KUNST CULTUUR
Huichelarij en machtsmisbruik in een poppenkast
'We proberen zo min mogelijk op routine te doen'
Routineuze pretmachine
van Tineke Schouten
R7
De Paardenkathedraal speelt 'De Revisor' in Leidse Schouwburg
Hf
■F
lu*
!é-.TBP\
■Hn&pS
'■KL |fl
r k
I Saw the Music
Alice Cooper
en Motörhead
op Arrow Rock
Fotoreportage
koningshuis
orsato.
IP/Jasper Juinen
donderdag 15 januari 2004
f munten
kenkunde
n, jsd
ia )eP
aari
ey-collectie
de hamer
:de
ïldb Het veilinghuis Sot-
jlijk lew York gaat een
nog 'kunstcollectie van
dii1 Hay Whitney vei-
Hi reft 44 werken van
ling 'gas, Manet en ande-
pas£ de verzameling
lefdjerikaanse uitgever,
raai i filantroop. Sothe-
le waarde van de
n collectie op 140
ariï f31"- De schilderijen
E mei onder de ha-
Ni u van de topstukken
ptk 'Jongen met Pijp'
uit 1905. Sotheby's
)or dit schilderij uit
ott^ten van Picasso's
1 opbrengst van 70
aiato terug
ijl
li Kuip
Iv,
|AM - Zanger Marco
jeeft 10 juni weer een
a'Jin De Kuip in Rotter-
2002 stond hij daar
eerst. Borsato was toen
-Nederlandse artiest
slaagde om drie keer
lt: erdamse stadion hele-
te krijgen. Tijdens het
e optreden zijn nieuwe
g, rs van Borsato te horen,
n ook op zijn dvd
0 ie half maart uitkomt.
les Shaffy
athon
m - Morgen staat Bio-
Ketelhuis in Amster-
[17.00 uur in het te-
inger en acteur Ram-
Shaffy heeft naast
carrière in talrijke to-
S11 evisie- en filmproduc-
■"Peeld. Het Ketelhuis
i ikant van de 'levens -
7ar' belichten met een
haffy Marathon. Op
doek verschijnen on-
films waar Shaffy in
heeft, maar ook de do-
ei! re 'Ramses' van Pieter
erder zijn de films
5_u it leven voor de dood'
esbekentenissen' te
door Max Smith
leiden - Voor regisseur Dirk
Tanghe was het een grote wor
steling. Bij de repetities van 'De
Revisor' van Gogol met De Paar
denkathedraal kreeg hij het ge
voel onwrikbaar vast te zitten.
Hij kon er niet de juiste vorm
voor vinden. „Ik was mijn liefde
voor het stuk aan het kwijtra
ken", vertelt Tanghe in alle
openheid.
In de satirische komedie 'De
Revisor' uit 1836 hekelt de Rus
sische schrijver Gogol de hui
chelachtigheid, het machtsmis
bruik en de dorpsmentaliteit
van met zichzelf ingenomen
hooggeplaatste ambtsdragers.
Ze raken hevig in paniek, wan
neer ze in de veronderstelling
verkeren dat een staatscontro-
leur hen komt inspecteren. De
ze vermeende revisor voedt
hun misvatting om er ook let
terlijk munt uit te kunnen
slaan.
Dirk Tanghe streefde ernaar om
in zijn interpretatie van dit stuk
- met Thomas de Bres in de ti
telrol - twee uitgangspunten
met elkaar te verenigen. Het ve
nijn en de humor die deze ko
medie als een twee-eenheid in
zich heeft, wilde hij 'realistisch,
anarchistisch en chaotisch'
vormgeven. Anderzijds zat hij
met de 'elegantie, de charme en
het hilarische' die kenmerkend
zijn voor dit werk. Al repete-
3L
Sfih.
Herman Bolten, Thomas de Bres, Elisa Beuger en Lieke Rosa Altink in de satirische komedie 'De Revisor': een hilarische, leuke en toch pijnlijke
poppenkast. Foto: Sjouke Dijkstra
rend was Tanghe in gezamen
lijkheid met zijn spelers naar
stig op zoek naar een goed
evenwicht. Maar die balans kon
hij niet vinden.
„Ik kwam meer en meer tot de
ontdekking dat de partituur die
Gogol heeft geschreven hele
maal haaks staat op het realis
me dat ik uit het stuk wilde ha
len. Daarbij ging ik niet van een
of ander vast concept uit, maar
wel van een heleboel enthousi
asme om die lijn te onderzoe
ken. Voor mij was de grote uit
daging om de inhoud van een
stuk uit achttienhonderdzoveel
zodanig vorm te geven, dat het
de mensen van nu zal aanspre
ken."
Na intensief zoeken kwam hij
vertwijfeld tot het inzicht dat hij
voor deze geactualiseerde ver
sie van 'De Revisor' geen pas
sende vorm kon creëren. Tot elf
dagen voor de première in de
Utrechtse Stadsschouwburg.
Na overleg met lichtontwerper
Uri Rapaport hakte hij de
knoop door en koos voor wat
hij reeds in het begin als uit
gangspunt aan zijn spelers had
toegelicht: „We brengen dit
stuk als een poppenkast."
Voor dat doel heeft Tanghe hele
passages geschrapt en her
schreven. Hij toont diverse
tekstboekjes van 'De Revisor',
die bladzijde na bladzijde zwart
zien van de wijzigingen. „Ik heb
het stuk radicaal omgeploegd
om uiteindelijk te ontdekken
dat wat er staat goed is."
„En reken maar, dat het een gi
gantische omslag is", vervolgt
hij. „Ook in het toneelbeeld. Al
die tafels en stoelen die in ons
eigen theater stonden en waar
mee wij eerder gerepeteerd
hebben, zijn nu vervangen door
Ikea-stoeltjes, Ikea-tafeltjes en
een Ikea-bedje. Het gaat mij er
om dat ik de thematiek van het
stuk, zoals kleinburgerlijkheid,
corruptie, ontspoorde machts
verhoudingen en schijnheilig
heid zo kan suggereren, dat de
toeschouwer ze zelf naar eigen
inzicht kan invullen. Ja, ja en
natuurlijk is er veel humor en
vitaliteit."
Wanneer het vermoeden wordt
uitgesproken, dat Dirk Tanghe
niet alleen met 'De Revisor',
maar feitelijk met elk stuk dat
hij regisseert afmattend zit te
worstelen, reageert hij lachend:
„Eerlijk gezegd, dat is altijd zo.
Niet in die mate zoals nu, maar
wel steeds heel erg intensief.
Zelfs ook bij voorstellingen, die
ik met amateurs maak. Nie
mand gelooft dat als ik het ver
tel. Op bepaalde doorslagge
vende momenten kan ik dan
plotsklaps geen theater maken.
Dan zit ik een poosje finaal
vast. Ik lijd dan verschrikkelijk."
„Met stukken als 'De Revisor',
of 'Burgermansbruiloft', of
'Midzomernachtsdroom', daar
kan ik me persoonlijk niet mee
identificeren. Hoe interessant ik
ze ook vind. Dat zijn meer stuk
ken die ik herken: familiekwes
ties, huwelijken die niet geluk
kig maken. Ikzelf heb daar geen
persoonlijke band mee. Al vind
ik die situaties wel boeiend.
Wat bijvoorbeeld 'De Revisor'
aangaat: elke dag lees ik wel iets
in de krant, wat tot dat stuk is te
herleiden."
„Maar 'Spoken' van Ibsen, dat
ik straks ga doen, en vorige
stukken als "Virginia Woolf, 'De
Wereldverbeteraar', 'De Men
senhater', dat zijn stukken van
mij. Daar heb ik wat mee.
Kwesties als: hunkerende liefde,
dood en verval, een jongen die
aan zijn moeder vraagt hem te
doden, die grijpen mij aan!"
„Dat wil niet zeggen dat ik al
leen maar stukken doe, die
dicht bij mij staan. Andere stuk
ken regisseer ik net zo graag.
Een van de redenen kan zijn,
dat ik mijn spelers daarmee op
een totaal andere manier spel-
technisch verder kan ontwikke
len. Want denk erom: ik maak
toneel niet alleen voor mijzelf,
ook voor mijn spelers. Maar
vooral voor het publiek En je
zult zien: deze 'Revisor' wordt
een spectaculaire, hilarische,
leuke en toch pijnlijke poppen
kast voor een groot publiek"
'De Revisor', De Paardenka
thedraal, vrijdag 16 en zater
dag 17 januari, Leidse
Schouwburg, 20.15 uur. Daar
na nog o.a. te zien in: Rotter
dam (18-19/2), Amsterdam (2-
3/3), Gouda (23/3) en Zoeter-
meer (25-26/3).
i het Rijksmuseum
is| enkunde zijn vanaf
0j, Dt en met 28 maart
leten pee-munten uit
te zien. De porselei-
in die afkomstig wa-
huizen, raakten in de
de negentiende eeuw
als gewoon geld
ichelpen en zilveren
populaire pee
rerden na enige tijd
als betaalmiddel. De
Leiden werden ver
lor P.S. Hamel, die
:ot 1887 consul-gene-
ailand was.
Detingsdag
isic Blvd
k - Muziekschool
d houdt zaterdag een
ide ontmoetingsdag
I spelen. Wie dertig
der is, vier jaar of lan-
menten als viool, cel-
n klarinet bespeelt en
en ensemble zou wil-
wordt uitgenodigd
imen in lokaal 11 van
lestraat 1 in Noord-
tussen 10.00 en
legeleidend docent
luma en coördina-
Schie zijn aanwe-
itellenden wordt
komst door te
•3620310 of 06-
en beelden
erug
ie Russische gehei-
'SB heeft twee beel-
Franse beeldhou-
te Rodin achterhaald
uit een museum in
:en gestolen. De
de beelden in het
jij n wilden verkopen,
november met hun
pt. Gisteren overhan-
2° directeur Nikolaj Pa-
tol® :Kus' en 'Jaloezie' in
n minister van cul-
abn ui Sjvydkoj. De wer
kte din werden kort na
Wereldoorlog aan
tof m geschonken door
en
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'TopTien 2' van en door
Tineke Schouten. Muzikale leiding:
Frank van Wanrooij. Gezien:14/1
schouwburg Leiden. Aldaar nog te
zien: vanavond.
De specialiteit van Tineke
Schouten is bekend: pure pret
in een showverpakking. In
haar genre heeft ze daarbij al
tijd vakwerk geleverd. 'Lach
Vegas''S-Miles kado' of 'Sjo-
wiesjoo' zijn de woordspeleri-
ge titels van vorige program
ma's, die stuk voor stuk in
Leiden te zien zijn geweest.
Een vaste formule met stee
vast een paar hoogstmerk-
waardige types stond elke
keer garant voor een bonte
avond. Na 'TopTien 1' gaat ze
nu ook weer in 'TopTien 2'
een beetje terugblikken en
laat ze voor een deel oude ty
petjes herleven.
Nog altijd kun je zien dat Ti
neke Schouten keihard werkt
om het haar publiek naar de
zin te maken. En toch moet je
vaststellen dat de program
maformule haar glans verlo
ren heeft. De pretmachine
draait weliswaar op volle toe
ren, maar vertoont sleetse
plekken. Alle grappenmakerij
is routineus geworden. Elk ty
petje leunt voortdurend op
groteske overdrijving. De in
houd is voor meer dan de
helft op dubbelzinnigheden
gebaseerd. En voor de rest is
het verhaspelen van 'moeilij
ke' begrippen een eindeloos
herhaald trucje. Origineel zijn
deze verbasteringen helaas
zelden of nooit, Tineke
Schouten kan er overigens
wel goed mee uit de voeten.
Sommige verhalen worden
daardoor erg voorspelbaar.
Aardige opmerkingen zoals
de verwijzing naar de heden-
discussies over 'wor
men en aarde', komen veel te
weinig voor.
Zelfs het beoogde hoogtepunt
van haar vaste showformule
valt ditmaal karig uit. Tineke
sluit altijd af met een arties
tenparade, waarin ze populai
re stenen kan imiteren. In
'TopTien 2' zien we alleen Us-
hi van Wendy van Dijk. Dat is
goed gelukt, het nummer
wordt niet voor niets als cd bij
het programmaboekje mee
geleverd. De tweede en tevens
laatste artiest daarentegen is
Andrea Riool, een fantasiefi
guur bij wijze van parodie op
André Rieu. Dat is dan weer
de van-dik-hout-zaagt-men-
planken-humor waartoe Ti
neke Schouten nu opvallend
vaak haar toevlucht zoekt.
Om over dronken presentatri
ce Bep Lachebek (één van de
bekende oude typetjes) nog
maar te zwijgen. Haar brab
beltaaltje en gezwiep op de
wankele pumps hebben we
nu toch echt te vaak gezien.
Mexico city - Jimi Hehdrix en andere rock-iconen uit de jaren zestig zijn het onderwerp van de foto-ten-
toonstelling 'I Saw the Music', in het National Auditorium van Mexico City. De foto's zijn gemaakt door
de Amerikaanse fotograaf Baron Wolfman. Er zijn in totaal meer dan vijftig foto's te zien van grootheden
als The Grateful Dead en Janis Joplin. Foto: EPA/Eduardo Miranda
lichtenvoorde/anp Alice
Cooper, Motörhead, Herbert
Grönemeyer, Porcupine Tree
en Paul Rodgers van Bad Com
pany zijn te zien op de tweede
editie van het Arrow Rock Festi
val in Lichtenvoorde dat op 11,
12 en 13 juni plaatsheeft. Eer
der hadden David Bowie, de
Scorpions en Judas Priest toe
gezegd te zullen optreden tij
dens het driedaagse festival.
Ook UFO, Yes, Queensryche en
Heart maken hun opwachting.
Ongeveer de helft van de optre
dens is nu ingevuld.
apeldoorn/anp - In Paleis Het
Loo in Apeldoorn is vanaf 17 ja
nuari bijna een jaar lang deel
vijf van een fotoreportage over
het koningshuis en de Neder
landse samenleving in de twin
tigste eeuw te zien. Foto's uit de
jaren 1904 tot en met 1994 zul
len de revue passeren.
Ashton Brothers met 'Tragiek van de onderman' in Wassenaar
door Vincent Okker
Amsterdam - In december won
nen de Ashton Brothers de Bri
tish American Tobacco Prijs (de
voormalige Pall Mall Export Prijs)
„Geheel tegen de stroom in en
daardoor uniek", prees juryvoor
zitter Hans van Willigenburg de
voorstelling 'Tragiek van de On
derman' van Pepijn Gunneweg
(27), Pim Muda (25), Joost Spij
kers (26) en Friso van Vemde (31).
Op 9 december 2002 ging 'Tra
giek van de Onderman' in pre
mière. Muda: „De eerste recen
sies waren heel goed en ik voel
de me hartstikke lekker. Het
was een waanzinnig drukke
tijd."
Gunneweg: „Niemand kende
de Ashton Brothers echt goed.
We hadden niet overal volle za
len, dat komt overigens nu ook
nog af en toe voor. Maar we
voelden wel dat er toen iets aan
de gang was."
Van Vemde: „Eigenlijk zijn we
al vijf jaar bezig. Al in ons twee
de jaar op de kleinkunstacade
mie hebben we samengespeeld.
We hadden met z'n vieren al
eens een etude gedaan. We
moesten een variétéprogramma
doen met een acrobatenact.
Dat deden we onder de naam
The Four Marvellous Ashton
Brothers."
Spijkers: „Niet alleen met onze
regisseur Peter de Baan, ook
met Peter de Jong (adviseur,
red.) hebben we goed samenge
werkt. Met hem kun je goed
over 'het vak' praten, hij heeft
in zijn carrière héél veel gezien.
Met Peter hebben we videoma
teriaal bekeken en gesproken
over onder meer zijn inspiratie
bronnen voor Mini Maxi."
Het vervolg: stappen vooruit en
grotere zalen. Gunneweg: „Het
eerste jaar is heel zwaar ge
weest. We hebben bijna negen
tig voorstellingen gedaan. Te
rugkijkend is de tijd ontzettend
snel voorbij gevlogen. Het is
verbazingwekkend hoeveel leu
ke reacties we hebben gehad.
Echt waar, ik kan geen vijf na
men noemen van mensen die
zeggen dat ze onze show niets
vonden."
Muda: „Je moet wat stappen
vooruit doen. Na afgelopen zo
mer hebben we één week in de
Stadsgehoorzaal in Vlaardingen
gezeten en act voor act geanaly
seerd. We hebben toen ingezet
op grotere zalen, daarvoor ma
ken we gebruik van zenders.
Natuurlijk blijven we artistiek
ook bezig met het verfijnen van
de acts. We proberen zo min
mogelijk op routine te doen.
Doelstellingen veranderen elke
dag; na het ene bereikte punt,
wil je het andere bereiken."
Van Vemde: „De aanpassingen
voor de tweede serie zijn niet zo
drastisch dat we hele acts heb
ben geschrapt en vervangen.
Maar een act of scène is eigen
lijk nooit helemaal af. Er blijft
altijd genoeg te verbeteren.
Soms is het alleen maar een
kwestie van timing; hele kleine
dingen waar het op de millise
conde aankomt."
Gunneweg: „We zijn niet eens
zozeer ingesprongen op de kri
tieken van ons publiek. De
meeste kritieken waren afkom
stig van onszelf."
Spijkers: „Weet je wat het is? Je
hoort zo veel om je heen. Je
moet het vooral hebben van de
feedback van de regisseur en de
mensen om je heen. De reacties
van het publiek zijn zo di-
vérs..."
Gunneweg: „Twee weken voor
de uitreiking van de British
American Tobacco Prijs hoor
den we dat we hadden gewon
nen. Tijdens een repetitiesessie
komt Hans van Willigenburg
onaangekondigd binnen en
vertelde het grote nieuws. En al
die tijd moesten we zwijgen...
Het grappige is trouwens dat op
de award gewoon 'Pall Mali Ex
port Prijs' staat."
Muda: „Ik dacht even dat de
prijs niet meer bestond. Vorig
jaar werd ie niet meer uitgereikt
vanwege dat sponsorprobleem.
Vrienden van ons hebben hem
voorheen al eens gekregen. Ik
dacht: 'Dit gaat dus aan onze
neus voorbij'. Dus toen ik hoor
de dat wij hem hadden won
nen, was dat wel een grote ver
rassing."
Gunneweg: „Vooral als je na
gaat wie hem allemaal gewon
nen heeft: Marc-Marie Huij-
bregts, Comedytrain. Dat ding
heeft best status. Wij maken
een voorstelling met wat em
mers en een ladder en worden
daarom gewaardeerd. De Ash
ton Brothers springen er nu uit
omdat wij iets nieuws doen. Als
wij bijvoorbeeld liedjes zouden
zingen, hadden we deze prijs
waarschijnlijk niet gewonnen.
Dat je meetelt voelt goed. Klein
kunst is geen vak waarvan je
zegt: 'Dit is lekker makkelijk, we
verzinnen effe wat'. We spelen
'Tragiek van de Onderman' nu
voor het tweede seizoen, maar
zoals Friso net zei, we zijn al vijf
jaar bezig."
Muda: „Variété, de vorm
spreekt ons heel erg aan. De
naam zegt het zelf al: het zijn
variëteiten aan dingen, uitge
voerd door dezelfde mensen. Je
gaat het podium af in een pak
en keert een minuut later terug
als een totaal ander iemand."
Van Vemde: „Wij zijn geen vari
été-artiesten pun. sang, maar
kleinkunstenaars.
Gunneweg: „Het gaat om de
liefde voor het vak. Hans van
Willigenburg zei laatst op tele
visie nog dat variété een vak is
dat eigenlijk niet meer bestaat
en waarvan de mensen ook niet
echt meer weten hoe het in el
kaar steekt. Het is tragiek: men
sen die zich iedere avond hele
maal uit de naad werken, pijn
lijden en blijven lachen tot ze er
dood bij neervallen."
Ashton Brothers met Tragiek
van de Onderman'. Te zien:
t/m 17/1 in het Oude Luxor,
Rotterdam; 20 t/m 24/1 in De
Kleine Komedie, Amsterdam;
31/1 in Cultureel Centrum
Warenar in Wassenaar; 28/2 in
De Rijkswijkse Schouwburg,
Rijswijk; 29/2 in Schouwburg
De Meerse, Hoofddorp.
