KUNST CULTUUR
Overwerken voor The Lion King
3'Alleen verkapte country slaat aan in 3
Musici West End vrezen de komst van virtueel orkest Festivalbezoeker kan
kiezen uit 600 films
R7
Machinerie voor nieuwe musical in Scheveningen komt op gang
Meer bezoekers filmhuizen
Nieuwkoper Cor Sanne verricht dertig jaar zendingswerk voor Nashville
donderdag 22 januari 2004
il Ex.
GPD/Marnix Schmidt
irel Ex
ar Boijmans
[Erdam - Sjarel Ex wordt per
li algemeen directeur van
museum Boijmans Van
ningen. Ex legt na vijftien
op 1 april zijn functie als
ïteur van het Centraal Mu-
n in Utrecht neer. Hij wordt
meen directeur en krijgt
mee de eindverantwoorde-
eid over zowel het artistie-
ls financiële beleid van
nans. Kunsthistoricus Ex
1 samen met de Duitser
Hollein door de advies
missie voorgedragen aan
jemeentebestuur. Die koos
rankelijk voor de jonge Hol-
maar de gemeente Frank-
waar hij directeur van de
jnKunsthalle is, hield hem
rijn contract.
tdelijk Museum
it op KunstRai
ierdam - Het Stedelijk Mu
il in Amsterdam verzorgt in
decentrale tentoonstelling
leKunStRAI. De dependan-
in het Stedelijk Museum,
lis een springplank voor
f kunstenaars fungeert,
werken zien van veelbelo-
ie nieuwe talenten. De
stRAI heeft het museum
aiodigd ter gelegenheid
bet tienjarig bestaan. De
lerdamse kunstbeurs is dit
tan 5 tot en met 9 mei.
ijwilligers voor
lilderfestival
idwijk - Het Schilderfesti-
ïoordwijk is op zoek naar
ifigers voor de zesde editie
bet jaarlijkse evenement,
festival wordt van 21 tot en
ÏI juni gehouden aan de
ingin Wilhelmina Boule-
Er zijn vrijwilligers nodig
de workshops, inschrijvin-
en bardiensten. Aanmelden
da tel. 071-3410267.
iwijvenkoor
ekt leden
- Het Viswijvenkoor telt
stig zangeressen, maar kan
nog versterking gebruiken,
dve vrouwen die goed bij
izijn, is ook behoefte aan
ikanten die de viool, de ac-
leon en de gitaar kunnen
*len. Het acht jaar be
nde koor repeteert eens in
eertien dagen op maandag-
!din De Burcht. Meer fn-
iatie: tel. 071-5226602.
ek de Jonge
straatzanger
kaag - Cabaretier Freek de
|e treedt morgen in Den
jop als straatzanger. Hij
enteert in de Koninklijke
iotheek (KB) een cd met
op 24 historische straatlie-
n. Deze uitgave markeert
oltooiing van een groot lie-
nproject van de KB en het
terdamse Meertens Insti-
De instellingen hebben
collecties teksten van
itliederen via internet toe-
Wijk gemaakt. Vorig jaar is
selectie van 24 liederen uit-
erd en opgenomen door
erlandse artiesten. Het lie-
nproject is onderdeel van
pootschalige digitale sa-
werkingsverband 'Het ge
ien van Nederland'
iseum twee
landen gratis
haag - Het Museum voor
onunicatie aan de Zeestraat
en Haag, het voormalige
Museum, is de komende
'maanden gratis toeganke-
tot deze actie is besloten
'tde kindertentoonsteiling
to'was 'vastgelopen'. Deze
ractieve expositie over oe
"gen heeft de afgelopen
«den veel bezoekers ge-
ten. Kinderen konden door
iel van een soort stekkerfie
"ezen 'ZieZo' activeren,
'het systeem bleek niet bc-
i tegen massaal gebruik,
echniek wordt nu aange-
op 29 maart moet alles het
'doen. Tot die tijd zijn de
tentoonstellingen, on-
meer over de geschiedenis
Post en telefonie, gr atis te
feken.
londen/gpd - Musici die werk
zaam zijn in de Londense thea-
terwijk West End verzetten zich
fel tegen de plannen van de
steenrijke impresario Sir Came
ron Mackintosh om een deel
van hen te laten plaatsmaken
voor het 'virtuele orkest' Sinfo-
nia. Dit elektronische gezel
schap, bestaande uit twee
krachtige computers en een
synthesizer, geeft volgens voor
standers meer 'muzikale waar
voor je geld' dan musici. De or
kestleden zelf zeggen dat de
Sinfonia banen kost en het pu
bliek bedriegt. In de Verenigde
Staten heeft de Sinfonia al huis
gehouden in musicals als 'Miss
Saigon' en 'Phantom of the
Opera'; sommige ensembles
zijn daar met de helft inge
krompen.
Mackintosh is van plan om de
Sinfonia vanaf maart in te zet
ten, wanneer de musical 'Les
Misérables' na achttien jaar
verhuist van het Palace Theatre
naar de kleinere Queen's Thea
tre, dat een orkestbak van be
perkte omvang heeft. Volgens
zijn plannen zal het virtuele or
kest de plaats innemen van
twaalf musici, waarna er negen
overblijven. Bij de Sinfonia ver
zorgt de technicus de muzikale
inbreng vanachter zijn toetsen
bord, terwijl hij op video het
stokje van de dirigent in de ga
ten houdt.
De impresario heeft deze week
inmiddels een gesprek gehad
over zijn plannen met de vak
bond van musici, nadat meer
dan honderd leden op een
spoedbijeenkomst hun onge
noegen hadden laten blijken.
De bond vreest dat de intro
ductie van de Sinfonia niet al
leen gevolgen heeft voor musi-
calhits van Mackintosh, zoals
'Miss Saigon', 'Phantom of the
Opera' en 'My Fair Lady", maar
ook andere shows in de thea-
terwijk nadelig zal beïnvloeden.
„Elke fan van West End-musi
cals weet dat het orkest het
kloppende hart is van de pro
ductie. Haal de musici weg en
je ontbeert meteen een van de
vitale elementen van een leven
de theaterervaring", aldus vak
bondswoordvoerder Horace
Trubridge.
De komst van 'virtuele orkes
ten' was onlangs een belangrij
ke factor bij een staking op
Broadway. Uiteindelijk leidde
de actie tot het besluit dat er
minimaal negentien 'echte'
musici bij iedere productie
worden ingezet. In Groot-Brit-
tannië zijn er overigens nog
geen technici opgeleid die de
Sinfonia kunnen bedienen.
door Coos Versteeg
scheveningen - En weer zet Joop
van den Ende zijn handen aan
het mes. Het is inmiddels een
traditie geworden om bij de eer
ste repetities voor een nieuwe
musical feestelijk een enorme
taart aan te snijden. Samen met
de hoofdrolspelers uit de show
en in dit geval van 'The Lion
King' ook samen met Disney-di-
recteur Thomas Schumacher en
regisseur Julie Taymor.
De machinerie kan nu op gang
komen. Niet alleen om de mu
sical daadwerkelijk vanaf 19
maart in het Scheveningse Cir
custheater als try-out op het
podium te brengen, maar voor
al om de kaartverkoop op gang
te krijgen. Want 'The Lion King'
is voor Van den Ende de groot
ste en duurste show die hij ooit
heeft geproduceerd. Alleen aan
de dierenfiguren en maskers
zijn de afgelopen weken in een
atelier in Toronto al 37.000
manuren besteed. Om het on
derste uit de kan te halen, zul
len er dan ook voor het eerst bij
Van den Ende acht voorstellin
gen in de week zijn: van dins
dag tot en met zondag, met ma
tinees op zaterdag en zondag.
Alleen op maandag is iedereen
vrij.
De leden van de cast zul je nu
nog niet over werkdruk horen
klagen. Iedereen straalt dat het
feest eindelijk kan beginnen.
Vanuit elf landen zijn ze bijeen
gebracht, acteurs, zangers en
dansers. Met 'Hai' of 'Hello'
stellen ze zich één voor één
voor. Een meisje uit Japan, een
jongen uit China, eentje uit
Brazilië, Engeland, de Filipij-
nen, Canada, Curasao en heel
veel jongens en meisjes uit
Zuid-Afrika en uit Nederland
uiteraard. Als ze dan met z'n al
len zinderend 'The Circle of Li
fe' beginnen te zingen, lijkt het
wel of het om een reclamespot
voor Unicef gaat. „Multi-culti,
ik doe er alles aan", grapt Joop
van den Ende.
Rotterdam - De bezoeker van
het Internationaal Filmfestival
Rotterdam (IFFR) kan de ko
mende tien dagen kiezen uit
zeshonderd films. Het gaat
daarbij om tweehonderd recen
te speelfilms en documentaires
en vierhonderd korte films. De
33ste editie van het IFFR is gis
teravond begonnen met de ver
toning van de Japanse speelfilm
'Zatoichi' van Kitano Takeshi.
Takeshi, in eigen land een grote
ster, was zelf aanwezig bij de af
trap. Met een van zijn grootste
fans, festivaldirecteur Simon
Field, introduceerde hij in Pa-
thé Schouwburgplein zijn film.
'Zatoichi' is een nogal bloederig
gebeuren. Het is een vrije verfil
ming van een klassiek zwaard
vechtersdrama over een dorp
dat zucht onder de terreur van
twee rivaliserende bendes. Kita
no zelf speelt de rol van de
mysterieuze blinde masseur
Zatoichi. Dankzij zijn goede ge
hoor verdient hij de kost met
dobbelen - hij hoort exact hoe
de steentjes rollen. En als
zwaardvechter is hij ongeëve
naard. De uitdrukking 'de kop
is er af kreeg na de openings
film een geheel nieuwe beteke
nis.
De Brit Field heeft twee perio
des van vier jaar leiding gege
ven aan het Rotterdamse festi
val, dat met 350.000 bezoekers
een van de grootste culturele
evenementen van Nederland is
geworden. Volgend jaar zal
Sandra den Hamer de taak van
Field overnemen. De editie van
dit jaar hebben ze samen ge
daan.
'Zatoichi', die overigens vanaf 5
februari in de Nederlandse bio
scopen draait, is geen echte
première. De film was in 2003
al te zien in Cannes. Het IFFR
kent wel een aantal films die
voor het eerst zijn te zien, zoals
de wegens pornografische beel
den nu al spraakmakende 'Ana
tomie de l'enfer' van Catherine
Breillat. Ook beleven enkele
Nederlandse producties hun
wereldpremière, zoals 'Het Zui
den' van Marin Koolhoven en
de Rotterdamse martial arts
film 'Fighting Fish'. Ook is de
film 'Johan Cruyff: en el mo
menta dado' voor het eerst te
zien.
Het IFFR is in 33 jaar een festi
val van grote aantallen gewor
den. Binnen vier dagen na de
start van de voorverkoop waren
gisteren 140.000 kaarten ver
kocht. Naar verwachting zullen
dat er uiteindelijk ruim 350.000
worden. Het is voor de filmlief
hebber dan ook zaak er snel bij
te zijn, want de populairste
producties zijn al uitverkocht.
Verder verwacht de organisatie
2500 gasten, regisseurs, acteurs,
producenten en filminkopers.
Er kan naar films worden geke
ken, maar ook zijn er exposities,
workshops en lezingen. Een
van de extra programma's is
Powerplay, dat gaat over de
wisselwerking tussen compu
terspelletjes en film.
Een andere bijzonderheid is dat
dinsdag de eerste film ooit over
het bombardement van Rotter
dam in première gaat. 'De eer
ste dag', die te zien is in het
programma 'Kort Rotterdams',
vertelt over een bevalling op 14
mei 1940. De climax van de film
van makers Silvain Hooglander
en Steven Friedman bestaat uit
een lang shot waarin vanuit de
lucht een bom wordt gevolgd
tijdens zijn val op de Grote- of
Sint Laurenskerk in het cen
trum van de stad. Van de ma
jestueuze kerk uit de vijftiende
eeuw resteerden na het bom
bardement alleen nog een paar
muren en een halve toren.
Informatie over het complete
programma is te krijgen op
filmfestivalrotterdam.com. Het
festival duurt tot en met 1 fe
bruari.
Hoofdrolspelers Carolina Dijkhuizen (Nala) en Etienne Poeder (Simba) snijden de taart aan als symbolisch begin voor het repetitieproces van
de musical 'The Lion King'. Foto: WFA/Michel Utrecht
De Nederlandse musicalkoning
is in zijn element. 'The Lion
King' is de zoveelste trofee aan
zijn riem, en wat voor eentje.
De show op muziek van Elton
John, Tim Rice en Lebo M.
loopt nu al in zeven landen, in
clusief twee rondreizende ver
sies in de Verenigde Staten en
Canada negen shows. Dat
Disney akkoord ging met een
tiende uitvoering in het piep
kleine Nederland, geeft aan hoe
serieus men bij het Amerikaan
se concern Van den Ende
neemt.
Niet alleen Schumacher, big
boss bij de theaterpoot van
Disney en tien jaar geleden per
soonlijk verantwoordelijk voor
het succes van de tekenfilm
'The Lion King', komt dat alle
maal op typisch Amerikaanse
wijze vertellen, maar ook de
grote ongrijpbare Julie Taymor
neemt er de tijd voor. Schuma
cher verhult niet hoe deze frêle
Amerikaanse vrouw de musical
'The Lion King' heeft gemaakt
tot wat die nu is: de meest suc
cesvolle show die Disney ooit
heeft gekend.
Julie Taymor laat alle loftuitin
gen en complimenten met een
genoegzame glimlach over zich
komen; ook weer op een wijze
waarop alleen Amerikanen dat
kunnen. Geen gêne of valse
schaamte, niks, ze begint met
een haar successtory. Aan wei
nig is te merken dat ze nog niet
zo heel lang geleden tot de
avantgarde in Amerika werd ge
rekend. Een jong en eigenzin
nig multitalent dat films regis
seerde, zich met opera, sculp
tuur, theater en schrijven bezig
hield. Van 'The Lion King' wist
ze niets, toen Schumacher haar
in 1995 benaderde. De teken
film, in 32 talen een wereldhit,
had ze nooit gezien.
Maar waar Schumacher per
soonlijk geen enkele heil zag in
een musicalversie, was Taymor
juist dolenthousiast. Alle on
mogelijkheden die Thomas
Schumacher voorzag, werden
door haar als uitdagingen be
schouwd. „De vrouwenrollen
waren waardeloos", floepte ze
er gistermiddag met een strijd
baar feministische blik uit. En
dus transformeerde ze een ano
nieme mannenrol tot de
smaakmakende vrouwpersona
ge Raffia, bouwde ze de onbe
duidende Nala uit tot een
krachtige hoofdfiguur en sleu
telde hier en daar verder ook
nog wat aan het verhaal. En
passant besloot ze om de ac
teurs niet achter dierenmaskers
te verstoppen, ze wilde eigenlijk
helemaal niets verstoppen.
„Mensen denken altijd dat je de
magie moet verbergen. Maar ik
wilde laten zien hoe de vogels
vliegen, ik wilde de draden
waarmee je de poppen mani
puleert gewoon tonen, want het
is een genoegen om de tech
niek te zien, te zien hoe alles
werkt."
amsterdam/anp - De Neder
landse filmhuizen hebben in
2003 een kwart meer bezoekers
getrokken dan in 2002. Dat
heeft de Associatie van Neder
landse Filmtheaters (ANF) gis
teren bekendgemaakt. In totaal
trokken de honderd Nederland
se filmhuizen meer dan 1,7 mil
joen bezoekers, een stijging van
25 procent ten opzichte van het
jaar daarvoor.
De ANF spreekt van een record
jaar: nog nooit trokken de alter
natieve filmtheaters zoveel be
zoekers. Als oorzaak noemen
de filmhuizen onder meer het
sterke alternatieve filmaanbod,
de groei van de publieke inte
resse voor kunstzinnige films
en de verbeterde accommoda
ties in de kleine en middelgrote
filmtheaters.
De grote publieksfavorieten in
de filmhuizen waren dit jaar de
speelfilms 'The Pianist'
(172.000 bezoekers), 'Goodbye
Lenin!(150.000), 'The Hours'
(118.000) en 'Cloaca' (110.000)
en de documentaires 'Etre et
avoir' (165.000) en 'Bowling for
Columbine' (105.000).
Ook voor de grote bioscoop
complexen was 2003 overigens
een goed bioscoopjaar. Het to
tale aantal bioscoopbezoekers
in Nederland steeg vorig jaar tot
bijna 25 miljoen. Dit betekende
een stijging van 2,5 procent ten
opzichte van 2002.
De cijfers staan haaks op die in
veel andere landen. In Duits
land, Spanje en de Verenigde
Staten bijvoorbeeld gingen ze
omlaag. De grootste publieks
trekkers in de normale biosco
pen waren het tweede deel van
'Lord of the Rings' (bijna 2 mil
joen bezoekers) en 'Finding Ne
mo' (1,3 miljoen).
door Louis Du Moulin
nieuwkoop - Cor Sanne staat
met country op en gaat ermee
naar bed. „Waarna ik er ook nog
eens van droom", bekent de
Nashville-adept (57) uit Nieuw
koop. Een leven dus in het teken
van het traditionele Amerikaan
se 'volkslied', als hobby en als
broodwinning. Zonder zijn CMS
Productions zouden vedetten als
Johnny Cash, Emmylou Harris,
Dolly Parton en Willie Nelson
aan ons land voorbij zijn gegaan.
Zaterdag staat deze onvermoei
bare idealist zelf in het zonnetje
als in zijn woonplaats dertig jaar
promotorschap wordt gevierd.
Eind jaren zeventig waagde Cor
Sanne te voorspellen dat coun-
trymuziek in ons land nog eens
een marktaandeel van zo'n vijf
tien tot twintig procent zou ver
overen. Ahoy' kende in die da
gen een drukbezocht meer
daags festival en Hilversum had
nog wel oren naar wat Nashville
produceerde. Een kwart eeuw
verder heeft dezelfde Sanne
geen enkele hoop meer dat zijn
favoriete genre ooit een veel
breder bereik krijgt.
Is zijn zendingswerk als promo
tor namens het onafhankelijke
CMS Productions dan ook mis
lukt? „Niet wat mijzelf betreft",
antwoordt Sanne opgewekt.
„Country heeft me alles ge
bracht wat je je als concertorga
nisator maar kunt wensen. Ik
heb met alle groten, van Johnny
Cash tot Emmylou Harris, sa
mengewerkt en dat op de meest
vriendschappelijke voet. Behal
ve die zeer waardevolle herin
neringen is er de laatste vijftien
jaar altijd het genoegen van een
goed belegde boterham ge
weest. Eerder, in 1982, ben ik
een keer grandioos failliet ge
gaan, was ik ook privé echt alles
kwijt, maar die miskleun ben ik
later als mijn noodzakelijke
leerschool gaan beschouwen."
Niet te veel risico nemen, maar
toch ook niet te kleinschalig
opereren, luidt de voornaamste
les die Sanne, voorheen boek
houder, opstak. Plus altijd je af
spraken nakomen. „Bij de echte
kanjers kun je dan een potje
breken. Zo heeft andersom
Buck Owens me tien jaar na da
to nog eens terugbetaald, zoals
dat hoort. Kwestie van ere
schuld."
Zeker in de countryscene kom
je niet weg met rare fratsen. Al
was het maar omdat je elkaar in
dat relatief kleine liefhebbers
circuit altijd weer tegenkomt.
Die familiale sfeer bevordert
ook de neiging tot blijven ste
ken in het eigen kringetje, heeft
Sanne maar al te vaak ervaren.
Maar de echte oorzaken van het
maar niet doorbreken van
country in Nederland liggen
toch elders, zegt de man die het
als geen ander kan weten. „Om
te beginnen wordt deze muziek
al jaren in Hilversum volkomen
genegeerd. Er is werkelijk geen
doorkomen aan, tenzij je met
een verkapte vorm aankomt,
zoals Shania Twain en Ilse De-
Lange. Dat zijn natuurlijk prima
artiesten, maar wat ze doen
heeft geen reet met country te
maken."
Een tweede verlammende fac-
Cor Sanne met zijn kleinzoon Stefan op het podium bij een optreden in de Leidse Groenoordhallen. Foto: CPD
tor is de stilaan veranderde
mentaliteit in en om Nashville,
waar tegenwoordig alles is ge
richt op direct scoren. „Vroeger
werden daar artiesten voor het
leven gelanceerd, wie het nu na
twee albums niet heeft gemaakt
kan het schudden. En wie dat
wel is gelukt moet ook oppas
sen, want een nieuwe naam is
misschien wel interessanter. Al
lemaal korte-termijnplanning
dus, waarmee je nooit echte
helden kunt scheppen. Naast
de malaise, die de hele platen
industrie parten nu al geruime
tijd speelt, is dat het grote pro
bleem."
Menige 'collega-apostel' zag in
het voorbije decennium in de
populariteitsexplosie van het
'linedancen' een geschenk uit
de hemel. Zo niet Cor Sanne.
„Ik heb altijd gezegd dat die
dansrage een zwaar vertekend
beeld gaf. Omdat de mensen
die zich ermee bezig hielden
het eigenlijk niet kon schelen
wat er op het podium gebeur
de. Desnoods werd er een cas
sette met Hazes of Iglesias ge
draaid, als ze hun kunstje maar
konden doen. Inmiddels is die
storm geluwd en mag worden
vastgesteld dat de countrymu-
ziek er, op een incidenteel suc
cesje na, niets mee is opgescho
ten."
Dan maar zelf de gitaar ter
hand genomen en achter de
microfoon gekropen, getuige
zijn nevenloopbaan als aan
voerder van de band Grand Ole
Country? „Een geintje, heus,
meer is het niet", wuift Sanne
de suggestie van serieuze ambi
ties weg. „Twee jaar geleden
was ik in een club in Barcelona
zo in the mood dat ik na jaren
weer eens een paar liedjes ben
gaan zingen. Dat sloeg kenne
lijk zo in dat ik later thuis werd
gebeld door de eigenaar, die
vond dat-ie eindelijk wee^ens
country tot op het bot had ge
hoord. Van het een is daarna
het ander gekomen. Intussen
toeren we door half Europa en
niet eens op zo'n bescheiden
schaal. Zo hebben we in Litou
wen in een voetbalstadion voor
35.000 mensen opgetreden. Ik
zeg niet dat we nou zo geweldig
zijn, maar we brengen wel
country uit het hart. En daar
voor is overal belangstelling,
het publiek moet er alleen mee
in aanraking worden gebracht."
30 jaar CMS Productions, za
terdag 24 januari. De Steupel,
Nieuwkoop. Met Savannah,
Ruud Hermans, Arly Karlsen
Band, Jimmy Lawton Strat-
cat, The HiUbilly Boogiemen,
Grand Ole Country en Billy
Yates.
