lliMW
Bhumibol, koning-koorddanser
GESPREK VAN DE DAG
Eerste sporen op Mars
Koningin en prins naar erevelden en VOC-vestiging
Zap-relatie
VRIJDAG t6 JANUARI 2OO4
DAGELIJKS LEVEN
Mè" CSE LU KuK-lo'
éinoeluk. ben psychiwrer. die me. beo k. ij pi
MENSELIJK
De eigenaar van dertig brieven van koningin emma en haar hofdame Hen-
riëtte van de Poll aan de familie De Ranitz, heeft een aardige klapper gemaakt.
De man vond de unieke verzameling in een kringloopwinkel. Hij kocht ze voor
vijf euro. Deze week werd de koninklijke correspondentie aan het gezin van Em
ma's particulier secretaris op een veiling in Den Haag voor 4100 euro verkocht.
De opbrengst was ruim drie keer zo veel als het veilinghuis vooraf had ingeschat.
De brieven geven een aardig inkijkje in het leven aan het hof in de jaren 1892-
1934. Ze tonen onder andere hoe strak geregeld de jeugd van koningin Wilhel-
mina was. De kinderen van De Ranitz werden af en toe uitgenodigd met het jon
ge koninginnetje (Wilhelmina was in 1892 twaalf jaar oud) te komen spelen.
In de Amerikaanse stad Spokane
zijn drié mannen van een koude
kermis thuisgekomen toen zij bij
wijze van stunt naakt door een res
taurant liepen. Vanuit het restaurant
zagen ze hoe hun vluchtauto
werd gestolen. In die auto lagen
ook hun kieren. De jongeren, die
buiten bij een vriestemperatuur van
-7 graden Celsius op de politie
wachtten, kregen geen straf.
Het empire state building in
New York is vanaf gisteren geduren
de drie opeenvolgende avonden
verlicht in een spinaziegroene
kleur. Hiermee geeft de wolkenkrab
ber uiting aan de 75ste verjaardag
van stripheld en spinazieliefhebber
Popeye van tekenaar Elzie Segar. De
zeeman met de getatoeëerde boven
armen verscheen voor het eerst op
17 januari 1929.
Meerdere dames in de chique badplaats knokke in Vlaanderen zijn belaagd
door 'ringknippers'. De veelal oudere vrouwen worden opgewacht in de hal
van hun appartementenflat. Daar krijgen ze plots traangas in hun gezicht gespo
ten. Ondertussen knippen twee heren dan de duurste ring van de damesvingers,
goedkopere ringen laten ze zitten. De ringknippers hebben nu tien keer toege
slagen, maar van hun signalement is alleen bekend dat het twee heel deftig ge
klede heren zijn, misschien Franstalig. Opsporen is dus lastig, zegt de politie.
Na een riskante tocht van de drie meter lange afrit van het landingsplatform
zetten de Spirit-wielen de eerste afdrukken op Mars. Foto: Reuters
De Amerikaanse sonde Spirit is giste
ren aan zijn eerste expeditie op de
planeet Mars begonnen. De ruimte
sonde landde tien dagen geleden op
de rode planeet en gaat onder meer
zoeken naar sporen van water.
Na een riskante tocht van de drie
meter lange afrit van het landings
platform raakte de robot de opper
vlakte van Mars. De zes wielen van
de Spirit rolden circa drie meter over
de planeet voor de sonde tot stil
stand kwam om zijn antennes in po
sitie te brengen. Kort daarna zond de
sonde de eerste opnamen van zijn
eigen lege platform en de eerste spo
ren die hij met zijn wielen op het
Marsoppervlak had gemaakt. De Spi
rit had al eerder uit het vaartuig
moeten komen, maar de airbags die
voor een veilige landing hebben ge
zorgd lagen in de weg.
De NASA laat de sonde twee tot drie
dagen op deze plek staan. In die pe
riode moet de robot de bodem tes
ten en voorbereidingen treffen voor
verdere expedities. In het vluchtlei-
le
dingscentrum in Pasadena is er dan
tijd om met de robotarm te oefenen
en de instrumenten te controleren.
Voor ten minste de komende 78 da
gen onderzoekt de sonde zijn omge
ving in de Gusev Krater. Weten
schappers zijn ervan overtuigd dat er
in deze krater eens een meer moet
zijn geweest. De robot heeft de afge
lopen dagen al een groot aantal
scherpe ldeurenfoto's naar de aarde
gestuurd waarop het terrein van de
rode planeet op een ongekend gede
tailleerde wijze te zien is. De Spirit
gaat nu behalve foto's maken ook
bodem en stenen onderzoeken en
monsters nemen.
Vandaag 'kijkt' de Marslander ook
even naar boven, als de Europese
sonde Mars Express op 300 kilome
ter overvliegt. De sonde zal 'terugkij
ken'. Deze waarneming uit verschil
lende perspectieven moet de onder
zoekers veel gegevens verschaffen
over de dynamiek van de atmosfeer
ter plaatse, aldus de NASA.
ANP-DPA-RTR
Koningin Beatrix en prins Wïllem-Alexander beginnen
maandag aan een 5-daags staatsbezoek aan Thailand.
Ze zijn daar te gast bij koning Bhumibol en koningin Si-
rikit. Het bezoek staat in het teken van 400 jaar betrek
kingen tussen beide landen. Hoogtepunt is naast een
bezoek aan de opgravingen van de eerste VOC-vesti
ging, het bezoek aan de erevelden van Kanchanuburi
en Chungkai.
Beatrix was al eerder op staatsbezoek in Thailand. In
1963 vergezelde ze haar ouders en in 1962 bezocht ze
het Thaise koningspaar tijdens een anderhalve maand
durende rondreis door Azië. Willem-Alexander verte
genwoordigde zijn ouders in 1987 bij de viering van de
zestigste verjaardag van Bhumibol, de langst regerende
monarch van de wereld.
De koning (76) komt zelf nauwelijks buiten Thailand.
Hij was in oktober 1960 in Nederland en bezocht onder
meer Delft en Rotterdam en werd getrakteerd op door
hemzelf gecomponeerde muziek. De koning speelt
saxofoon en is een groot jazz-liefhebber en -kenner.
De Thai geloven dat iedere koning uit de sinds 1782 re
gerende Chakri-dynaslie een incarnatie is van de hin
doe-God Rama. Behalve hun eigen naam hebben de
Thaise koningen dan ook een 'volgnummer' dat daar
van is afgeleid. Koning Bhumibol is Rama dc In het
Westen is verder vooral Rama IV (koning Mongkut) be
kend door het boek en de film 'The King and I'.
De Thaise koning Bhumibol heeft
tientallen erenamen en titels. Vader
van de natie, de nationale godheid,
heer van het land, ziel van de natie,
eigenaar van de 24 gouden paraplu's,
de Heer Boven Ons Hoofd, om er maar
een paar te noemen. Maar de titel die de
vorst, die volgende week koningin Beatrix
en prins Willem-Alexander ontvangt, het
beste karakteriseert is die van 'kampioen
van het slappe koord.'
Op meesterlijke wijze is de nu 76-jarige ko
ning erin geslaagd al 57 jaar op de troon te
blijven zitten, balancerend tussen elkaar
bestrijdende supermachten, buurlanden,
generaals, smokkelaars, politici en hofhou
ding. Bhumibol, die van de regering de titel
'de Grote' achter zijn naam kreeg, heeft
angstige uren meegemaakt, moest vrezen
voor zijn leven, maar wist zich steeds weer
staande te houden.
De gastheer van koningin Beatrix geniet
onder de Thaise bevolking een welhaast
goddelijke status. „We moeten hem echter
niet als een god en evenmin als een hoge
priester zien, maar als een leidend figuur
bij de handhaving van het boeddhisme als
geloof en levensfilosofie", meent Thailand-
kenner Sjon Hauser. Bhumibol is het bind
middel van de roerige, licht ontvlambare
Thaise samenleving.
„Een Thailand zonder Bhumibol kunnen
we ons niet voorstellen", werd gezegd bij
zijn 75ste verjaardag. Maar die verheven
en centrale positie was aan het be- rr-
gin van zijn lange regeringsperiode
helemaal niet zo vanzelfsprekend.
Integendeel, de jonge koning was
zijn leven in het koninklijke paleis
van Bangkok niet zeker.
Eén mysterieus schot, door het
voorhoofd van koning Ananda op
de vroege ochtend van 9 juni 1946,
bracht Bhumibol op de troon van
Thailand. „Het was geen ongeluk,
geen zelfmoord, wat er is gebeurd
is erg mysterieusaldus Bhumibol
over de tragische dood van zijn ou- 1
dere broer, die in bed werd gevon-
den met een kogel door zijn hoofd.
De ware dader is nooit gevonden,
het moordwapen evenmin, al lag er
een Colt.45 op een plank boven het bed
van de 20 jaar oude Ananda. Dat wajren
kon hij zelf echter nooit hebben gebruikt.
Bhumibol moest ter plekke beslissen op hij
het koningschap zou aanvaarden. Veel be
denktijd had hij niet, maar het was geen
eenvoudig besluit.
Bhumibol werd op 5 december 1927 gebo
ren in de Amerikaanse stad Boston. Zijn in
1929 gestorven vader, prins Mahidol, een
arts, was één van de 32 zonen van koning
Chulalongkom en was getrouwd met een
aan het hof opgegroeid weeskind, Sangwal
Talapat. Die had zich na de dood van haar
man in Zwitserland gevestigd, waar de jon
gens opgroeiden en naar school gingen.
Met Thailand, waar een bloedeloze staats
greep in 1932 een einde had gemaakt aan
de absolute macht van hun oom, hadden
ze maar weinig bemoeienis. Thai leren en
spreken ging Bhumibol, die vooral in prak
tische wetenschap en saxofoon spelen was
geïnteresseerd, moeilijk af. De van zijn
macht beroofde koning Prajadhipok be
sloot in 1935 dat hij er geen zin meer in
had. Dat betekende dat de kroon overging
op de negenjarige Ananda. De ongekroon
de koning bleef echter in Lausanne verder
leren, terwijl een regent de koninklijke ta
ken waarnam.
Intriges
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog
kwam het prinselijk gezin voor een bezoek
ïiji
ïin..
ig
terug in Thailand. De inmiddels tot 'hare
koninklijke hoogheid prinses-moeder' ver
heven Sangwal probeerde haar zoons te
beschermen tegen de intriges en het ge
konkel aan het hof. Daar trachtten honder
den afstammelingen van vorige koningen,
him gewezen vrouwen en concubines en
dienaren volgens een verstikkend protocol
hun positie te versterken. Tegelijkertijd
echter probeerde het militaire regime de
monarchie zo veel mogelijk te marginalise
ren. In dit klimaat, waarbij op de achter
grond de supermachten al vochten om in
vloed in Zuid-Oost Azië, werd Ananda om
het leven gebracht. Bhumibol liet een onaf
hankelijk onderzoek instellen, dat conclu
deerde dat er sprake was van moord. Ver
moedelijk was er een Japanse connectie -
de Japanse militairen hadden het land nog
maar net verlaten en er waren verschillen
de groeperingen die belang hadden bij het
destabiliseren van Thailand.
Bhumibols tegenstanders hebben lange tijd
het gerucht verspreid dat hij er zelfbij be
trokken zou zijn geweest. Ook in het bui
tenland werd dat lang geloofd. De Britse
koning George VI weigerde Bhumibol te
ontvangen omdat hij 'geen moordenaars in
Buckingham Palace' wilde.
Bhumibol besloot de taken van zijn gelief
de 'grote broer Nan' over te nemen, maar
keerde uit veiligheidsredenen en voor stu
die terug naar Zwitserland. Pas in 1950 liet
Bhumibol zich kronen en een jaar later, hij
was inmiddels getrouwd met zijn nichtje
Sirikit, kwam de koning definitief terug
naar Bangkok. Hij moest voorzichtig balan
ceren, maar wist zich langzaam een positie
te verwerven door het geld dat hij kreeg te
gebruiken voor ontwikkelingsprojecten. Hij
kon zo buiten de militairen om werken aan
de opbouw van Thailand.
Bhumibol is tot op de dag van vandaag in
de weer met zijn 'koninklijke projecten'. Hij
heeft zelfs verschillende patenten op zijn
naam staan. Vorig jaar werd octrooi aange
vraagd voor een methode om regenwolken
te 'zaaien' om op die manier een einde te
kunnen maken aan perioden van droogte.
Irrigatie, herbebossing, landbouwhervor
ming, verkeersregeling - de koning heeft
overal ideeën over.
„Men zegt wel dat een koninkrijk als een
piramide is opgebouwd, met de koning aan
de top en de mensen beneden hem. Maar
in ons land is het omgekeerd. Daardoor
doen mijn nek en schouders soms pijn,"
aldus Bhumibol jaren geleden in een vraag
gesprek met de BBC.
Macht
Bhumibol heeft de afgelopen 57 jaar zijn
macht en invloed zien toenemen. De toe
genomen macht van de monarch heeft te
gelijkertijd de democratie versterkt omdat
corrupte politici en generaals minder hun
eigen gang kunnen gaan uit vrees in con
flict te komen met het paleis. Waarnemers
zeggen ook wel eens dat Bhumilx ói
ontwikkeling van een volwassen 1
mocratie in de weg staat. De Thai
nen er namelijk op dat de koningi
een oplossing komt wanneer de p
blemen het land boven het hoofd
en. Zo greep de koning in 1973 en
in toen het tot bloedige rellen kwan tD
sen militaire regering en oppositie. I jj
koning had ook scherpe kritiek op de fc
dige premier Thaksin Shinawatra, een
schatrijke populist die in 2001 aan de
macht kwam. Bhumibol typeerde here
dens zijn traditionele verjaardagstoesp tc
als 'arrogant' en in het bezit van een 'i et
bele moraal'. Hij spoorde de premier a (er
snel iets te doen aan de rampzalige staro]
van het land. df
De gezondheid van koning Bhumibol
reden tot zorg. De afgelopen tien jaar
monarch herhaaldelijk opgenomen ii
ziekenhuis. Vorig jaar nog onderging:
een tweede herniaoperatie. Bij een au q
ongeluk in 1949 verloor hij een deel v;
zijn gezichtsvermogen en liep hij rugli Rll
op, maar van dat laatste had hij naar l rai
niets laten merken. Ook is de vorst be ie
deld voor prostaatkanker en hartprob 1
men. Bhumibol wil van bezorgdheid
weten en werkt ook in het ziekenhuis
woon door. „Koning ben je 24 uur pei nt
dag", aldus Bhumibol.
Majesteitsschennis is in Thailand een
stig vergrijp. De schrijver Sulak Savira n
belandde korte tijd in het gevang omd ng
in een vraaggesprek zei dat de koi e
'feilbaar' is. Vandaar dat er 1
openlijk wordt gepraat over
vraag die veel Thai bezighoi
wie volgt de koning op? Non
gesproken is dat kroonprins
jiralongkorn (51), maar er zij A(
mensen die liever zijn zus, k aa
prinses Sirindhorn (48), op m
troon zien komen.
Het imago van Vajiralongkoi
niet best. In het geruchtenci an
is hij al van alles en nog wat
schuldigd: bescherming van
11 delen, gesjoemel met de nati 3p
j I loterij, buitenechtelijke relat en
I roekeloos rijgedrag. Koningi
I kit (71) heeft haar oudste zoi ee
I j omschreven als een 'Don Ju
zelf zei de prins half schertst
dat iedere familie een 'zwaii j
schaap' no- dig heeft. „Daardoor ziei
anderen er beter uit," aldus Vajiralon
k\V:
de
[Di
die de beschuldigingen pijnlijk en k
send vindt.
Huwelijksleven
Het huwelijksleven van de kroonprinüd
niet voorbeeldig. Zijn overgrootvader
Chulalongkom kon zich nog 153 vroifrdg
permitteren, maar sinds Bhumibol is
echtgenote de norm. Vajiralongkorn, ,p
raai van de koninklijke garde, heeft in en
dels al drie vrouwen (gehad), waarbij
zover bekend zes kinderen heeft. Zijn
kroonprinses Sirindhorn is door haar
aflatende werk voor de minderbedeel
populairder, maar ze heeft al op vroe
leeftijd besloten niet te trouwen. De
tie kan via haar dus niet verder.
Het is trouwens niet ongebruikelijk
tentiële troonopvolgers het er in de
ke opinie slecht vanaf brengen. Prins qE|
Beatrix werd destijds ook niet echt ge >Vo
geacht om haar moeder Juliana op te jer
gen. De verlegen Vajiralongkorn zou! 1 e
best wel eens mee kunnen vallen. Ma eui
taak als neutrale geschillenbeslechtei er.
bewaker van de stabiliteit en eenheidjjaif
Thailand is niet eenvoudig, dat heeft ch
behoedzame koorddansen van zijn v p 0
de en geliefde vader Bhumibol aange na;
In het heugelijke vooruitzicht van een avondje zin
loos zappen zonder schuldgevoel, zijg ik neer op de
bank en trek een plaid over me heen. Rech ts naast
me de versnaperingen, links de krant met de pro
grammering, in mijn hand de afstandbediening en
voor mijn neus het kastje dat mij van een actief
mens in een passieve cycloop verandert met één
druk op de knop.
Vanavond heb ik een date met de televisie en dat
'blijkt uiteindelijk toch altijd weer het meest ideale
afspraakje. Doe leuk of ik zap. Dus zap ik heel wat
af. Tussen de favoriete programma's is het een soort
multidating. Zonder het grote plan uit het oog te
verliezen, de tijd doorkomen met een mix van ver
schillende zenders met als grootste zorg voorkomen
dat dat in een rondje ergernissen verzand. Geen
makkelijke opgave, want in wezen heeft de tv niet
erg veel te bieden en terwijl ik kijk, merk ik dat mijn
kritische kijkwijzer ernstige vormen van tolerantie
aanneemt. Pas als ik het bord spaghetti voor mijn
neus, dat ik gedachteloos naar binnen zit te werken,
met een misselijkmakend gevoel in mijn maag naast
me neer kwak, bedenk ik me dat het misschien niet
zo'n goed idee is om tijdens het eten naar Net5 De
tectives te kijken, waar een drieëntivintig jarig meis
je verdwijnt en een jaar later in hapklare brokken in
een vrieskist wordt teruggevonden. Voor even neem
ik genoegen met de reclame op een andere zender.
Bij het horen en zien van de sensuele lustopwekken-
de muziek en het smakelijke filmpje, krijg ik bij de
Douwe Egberts reclame al snel zin in koffie en aan
gezien het toch reclame is, heb ik mooi even de tijd
om in dat verlangen te voorzien. Met open ogen trap
ik in de val. Ik zal er niet mee zitten zolang het al
leen om koffie gaat. Teleshopping is wat dat betreft
veel gevaarlijker. Godzijdank is de presentatie van
zulke programma's zo achterlijk dat ik het nooit
lang genoeg volhoud. Moeilijker is het om bij zo'n
stoi?i belspelletje niet te denken dat de rest van Ne
derland achterlijk is en ik blijkbaar als enige het
antwoord weet, terwijl er in de studio om een beller
wordt gesmeekt. Eén telefoontje verwijderd van 1000
euro. Tien kostbare belminuten later vertelt een ui-
geblikte telefoonstem dat je gefeliciteerd wordt met
de juiste toegangscode en het juiste antwoord maar
dat je niet door de loting bent. Ik beken, dit weet ik
uit ervaring.
Tegenwoordig weet ik me gelukkig te beperken tot
het gehypnotiseerd zetten van koffie. Al lag ik een
tijdje geleden 's nachts wakker en ineens wist ik het:
Het tienletterivoord bij Lingo was 'terpentine' en
aangezien ik tot de volgende dag had om de oplos
sing te sms-en heb ik dat ziekelijk genoeg nog ge
daan ook. Net op tijd ben ik met koffie terug op de
bank om naar de serie te kijken waar ik gelukzalig
naar uit heb gekeken. In de aanloop hier naar toe
heb ik bij ieder aankondigend voorstukje gefrus
treerd moeten zappen of met m 'n ogen dicht hardop
gezongen. Als ik niet oppas, verraden ze zo ongeveer
1 al de hele aflevering en niets is erger dan van tevoren
weten waar ze in het komende uur naar toe gaan
werken. 'Ze' is in dit geval de heldin, waar ik me
acuut mee identificeer en de ideale man voor dit
uur, die verliefd is op haar. En ik ben verliefd genoeg
om één keer per week voor hem thuis te blijven. Best
wel pijnlijk als je je als televisiekijker gaat gedragen
alsof de televisie iemand is waar je een afspraak mee
hebt. Toch gebeurt dat zo'n drie keer per week en als
hij één keer aanstaat, kost het me de grootste moeite
hem weer uit te zetten. Het mag dan misschien het
ideale afspraakje zijn, het is uiteindelijk wel de ul
tieme foute partner. Uiterst verslavend, hersendo-
dend en met een niet te temperen hang naar
aandacht. Iemand die z'n mond niet kan
houden en de realiteit maar al te graag uit
het oog verliest. Met een hang naar drama
en sensatie, waar zelfs het journaal niet
aan schijnt te ontkomen. Iemand die zon
der blikken of blozen foute informatie
geeft en daarmee zijn macht misbruikt.
Zijn drang naar spektakel en schokeffec
ten is ronduit ziekelijk en hij deinst niet
terug voor geweld. Zijn maatschappelijke
aanwezigheid begint bedreigende vormen
aan te nemen en toch denk ik niet zonder
hem te kunnen. Hoe ver zal het gaan voor
dat ik hem kan aanklagen wegens huisvre
debreuk? Hij intimideert, liegt en bedriegt.
Houdt me aan het lijntje met goedkope
programma's afgewisseld door peperdure
reclames. Hij houdt me uitm'n slaap en
van mijn werk. Hij is de sleur in mijn le
ven. Het lijkt me beter dat we elkaar voor
lopig even niet meer zien...
Reageren? reacties_op_column@hotmaiI.com
