'Veel mensen zijn bang voor eenzaamheid' Echte S
KUNST CULTUUR
Stuur uw
vakantie
foto op
Boeijen: De dichterlijkste
zanger van Nederland
ReisCircuit.nl
R7
r._
DE ZEVENDE
HEMEL
en win een digitale
camera*
zaterdag 24 JANUARI 2004
Paul Haenen schreef toneelstuk speciaal voor Nelly Frijda
echt is het
van Michiel?
een - Is het wiel van Mi-
el echt bediend door de
le admiraal De Ruyter?
mm in Vlissingen,
touwslagerswiel te be-
i is, wil dat laten on-
:n. De uitslag moet be-
i in 2007, als de vier-
idste geboortedag van
lAdriaenszoon de Ruy-
dt gevierd. De 'echtheid'
wiel wordt betwijfeld
conservator Weber
museum als door de
us Prud'homme van
een biografie schreef
Ruyter. Ook het
Genootschap wil graag
10e oud het touwslagers -
waar het vandaan komt
relatie met De Ruyter
en en
endichten
dam - Met honderden
iten wordt komende
tdag het eerste lustrum
dichtendag gevierd. Bij
iniserende Stichting Poe-
mational in Rotterdam
meer dan tweehonderd
itendagactiviteiten in Ne-
1 en Vlaanderen aange-
Helden en heldendich-
ditmaal het thema van
rlijkse poëziefeest. Dat
krijgt in veel van de acti-
i aandacht. Gedichten-
ren initiatief van Poetry
itional en het Vlaamse
1de Begeerte. De vijfde
ilendag wordt feestelijk
dmet een Gedichten
van woensdag op don-
in de Kunsthal Rotter-
Ii middernacht houdt
imrij dan een State of
ir gelegenheid van zijn
■n of the
in Trianon
-De film Lord of the
- Return of the King
deze week ook nog in
i Dagelijks om 20.30
zo en woe. ook 14.00
door Theo de With
leiden - Speciaal voor de actri
ces Nelly Frijda en Tjitske Reidin-
ga schreef Paul Haenen het to
neelstuk 'Treinen kunnen keren'.
Het scheidingsdrama van zijn
ouders vormde de belangrijkste
inspiratiebron. De voorstelling
beleeft zaterdag 31 januari haar
première in de Leidse Schouw
burg. „Een luxe", vindt Nelly Frij
da. „Zo'n op je lijf geschreven
stuk. Maar het schept ook ver
plichtingen."
„Nee, dat is nooit eerder ge
beurd", zegt de 67-jarige actri
ce. Het is voor het eerst in haar
meer dan 40-jarige carrière in
de toneel-, film- en televisiewe
reld dat een schrijver een rol
creëert met haar in zijn hoofd.
„Of ik kan merken dat Paul
Haenen mij bij schrijven in ge
dachten had? Tja, wat zal ik
zeggen. Er zitten wel dingen in
die mij bekend voorkomen. Be
paalde gevoelens, bepaalde
twijfels. Die zijn wel herkenbaar
voor mij. Maar ik ben niet het
personage dat ik speel. Per
soonlijk zou ik anders reageren
op zo'n scheiding."
Nelly Frijda speelt in 'Treinen
kunnen keren' een vrouw die
na een lang huwelijk scheidt
van haar man. Ze betreuren het
echter dat ze elkaar daardoor
nooit meer zullen zien. Daarom
besluiten ze, als vrienden, in
hetzelfde huis te blijven wonen.
Vrijheidsbeknotting moet
plaats maken voor ruimden
kendheid. De praktijk blijkt
echter weerbarstig als er nieu
we partners in het spel komen.
Paul Haenen heeft een omge
keerde situatie meegemaakt
met zijn eigen ouders. „Ze wil
den na hun scheiding nooit
meer met elkaar praten. Het ge
volg daarvan is dat je ook alle
mooie herinneringen kwijt
bent. Op die manier zou ik het
nooit doen. Ik zou het geza
menlijke verleden niet in de
vuilnisbak kieperen als mijn
vriend Dammie van Geest en ik
uit elkaar zouden gaan", aldus
de schrijver.
Ook Frijda is een ervaringsdes
kundige. „Ach, elke scheiding
gaat gepaard met een aantal
basisprincipes. Rancune, ru
zies, uitbarstingen. Je gaat na
tuurlijk niet uit elkaar omdat je
nog zoveel van elkaar houdt.
Bovendien zijn zulke gevoelens
ook nodig om je eigen gelijk te
rechtvaardigen. Ik moest er
destijds niet aan denken om
met mijn ex in één huis te wo-
Nelly Frijda: „Persoonlijk zou ik anders reageren op zo'n scheiding." Foto: George Verberne
nen. Maar ja, het is ook niet he
lemaal onvoorstelbaar. Ontzet
tend veel mensen zijn natuur
lijk bang voor de eenzaam
heid."
Haenen zou Haenen niet zijn
als hij niet voor de overdrijving
zou hebben gekozen. „Het blijft
een komedie", beaamt NeUy
Frijda. „Maar er zit absoluut
een serieuze ondertoon in. Ik
denk dat mensen die iets derge
lijks hebben meegemaakt, zich
soms zullen herkennen in de
conflicten of juist in de warme
momenten. Misschien hakt het
er zo nu en dan zelfs behoorlijk
in. Dat zou mooi zijn."
Het sterke punt van Paul Hae
nen als toneelschrijver is vol
gens haar zijn taalgebruik.
„Hoe moet ik dat omschrijven?
Het is heel bijzonder. Ogen
schijnlijk springt hij van de hak
op de tak. Daardoor is het vre
selijk moeilijk de tekst uit je
hoofd te leren. Hij grijpt steeds
terug op wat een paar zinnen
eerder is gezegd. Zo praten
mensen in het echt ook. Dat is
dus wel naturel, maar doordat
Paul absurde situaties uitver
groot is het soms ook heel erg
niet-naturel. Het maakt dat je
om zo'n op zich verdrietig the
ma soms toch enorm moet la
chen. Zo gaat het bij echte
scheidingen ook. Als buiten
staander is het vaak humoris
tisch om het van een afstand
gade te slaan."
Over haar eigen sterke punten
als actrice is Frijda minder stel
lig. „Dat weet ik niet hoor", is
haar eerste antwoord. Na enige
bedenktijd komt ze op 'timing'.
„Ik kan - geloof ik - wel goed ti
men. Maar ik vraag me nooit af
of waarom ik voor een rol
wordt gevraagd. Ze vragen me
gewoon. En ik doe het wel of ik
doe het niet. Een rol moet inte
ressant zijn, ik moet er plezier
in hebben en ik wil weten wie
mijn medespelers zijn. Vaak
krijg ik komische rollen toebe
deeld, maar gelukkig niet al
tijd."
Daarom was ze ook erg ingeno
men met haar rol in de tv-serie
'Wet en Waan'. Ze speelde
daarin hoofdofficier van justitie
Oda Ringholz, die nogal kren
gerig uit de hoek kon komen in
de richting van haar medewer
kers. De Avro heeft de serie in
middels stopgezet. „Doodzon
de", vindt Frijda. „Het was een
goed gemaakte serie over een
officier van justitie en een psy
chiater, twee mannen die toe
vallig ook nog samenwonen.
Maar ja, als de kijkcijfers niet
omhoog gaan, gaat de stekker
eruit. Dat is omroeppolitiek.
Zo'n serie heeft een lange adem
nodig, maar die kans werd 'Wet
en Waan' niet gegund. Ik heb
afgeleerd me daar druk om te
maken. Mijn bijdrage aan de
serie was leuk, omdat ik eens
iets anders speelde dan vyerk-
ster of huisvrouw."
De Amsterdamse actrice heeft
tot op de dag van vandaag last
van het zogeheten Swiebertje-
effect. Bij het grote publiek
werd ze in de jaren tachtig be
kend als Ma Flodder. Over deze
asociale familie werden drie
films en een tv-serie van meer
dan vijftig afleveringen ge
maakt. De onverschillige en si
garen rokende moeder met
haar hart van goud groeide uit
tot populairste Flodder. „Ik
vrees dat ik nooit meer los kom
van dat etiket. Het gebeurt nog
elke dag dat ik aangesproken
word als Ma Flodder. Gisteren
nog in de bioscoop. 'Zo heet ik
niet' zeg ik dan terug."
Ze begrijpt het wel. „De serie
wordt voortdurend herhaald.
Als acteurs hadden wij er na 52
afleveringen wel genoeg van.
De tv-kijker krijgt er blijkbaar
geen genoeg van. En er is na
tuurlijk steeds weer een nieuwe
generatie die ermee opgroeit.
Toch zijn er nog legio mensen
die mij niet kennen als Ma
Flodder. Echt waar! Veel thea
terbezoekers kijken naar hele
andere dingen. Ze hebben geen
idee waar een uitspraak als 'het
blijft toch je kind hè' vandaan
komt als iemand die in de
mond neemt."
Nelly Frijda, die er niet over
peinst met acteren te stoppen
('ik wil graag beleg op mijn
brood'), houdt van afwisseling
in haar werk. Daarom wisselt ze
toneel af met film, televisie en
musical. Volgend theatersei
zoen gaat ze zelfs terug naar het
genre waarin ze ooit debuteer
de: het cabaret. Ze gaat deel uit
maken van het roemruchte ca
baretgezelschap Purper. Oud
gediende Frans Mulder is al
druk aan het schrijven voor het
programma. „Als het aan mij
ligt, wordt het totale kolder.
Lekker veel lachen. Niet ieder
een is gediend van het grofge-
bekte cabaret dat tegenwoordig
zo in is. Grofheid is niet erg als
het geestig is, maar daar man
keert het weieens aan. Ik denk
dat wij het publiek een groot
plezier gaan doen met sketches
en liedjes."
'Treinen kunnen keren' van Paul
Haenen. Regie: Melte Bouhuys. Met:
Nelly Frijda, Tjitske Reidinga, Hugo
Haenen en Vincent CroiseL Te zien:
vrijdag 30 (to.) en zaterdag 31 janua
ri (première), 20.15 uur, Leidse
Schouwburg. Verder in o.a.: Stads
theater Zoetermeer (12/2), 't Onder
dak Sassenheim (27/2), Parktheater
Alphen a/d Rijn (6/3), Schouwburg
Gouda (2/4) en De Warenar Wasse
naar (23/4).
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: 'Furia Maya' door Gitanos
de Granada. Gezien: 23/1 Leidse
Schouwburg.
Minstens zes keer verliezen ze
iets. Een krachtige beweging en
daar vliegt weer een bloem of
haarspeld uit het kapsel. Dit is
furie. Dit is pure, geconcen
treerde danskracht.
Gitanos de Granada houdt niet
van een tam begin. Meteen
staat de groep energiek te klap
pen. Telkens treedt iemand uit
de kring naar voren en verovert
de ruimte met woest uihalende
armen. De gitarist is al even ge
dreven. Zijn romantische, kab
belend zachte aanzetten maken
snel plaats voor stuwende
hartstocht.
Het meest komt de woedende
kracht van de flamenco tot uit
drukking in de solo's. Carmen
la Talagona heeft een samenge
bald temperament. Woedend
als een dier vliegt ze over de
vloer en staat dan stil om zich
opnieuw op te laden. Intussen
zie je hoeveel plezier de mu
ziekgroep erin heeft haar tot
kooktemperatuur op te war
men. Subtiel bespeelt ze de
vloer met haar hakken om dan
weer richting te kiezen en voor
uit te stormen. La Pepa be
treedt het toneel alsof ze zich
uit een menigte moet bevrijden,
voordat ze aan haar superieure
dans kan beginnen. Met haar
gezicht vertelt ze verhalen. Ze
concentreert zich op minieme
stapjes, danst even met een
trieste blik, om dan ineens vro
lijk heupwiegend verder te
gaan. Dit is veelzijdigheid met
karakter.
Juan Andrés Maya bewijst dat
stilstaan in flamenco net zo
spannend kan zijn als een be
wegingsexplosie. Zijn lichaam
zich vult met hartstochtelijke
energie, die dringend naar bui
ten wil. Dat gebeurt dan ook in
onwaarschijnlijk knap stamp
werk, een heldere dansstijl en
ontwapenende macho-humor.
Net zo knap, maar duidelijk
minder meeslepend zijn een
duet en een trio. De dansers
maken gelijke bewegingen,
waardoor de dans voorzichti
ger, minder rauw overkomt.
Senior zanger Tony Maya
draagt veel bij aan de show. Hij
zingt de dansers ontwapenend
toezingt en geeft zelf ook nog
een aardige dans ten beste. De
furie is nog niet in hem ge
doofd, maar hij geeft er een
goedmoedig tintje aan.
Welke film zou iedereen
gezien moeten hebben?
Wat is het mooiste boek
ooit geschreven? Welke
muziek weet telkens weer
te ontroeren? Wat is het
mooiste kunstwerk aller
tijden? Kortom: waarmee is
Wim Brussen. de Alphense
orkestleider van het
Jostiband Orkest, in de
Zevende Hemel?
Beste cd
„Eind december heb ik de cd
'Portret van Aafje Heynis' ge
kocht. Mijn vrouw had die al
heel lang op haar verlanglijstje
staan en dus heb ik 'm haar ca
deau gedaan. Verder koop ik
weinig cd's. Op Classic FM
wordt een door haar vertolkt
stuk van Handel vaak gedraaid.
Dat is werkelijk prachtig. Zij is
een alt en haar stem heeft iets
aparts. Blijkbaar vinden veel
mensen dat; anders zou ze niet
zo vaak op de radio gedraaid
worden. Op de cd zingt Aafje
Heynis naast Handel ook Bach,
Britse volksliedjes en kinder
liedjes. Ze doet dat met ontzet
tend veel allure. Je moet wel
keihard zijn, wil je daar geen
kippenvel van krijgen. Die cd
maakt elke keer weer indruk."
Beste boek
„Het boek 'Pelican Bay' van
Nelleke Noordervliet. Ik las er
in het Leidsch Dagblad een re
censie over en ben het meteen
gaan kopen. Het boek werd
omschreven als een 'ambitieu
ze roman' en de verhaallijn
sprak mij ontzettend aan. Het
gaat over een Zeeuwse suiker
planter uit de achttiende eeuw.
Het knappe is dat zij zo'n his
torisch gegeven weet vast te
knopen aan het heden. De dra
den lopen heel erg door elkaar.
Ik moet bekennen dat ik op
een kladpapiertje de namen
opschrijf, omdat ik anders de
draad kwijt raak. Je moet in dit
boek echt bij de les blijven.
Verder kom ik weinig aan lezen
toe; eigenlijk alleen in de zo
mervakantie en op winter
sport."
Beste film
„Ik ben in geen jaren meer
naar de bioscoop geweest. De
meeste films zie ik dus op tele
visie. Afgelopen zondag zag ik
de film 'Not without my
daughter' van Brian Gilbert. Ik
had hem al eerder gezien,
maar opnieuw maakte hij grote
indruk. De film is gebaseerd op
het waargebeurde verhaal van
Betty Mahmoody. Sally Field
speelt een Amerikaanse vrouw
die met een arts uit Iran
trouwt. Omdat hij moeilijk aan
de bak komt in de Verenigde
Staten verhuist ze met hem
mee naar zijn vaderland. En
dan zie je zo'n man helemaal
veranderen. Die vrouw wordt
geslagen, vernederd en haar
kind wordt bij haar wegge
haald. Ze doet er alles aan om
te vluchten, maar ze wil niet
zonder haar dochter vertrek
ken. Het deed me beseffen dat
in veel culturen de vrouwen
emancipatie nog niet van de
grond is gekomen. Mijn eigen
vrouw is wethouder geweest in
Alphen aan den Rijn. De vrouw
in de film was ook zelfstandig
en intelligent, maar werd volle
dig de vernieling in geholpen."
Beste kunstwerk
„Een moeilijk onderwerp vöor
mij. Begin deze maand was in
het nieuwe stadhuis van Al
phen voor de nieuwjaarsrecep
tie en daar raakte ik erg geïm
poneerd door het kunstwerk
'Daedalus' van Gerhard Len-
tink dat er sinds kort hangt.
Het gaat om een manfiguur
met vleugels die is opgebouwd
uit bijna driehonderd stukjes
hout. Ik vind het een heel mooi
beeld. Maar het meest ben ik
dan toch onder de indruk van
het technisch vernuft. Het zit
zo knap in elkaar: al die stukjes
die weer vastzitten aan alle
maal draadjes."
tekst: Theo de With
foto's: Henk Bouwman
Het kunstwerk 'Daedalus' van Gerhard Lentink. Archieffoto: Henk Bouwman
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Frank Boeijen. Gehoord:
23/1, Stadsgehoorzaal, Leiden.
Hij begint met een liedje over
zijn muze, en bij Frank Boeij
en valt die nou eens niet sa
men met zijn beminde.
Frank Boeijen is de dichter
lijkste zanger van Nederland,
die grote woorden en aparte
invalshoeken niet uit de weg
gaat, maar het komt er niet
altijd even verstaanbaar uit.
Als het over de hemel gaat,
zingt hij steevast HEMA, en
dat levert rare beelden op. In
'Twee mannen, zo stil', een
lied dat twee vrienden op de
begrafenis van een vriend be
zingt, gaat een regel als: 'Ze
bestormen de hemel' dan
akelig wringen; in 'Zonder
liefde geen warmte' wordt
het zwartgallige 'Wat valt er
nog te zeggen over de hemel
zonder wolken' ineens van
een Hollandse zeurderigheid.
Ook zijn de melodietjes niet
allemaal even goed in staat
zich in je geheugen te neste
len. Boeijen neemt van alle
genres wat mee, maar lijkt
nergens echt zijn hart verlo
ren te hebben. Dat maakt het
muzikaal wat bloedeloos en
dan worden kreupele beel
den en rare rijmen een groot
nadeel. 'Stille Strijd' lijdt
daaronder. In 'Dialoog',
waarin Boeijen vrijelijk asso
cieert op gevleugelde woor
den en titels uit de literatuur,
vat hij het allemaal samen:
'Ik spreek over de horizon, jij
struikelt over je woorden, ik
zoek de HEMA.'
Maar Frank Boeijen doet wel
zijn best liedjes te zingen die
ergens over gaan en die bo
vendien nog iets te raden
over willen laten. Aan mora
lisme doet hij niet en hij
heeft de wijsheid niet in
pacht. Dat, in combinatie
met zijn bijna zwoel-warme
stem, maakt dat hij een groot
publiek aanspreekt.
Deze theater-tournee staat
voor een groot deel in het te
ken van zijn nieuwe cd 'De
Schaduw van de Liefde',
maar natuurlijk komen zijn
oude successen ook aan bod.
'Zwart/Wit', 'Piano van Beet
hoven', een voorbeeldig kaal
gehouden 'Zeg me dat het
niet zo is', waarin Ruud de
Groot zich een liefdevolle be
geleider toont, en het prach
tige "Van de dieren komen
wij' met zijn vies-vochtige
beschrijving van een lief
desnacht, die de schreeu
wende eenzaamheid van de
mens adequaat schildert.
Zijn toon oprecht, de beel
den pakkend en niet gezocht.
In die liedjes laat Boeijen de
raadsels de ruimte.
Als ik het goed verstaan heb.
(advertentie)
de reissite van uw dagblad
