Fluitende kikkertjes en
drijvende flatgebouwen
Belgische badkuipen, een wereldattractie
Puerto Rico eiland vol tegenstrijdigheden
Arsenaal
Naarden,-Vesting
Hijgend door het regenwoud. Foto's: GPD/Thom Olink
Het is een kort moment in de
eindeloze tijd van het re
genwoud El Yunque, hij
gend en dampend staan we stil.
Door de mateloze neerslag van de
voorbije dagen boven de noordelijke
helft van Puerto Rico boert en kolkt
de stroom de steile helling af. In de
hoge granieten hoefvorm glinstert
een tiental diamanten watervallen.
De ruis van platte druppels op de
bladeren versterkt de stilte van de
nevel en het licht, als door kaasdoek
gefilterd.
Stenen in de bedding kreunen en
het plotselinge vogelgeluid is als een
kleurspat op het donkergroene can
vas. Maar de vogel is een kikvors,
geeloranje, de coqui. Een fluiter,
geen kwaker. In dit Caribbean Natio
nal Forest of El Yunque leven dertien
van de zestien ondersoorten, alle
zangers van beroep en hun geluid
wordt nergens anders ter wereld ge
hoord.
Het pad uit het bos blijft glibberig,
vol gebroken bamboestengels, dik
ker dan een regenpijp. Het is alsof je
water ademhaalt en niets verstoort
de heerschappij der planten. Steil
gaat het omhoog, tussen de losge-
spoelde stukken helling en bruine
modderstromen door, naar het on
gebroken daglicht van het plateau.
Schuifelen door een
wereld van eeuwige
druppels, blinde
garnaaltjes en
vleermuizen. Maar ook
van salsa, ratelende
gokkasten en klinkende
glazen. En van de
grootste
rumdestilleerderij ter
wereld. Puerto Rico, vat
vol tegenstrijdigheid
waar de mensen nooit
opdringerig zijn.
door Thom Olink Hightech in het oerwoud.
Het fluiten van de kikkertjes met
twee grijptenen klinkt steeds verder
weg, gaat uiteindelijk verloren in het
naderende geluid van mensen en
hun wereld.
Een half uur later staat op de stenen
tafel van een eenvoudig, maar oh zo
vriendelijk restaurant de beloning
voor het wegwerken van zeshonderd
meter hoogteverschil; gegrilde vis,
red snapper, gekruid, een glas fris-
droge witte wijn en verse vruchten
met de kleuren van een regenboog.
Mangrove
We rijden via de kustweg van San
Juan naar het oosten, waar de
blauwgroene oceaan stevig op de
stranden rolt - en soms over de weg
- naar de betoverende mangrove-
bossen. De toeristen kunnen tien ki
lometer over een pad van plankieren
door dit kustbos lopen. Paseo Pino-
nes heet het. Een paradijs, als ook
hier niet zo veel werd weggesmeten.
Tientallen kilometers lang voert de
weg langs hutten, kleine cafés en
eethuisjes. Overal gloeien de houts
koolvuurtjes nog na, gebruikt voor
de vele snacks met een creools verle
den. De bacalaltos zijn in de weer
met hun pittig gesausde moten ka
beljauw en tussen de palmen hangt
de geur van piononos, vlees gewik
keld in plantain, het binnenste van
de kleine bakbanaan, die overal op
Puerto Rico ter tafel komt.
Hier zien we de smeulende resten
van een uitbundig weekeinde aan
het strand, met heftige muziek, een
sterke branding en rumcocktails.
Een voorbij feest, achtergelaten door
toeristen en de bewoners van metro
pool San Juan, hoofdstad van Puerto
Rico, opwindend brouwsel van
Amerikanen, Spanjaarden, Creolen,
kapers en nog tientallen aangewaai
de ingrediënten.
Nu al, 's morgens vroeg, is het warm
- zo'n dertig graden - en vochtig als
een dweil. Op dit eiland van de Gro
te Antillen is praktisch altijd 25 tot 30
graden, een feest zonder slot voor de
zonzoekers. Soms zijn de dagen ech
ter zeer nat, met striemende winden
en hurricanes, waarin de verdwenen
Arawak-indianen een boze god za
gen.
De stranden van Luquillo en Fajardo
laten we links van ons liggen. Fajar
do is de uitvalbasis naar de eilanden
Culebra en Vieques, met cocoswitte
stranden en zo veel rust, dat sommi
gen er onrustig van worden. Brokken
omhooggekomen natuui middenin
zee, vol genade voor duikers en
zwemmers, voor zeilers en kano
vaarders met avontuurlijk bloed.
We buigen naar het binnenland,
waar zuidwaarts de Cordillera Cen
tral, de ruggengraat van het vierkan
te Caribische eiland tegen de hemel
staat. Hoge bergen, een water- en
klimaatscheiding; zuidwaarts, door
de winden een droog en bruin land
schap, als op zovele Antillen, daar
boven, ten noorden alles groen en
uitbundig. Met het regenwoud -
ruim vier meter neerslag - als top
per.
Cruisekastelen
Terug in San Juan is de verrassing
compleet. De horizon is nu niet al
leen meer gevuld met het El Moro-
kasteel en de oude stad. Aan de
nieuwe pieren voor Old San Juan en
verderop liggen zes flatgebouwen
van cruiseschepen. Zo'n tienduizend
passagiers scharrelen op de kades,
klaar om de winkels in de oude stad
te plunderen en feest te vieren. Niet
te wild want de gemiddelde leeftijd
is goed voor breukjes.
Later, onderweg naar het immense
Casa Bacardi steken we met een
pont de baai over. We zien van on
deraf de afmetingen van deze twaalf
etages hoge drijvende paleizen vol
vermaak en verveling.
De grootste rumdestilleerderij ter
wereld van Bacardi wordt door tien
en tienduizenden toeristen per jaar
bezocht. We rijden in treintjes over
de zeer uitgestrekte 'plant' en de
geur van rum is overal. Ook in de bar
van ons hotel, waar op het bitterzoe
te einde van een dag cuba libres en
daiquiri's als bloemen uit de toog
omhoogkomen.
De volgende trek is pal west, door
een vriendelijk heuvelachtig land
schap, heel groen. Hier en daar ste
ken farmaceutische bedrijven hun
kop op tussen de bomen, aangelokt
door een zonnige belastingklimaat.
Veel suikerrietplantages, de oude
economie, zijn verschrompeld; de
wereldmarkt stortte.
Weer valt het op als we van de hoge
highway naar de kust kijken dat er
wel een witte band rondom Puerto
Rico lijkt te liggen; overal die mooie
stranden.
Bij Arecibo duiken we het binnen
land in en wat later zelfs onder de
grond. De grotten in het Camuy Ca
ve Park zijn zalen der verbeelding.
We schuifelen door een wereld van
eeuwige druppels, blinde garnaaltjes
en vleermuizen. De paden zijn glad
en de lucht vol ammoniak.
Bond
Niet ver daar vandaan kunnen we
ZATERDAG
10 JANUAI
2004
diep gezonde lucht ademen, ten
minste als de longen het oude ritme
terug hebben na een lange klim. We
kijken sprakeloos in een geweldige
kom tussen vier kerkhoge torens en
een installatie die er boven hangt.
Deze fata morgana van menselijk
vernuft middenin de bergen en hun
oerwoud herkennen we onmiddel
lijk: 'Golden Eye' met James Bond.
Dit is de grootste radiotelescoop van
de wereld, die elke seconde het we
reldruim afluistert naar boodschap
pen van een andere beschaving. Zo
stil is het er dat je de wolken hoort
drijven.
't Is bijna middernacht, San Juan
komt op toeren. We lopen de centra
le hal van het Wyndham El San Juan
hotel binnen, tegen een muur van
vreugde, geluid, salsa, ratelende gok
kasten en klinkende glazen. De im
mense ruimte is gevuld met zo'n
vijfhonderd toeristen aan vele bars;
grandeur van de jaren dertig, maho
niehout, kroonluchters en spetteren
de klanken van een orkestEr wordt
heftig in het halfduister gedanst.
Alles is vreugde, sigaren van twintig
dollar gaan in rook op, net als de il
lusies tussen de eenarmige bandie
ten van het casino. Dit is een stap in
de tijdmachine, terug naar de smet
teloos witte pakken, cocktails als
pauwen, als vrouwen in tule. Dit is
Puerto Rico, dit is San Juan, waar de
mensen nooit opdringerig zijn en
waar alle heftige emoties van de Ca
raïben met een vleugje Spaanse me
lancholie zijn toegedekt.
m V-, j
Puerto Rico of Porto Rico, ontdekt in 1493 door Co
lumbus. Republiek, onafhankelijke staat met zelf
bestuur binnen de VS. Burgers zijn Amerikanen
zonder stemrecht. Hoofdstad San Juan. Ponce Is
tweede. Ruim 3,8 miljoen Inwoners. Belangrijke in
komsten: Industrie en toerisme. Grootte Is 153 bij
58 km. Tijdverschil met Nederland Is 5 uur. Geen
vaccinaties verplicht;
Klimaat: hele jaar warm, gemiddeld 28 graden.
Meer regen en wind tussen juli en oktober. Overa!
prachtige stranden en gelegenheid tot duiken, ka
noën, zeilen, vissen en surfen;
Charterreizen naar Puerto Rico bestaan niet. Tour
operators die zich met dit eiland bezighouden zijn
o,m. Indigo Tours tel: 070 3180 318; e-mall:
indlgo@maduro.nl en Does travel Cadushi
Tours: 070 3129 555, e-mail dhg@doescadushi.nl.
Actief in het hele Cariblsch gebied: Arke Reizen,
Holland International, Odysseus, Travel Trend, Spi
cial Traffic en Cruise Travel.
Meer informatie is te vinden op internet
puertorico.pagina.nl en welcome.topuertorico.org
Het Arsenaal is een van de oudste monumen
ten in Naarden. Nadat eerst de Spanjaarden
en later de Fransen uit de stad waren verdre
ven, werd het Arsénaal in 1688 gebouwd als
onderdeel van de vesting. Het complex be
vindt zich temidden van andere historische
panden in de Kooltjesbuurt. Tien jaar geleden
richtte meubelontwerper Jan des Bouvrie het
pand in als showroom voor designmeubelen.
Niet alleen producten van hemzelf worden er
getoond, maar ook die van anderen. Tevens
zijn er expositiezalen, een galerie en een res
taurant gevestigd, waarmee het Arsenaal een
echt designcentrum is geworden.
Foto: GPD/PR
door Hans van Alebeek
Met boot en al in een 'megabadkuip'
omhoog gehesen worden. Zoiets
maak je niet elke dag mee. Wel in
België want daar hebben ze scheeps-
liften. Heel veel zelfs. Wereldwonde
ren van vernuft en techniek zijn het.
Nuttig? Da's de vraag, maar wel heel
leuk om te beleven.
Dankzij sluizen kunnen zelfs sche
pen traplopen. Daarom blijft een
sluis, hoe groot of klein ook, altijd
een attractie van jewelste. Maar je
kunt een boot ook op een andere
manier naar boven of beneden krij
gen: met de lift. Om zoiets van nabij
mee te maken, moet je wel naar on
ze zuiderburen. Want Nederland
mag dan pochen over zijn waterkun-
dige wereldwonderen, in België lig
gen er ook een paar. In de buurt van
Charleroi ligt een trosje oude en
nieuwe scheepsliften bij elkaar.
Awel, ik woon hier op 20 kilometer
van de liften en da's voor het eerst in
mijn leven da'k hier nu ben", lacht
de vriendelijke Belg. „Maar het is ge
weldig. Niet dan? Kijk, we zakken."
Het is ook overal hetzelfde. We rei
zen de hele wereld af om mooie din
gen te zien en de toeristische top-
Alie genoemde scheepsliften liggen ten noordwesten
van Charleroi in een straal van zo'n vijftien kilometer
bij elkaar.
Het is verstandig om de boot vooraf te reserveren. Dat
kan (en ook voor alle andere Informatie over de streek)
bij het plaatselijke Huis voor Toerisme, Rue de Bouvy
11,7100 La Louvière; tel. 0032 642 615 00.
Onder Charleroi, tegen het recreatierijke Lac de l'Eau
d'Heure aan, heeft Landal GreenParks vorig jaar een
splinternieuw park geopend waar uiteindelijk iets
meer dan 250 bungalows komen staan. Een prima uit
valbasis voor verkenning van het groene gebied met
diverse toeristische attracties. Voor Informatie en re
serveringen: tel. 0900 8842 ofwww.landal.nl.
Algemene informatie over Wallonië is aan te vragen
bij het Belgisch Verkeersbureau, postbus 2324, 2002
CH Haarlem, tel. 0900 2020107 of via e-mall:
belgisch.verkeersbureau@wxs.nl.
pers in de achtertuin vergeten we.
Maar net op tijd ontdekt ook deze
Belg, samen met een paar afgezakte
Hollanders, dat België op water
bouwkundig gebied niet onderdoet
voor ons kaaskoppen.
We varen op een grote schuit door
het Canal du Centre, de oude ver
bindingsvaart tussen de Maas en de
Schelde. Ruim 21 kilometer lang en
18 meter breed en eind vorig-vorige
eeuw nog met de schop gegraven.
Groot probleem voor de schepen die
er doorheen moesten was het enor
me hoogteverschil van ruim 66 me
ter. Om varend die 'trap' te kunnen
nemen waren 33 sluizen nodig.
Slim
Maar de Belgische bouwkoning Leo
pold II zag in Engeland een veel
slimmere oplossing: hydraulische
scheepsliften. Daarmee konden
schepen 'reuzensprongen' door het
kanaal maken in plaats van kleine en
tijdrovende stapjes voorwaarts.
Tussen 1882 en 1917 werden vier
van deze imponerende scheepsliften
gebouwd. Want imponeren doen ze,
deze mini-Eiffeltorens van gietijzer
waarin twee enorme bakken water
de schepen omhoog of omlaag bren
gen. Drie van die vier scheepsliften
worden op dit moment gerestau
reerd. Maar de laatste, nummer 4,
doet het nog net zo lekker als bij de
officiële opening in 1919.
Eerst gaat de schuif omhoog zodat
onze boot voorzichtig de enorme
badkuip kan binnen-glijden. Een
leuke manier ook om iedereen nat te
maken want zo'n deur druipt ver
schrikkelijk. Ons schip ligt in een
enorme 'schoenendoos vol water'
(maar wel 35 meter lang, vijf meter
breed en drie meter diep) die op een
hydraulische paal rust. Zeventien
meter lager ligt net zo'n zelfde doos.
Terwijl wij zakken (vanwege 30 cen
timeter extra water in onze bak)
komt de andere bak, bijna als van
zelf, omhoog.
Een mooiere manier om kinderen de
wet van Archimedes uit te leggen is
er niet. De hele boot zit dan ook
ademloos en aandachtig te kijken
hoe we, zo zacht als in een normale
lift, afdalen. En even later weer op
één keer ruim 73 meter omhoog of
omlaag. Alleen het principe is iets
anders. De bak met water -goed voor
schepen tot 1350 ton- wordt hier
met 144 enorme staalkabels omhoog
en omlaag getakeld. Qua vernuft kan
deze lift wedijveren met zijn gietijze
ren voorgangers. Maar dat geldt niet
voor het aanzien, want deze moder
ne moloch ligt als een klomp beton
in het landschap. Vreselijk.
Een heel eind noordelijker, in het
kanaal van Charleroi naar Brussel,
ligt het derde waterwonder waar de
Belgen zo trots op zijn: het Hellend
vlak van Ronquières. Ook dit is een
scheepslift, maar weer anders dan
de vorige twee. Hollanders maken
per slot van rekening ook niet overal
dezelfde stormvloedkering. In Ron
quières wordt het hoogteverschil
van 70 meter overwonnen door een
bak water via een heling omhoog en
omlaag te laten rollen. Als een skate-
bord maar dan horizontaal de stunt-
baan af. De schepen doen daar zo'n
drie kwartier over.
Ook het Hellend vlak van Ronquiè
res is niet te missen. De bijbehoren
de uitkijktoren priemt boven alles in
de omgeving uit en de 'glijbaan' zelf
is maar liefst 1.500 meter lang. Maar
grote getallen maken nog niet auto
matisch grote indruk. Het is vooral
kaal en doods.
Niet populair
Nee, de allerleukste scheepslift is en
blijft toch die eerste, die hele oude.
Afgeschreven voor de beroepsvaart
maar des te leuker voor de toerist.
Met enige pech gaan de moderne
scheepsliften overigens ook die kant
op want in alle -en terechte- trots
over deze bouwwerken vermelden
de folders niet dat 'Thieu' en 'Ron
quières' niet bepaald superpopulair
zijn bij de schippers. Gemiddeld ko
men er maar zo'n vijftien tot twintig
schepen per dag doorheen.
Bij elkaar praat je dan over een in
vestering van honderden miljoenen
euro's waarvan het nut zeer betrek
kelijk is. Maar misschien ook niet.
Nieuwe attracties in pretparken kos
ten ook klauwen met geld. En deze
Belgische badkuipen kunnen zich
daar moeiteloos mee meten.
stijgen om terug te keren naar het
startpunt van de vaartocht, de zoge
heten kantine van de Italianen.
Betonnen monster
Beide keren kun je ook mooi 'genie
ten' van de nieuwe scheepslift die
pal naast het oude kanaal ligt. Deze
scheepslift van Strépy-Thieu, in het
nieuwe en veel bredere Canal du
Centre, doet in zijn eentje het werk
van de vier oudies die hem voorgin
gen. Het is een lelijk monster, een
niet te missen mastodont van 112
meter hoog en 130 meter lang met
een enonn 'kanaal op pootjes' dat er
naar toe loopt.
In dit gevaarte gaan de schepen in
Het Hellend vlak van Ronquières waar schepen op hun beurt liggen te wach
ten. Op de achtergrond is de helling zichtbaar. Foto: GPD/Hans van Alebeek
