De grenzeloze
dierenliefde
van Japanners
GESPREK VAN DE DAG
fe Beste politieke prent 2003
Leed
DAGELIJKS LEVEN
Op een haar na had Peter van Straten
zijn Mabel met zeven armen en een
oranje slipje om haar enkels wegge
gooid. „Ik vond hem niet zo goed," zei
de tekenaar. Zijn vrouw dacht daar an
ders over en overtuigde Van Straten de
tekening te bewaren. Die werd gisteren
uitverkoren tot beste politieke prent van
2003. Van Straten won de Inktspotprijs
voor de derde keer. Juryvoorzitter Ge
rard van Westerloo roemde de strakke
lijn, de heldere opzet en eenvoudige
voorstelling die in de 3,5 seconde dat
eên krantelezer de prent ziet, de bood
schap volledig overbrengt.
Opvallend was, zo vond ze jury, dat in 32
van de 164 inzendingen premier Balke
nende als lijdend voorwerp fungeerde.
Balkenende werd afgebeeld als trekpop,
als Pinocchio, als hoogzwangere vrouw
die voor het altaar toch niet met Wouter
Bos wil trouwen en als kind in korte
broek op de schoot van president Bush:
„Gaat u me weer een sprookje vertellen,
oom George?" Juryvoorzitter Van Wes
terloo vroeg zich af waar het naar toe
moet met de satire in het land. De in
vloed van de politieke prent is volgens
hem echter gering. „De vraag is of de
premier zich van u iets aantrekt. Ik vraag
me af of hij zich überhaupt ergens iets
van aantrekt," zei de voorzitter, gpd
MENSELIJK
Premier Balkenende, bezuinigin
gen, Mabel Wisse Smit en de oor
log in Irak. Dat waren de dank
baarste onderwerpen van het afge
lopen jaar voor de politieke teke
naars van Nederland. De beste
prent is onderscheiden met de
Inktspotprijs. Maar de traditie van
de Nederlandse karikatuur gaat
veel verder terug.
Dat politieke prenten niet altijd
worden gewaardeerd door de
mensen die het slachtoffer zijn
van de tekenaar, ligt voor de
hand. Maar slechts weinigen heb
ben de twijfelachtige status gekre
gen die De Telegraaf-tekenaar
Louis Raemaekers bereikte na het
uitbreken van de Eerste Wereld
oorlog in augustus 1914. Het
Duitse Keizerrijk reageerde furi
eus op de tekeningen en loofde
een prijs van 12.000 gulden uit
voor diens lichaam: dood of le
vend. Raemaekers tekende door.
Maar de dreiging van Duitse
agenten die vrij makkelijk konden
rondreizen door neutraal Neder
land werd in 1915 te groot. De te
kenaar vertrok met zijn gezin naar
Groot-Brittannië waar hij de rest
van de oorlog aan zijn internatio
nale reputatie werkte.
De in Roermond geboren Rae
maekers behoort met Albert Hahn
senior, Johan Braakensiek en
Leen Jordaan tot de voorvaderen
van de huidige generatie politieke
tekenaars. Politiek betrokken en
zeer vaardig, zo niet vilein met de
pen. Onderling waren ze het vaak
erg oneens, maar ze hadden ge
meen dat geen van hen verbon
den was aan de confessionele
partijen en publicaties. „Christe
nen zijn mensen van het woord,
niet van het beeld," zegt kunsthis
toricus Hans IJsselstein Mulder
van de Stichting Politiek en Prent.
De confessionelen waren dan ook
niet gelukkig met de tekeningen.
Zo riep de sociaal-democraat Al-
bert Hahn nogal wat weerstand
op bij christelijke politici als Abra
ham Kuyper. Die werd door de
Amsterdamse tekenaar neergezet
als Abraham de Geweldige op de
mesthoop of als de Opperchristen
die met de Bijbel in de hand soci
aal onrecht deed. Kuyper voelde
zich persoonlijk aangevallen.
Hahn zag in hem de belichaming
van schijnheilige christelijke poli
tiek.
Pas in de jaren dertig kwam het
tot strafrechtelijke vervolging van
een politiek tekenaar. Op 15 fe
bruari 1936 verscheen in de krant
Het Volk een prent van Peter van
Reen naar aanleiding van de ge
ruchtmakende moord in Zwitser
land op de Duitse nazi Wilhelm
Gustloff. De prent toonde Adolf
Hitler die theatraal zijn fascisti
sche kopstukken toespreekt en
zegt: „Wij, brave nazi's, hebben
nog nimmer een politieke tegen
stander vermoord."
De Duitsers namen het hoog op
en sleepten Van Reen voor de
De pro-Duitse houding van de Nederlandse regering, adel en vele indu
striëlen na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog was een doorn in
het oog van Louis Raemaekers. 'Beter een levende hond dan een dode
meeuw' noemde de Telegraaf-tekenaar deze prent. Foto: GPD
strafrechter wegens beledigij
van een bevriend staatshoofi
hoger beroep kregen Van Ret
Het Volk vrijspraak, maar uit
delijk kwam de kwestie voor
Hoge Raad. Die vond de bele
ging niet bewezen en stelde t
krant binnen de grenzen van
wet was gebleven.
In denaren zestig rommelde
weer toen het provo-blad 'Q
Nederland en Oranje' een pi
van koningin Juliana als raai
prostituee publiceerde. De v
antwoordelijken werden tot
vangenisstraf veroordeeld v|
majesteitsschennis. In 1995
de oud-minister Neelie Kroe
(WD) een zaak aan tegen tel
naar Theo Gootjes die haart
teus had afgebeeld. Zij voeld
beledigd en eiste rectificatie
schadevergoeding. De rechti
vond de tekening slecht, ma
vond het recht van vrije mei
uiting belangrijker dan de ge
ste gevoelens van Kroes.
Tegenwoordig zal een bewii
persoon niet snel meer naai
rechter stappen, hoewel Net
landse politieke prenten bel
staan om hun gebrek aan br
heid. De populariteit van de
tieke prent heeft nauwelijks
den onder de opkomst van i
sche televisieprogramma's,
presenteerde selectie van h<
te van 2003 toont dat de trat
van Raemaekers en anderen
wordt voortgezet.
Erwin Tuil
De 60-jarige Spaanse zanger en hartenbreker JULIO IGLESIAS, zelf vader van
zeven kinderen, krijgt er een BROERTJE bij. De 87-jarige vader van Iglesias, Ju-
Jio sr., en zijn Amerikaanse vrouw verwachten in de lente een kindje. De 40-jari-
ge vrouw van Iglesias, Roona Keith, is inmiddels vijfeneenhalve maand zwan
ger. Een Spaans tijdschrift meldde eerder al dat Iglesias sr. en zijn vrouw een
Amerikaanse vruchtbaarheidskliniek hadden bezocht. De bejaarde Julio sr. was
gynaecoloog en hielp bij de geboorte van drie van zijn kleinkinderen. Hij heeft
Jwee zoons: Julio jr. en Carlos. Julio jr. werd in mei voor de laatste keer vader.
£ijn tweede vrouw beviel van een tweeling: Victoria en Cristina.
Ruim 4400 CHILEENSE STELLETJES hebben elkaar deze week in de hoofd-
,slad Santiago gelijktijdig gezoend. Met deze poging braken de overwegend twin-
Tigers met gemak het RECORD SIMULTAAN ZOENEN. Dat berichtte de Britse
omroep BBC. Het record stond op naam van de Canadese stad Sarnia (Ontario),
waar in februari 2000 precies 1588 paren ten minste tien seconden met elkaar
lebberden. Foto: AP
POLITIEAGENTEN in Noord-lndia krijgen
per maand 30 roepies (50 cent) extra sa
laris als zij een SNOR laten staan. Door
de knevel stralen de agenten meer gezag
uit, verklaarde de commissaris van politie
in de staat Madhya Pradesh gisteren in de
krant The Asian Age. Hij voegde er wel
aan toe dat vorm en stijl van de snorren in
de gaten zal worden gehouden.
Real Madrid heeft RONALDO een BOETE
opgelegd wegens een niet gemeld reisje.
De aanvaller vloog vorige week naar Enge
land om aan publicitaire verplichtingen
'voor sportmerk Nike te voldoen. Wegens
problemen met de terugvlucht miste hij
een training van zijn club.
Een 35-jarige vrouw in Noord-
China heeft met haar ZELF
MOORD ook haar ECHTGE
NOOT GEDOOD. Nadat zij uit
een hoog flatgebouw was ge
sprongen, verpletterde zij
haar man die beneden stond.
De 38-jarige echtgenoot had
de val van zijn vrouw willen
breken, meldde de krant Sou
th China Morning Post giste
ren. De man bevond zich sa
men met zijn schoonmoeder
en andere familieleden aan
de voet van de flat toen hij zag
dat zijn vrouw uit het raam
van hun appartement klom.
Voor honderdduizenden Japanners is het
huisdier het middelpunt van hun leven en
zelfs belangrijker dan de partner. Japan is in
de greep van een tomeloze troetelmanie.
Voor Yuko Matsumoto (37) haar hond uit
laat, moet eerst een verstrekkende beslis
sing worden genomen. Wat zal er vandaag
aangetrokken worden? Het is geen beslis
sing die lichtvaardig genomen kan worden.
Er moet rekening worden gehouden met
het weer, de lengte van de wandeling en
natuurlijk met wat de anderen aan zouden
kunnen hebben. Yuko schat dat ze soms
ruim een half uur nodig heeft om het juiste
kledingstuk te kiezen.
Dit keer is de keus niet moeilijk. Het is fris
met een kille wind maar zonnig, zodat ze
voor het maatpakje kiest. En dus gaat bull
dog Pippy in een wollen roze hes, met ca
puchon, waarop zijn naam staat, naar het
park. De vraag of hij blij is met naam en
kledingstuk kan uiteraard niet worden ge
steld, maar je mag aannemen dat een beet
je bulldog niet graag Pippy heet en in een
roze wolletje gesignaleerd wordt. Mocht hij
niettemin kenbaar weten te maken dat die
naam en het hesje hem deprimeren, kan hij
altijd in therapie bij een dierenpsychiater.
Want als het welzijn van Pippy in het ge
ding is, gaat Yuko geen zee te hoog.
Yuko staat daarin niet alleen. Er zijn hon
derdduizenden Japanners voor wie Fikkie
en Minoes het middelpunt van hun leven
zijn. Voor talloze vrouwen is de relatie met
hun hond belangrijker dan hun huwelijk
met een man die ze, ook vanwege zijn
werk, zelden zien. En ook menig man vindt
de poes na zoveel jaar erosie van het huwe
lijksgeluk aantrekkelijker dan zijn wettige
echtgenote. Het is een fenomeen dat ook in
andere landen, de VS bijvoorbeeld, niet on
bekend is, maar nergens zoveel grenzen
overschrijdt als in Japan.
Sociologen en psychologen kunnen onge
twijfeld uiüeggen waarom veel Japanners
liever hun huisdier dan hun partner om
zich heen hebben. De meeste verklaringen
liggen, zoals zo vaak, voor de hand. Sinds
14 jaar geleden de toen succesvolste eco
nomie ter wereld in elkaar plofte, bleek veel
wat zeker leek, de onstuitbare toename van
welvaart en welzijn, op drijfzand gebouwd.
De economische crisis had een diepere, al
gemene malaise tot gevolg. Japan is nu al
jaren massaal van slag. Een bodemloze
moedeloosheid heeft zich van de bevolking
meester gemaakt. En in barre tijden is, zo
als bekend, een huisgenoot die niet tegen
spreekt en genoegen neemt met een volle
etensbak en een aai over de bol, een dier
bare metgezel.
Maar ook de deskundigen hebben een har
de dobber aan het verklaren van de bizarre
vormen die de liefde voor het dier vaak
aanneemt. Wat bijvoorbeeld moet je den
ken van het volgende tafereel? Twee dames
van onbestemde leeftijd komen een terras
op en passeren een tafeltje waar twee an
dere dames van onbestemde leeftijd zitten.
Opeens blijven ze staan. Hun aandacht is
getrokken door de tafelgenoot van dames
II, een mopshondje in een Louis Vuitton-
dekje. Het beestje ontlokt bij dames I een
luid gekir, en wordt vervolgens kozend toe
gesproken. Daarna volgt een gedachtewis
seling met dames II die vooral uit het her
halen van het woord 'kawai', snoezig, be
staat. Dit krijgt na ongeveer 10 minuten
een passend slotakkoord. Een van de da
mes I haalt een foto te voorschijn van een
soortgelijk mopshondje, dat 'graag vriend
jes wil worden' met hondje I. Er wordt nog
wat gekird, tot dames II glunderend met
hun prijsdiertje opstappen.
Wie dit heeft meegemaakt, kijkt niet meer
op van berichten dat honden, wie het ver
troetelen op de zenuwen is gaan werken, in
aromatherapie of, als dat niet helpt, in psy
choanalyse gaan. Dat er snackbars bestaan
met lekkernijen voor Fikkie en Minoes. Dat
baasjes h raison van 2500 tot 8000 euro ge-
luiddichte hondenhokken laten bouwen,
niet om de buren maar Fikkie te bescher
men tegen geluidsoverlast. Dat zij, als Fik
kie of Minoes zoek raakt, een speciale de
tective inschakelen die voor 750 euro per
dag op speurtocht gaat. En dat kattenlief
hebbers binnenkort echt onder elkaar kun
nen zijn. Dan wordt een appartementen
complex uitsluitend voor hen geopend.
Pippy is nog jong, maar voor wat de droef
ste dag uit haar leven zal worden, heeft
Yuko Matsumoto al haar maatregelen ge
troffen. Pippy krijgt een graf op een exclu
sieve dierenbegraafplaats, nadat hij in een
speciale voor hem gehouden dienst door
Vrouwtje Yuko Matsumoto gaat verantwoord gekleed op pad met haar bulldog
gehuld in een wollen roze hes met capuchon. Foto: GPD
Er is veel leed op de wereld. Fotografen streven ernaar
dat leed extra smaakvol in beeld te brengen. Dingen
naar de jaarlijkse Zilveren Camera is een oefening in
schoonheid, zo blijkt uit de winnende foto voor 2003.
Hij is prachtig, de opname van Irakezen in Basra,
vluchtend voor de Britse furie die kennelijk zit aan te
komen. Een klein meisje, hoofddoek om een mooi ge
zichtje, snelt heen met een nog kleiner zusje op de
arm. Op de achtergrond rook en stof en een volwassen
gestalte geheel in diepzwart gehuld, een gevulde witte
kussensloop over de schouders. Het is leed en mooi
leed. Persfotografen beoefenen een prachtig vak, maar
je moet ze niet op hun afdruk geloven. Met geloven
moet je trouwens altijd voorzichtig zijn.
Een schrijvende journalist heeft van huis uit een vrije
re hand. Hij neemt waar, noteert, ordent en laat weg.
Ooit had een fotograaf alleen een knop op zijn camera
nodig. De kunst was om die op het juiste moment in
te drukken. Hoe moeilijk dat is, merkte ik weer eens,
toen ik op het laatste kerstdiner er niet in slaagde om
de disgenoten en de smakelijke gerechten voor hen op
tafel in één ontspannen compositie te vatten. Om de
meest beroemde persfoto's ooit hangt een waas van in
scène zetten en doen alsof. Aan de echtheid van de le
gendarische foto van Robert Capa met de dodelijk ge
troffen soldaat uit de Spaanse Burgeroorlog wordt tot
op heden getwijfeld. Ook het plan ten door mariniers
van de Amerikaanse vlag op het Japanse eilandje Iwo
Jima is letterlijk te mooi in beeld gebracht voor woor
den. Komt dat zién. Het is gefotografeerd. Dus is het
gebeurd. Maar wie had op die 23ste februari 1945 de
regie? De sluiter van een camera is geopend. Vier
mannen en een vlag. Het oogt als een beeldhouwwerk.
Dat is er later ook van gemaakt. Het staat in Was
hington.
Inmiddels is het al lang geen kwestie meer van de
knop op een fototoestel. Op mijn eigen simpele com
puter is meegeleverd een programmaatje dat 'Micro
soft Picture it!Photo' heet. Daarmee kan ik ongeveer
alles doen wat de Onze-Lieve-Heer van het oiide
handwerk verboden heeft. Ik kan naar believen con
trasten bedenken, van een blonde autochtoon een
bronzen allochtoon maken, de soep op de foto van het
kerstdiner omtoveren in het toetje. Ik kan er een an
tiek sausje overheen gooien, zodat de hele boel ouder
wets sepia van kleur wordt. Enfin, u roept maar. Leed
is de constante gebleven in de persfotografie. Een toet
senbord levert vervolgens de helpende hand. Prinses
Margarita en haar echtgenoot Edwin zaten temidden
der menigte op de publieke tribune in de Tweede Ka
mer, maar op de winnende foto in de categorie 'poli
tiek nieuws' vertoeft het paar, de vingers ineenge
strengeld, voor een plechtig zwarte achtergrond.
Retoucheren gebeurde lang vanuit potjes, tegen
woordig zijn Bill Gates en zijn pixels er goed
voor. In de categorie 'sport' veert een turnster ho
rizontaal voorde kritische blikken van de jury.
Te mooi om waar te zijn. Sinds 'Microsoft Pictu
re it!' weet ik beter.
Is het erg? Och, de moderne mens is eraan ge
wend. Zijn hele bestaan wordt gemanipuleerd. ,j
Maar, denk ik wel eens, waarom
brengen we niet gewoon de politieke -
prent weer terug op de voorpagina?
In een prent zijn de effecten groter dan het le
ven zelf. Die móét overdrijven en de boel
scheeftrekken. Of, zoals een Ameri- gg
kaanse tekenaar over politici zei: „ze tp
zijn allemaal schuldig, tot het tegen-
deel bewezen is". Dat van die Zilve
ren Camera eergisteren geloofde ik
wel. Maar naar de winnaar van de
Inktspotprijs 2003 voor cartoonisten
gisteren was ik daarom zeer be
nieuwd. Peter van Straaten!
een Boeddhistische priester is uitgeluid.
Dat kost een slordige duit, rond de 750 eu
ro, maar dat is geen punt van overweging.
„En mijn man is het daar helemaal mee
eens."
De troetelmanie loopt behoorlijk in de pa
pieren, geeft Yuko toe. Ze heeft geen kinde
ren en zij en haar man hoeven niet op een
yen meer of minder te kijken. Maar
wie geen dikke portemonnee hee
wil meetellen, is er goed nieuws.
Minoes kunnen zelf bijdragen in
Katten en honden zijn momenteel
zeer in trek als fotomodel.
Peter van Nuijsenburg
