen. „Ook de
laatste vechtscène in de film
heeft hij heel spectaculair ge
maakt. Hij heeft beeldje voor
beeldje digitaal gemonteerd. Als
je bedenkt dat een seconde film
uit 25 beeldjes bestaat en deze
scène vier minuten duurt, is het
niet vreemd dat hij er twee jaar
over gedaan heeft."
Ook Floris van Straalen heeft de
laatste jaren al zijn vrije tijd in
'Ghost City1 gestopt. „Ik heb
geen gezin en ga weinig uit. Het
was dus geen probleem om
desnoods tot vijf uur 's och
tends door te werken. Ja, ik ben
een heel gedreven iemand. Het
is ook een heel raar gevoel om
niets meer om handen te heb
ben, nu de film af is."
De première is zaterdag in
Luxor aan de Stationsweg. „De
mooiste en grootste bioscoop
van Leiden", vindt de cineast.
Hij verwacht zo'n vierhonderd
gasten op het feestje. „Ik heb
ook Dick Maas en Laurens Geel
uitgenodigd. Misschien zien ze
iets in mij, want 'Ghost City* zit
in hetzelfde genre als 'Amster-
damned'. Mijn grote droom is
om naar Los Angeles te vertrek
ken en daar films te maken."
Als dat niet lukt, komt er zeker
een 'Ghost City 3', belooft de
Leidenaar.
'Ghost City* van Floris van
Straalen, zaterdag 31 januari,
12.00 uur, Luxor, Stationsweg
19, Leiden. Daarna verschijnt
de film op video en dvd.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: Vuur", soloprogramma van
en door Hans Sibbel. Gezien: 29/1,
schouwburg. Leiden.
Dat Hans Sibbel aan Rob Oud-
kerk refereert, ligt in de lijn der
verwachting. En jawel hoor,
Sibbel komt op, kijkt even op
zijn befaamde manier, een
beetje macho, de zaal in en
noemt de naam van Oudkerk.
Dicht op de actualiteit zitten
behoort tot de kwaliteiten van
Lebbis en Jansen en in dit geval
ook van Lebbis zonder Jansen.
Dat leidt niet altijd tot briljante
grappen, vaak beperkt het zich
tot een slimme vorm van 'na-
medropping'. Maar de naam is
genoemd en de suggestieve
knipoog naar het nieuws van de
dag is gemaakt.
Hoofdthema van de avond is
domheid in de zin dat we over
veel zaken te weinig nadenken.
Sibbel demonstreert dat aan de
hand van veel voorbeelden. Dat
loopt van bureaucratische
rompslomp rond een officiële
aanmaning, de onzin van
graancirkels als navigatiesys-
u
teem voor buitenaardse wi
tot en met een vergeefsi
cussie met een 'vroui
agent'. Behendig knoopt
die onderwerpen aan elka;
Ter afwisseling provoceei
graag met vrouwvijandij
discriminerende grappei
dat alles verpakt in een
stoerdoenerij en bravoure
trucje beheerst Hans
perfect. Hij praat er ande
uur moeiteloos mee vol.
verbale scoringsdrift lijkt
ontembaar.
Maar dat ene trucje is daa—
de kurk waarop alles
Hans Sibbel is geen veelL
performer. Hij zingt één lit^
kennelijk omdat zoiets nu^p
maal bij een cabaretpro|ij
ma hoort - maar hij kaï,®
echt beter laten. InhouL
manifesteert zich die eenz,c
heid nog veel sterker. te]
ruimte voor nuancering ei icj
fijning is er niet. Hij draait
al te graag mee in het conUg
tiesfeertje tussen het hige
cabaret en stand up coijst
wie heeft de grootste mo^v
de meeste bluf? Bij Sibb^
geen rijk geschakeerde ijtl
tijd, maar recht voor zijnup
onbeperkt spare ribs eten.en
=tai
den haag/gpd - Duizenden
kunstenaars en musici met
kortlopende contracten dreigen
onder bijstandsniveau te belan
den door nieuwe wetgeving. De
wet-Walvis (administratieve
lastenverlichting en vereenvou
diging sociale zekerheid) pakt
desastreus uit voor hen, zegt
kunstenaarsbond FNV-Kiem.
De bond denkt maandag enkele
honderden kunstenaars naar de
Tweede Kamer te krijgen, waar
op dat moment de nieuwe wet
wordt behandeld.
Acteur Gijs Scholten van Aschat
bestempelt de wet als 'een
schande'. Volgens Van Aschat is
door jarenlange bezuinigingen
meer dan tachtig procent van
alle uitvoerende kunstenaars
veroordeeld tot kortlopende
contracten; gezelschappen
hebben geen geld meer om
mensen in vaste dienst te ne
men. „De enige reden dat er
nog projecten van de grond ko
men is dat we bereid zijn voor
een kutsalaris te werken", zegt
muziek recensie
Ken Vos
Concert: How To Be. Gezien: 29/1, de
Burcht, Leiden.
Het gebeurt wel vaker in de
Burcht dat een formatie in een
andere samenstelling komt op
dagen dan aangekondigd. Uit
bater Jan van der Stoep zegt dat
je dat vaak hebt met jazzmuzi
kanten. Trompettist Michael
Varekamp preekt van een mis
verstand. De bezoekers aan het
grand café hadden gisteren
echter geen reden tot klagen
dat in plaats van Trumpet Sum
mit de nog onbekende band
How To Be optrad.
Deze formatie - onder leiding
van Varekamp en saxofonist
Ben van den Dungen - wil de
jazz nieuw leven inblazen door
met andere vormen te experi
menteren: in dit geval Indiase.
Percussionist Joshua Samson
kon er niet bij zijn, maar de in
tenties van deze groep waren
daarom niet minder intrige
rend.
Met de Indiase zangeres Sand-
hya Sanjana en de Israëlische
fluitiste Ofta Avni op de bansu-
ri, de fluïde klinkende bamboe
dwarsfluit, heeft de band al
thans qua klankkleur een sterk
Indiase inslag. In ongeveer de
helft van de stukken wordt ook
met succes een Indiase structu
rele benadering vermengd met
strakke grooves, ondersteund
met elektronische hulpmidde
len als percussiesamples. Een
beetje zoals te horen is bij de
meer interessante dj's in Lon
den.
How To Be slaagt erin daar ex
tra diepte aan te geven door de
uitstekend verzorgde ritmische
interacties van basgitarist Je
roen Vierdag, drummer Eric
Hoeke, gitarist Ed Verhoeff en
toetsenist Wibout Burkens. De
meeste aandacht eisen de twee
leiders voor zich op. Niet in het
minst omdat ze beiden een flin
ke dynamiek ontwikkelen met
een brutaal, breed geluid. Vare
kamp heeft een expressieve op
Louis Armstrong geënte articu
latie en Van den Dungen heeft
nog steeds die agressieve hard-
bop-sound gecombineerd met
Coltraneske geluidswatervallen.
Dat How To Be zijn muzikale
concept nog niet helemaal rond
heeft, blijkt aan het eind van
het optreden, waarin iets te veel
wordt gefreewheeld. Het reper
toire van de band is nog in ont
wikkeling. De spanning die in
het eerste deel van het concert
werd gegenereerd, maakt ech
ter benieuwd naar het album
How to Be Enlightened in 48
Hours' dat in mei moet uitko
men. How To Be heeft het in
zich om de Nederlandse mu
ziekscene een belangrijke nieu
we impuls te geven.
Van Aschat. |ve
De ww, het gevolg van dieie:
lopende dienstverbandeier
voor kunstenaars de p«de
waarin nieuwe ideeën wig
uitgewerkt. De wet-Walvift 1
er volgens hen toe dat daan
meer kan. De uitkering jlaj
laag dat ze terugvallen toLe
standsniveau en gedwflOi
Worden elk werk te aanvaa
„Nieuwe dingen wordeifrl
meer ontwikkeld, omda
teurs en musici vakken stffj
vullen bij Albert Heijn",
collega-acteur Peter TuiniU
Bandoneonspeler Carel feg(
enhoff, bekend geworden v
zijn spel op het kroonprii v(
huwelijk, zegt te vrezennc
'culturele vervlakking'. „Igij
nooit bandoneonspeler ktag
worden als ik geen uitlN
had gehad. Ik voorspefce
sombere toekomst als mid
alleen nog maar na hurïn
aan een carrière in de ie 8
kunnen werken. Dan wonor
een hobby, geen beroep, "rde
ld.
(C
1t be
amsterdam/anp - De lP®,
landse film 'De Tweeling'
middels verkocht aan 28 lP01
over de hele wereld. De tre'
landse interesse voor dP°
die dinsdag werd genomP'1
voor een Oscar voor bestPv*
Engelstalige film, is de £ai
pen dagen enorm toegeni01
De film zal te zien zijn ?u
werelddelen en gaat dra^
onder meer de meeste Ef8(
se landen, Japan, ThP°'
Zuid-Afrika en Argentinië1 ei
raël wordt de film relati
meest in roulatie gebrachfl||
In de Verenigde Staten ga
Tweeling' in de week na Él*'
caruitreiking in premièi
Amerikaanse distributeui*11
max heeft groot vertrouv?1
de film. De bedoeling is d Ja
de Nederlandse makers
teurs in februari voor ee®11
motietour een week naar "e
wood gaan.
scl
Amsterdam - Treinreizigers kunnen sinds gisteren, de vijfde Gedich
tendag, in de trein genieten van poëzie. Gerrit Komrij, Dichter des
Vaderlands, hing in de trein van Amsterdam naar Maastricht de eer
ste verzen op. Te lezen zijn van Gerrit Achterberg 'Rollend Materieel',
van Ida Gerhardt 'Onvervreemdbaar', van Judith Herzberg 'Een kin-
derspiegel', van Ingmar Heytze 'Solliciteren', van Rutger Kopland
'Weggaan', van Jan van Nijlen 'Bericht aan de reizigers', van Jan
Slauerhoff 'Voor de verre prinses', van Vasalis 'Sprookje', van Willem
Wilmink 'Echtpaar in de trein' en van Roberto Juarroz 'Hij tekende
overal ramen'. De tien gedichten zijn op verzoek van de Nederlandse
Spoorwegen aangedragen door treinreizigers.
Foto: ANP/Juan Vrijdag
'De Tweeling' is de verr c
van het succesvolle boPls
schrijfster Tessa de Lo<fer
twee Duitse tweelingzus|n£
eind jaren twintig van de'- f-
eeuw van elkaar worde11!!
scheiden. De één gaat b^J
tante in Nederland wonna
ander blijft bij een ofn
Duitsland. De Tweede Vie
oorlog zet de meisjes tegP's
elkaar en verbreekt uiteiBai
hun contact, tot ze elka?s*
het eind van hun lever®
10,
Ra
eenmaal ontmoeten.
