overdracht
macht Irak
BUITENLAND
Vader van de vrijheid na 36 jaar terug naar Irak
Nieuwjaar China verhoogt risico verspreiding SARS TopOVCflcg
Leider Harnas wil strijd tegen bezetting niet opgeven
VS: Vluchtbewakers
soms onvermijdelijk
uitse kannibaal kreeg
im 200 aanbiedingen
Wereld Sociaal Forum in Bombay
Crisis dreigt rond plan VS
ij jaar cel dreigt
ior dief orchidee
pa - Een man uit de Ameri-
nse staat Virginia hangt mo
le een gevangenisstraf van
aar boven het hoofd, om-
iij een beschermde orchi-
uit Peru zou hebben mee-
omen naar de Verenigde
en. De botanische tuin waar
nan de orchidee heenbracht
ft al een boete van 5.000
ar opgelegd gekregen, we-
het accepteren van de
jstien illegalen
dronken
rid - Voor de kust van het
irische eiland Fuertaven-
zijn gisteren zeker zestien
ale immigranten uit Afrika
ronken. Hun schip, dat
lit Marokko was vertrok-
sloeg voor de kust van het
ld op rotsen en kapseisde,
ïeldde de Spaanse televisie,
hts negen van de 28 opva-
len wisten zwemmend de
te bereiken. Naar de ver
ten wordt nog gezocht.
[ilp EU voor
ijns-Amerika
isel - De Europese Unie
l Latijns-Amerika een hulp-
tet van 251 miljoen euro
ofd. Het geld gaat naar pro-
:n voor een schoner milieu,
ir onderwijs, de bevordering
vrede en stabiliteit en het
jiuleren van de economische
:i. Brazilië, Chili, Colombia,
|ador, Guatemala, Hondu-
[Mexico, Nicaragua, Pana-
Peru en Uruguay krijgen
;en deel van het geld.
rote Drie' EU
Snieuw bijeen
iin - De drie grootste EU-
en Frankrijk, Duitsland en
'it-Brittannië hebben een
Ontmoeting gepland op 18
tuari. De leiders van die lan-
proberen het onderling al
k te worden over de onder-
Rjiben die op de EU-top in
&rt aan de orde komen. Op
Jroorjaarstop' staan vooral
jBomische zaken op de
nda.
elift Berlusconi
lens vakantie
|e - De Italiaanse premier
lisconi is gisteren na bijna
maand weer in het open-
jverschenen. Volgens de
^eey La Stampa heeft hij met
pog op de Europese verkie-
:n dit voorjaar plastische
lirgie ondergaan. Geruch-
j^pver ziekte van de premier
steeds tegengesproken. Een
Berlusconi's artsen heeft
igd dat hij „een beetje plas-
ïe chirurgie rond zijn ogen"
ondergaan.
chter Tutu tot
ester gewijd
nnesburg - Emeritus
bisschop Desmond Tutu
zijn jongste dochter van-
in de VS tot anglicaans
ter. De plechtigheid vindt
is in de parochie Christ
:h in Alexandria bij Was-
:on, waar Mpho Andrea
(40) als diaken werkt. Tutu
d chtte vorig jaar ook de dia-
li rijding van zijn dochter.
,t kreeg in 1984 de Nobel-
voor de Vrede wegens zijn
ldloze strijd tegen de
heid in Zuid-Afrika.
rus
en,
Utr<
:t h cl
ip 24
D 24
skanl
geho
ig. o|
tweft
nen
duw dankzij
beam gered
zaterdag 17 januari 2oo4
door onze correspondent
Gert-Jan Broere
Peking - De aap lost het schaap af, dus staat China
aan de vooravond van de jaarlijkse volksverhui
zing. Honderden miljoenen Chinezen reizen in over
volle treinen en bussen njlar huis om op 22 januari
Chinees nieuwjaar te vieren. Maar de vrees bestaat
dat evenals vorig jaar het SARS-virus meereist en
zich over het land verspreidt.
Wie het Beijing United ziekenhuis betreedt krijgt een
infrarood thermometer op het voorhoofd gericht. Een
temperatuur onder de 38 graden wordt beloond met
een groen rond stickertje op de kleding en toestem
ming om verder te gaan.
Het controleren van de temperatuur in dit ziekenhuis
werd tijdens de SARS-epidemie vorig jaar ingesteld.
Maar de nonchalance waarmee de afgelopen maanden
werd gecontroleerd heeft plaats gemaakt voor waak
zaamheid. De SARS-patiënt in Guangdong, het tot nu
toe enige bevestigde geval, fungeerde als wekker om
een verwaterd regime weer aan te trekken.
Het typeert een trend in China. Van paniek of angst is
geen sprake, wel voorzichtigheid. En dan vooral bij de
autoriteiten. Het slachten van 4000 civetkatten in
Guangdong is ook in China bekritiseerd als overdre
ven. Maar de kritiek wordt weggewuifd en de jacht is
nu geopend op ratten, een andere potentiële drager
van het coronavirus, de veroorzaker van SARS.
De maatregelen stoppen niet bij dieren. Wie de provin
cie Guangdong wil verlaten, wordt uitgebreid ge
screend. Het bedachtzame optreden van de overheid is
te begrijpen. In de komende dagen reizen honderden
miljoenen vanuit de steden in het oosten naar het ach
terland om met de eigen familie Chinees nieuwjaar te
vieren.
Een meeliftend virus zou op het arme platteland, met
een slecht gezondheidsstelsel, voor een nieuwe epide
mie kunnen zorgen. De WHO bevestigt dat
Guangdong, één van China's rijkste provincies, goed is
voorbereid op een uitbraak. Maar dat geldt waarschijn
lijk niet voor het arme platteland.
Het schrikbeeld van een nieuwe epidemie is dus niet
ondenkbeeldig. Onderzoekers van de WHO troffen het
virus aan in een restaurant in Kanton waar civetkatten
werden geserveerd, en op een wildmarkt. Het versterkt
de veronderstelling dat het virus de sprong heeft ge
maakt van een dier op mens. Het goede nieuws is dat
het virus mogelijk minder besmettelijk is dan zijn voor
ganger, die zich vorig jaar razendsnel over de wereld
verspreidde.
Het Chinese ministerie van volksgezondheid en de
WHO worstelen ondertussen - bij gebrek aan een wa
terdichte methode voor het stellen van een juiste dia
gnose - met het definiëren van een SARS-geval. Er
heerst bij gemeenten grote spraakverwarring over wat
nu precies een vermoedelijk, verdacht of bevestigd ge
val is. Die onduidelijkheid zorgt voor geruchten en pa
niek, die mogelijk gevaarlijker is dan het virus zelf.
Dat probleem werd nog eens duidelijk in drie landen,
waar het mogelijk opduiken van het SARS-virus voor
veel ongerustheid zorgde. Op de Filippijnen, in Austra
lië en in Hongkong werden mensen geïsoleerd, omdat
werd gevreesd dat ze SARS hadden. In alle gevallen
ging het om loos alarm.
Bombay - Met oproepen voor een strijd tegen oorlog, onderdrukking en armoede is
gisteren in de Indiase stad Bombay het vierde Wereld Sociaal Forum begonnen. Na drie
jaar in Brazilië is het voor het eerst dat de wereldwijde bijeenkomst van antiglobalis-
ten in een Aziatisch land neerstrijkt. „We zijn hier om onze verbondenheid met de
mensenrechten te verkondigen en een betere wereld mogelijk te maken", zei de Iraan-
se Nobelprijswinnares voorde Vrede, Shirin Ebadi. Foto: AP/Manish Swarup
lotte - Mensen die via een
:am vanuit diverse delen
u le wereld de geboorte van
'eulen in de Verenigde Sta-
23 olgden, hebben de hulp
sten gealarmeerd toen ze
i dat de eigenares door de
ie werd geschopt. De eige-
van het paard, Bev Holz-
er, zegt dat ze haar leven te
en heeft aan een heleboel
■en van Californië tot
and die hulp inriepen na-
10 e het incident op het inter-
I adden zien gebeuren. De
v brak niets, maar liep wel
1 op aan haar elleboog en
Hamas-leider Yassin wordt omringd door bewakers in een rolstoel naar het vrijdaggebed in de moskee
van Gaza gereden. Foto: Reuters/Mohammed Salem
door onze correspondent
Ad Bloemendaal
tel aviv - Sheich Achmed Yas
sin, oprichter en leider van de
islamitische verzetsbeweging
Harnas, staat bovenaan de lijst
van Palestijnen die Israël wil
vermoorden. „Yassin is ten do
de opgeschreven. Hij kan net
zover ondergronds gaan tot hij
de dag niet meer van de nacht
kan onderscheiden, maar we
zullen hem weten te vinden en
liquideren", aldus de Israëli
sche onderminister van defen
sie Boim. De Hamas-leider uitte
deze week openlijk zijn voldoe
ning over een zelfmoordaanslag
bij de Erez-grensovergang die
vier Israëliërs het leven kostte.
Doorgaans onthouden leiders
van Harnas zich van direct
commentaar op aanslagen.
Maar deze week was er lof voor
Rim Sali al-Rayashi, die zich
opblies bij Erez. In een voor de
aanslag opgenomen video ver
klaarde deze 22-jarige moeder
van twee kinderen dat ze er
haar leven lang van had ge
droomd een martelares te wor
den.
Zij werd de eerste door Harnas
uitgezonden vrouw die een
zelfmoordaanslag uitvoerde.
Dr. Rantisi, de nummer twee
van Hamas in de Palestijnse ge
bieden, zei in een vraaggesprek
dat de vrouw zich heeft opgeof
ferd en haar kinderen heeft
achtergelaten „voor de Pales
tijnse zaak, voor onze ideologie
en ter verdediging van de Aksa-
moskee, in een tijd waarin onze
natie het laat afweten bij het
verdedigen van Palestina en de
Aksa." Dat het ging om een
moeder laat volgens hem zien
dat het hele Palestijnse volk
klaar staat om zich op te offe
ren voor de bevrijding van zijn
land en de heilige plaatsen.
Gevraagd naar berichten dat de
Amerikaanse regering probeert
Harnas te bewegen tot een
staakt-het-vuren, antwoordde
Rantisis: „We hebben een
boodschap ontvangen, maar ik
zeg niet hoe. De Amerikanen
praten met Harnas op een
vreemde manier. Ze willen dat
we de operaties stopzetten en
willen in ruil daarvoor de Ha-
mas-leiders bescherming bie
den. Maai' ik zeg u: laat aÏÏe-Ha-
mas-leiders martelaren wor
den. De operaties zullen door
gaan tot er een eind komt aan
de bezetting."
washington-bagdad/anp-dpa -
De Amerikaanse bewindvoerder
voor Irak, Paul Bremer, is in Was
hington gearriveerd voor overleg
met president Bush. De gesprek
ken, die het hele weekeinde du
ren, staan in het teken van de
dreigende crisis over het plan
voor de machtsoverdracht in
Irak.
Voorafgaand aan de ontmoe
ting tussen Bush en Bremer liet
het Witte Huis gisteren weten
dat het in hoofdlijnen vast
houdt aan het omstreden plan.
Woordvoerder McClellan liet
doorschemeren dat er alleen
ruimte is voor kleine aanpas
singen en 'verfijningen'.
De VS willen op 30 juni de
macht in Irak aan een tijdelijke
Nationaal Assemblee overdra
gen. Tijdens vergaderingen in
alle achttien provincies van het
land moeten 250 leden van het
orgaan worden aangewezen.
Vrije verkiezingen zijn volgens
de Amerikanen niet mogelijk.
De tijd, de kiesregisters en sta
biliteit zouden daarvoor ont
breken.
De belangrijkste religieuze lei
der van de sjiieten, grootayatol
lah Ali al-Sistani, neemt hier
geen genoegen mee en eist dat
het volk de leden van de assem
blee kiest. In Basra gingen don
derdag al tienduizenden men
sen de straat op om te proteste
ren tegen de plannen. Een ver
tegenwoordiger van al-Sistani
heeft met meer demonstraties
en een algemene staking ge
dreigd. „In de komende dagen
zullen we protesten en stakin
gen zien en mogelijk een con
frontatie met de bezettingstroe
pen als zij blijven vasthouden
aan hun koloniale plannen",
zei sjeik Abdel Mahdi al-Kar-
balai.
Een andere vertrouweling van
al-Sistani zei dat de grootaya
tollah de door de Amerikanen
ingestelde regeringsraad in de
ban wil doen als er geen vrije
verkiezingen komen. In een fat
wa (religieuze opinie) zou al-
Sistani zijn volgelingen verbie
den de regeringsraad nog lan
ger te ondersteunen.
Bremer overlegt maandag met
secretaris-generaal Kofi Annan
van de Verenigde Naties. Na
een moeizaam jaar zoekt Was
hington daar weer hulp om het
groeiend conflict over de vor
ming van de overgangsregering
op te lossen. De VN-baas zou al
hebben laten doorschemeren
dat hij er weinig voor voelt om
het Amerikaanse plan legitimi
teit te verschaffen.
Frankrijk denkt na over een
mogelijke rol bij het verbeteren
van de veiligheidssituatie in
Irak.
door onze correspondent
Hetty van Rooij
brussel - De Verenigde Staten
zullen Europese luchtvaart
maatschappijen niet dwingen
om gewapende vluchtbewa
kers, de zogenoemde 'air mars
hals', mee te laten vliegen op
transatlantische vluchten. Maar
als er een aanslag dreigt en de
veiligheidsmaatregelen niet
naar de zin zijn van de Ameri
kanen, krijgt de maatschappij
geen toestemming om in de VS
te landen.
De Amerikaanse staatssecreta
ris van binnenlandse veiligheid
Hutchinson was gisteren in
Brussel om uit te leggen waar
om de VS gewapende vluchtbe
wakers willen. Als op een be
paalde vlucht een aanslag
dreigt, is volgens hem een vol
ledig en diepgaand onderzoek
van alle passagiers en de hele
bemanning het enige alterna
tief.
Hij trof een kritisch gehoor van
hoge ambtenaren uit de EU-lid-
staten. Volgens de Europeanen
is de aanwezigheid van wapens
aan boord van een vliegtuig ge
vaarlijk. De pilotenorganisaties
zijn om die reden ook tegen.
Binnen de EU staan alleen
Groot-Brittannië en Frankrijk
open voor de wensen van de
Amerikanen.
De Scandinavische landen en
Portugal voelen er niets voor en
zullen liever een vlucht annule
ren dan een vluchtbewaker mee
laten vliegen. Volgens een
woordvoerder van de Europese
Commissie zit Nederland in de
groep landen die in principe te
gen het idee zijn, maar onder
bepaalde voorwaarden zullen
instemmen.
In december bleven enkele
vluchten naar de VS in Parijs en
Londen aan de grond, omdat
de Amerikaanse autoriteiten
sterke aanwijzingen had dat er
een terroristische aanslag op
komst was. „Dit soort bedrei
gingen zal opnieuw plaatsvin
den", stelde de Amerikaan.
Hutchinson zei hij dat de VS
niets wil afdwingen, maar af
spraken wil maken over veilig
heidsmaatregelen en de moge
lijke inzet van vluchtbewakers.
De EU heeft daarover geen zeg
genschap en dat betekent dat
de VS met alle Europese landen
afzonderlijk zaken moet doen.
Geen skateboards en hengels aan boord
Skateboards, hengels, mache
tes, kruisbogen, katapulten,
vleesmessen, nagelvijlen,
honkbalknuppels, verfverdun-
ners, klapperpistolen en ver
dacht uitziende aanstekers: in
een vliegtuig van een Europe
se luchtvaartmaatschappij zijn
ze voortaan allemaal taboe.
De Europese Commissie heeft
een lijst gepubliceerd van 'ar
tikelen' die niet meer aan
boord van een vliegtuig mo
gen. Afgezien van de voor de
hand liggende wapens zoals
messen, pistolen, neppistolen
en zwaarden staan er ook veel
onschuldige zaken op, die
echter als wapen gebruikt
zouden kunnen worden. Zo
mag een schaartje alleen mee
in de handbagage wanneer
het kleiner is dan zes centime
ter. Ski- en wandelstokken
moeten net als roeispanen en
kanopeddels voortaan in het
vrachtruim.
vari
i 196!
JWB
114-
verifi
istitie
te 13:
'Laat Irakezen regeren, we weten zelf heel goed wat er moet gebeuren'
el/anp-dpa - In totaal heb-
via internet 204 mensen,
wie ook buitenlanders,
ds mogelijk slachtoffer aan
uitse 'kannibaal van Ro-
ug' aangeboden. Dat zei
eman Buch gisteren in het
s tegen de verdachte Ar-
Meiwes.
Meun lete
aanwijzingen dat de
ige verdachte meer men-
leeft opgegeten, zijn er
De politie heeft niet de
iteit van alle mensen kun-
5pu ichterhalen. Of er zich on-
>S, gfe n'et opgespoorde perso-
nog slachtoffers bevinden,
t te zeggen.
'j0 es heeft bekend de 43-ja-
rige ingenieur Bernd Brandes
uit Berlijn met diens toestem
ming te hebben gedood. Hij
heeft hem daarna in stukken
gesneden en gedeeltelijk opge
geten.
Omdat Duitsland geen wet te
gen kannibalisme kent, staat
Meiwes terecht wegens moord
uit seksuele motieven.
De vader van het slachtoffer
verklaarde niets te weten van
een depressie waaraan zijn
zoon zou hebben geleden. Een
ex-vriendin beschreef tijdens
het proces Brandes als psy
chisch stabiel.
Vermoedelijk doet de rechter
op 30 januari uitspraak.
door onze correspondent
Esther Gotink
londen - Hij is de zoon van een
voormalige Iraakse premier en
één van de eerste die de Iraakse
oppositie leidde vanuit Londen.
Hij nam deel aan verschillende
staatsgrepen tegen Saddam. Die
mislukten en kostten honderden
medestanders hun leven. Vol
gende week keert Saad Saleh
Jabr na 36 jaar terug naar Irak.
„Ik tel de uren tot ik mijn vrien
den weer kan ontmoeten", zegt
de 72-jarige Saad Jabr. „Maai
mijn voornaamste doelstelling
is alle Irakezen weer om tafel te
krijgen. Om te praten over een
nieuwe regering." Hij zit te
trappelen om weer naar huis te
mogen, maar toont ook zijn
verdriet over de situatie waarin
Irak is beland.
„Mijn terugkeer kon niet tref
fender dan nu. Ik ben gevlucht
in het jaar dat Saddam Hoes
sein aan de macht kwam en ik
plande mijn thuiskomst gelijk
toen Saddam is opgepakt. Maar
uitgerekend volgende week kan
mijn reis naar Bagdad van gro
ter belang zijn dan ik vermoed
de. Ik wil de situatie ter plaatse
kalmeren, de relatie tussen reli
gieuze groepen stabiliseren."
Jabr wijst op de demonstraties
van grote groepen sjiieten tegen
het Amerikaanse plan om leden
van een tijdelijk parlement aan
te wijzen. De sjiieten willen
vrije verkiezingen, maar Ameri
ka en de tijdelijke regering ach
ten daar de tijd niet rijp voor.
Aan de andere kant zijn er de
soennieten en Koerden die zich
keren tegen de sjiieten.
„De tijd is niet rijp voor verkie
zingen. De bevolking denkt
echt niet dat ze morgen naar de
stembus kan, ze is niet naïef.
Maar moet! het westen zich
daarom bemoeien met de sa
menstelling van onze regering?
Amerika praat over een afvaar
diging van geloofsgemeen
schappen. Dat hebben we nog
nooit meegemaakt! Ik krijg tele
foontjes van landgenoten die
vragen: 'Wat is er gaande? De
situatie wordt slechter en slech
ter, we zitten op en tijdbom.' Er
is zoveel angst. Angst voor sek
tarisme, wat we in Irak nog
nooit hebben gekend. Saddam
Hoessein creëerde dat pro
bleem met zijn soennitische
Baath-partij die de sjiieten en
Koerden verdreef, maar nu hij
weg is zet Amerika dat onder
scheid voort. Dat heeft niks met
democratie te maken."
Jabr is Groot-Brittannië en de
VS op zich dankbaar voor het
verdrijven van Saddam. „Maar
dat wil niet zeggen dat ze ons
nu kunnen dicteren. Van mij
mogen ze blijven. Ze mogen
zich vestigen in elke gewenste
militaire basis, maar laat ze
wegblijven uit onze steden en
de handen aftrekken van onze
politiek. Laat Irakezen regeren
over Irak, we weten zelf heel
goed wat er moet gebeuren."
Jabr heeft door zijn werk voor
onderdrukte landgenoten de
bijnaam 'de vader van de vrij
heid'. Sinds zijn vertrek uit Irak
heeft hij meerdere coups tegen
Saddam voorbereid, maar die
werden alle verijdeld. „Mijn
eerste couppoging was in sa
menwerking met twee vooraan
staande Irakezen maar die wer
den twee dagen voor de staats
greep vermoord. Alleen de CIA
wist van onze plannen. Ik ver
denk hen ervan informatie aan
Saddam te hebben doorge
speeld."
Voor zijn terugkeer naar Irak
zijn de nodige veiligheidsmaat
regelen getroffen. „Ik kan niet
vertellen op welke dag ik pre
cies reis. Mijn plan is om eerst
een paar dagen naar Koeweit te
gaan. waar ik vrienden en fami
lie ontmoet, en dan per auto
door te reizen naar Bagdad. En
dan begint mijn echte missie."
