primitieve
weldaad van de Juno
De
V
Wandelend smullen van smakelijke Frignano
Gedachtenloos cruisen op het Götakanaal
Erasmusbrug
Rotterdam
ZATERDAG
10 JANUARI
2004
ER
BIJ
En een kwestie ook van op het dek
leven. Lunchen en dineren doe je, in
twee 'ploegen' van ongeveer 25 pas
sagiers elk, in het knusse restaurant
je. Als het echt slecht weer is kun je
even wegduiken in de lounge, ook al
van bescheiden omvang.
Je terugtrekken in je hut, je cabine, is
geen voor de hand liggende optie.
Die is klein, niet groter dan een
compartimentje in een slaaptrein,
waarschuwt de maatschappij van te
voren. En dat klopt. Twee bedjes bo
ven elkaar tegen de achterwand, een
wastafeltje met koud en warm water,
geen kasten, want daar is op die 5
vierkante meter geen plaats voor.
Toilet en douche delen we met een
aantal andere passagiers op hetzelf
de dek.
Maar wat maakt het uit. Als je een
cruise als deze gaat maken weet je
waarvoor je kiest. Wat wij aan luxe
tekort komen wordt ruimschoots ge
compenseerd door de ontspannen
sfeer aan boord, de plezierige con
tacten met Zweden, Noren, Duitsers,
Amerikanen. Bovendien is het eten
en drinken op de Juno prima ver
zorgd, en is het personeel buitenge
woon aardig en voorkomend.
Het schip waarop wij zo vertroeteld
worden behoort tot Zwedens cultu
reel erfgoed. Helaas vaart de uit 1874
daterende Juno, niet meer op stoom.
Bij een renovatie in 1956 werd het
schip uitgerust met twee praktische
dieselmotoren.
'Blikken geval'
In de uit 1965 daterende thriller 'De
vrouw in het Götakanaal' van het be
roemde Zweedse schrijverspaar Maj
Sjöwall en Per Wahlöö treft commis
saris Martin Beek de Juno in de
buurt van Motala, waar het lijk van
een vrouw in het kanaal is gevon
den.
Zijn oordeel is niet zó lovend. „De
scheepsromp had weliswaar een
strakke vorm, maar de mast was ge
kapt en de eigenlijke schoorsteen -
die vast en zeker hoog, recht en
mooi was geweest - was vervangen
door een eigenaardig gestroomlijnd
blikken geval."
Tja, de Juno wekt inderdaad de in
druk uit losse onderdelen in elkaar
gezet te zijn, maar dat geeft het
schip zijn ook wel karakteristieke
charme. En een boot hoeft ook niet
per se mooi te zijn om je er thuis te
voelen. In het boek van Sjöwall en
Wahlöö speelt de Diana trouwens
een nog prominentere rol, omdat
aan boord van dat schip de Ameri
Nee, er is geen tv of radio aan boord. En of je
tijdens de vaart ook maar liever je mobieltje uit
laat. Dat verstoort de rust en het plezier van de
medepassagiers, vindt de kapitein. Een cruise
met de Juno is weliswaar basic, maar staat wel
garant voor een weldaad aan rust.
door Rob de Vries
Hé, dat lijkt wel een zusje
van de Juno, op dat brede
stuk Götakanaal tussen
Trolhattan en Göteborg. En ja hoor,
het is de Diana, op weg van Göte
borg naar Stockholm, terwijl de Juno
de reis in omgekeerde richting er bij
na op heeft zitten. Er wordt vrolijk
aan de stoomfluit op beide schepen
getrokken en wij zwaaien uitbundig
naar de andere passagiers. Om di
rect weer terug te zakken in de ge
rieflijke stoelen op het achterdek.
Want cruisen op de Juno en ook op
de Diana en de Wilhelm Tham, de
twee andere cruiseschepen van de
Göta Canal Steamship Company, is
vooral een kwestie van rust, van re
laxen, een paar dagen niet willen
weten wat er in de rest van de we
reld gebeurt.
Juno ontmoet op z'n cruise soms hele nauwe door-
arten.
De Juno heeft aangelegd aan de pier in Traso. Foto's: GPD/Rob de Vries
kaanse Roseanna (de oorspronkelij
ke titel van het boek) vermoord en
vervolgens in het Götakanaal ge
dumpt wordt.
Dat kanaal is los van z'n rol in het
boek ook om andere redenen bij
zonder: het werd al tussen 1810 en
1832 aangelegd en bestaat in wezen
uit twee delen. Er is een oostelijk
stuk tussen Mem en Motala, met een
lengte van ruim 92 kilometer en
maar liefst 37 sluizen. Dan komt er
een stukje (Vattern)meer, en vervol
gens het Götakanaal-deel van Karls-
borg tot Sjötorp: 66 kilometer en 21
sluizen. En bij Sjötorp houdt het ka
naal eigenlijk even op, want dan
kom je op het reusachtige Va-
nersmeer terecht, voor je op een
laatste stuk kanaal, van Trollhattan
naar Göteborg, belandt.
Ontroering
Wij beginnen onze reis in het swin
gende Stockholm en zitten al snel op
het eerste meer: Malaren. Dan gaat
het richting Baltische Zee met on
derweg nog een mooie blik op het
fraaie Kasteel Drottningholm, waar
de Zweedse koninklijke familie
woont.
Voor wij op zee zijn is er eerst nog
een stop in het buitengewoon char
mante havenplaatsje Trosa met z'n
ellenlange pier vol met bootjes en
z'n gezellige terrasjes in het cen
trum. Een toeristische trekpleister
van formaat. Trosa is trouwens niet
alléén de naam van het plaatsje; het
woord betekent ook, zo vertellen
Zweedse medepassagiers gniffelend,
damesondergoed'
Hoe charmant ook, Trosa verliest
het toch van de indrukwekkende
vaart over het Götakanaal zelf. Op
sommige plekken is het kanaal zo
smal dat de kapitein al zijn stuur
manskunst uit de kast moet halen
om ongeschonden door te kunnen
varen. Een aparte belevenis vormt
ook het schutten'in de sluizen. Bij
Berg zijn het er zeven achter elkaar,
ze vormen als het ware een trap. Het
duurt wel even voor de boot daar
doorheen is, dat biedt ons de gele
genheid een wandelingetje te ma
ken. Zoals ook in Motala, waar een
mooi motormuseum is.
En dan is er, de avond voor de aan
komst in Göteborg, nog de kennis
making met het Lacko Kasteel aan
het Vanem-meer. Het witgekalkte
kasteel werd in 1298 als residentie
van de bisschop gebouwd. Rond
middernacht varen we er voorbij.
Het meer is glad als een spiegel. Dan
wordt het kasteel gevangen in het
spotlight dat de Juno erop richt. God
wat mooi, een sprookje gelijk. Onge
wild krijg je een brok in je keel. Dat
meer, dat mooie kasteel, dat weer
spiegeld wordt in het water, de als
gebeeldhouwde wolkenpartijen er
boven. Wie heeft er dan nog behoef
te aan tv, radio of mobieltje?
Götcikanaalcruises van Stockholm
naar Göteborg kunnen worden ge
maakt van eind mei tot half septem
ber. Er zijn cruises van vier en van
zes dagen. Een vierdaagse reis kost
885 euro tot 1545 euro. De trip kan in
Nederland worden geboekt bij InfoS-
kandic in Groningen, tel
050 3143 200, internet:
scandina vie. com.
XryuHutq pa
(Jota TKatutl
drains on
the (JUfa (Janat
De route, die cruisend van Stockholm naar Göteborg (of vice versa) wordt afgelegd.
StaHltuianiu:
fr_-,LL.
Oste ^Stgdholm
Goihtnburg
Cobwhifèn
Wandelen voor fijnproevers
wordt de voettocht door de
Italiaanse regio Frignano
genoemd. Dat genieten slaat
zowel op het landschap als op
de vaste en vloeibare
streekgerechten die 's avonds
aan de boerendis worden
opgediend. Je moet verdorie
nog oppassen dat je niet te
zwaar wordt.
door Gerard Chel
Aan honden geen gebrek. Het lijkt wel of
achter elk hek zo'n opgewonden standje
schuilt. En die beesten papegaaien el
kaar na, echoot zo lekker weg over de
heuvels. Gelukkig lopen ze achter een
stevige omheining. Volgens de reisgids
zijn in deze glooiende regio ten zuiden
van Modena de hammen, kazen, wijnen
en azijnen wereldberoemd, maar over
die honden geen woord. Bij deze dus.
Wie met de auto door Emilia-Romagna
zoeft, op weg naar die veel populairdere
bestemming Toscane, heeft geen notie
van de intieme schoonheid van Frigna
no. Die proef je wel als je er te voet door
heen sjokt. Om alleen te worden inge
haald door de wind, die slechts stilte met
zich draagt. En wat is heerlijker dan met
uitgeschakeld verstand in stevige tred
daar doorheen te wandelen?
Om 's avonds rond het open vuur bij Or-
nello en zijn vrouw Claudia zelf gebak
ken crescentina's te eten. Een plat soort
broodje dat met een sausje van reuzel,
knoflook, rozemarijn en noten wordt ge
geten. Thuis gebakken zijn ze het lek
kerst, maar het is een heel gedoe en Or-
nello en Claudia doen het daarom alleen
als er gasten zijn.
Het luistert nogal nauw. Omello stookt
het vuur flink op en als heet genoeg is
legt hij ronde stenen in de as. Wanneer
deze roodgloeiend zijn gekleurd, werkt
Claudia zich rode konen om het deeg
tussen de stenen te klemmen. Kastanje
bladeren rond het deeg moeten extra
smaak geven. Het schijnt allemaal in
grote haast te moeten geschieden, want
de stenen mogen niet te snel afkoelen. Je
De reis weed gemaakt op basis van een 8-daags arrangement dat Sindbad Wandelva
kanties aanbiedt, waarbij meestal op agrlturismo-adressen wordt overnacht, waar
overigens niet veel agrarische activiteiten meer plaatsvinden. Te lopen van mei tot ok
tober. Prijzen vanaf 550 euro p.p. (op basis van eigen vervoer), Inclusief bagagevervoer
naar het volgende logeeradres. Categorie: licht tot middelzwaar. Info: 020 5218 450, e-
mail info@sindbad.nl, www.sindbad.nl.
frignano ligt in Emilia-Romagna, waar ook de Po-vlakte en de Adriatische kuststreek
met Rlmini, Cervia, San Mauro en Cattollca deel van uitmaken. Hoofdstad is Bologna,
j dat per trein of vliegtuig is te bereiken. Andere interessante steden zijn onder meer
|PJ Modena, Parma, Ferrara en Maranello (Ferrari).
Info: www.provincia.modena.it;www.emiliaromagnaturismo.it, Italiaans Verkeersbu
reau, tel. 008 0000 482542, e-mail: enitams@wirehub.nl, www.enlt.it.
De intieme schoonheid van Frignano proefje alleen als je er te voet doorheen sjokt. Fo
to: GPD/Gerard Chel
moet er niet te veel van eten, want de
Italianen zien de crescentina als voorge
recht. Daarna komt nog veel meer.
Lambrusco
Wandelen en eten, gaat dat samen? Ja,
dat gaat samen. Wandelen en drinken
trouwens ook, want de regio kent voor
treffelijke rode en witte wijnen. Zoals de
Lambrusco. Wij houden niet van bub
bels in onze wijn, dus roepen we om de
non-frizzante. De funghi (paddestoelen),
stracatto (stoofschotel) en tortellini's die
ons elke avond worden voorgezet, laten
zich er uitstekend mee wegspoelen. Es
presso en nocino (notenlikeur) sluiten
de maaltijd in stijl af.
Eten drinken doen we 's avonds. Vanaf
een uur of negen. Totdat we moe wor
den. Wandelen doen we overdag, ook
vanaf een uur of negen. Niet tot de uit-
puttingsgrens, maar tot een uur of vier,
wanneer wij na een kleine 20 kilometer
onze bestemming hebben bereikt. Een
drankje en een korte siësta slaan een
brug tussen het eerste en het tweede. Zo
komen wij de dag wel door.
Minstens zo smaakvol als de Lambrus-
co's en crescentina's is het landschap
van Frignano waarin we deze week onze
voetstappen zetten. Dat begint al bij
Nirano, waar wel heel bijzondere gasbel
len, salse, aan de aardoppervlakte ko
men. Methaangassen borrelen vanuit de
diepte der aarde op en omhoog nemen
ze water, zout en modder mee, dat uit
vulva-achtige openingen in een grijze
brei langzaam weg golft. Een merkwaar
dig natuurverschijnsel, dat naar verluidt
verder alleen in Rusland valt waar te ne
men.
In het nabijgelegen keramiekmuseum
van Spezzano wordt aanschouwelijk ge
maakt welke andere aardse producten
deze regio voortbrengt. De klei leent zich
bij uitstek voor het bakken van stenen,
pannen, schalen en schotels. In het
landschap is de erosie te zien, die de
eeuwenlange ontginning veroorzaakte.
De meerdaagse route leidt ons over
zandpaden, zo maar over landerijen,
bosweggetjes, 'n keienpad, geasfalteerde
straten. Met op regelmatige momenten
een stevige klim, die je flink in de kuiten
gaat zitten. Onderweg kun je, als je dat
wilt, een kijkje nemen bij een ham- of
kaasmakerij.
We stoppen natuurlijk even in Montag-
nana, waar Giorgio ons zijn eigenge
maakte wijnazijn balsamico laat zien en
vooral proeven. Niet echt lekker, althans
vinden wij. In vaatjes op zolder ligt de
lekkernij twaalf tot 25 jaar te rijpen. Tien
tallen euro's worden voor sommige fles
jes neergeteld. Trots toont hij ons de cer
tificaten die aangeven dat zijn wijnazijn
alle predikaten mag dragen.
Tradizionale
Oh ja, waar moeten wij op letten wan
neer wij thuis in Nederland ook zo'n
flesje willen kopen? „Tradizionale móet
op het etiket staan, de rest is rotzooi",
legt Giorgio geduldig uit. We geloven
hem op z'n woord.
Minstens zo bewonderenswaardig zijn
de talrijke kerkjes, torens en kastelen die
wij in Frignano aantreffen. Ooit be
woond door adellijke heren of kerkelijke
hoogwaardigheidsbekleders, zijn de
meeste in verval, al wordt ook druk ge
restaureerd.
De torens, zo wordt ons verteld, hadden
een soort SOS-functie. Met vlaggen of
vuurtjes werden andere torens, in Frign
ano staan er zo'n veertig, gewaarschuwd
bij naderend onheil.
In Montebonello slaan wij het kleine
kerkje uit 1030 niet over. Van buiten niks
bijzonders, maar binnen zien we bijzon
dere fresco's, nog niet zo gek lang gele
den bij toeval ontdekt onder zeven lagen
kalk. Voor zover mogelijk zijn ze geres
taureerd.
Seccatoi
De natuur toont ook in dit deel van Emi
lia-Romagna haar vele verrassende ge
zichten. Dichte bossen met eikenbomen
en veel tamme kastanjebomen - ooit
aangeplant om de armen van koolhy
draatrijk voedsel te voorzien. De 'secca
toi', de kleine schuurtjes die werden ge
bruikt om de kastanjes te drogen, getui
gen daar nog van. Het gebied is redelijk
bevolkt, vrijwel overal zie je verspreid
over de heuvels grote boerderijen of hui
zengroepjes.
Op de soms steile hellingen liggen glooi
ende akkers, die op het moment dat wij
er wandelen, door grote machines wor
den omgeploegd. Forse klonten droog
en hard land achterlatend.
We zien wijngaarden en fruitbomen,
vooral de kersenboom is populair. Veel
uitgestrekte graslanden ook, geelbruin
door de aanhoudende droogte, maar
weinig vee. We ontwaren lieflijke meer
tjes én vieze vennetjes. We blijven
schrikken van plots opvliegende fazan
ten en kwartels. En we plukken frambo
zen en bramen.
Tijdens de dagenlange routes hebben we
steevast één vast oriëntatiepunt. In de
verte - hoewel steeds dichterbij - blijven
we alle dagen zicht houden op de Apen-
nijnse berg Monte Cimone. Met 2.165
meter de hoogste van de streek - en 's
winters een populair skioord.
Bijna elke dag hangen als een aureool
wolkenflarden rond de top. Behalve op
die ene dag, toen de zon de hemel wol
kenloos liet zijn. Maar toen was het bijna
te warm om te Wandelen.
Grote schrik toen de Erasmusbrug kort na de opening in
1996 al onder de eerste beste Hollandse storm dreigde
te bezwijken. Maar met enige aanpassingen werd het
nieuwste visitekaartje van Rotterdam gered. De brug
van architect Ben van Berkel verbindt de Kop van Zuid
met het stadscentrum. Het meest opvallend is de 139
meter hoge, achterover hellende 'geknikte' pyloon van
staal. De brug is 800 meter lang en ruim 30 meter
breed. Een aanzienlijk kleiner exemplaar staat in Madu-
rodam. Foto: GPD/PR
