KUNST CULTUUR
Ingetogen kantoor op 's Gravendijck dat toch opvalt
Sjarel Ex
directeur
Boymans
De verboden waai:
van Louis Couperf
Van den End
pakt uit in ja
Circustheater
'Agnes' pas f
2005 in thea?
Ward Assmann speelt met Holland Symfonia thuiswedstrijd in Leiden
/dinsdag 13 JANUARI 2OO4
Dido. Foto: EPA/lan West
Nominaties Dido
voor Brit Awards
londen - Zangeres Dido heeft
gisteren drie nominaties in de
wacht gesleept voor de belang
rijkste Engelse popprijzen, de
Brit Awards 2004. Dido werd
genomineerd in de categorieën
'beste zangeres''beste album'
en 'beste single'. De Ameri
kaanse rapper 50 Cent werd
twee keer genomineerd.
Benefiet festival
in O-bus
leiden - In Q-bus, aan de Uiter
stegracht, wordt op zaterdag 31
januari een benefiet popcon
cert gehouden waarvan de op
brengst ten goede komt aan de
slachtoffers van de aardbeving
in Iran. Aan het festival werken
mee: Emazia, The Backseat
Windows, Breath Takin' Angels,
Andrew Spieker's Health Club,
Maximum Overdrive, Queen
coverband Miracle en dj Dan
ny. Kaarten zijn voor 10 euro in
de voorverkoop verkrijgbaar bij
Plato aan de Vrouwensteeg, bij
Just Music aan de Stationsweg
en bij Marcella aan de Kore-
vaarstraat. Aanvang: 20.15 uur
(zaal open 19.30 uur).
Kinderconcert
voor Amalia
alphen aan den rijn -Harmoni
Arti geeft vrijdag 16 januari in
het Alphense stadhuis een kin
derconcert ter ere van de ge
boorte van prinses Amalia. Een
uur lang wordt muziek ge
speeld voor kinderen van 6 tot
en met 12 jaar. Op het pro
gramma staan onder meer 'The
Ketchup Song', 'K3-hitmix' en
'Pipi Langkous'. Het gratis toe
gankelijke concert begint om
20.00 uur.
Percussieles in
Het Muziekhuis
leiden - Kobina Adende geeft
vanavond in het Muziekhuis
een kennismakingsles in Afri
kaanse percussie. Met ingang
van dinsdag 20 januari geeft de
in Nederland wonende Gha-
nees een cursus van twaalf les
sen. Met percussie worden in
West-Afrika tal van rituele dan
sen begeleid. Het Muziekhuis is
gevestigd aan de Middelste
gracht 123 te Leiden en de ken
nismakingsles begint om 19.00
uur.
rotterdam/gpd - Sjarel Ex
wordt vrijwel zeker de nieuwe
directeur van het museum Boij-
mans Van Beuningen. De 46-ja-
rige Ex, nu nog directeur van
het Utrechtse Centraal Muse
um, is op dit moment de enige
serieuze kandidaat, zo heeft Ex
desgevraagd bevestigd.
Vandaag spreekt hij met de se
lectiecommissie van Boijmans.
Later volgen gesprekken met
het management en de mede
zeggenschapsraad. Wanneer
deze positief verlopen, zal er
een voordracht worden gedaan
aan burgemeester en wethou
ders. Als er geen kink in de ka
bel komt, is de benoeming van
Ex binnen twee weken te ver
wachten.
Sjarel Ex is onder twee voor
waarden bereid het stokje van
Chris Dercon, die eind mei naar
Haus der Kunst in München is
vertrokken, over te nemen. Hij
wil zekerheid dat hij met een
schone lei kan beginnen, dus
geen exploitatietekorten uit het
verleden hoeft in te lopen, én
hij wil hoofddirecteur zijn. Dat
zou kunnen betekenen dat hij
geen zakelijk directeur naast
zich wil hebben.
Als Ex daaraan blijft vasthou
den en het Boijmans daarin
mee gaat, heeft dat gevolgen
voor de positie van Hugo Bon-
gers, thans zakelijk directeur
van het Boijmans. Bongers wil
de gisteren geen commentaar
geven. Ex is zakelijk ingesteld
waarmee hij onder meer heeft
bereikt dat het Centraal Muse
um twee keer zoveel eigen in
komsten heeft als subsidie.
De Schot Charles Esche wordt
naar alle waarschijnlijkheid de
nieuwe directeur van het Stede
lijk van Abbemuseum in Eind
hoven. Esche (1962) is nu direc
teur van het Rooseum, een cen
trum voor eigentijdse kunst in
het Zweedse Malmö. De forme
le benoeming van Esche wordt
half februari verwacht.
De Schotse curator Esche was
van 1992 tot 1997 directeur van
The Tramway, gallery of con
temporary art in Glasgow.
Sinds 2001 is hij directeur van
het Rooseum in Malmö. In dat
zelfde jaar maakte hij ook een
tentoonstelling met jonge Britse
kunstenaars voor de ARCO in
Madrid, op uitnodiging van The
Tate in Londen. In 2002 was hij
mede-samensteller van de
Gwangju Biënnale in Korea.
Eerder was hij een van de kan
didaten om de Documenta in
Kassei samen te stellen. Hij is al
enige jaren begeleider op de
Rijksacademie in Amsterdam.
Charles Esche wordt gezien als
een communicatief en enthou
siasmerend mens.
ïid
den haag - Was Louis Coupe-
rus homoseksueel? Natuurlijk,
want hij liep rond in een roze
smoking. Het beeld van de
Haagse schrijver als verwijfde
dandy is hardnekkig, maar het
klopt niet. Couperus had wel
een voorkeur voor mannen,
maar hij legde het er niet dik'
bovenop zoals bijvoorbeeld zijn
Engelse tijdgenoot Oscar Wilde.
Die befaamde roze smoking liet
hij begin 1910 maken in Nice
voor het carnavalsfeest. Maar
waarom dan roze? Omdat het
de voor dat seizoen gekozen
feestkleur was in de Zuid-Fran
se stad. Roze was destijds trou
wens helemaal geen 'homo-
kleur'; dat was groen. Zo heer
sen er nogal wat misverstanden
over de schepper van meester
werken als 'Efine Vere' en 'De
Boeken der Kleine Zielen'.
De roze smoking is te zien op
de tentoonstelling 'De weifelen
de sekse' in het Louis Couperus
Museum in Den Haag. Een ex
positie voor fijnproevers. Geen
spektakel maar gewoon een
paar vitrines met boeken, brie
ven en foto's. Samen met een
essay van Martijn Ickx heeft de
expositie voor de liefhebber
veel te bieden. Hoewel Coupe
rus' geaardheid wel aan de orde
komt is dat niet het hoofdthe
ma. Het gaat meer om de alge
mene visie op homoseksualiteit
en om de sporen die daarvan in
het werk van de schrijver zijn
terug te vinden. Ickx geeft een
goede schets van wat er gaande
was sinds circa 1800. Langzaam
werd het wetenschappers dui
delijk dat de voorkeur voor het
eigen geslacht niet een te be
straffen vergrijp was, maar een
aangeboren geaardheid. De arts
Benkert gebruikte er in 1868 als
eerste de term 'homoseksuali
teit' voor.
Uit deze nieuwe inzichten volg
den pleidooien voor een milde
re houding ten aanzien van ho
mo's. In de literatuur ontstond
het 'decadentisme' waL
figuur van de dandy 41!
langrijke rol speelde; el
de prototypes was de hot 1
soon uit de roman 'The de
of Dorian Gray" van OsJlai
de. Couperus toonde Po
zijn werk ontvankelijk tfn
decadentisme en voorlid
moseksualiteit. Martijityi
noemt in dit verband iPn
ken 'Noodlot' - met he?m
nage Bertie dat een 'die e
achting (heeft) voor hdsti
welijk geslacht' - en 'Dt ei
dianten' waarin de 1 'ei
Cecilius en Cecilianus iPi
het hoofd op hol bretfn
dit boek beschrijft Oen
het leven van de Rt
kindkeizer Heliogabali g
mooie en verwijfde jon
een 'weifelende sekse'
lend is dat de schrijver
oordeelt over de decad >d
'de weekheid en weelde ed
late keizertijd. n'
De vele negatieve reaifcoi
het boek maken duididf
de publieke opinie in ge
land nog lang niet zovei 51
de voorhoede van projj h'
artsen en schrijvers. 'Ditfne
in de hoogste mate in us]
omdat het vloekt tegen ta
tuur', schreef de Nieu
hemsche Courant. De s
raakte Couperus wel, #ea
was niet van plan zich
de Nederlandse klein^3'
aan te trekken. Vanuit
hij zijn uitgever wete#l)
een brochure wilde s;he
'over hoe een roman
mosexualiteit in Holla
vangen wordt. Hier in I
is het motief een motie I
andere, maar bij ons isr
tuurlijk verboden wal"I
brochure is er overigefhc
gekomen. |hi
'De weifelende sekse'ge
mei, Louis Couperus JjOe
Javastraat 17, Den Hpl
t/mzo., 12.00-17.00 uf*
den haag/grd - Het Circu
ter in Scheveningen heel
speciale plek in het hai
Joop van dep Ende. Van 1
is immers zijn triomftocl
musicalkoning van Nedi
begonnen. In Scheven
zijn met 'The Phantom
Opera' en 'Miss Saigon' si
sen gevierd, die hem inm
als producent ook aan i
hebben gebracht in An
Duitsland en Spanje.
Nu dit Circustheater een
bestaat (zij het niet in z'n
ge moderne vorm) moi
ook groots worden gi r
vond Van den Ende. Ni t
van de zomer, als het
eeuwfeest is, maar reeds V
avond. Met een groots ga u
qua show een Las Vegas e
ge allure uitstraalde. Naa
tredens van de Israëlisch o
cussiegroep Mayuman ig
Russische acrobaat Anati n
levski en operazangeres
da van Kralingen, kreeg S u
ningen een voorproef
'The Lion King', die 4
première gaat. Met een u
den overgevlogen cast j|
teerde Carolina Dijkhui
Etiënne Poeder (de Ned^i
se hoofdrolspelers) met y
derlandse tekst voor
bliek in het Circustheat
tv-registratie wordt 11 fen I
door de eveneens jubiliil
Tros (40 jaar) uitgezond!;
Nederland 2.
amsterdam - De voo»m
'Agnes - een moderne il
naar de verhalen van te^iz
Peter van Straaten, is vo
niet in het theater te zie d
gens een medewerkster r
theaterbedrijf Winterspel d
de voorstelling produce
de toneelsoap 'nog nietd
„Maar van afstel is zekeee
sprake." De bedoeling is>e
productie nu volgend ja< ie
Nederlandse theaters is tfet
'Agnes - een moderne stie
gebaseerd op de verhalt
Van Straaten. Tien j;
schreef de tekenaar wel
het weekblad Vrij Ni
over het 'slordige leven'
nes, een gescheiden vroik.
weinig geld en 'veel
aan witte wijn'.
De theaterversie in de r<
Ruut Weissman en met
als Yvonne van den Hi
genaar Cees Geel en H;
uit Beets zou dit voorj;
van theaters te zien
première was gepland \j2C
februari in de KonL
Schouwburg te Den H;
BOUWKUNST
door Theo de With
leiden - Ward Assmann speelt
donderdag een thuiswedstrijd.
De in Leiden woonachtige hoor
nist geeft met Holland Symfonia
een concert in de Stadsgehoor
zaal. „Een heerlijke zaal om in te
spelen", zegt de 34-jarige musi
cus. „De akoestiek is geweldig.
Zeker voor Ravel."
Holland Symfonia is bezig aan
haar tweede seizoen. Het orkest
ontstond door een fusie van het
Nederlands Balletorkest en het
Noord-Hollands Philharmo-
nisch Orkest. Het begeleidt bal
letvoorstellingen in Nederland,
maar heeft ook een eigen con
certkalender. Er wordt vooral
gespeeld in steden in Noord- en
Zuid-Holland: Leiden, Gouda,
Zoetermeer, Hoofddorp, Haar
lem, Zaandam, Alkmaar en na
tuurlijk thuisbasis Amsterdam.
Ward Assmann is een van de
acht hoornisten van het ruim
150 musici tellende Holland
Symfonia. „Ja, de hoorn is altijd
mijn instrument geweest. Ik
ben er op mijn negende mee
begonnen op de muziekschool
in Nijmegen. Eigenlijk weet ik
niet eens waarom. Ik trof daar
een docent die mij heel enthou
siast wist te maken voor dit in
strument. In mijn jeugd heb ik
er ontzettend veel tijd aan be
steed. De hoorn is een heel
moeilijk en zwaar instrument.
Je hebt een kleine boring waar
je lucht in moet blazen en een
grote beker waar het geluid uit
komt. Het verloop is groot. Het
duurt lang voordat je een leuk
kerstliedje voor papa en mama
kunt spelen."
Zijn bezetenheid van de hoorn
zorgde ervoor dat hij alles op
alles zette om op het conserva
torium te komen. „Ik had na de
basisschool het advies gekregen
naar de mavo te gaan, maar ik
koos toch voor de havo. Die
vooropleiding had ik nodig
voor het conservatorium. Dan
maar een stapje harder lopen."
Op het conservatorium in
Utrecht ontpopte hij zich tot
een van de meest talentvolle
leerlingen. Als derdejaars stu
dent won hij zelfs het concours
Jong Muziektalent van Neder
land. Het was ook niet verwon
derlijk dat het Brabants Orkest
hem kort daarna, in 1989, strik
te voor een baan als hoornist
.Achteraf bezien was ik mis
schien te jong, maar aan de an
dere kant heb ik veel ervaring
opgedaan in het orkest. Ik lag
mijlenver voor op studiegeno
ten."
Zijn toenmalige vriendin en
huidige echtgenote, die op het
conservatorium hoorn studeer
de bij dezelfde docent, had er
weieens de pest in. Ze werd
voortdurend met hem vergele
ken. Daarom koos ze bewust
voor een andere carrière. Ze is
nu verbonden aan de muziek
school in Leiden en heeft een
eigen grafisch ontwerpbureau.
Na ruim zes jaar bij het Bra
bants Orkest te hebben ge
speeld, zette Ward Assmann
zijn loopbaan voort bij het
Noord-Hollands Philharmo-
nisch Orkest (NPO) in Haarlem.
„Ik wilde mezelf verder ontwik
kelen. Bij het NPO trof ik een
open en eerlijke sfeer en een
geweldige kopersectie."
Assmann werd echter ook al
snel met de schaduwzijde ge
confronteerd. ,Als provincie
orkest in de randstad had het
NPO het veel moeilijker dan het
Brabants Orkest, dat in Noord-
Brabant het enige orkest is. Het
valt niet mee om je te onder
scheiden van alle andere orkes
ten in de randstad. Het NPO
had voortdurend met bezuini
gingen te kampen. De strijkers
bezetting werd daardoor te
klein en er was te weinig geld
voor dirigenten. Ik wilde graag
werk van Mahler of Brückner
spelen, maar de bezetting was
daarvoor onvoldoende. Dat be
gon ik op een gegeven moment
wel te missen."
De van hogerhand opgelegde
fusie met het Nederlands Bal
letorkest was wat dat betreft
een uitkomst. Door de samen
smelting ontstond een groot or
kest met dito mogelijkheden.
„Natuurlijk waren het twee cul
turen. Het balletorkest deed
ontzettend veel aan begelei
ding. Het draaide de hand niet
om voor achttien keer 'Het
Zwanenmeer' of elk jaar 'De
Notenkraker'. Die musici ken
nen dat gewoon uit hun hoofd.
Wij waren juist gewend in korte
tijd een muziekstuk, vaak onbe
kende werken, in te studeren.
Een heel andere manier van
concentratie."
De Leidse hoornist is trots op
het orkest dat er nu staat. „We
kunnen op velerlei manieren
werken. We kunnen een mooi
symfonisch programma bren
gen, maar ook ballet en opera
begeleiden. Soms lopen er drie
producties door elkaar heen.
Dat maakt het werk erg afwisse
lend. Wat ik zelf mooi vind? Het
romantische repertoire ligt mij
wel, omdat de hoorn daar vaak
een belangrijke rol in heeft. En
Bach natuurlijk. Bach is zo
groots."
Holland Symfonia begeleidt
donderdag in de Stadsgehoor
zaal pianiste Kléra Würtz. Op
het programma staan onder
meer het Pianoconcert in G van
Ravel en Symfonie nr. 8 van
Ward Assmann: „Het romantische repertoire ligt mij wel, omdat de hoorn daar vaak een belangrijke rol
in heeft. En Bach natuurlijk. Bach is zo groots." Foto: Hielco Kuipers
Dvorék. Assmann: „Dat piano
concert van Ravel heeft een
prachtige orkestratie. Het sa
menspel tussen piano en orkest
is fenomenaal. Natuurlijk moet
het orkest zich richten naar de
solist. BQéra Würtz is de ster van
de avond en dus moeten wij
ons aan haar aanpassen. Er zit
echter ook een prachtige solo
voor de hoorn in."
Holland Symfonia o.Lv. Theodore
Kuchar met als solist Kléra Würtz
(piano), donderdag 15 januari, 20.ff>
uur, Stadsgehoorzaal, Leiden.
Op het bedrijventerrein 's
Gravendijck in Noordwijk
wordt een nieuw bedrijven
complex gerealiseerd naar een
ontwerp van Splinter Architec
ten in opdracht van Van der
Wiel Bouw. Het complex be
staat uit 4 losse kantoorpavil
joens en een grote, gemeen
schappelijke bedrijfsloods die
bij oplevering een terrein van
circa 1,3 ha zullen innemen.
Het achterste en grootste pavil
joen en een kwart van de loods
(met een tijdelijke gevel) zijn in
middels opgeleverd en in ge
bruik genomen. De overige pa
viljoens en het resterende deel
van de loods worden pas ge
bouwd als ze daadwerkelijk ver
huurd zijn.
De reeks getekende, rechthoe
kige kantoorvolumes van 2
bouwlagen liggen naast elkaar.
Ze zijn qua opbouw en materi
aalgebruik min of meer gelijk
vormig. Telkens markeert een
hoger, bakstenen bouwdeel
met verticale ramen de entree
terwijl een langgerekt lager
bouwdeel met glazen gevels
aan het water ligt dat het com
plex van de hoofdweg en van
het tegenoverliggende bedrij
venpark scheidt. Entreehal en
trappenhuis doorsnijden de
drie lagen.
Het reeds gebouwde kantoor
paviljoen biedt onderdak aan
het kantoor van Van der Wiel
Bouw en wordt gedeeltelijk ver
huurd. Het paviljoen markeert
niet de entree van het terrein,
zoals het nabijgelegen accoun
tantsbureau (eveneens van
Splinter) dat op voorbeeldige
wijze doet, maar ligt enigszins
afgezonderd op de nog braak
liggende grond.
Het pand ziet er door de afwe
zigheid van een bedrijfsnaam
en door de ambachtelijke uit
straling van baksteen, heel in
getogen uit, en verschilt enorm
Het kantoorpaviljoen op het bedrijventerrein 's Gravendijck in Noordwijk verschilt enorm van de tegenwoordige, snel opgetrokken snelweg
architectuur. Publiciteitsfoto
van de tegenwoordig snel opge
trokken gladde, glimmende
kantoordozen, met felgekleurde
logo's, langs de snelwegen. De
verborgen hoofdentree in de
achterste zijgevel versterkt het
vervreemdende effect. Het
pand doet eerder denken aan
woningbouw of aan een biblio
theek dan aan een bedrijfscom-
plex. En daarmee valt het in de
ze industriële omgeving toch
weer op.
De bedoeling van architect Jan
Splinter was om een modem en
strak ogend kantoor te realise
ren met klassieke kenmerken.
Het strenge ritme van de verti
cale ramen en de tussenliggen
de pendanten doen inderdaad
denken aan klassieke zuilen
reeksen terwijl de gevelelemen
ten op de begane grond en de
verjongende verdieping een tra
ditionele opbouw van plint-
middendeel-afsluiting tonen.
En zo zijn er ook moderne ei
genschappen te vinden als een
plat dak, diepe overstekken a la
Wright die de verschillende ver
diepingsvloeren markeren of de
afwezigheid van een facade met
een hoofdentree. Met een der
gelijk ideaal kun je eigenlijk alle
kanten op en een prima ge
bouw neerzetten.
Bijzonder is het streven om een
zorgvuldig gedetailleerd ge
bouw te realiseren met stuk
voor stuk speciaal vervaardigde
of geselecteerde materialen.
Met ambachtelijke toewijding
is, in en rondom het gebouw,
absoluut een prettig, chique
ambiance gecreëerd. Zo is voor
een brede en platte baksteen
gekozen die de horizontaliteit
van het gebouw benadrukt en
begeleidt een natuurstenen
trottoir de entree.
Het interieur is opvallend door
het fraaie gebruik van houten
meubels en lambriseringen in
combinatie met glazen wanden
en granieten vloertegels. Alle ta
fels, deuren en panelen zijn
met Amerikaans eiken gefi
neerd en eveneens ontworpen
door Splinter en gemaakt door
Van der Wiel. De hoge tafels
waarop al staande grote teke
ningen kunnen worden beke
ken zijn efficiënt. De brede ta
felpoten bieden archiefruimte.
Hoewel het pand in opvallend,
mooie en duurzame materialen
is uitgevoerd is de ruimtelijke
indeling heel gewoon. De kan-
toorvertrekken liggen aan
weerszijden van een centrale
gang waarin ook de toiletblok-
ken en een pantry zijn opgeno
men. Dankzij de toepassing van
glas biedt de lichte gang wel tel
kens zicht naar buiten wat de
eenheid van het gebouw ten
goede komt. In de hoek van het
gebouw zijn fraaie houten trap
pen geplaatst maar de nauwe
overloop en de onhandige
bocht op de bovenste verdie
ping doen je afvragen waarom
hier niet wat langer is gestu
deerd op een betere platte
grond. Als er kosten nog moeite
zijn gespaard in het materiaal-
gebniik wil het ruimtelijk oog
ook wel wat.
Joosje van Geest
