Surinamer spreekt nu Nederlands
GESPREK VAN DE DAG
Airbag zit Marssonde in de we
De Roy van Zuydewijn
is weer advocaten kwijt
Zo'n dag...
Groene Boekje maakt vanaf 2005 dienst uit
vrijdag 9 januari 2004
DAGELIJKS LEVEN
Ll£\/E-f2.l>y Wf t- JE. NOU ErMT N «ET "ZO
MN(ï ZAMEnH/^NP EGN/ VK<-»OW
MENSELIJK
De Britse treinrover RONNIE BIGGS is in het ziekenhuis opgenomen na waar
schijnlijk te zijn getroffen door een HARTAANVAL. De 74-jarige Biggs zit een
gevangenisstraf van dertig jaar uit voor zijn aandeel in de legendarische 'great
train robbery' uit 1963. Hij zit weer gevangen sinds hij in 2001 terugkeerde
naar Groot-Brittannië, na jaren als voortvluchtige in Brazilië te hebben ge
woond. In 1965 was hij uit de gevangenis ontsnapt.
De in opspraak geraakte VOOR
MALIG ARTS van wijlen Beatle
GEORGE HARRISON wil een ge
signeerde GITAAR van de artiest
verkopen voor een goed doel. De
geste is bedoeld om een juridi
sche strijd met de nabestaanden
van Harrison in de kiem te smo
ren. De erfgenamen van de ex-
Beatle hebben arts Gilbert Leder
man deze week aangeklaagd. De
familie Harrison diende een scha
devergoeding in van bijna 8 mil
joen euro, omdat de man hun ver
trouwen zou hebben beschaamd.
Lederman behandelde Harrison
gedurende drie weken, kort voor
diens dood. Hij zou de verzwakte
popster hebben gedwongen
handtekeningen te zetten voor
zijn dochters en de gitaar van zijn
zoon te signeren. Ook beschuldi
gen de Harrisons Lederman ervan
dat hij, tegen de uitdrukkelijke
wens van de muzikant in, in een
interview over de behandeling
vertelde. Harrison kreeg chemo
therapie in het universitair zie
kenhuis van Staten Island (New
York), waar Lederman afdelings
hoofd is. George Harrison stierf
op 29 november 2001 in Califor-
nië, twee weken na zijn vertrek
uit New York.
De Amerikaanse acteur HARRI
SON FORD en de scenarioschrijf
ster MELISSA MATHISON heb
ben na bijna twintig jaar officieel
een punt gezet achter hun huwe
lijk. Het paar had in 2000 al aan
gekondigd UIT ELKAAR te gaan.
De Duitse ELVIS-IMITATOR Shezad Eik
meier heeft volgens de Hamburgse ra
diozender Oldie 95 het DUURRECORD
ZINGEN verbeterd, door 40 uur, acht
minuten en twee seconden lang liedjes
van Elvis Presley te zingen. Het oude re
cord volgens het Guinness Book of
World Records stond ook op naam van
een Elvis-imitator, de Noor Kjell Elvis.
Hij hield het in oktober 2003 een secon
de korter vol. Eikmeier, wiens artiesten
naam Shelvis luidt, leverde zijn presta
tie in de studio van Oldie 95. Hij mocht
na elke vier uur een kwartier pauzeren
en tussen de liedjes maximaal dertig se
conden. Hij zong 75 verschillende lied
jes. Na 37 uur begaf zijn stem het. Toch
zong hij toen nog drie uur, acht minuten
en twee seconden door. Foto: AP
De advocaten Britta Böhler en Victor
Koppe werken niet meer voor Edwin
De Roy van Zuydewijn. Het is de
tweede keer dat raadslieden hun re
latie met de echtgenoot van prinses
Margarita beëindigen. Ingewijden
zijn niet verbaasd te zijn over de
nieuwe breuk. Met De Roy zou het
zeer moeilijk zijn samen te werken,
zegt een voormalige zakenrelatie.
Edwin wordt omschreven als 'on
handelbaar'.
De breuk met de raadslieden kwam
gisteren aan het licht bij de recht
bank in Den Haag. Daar werd het
verzoek behandeld dat het paar vorig
jaar indiende om een voorlopig ge
tuigenverhoor te houden als voorbe
reiding op een mogelijke rechtszaak
en miljoenenclaim tegen de Staat.
Die treedt op namens het koninklijk
huis. Margarita en Edwin menen dat
uit het verhoor zal blijken dat hun
belangen zijn geschaad door leden
van de koninklijke familie.
Die hebben een bloedhekel aan De
Roy van Zuydewijn. Dat zou, aldus
het paar, zich hebben vertaald in
verlies van werk en opdrachtgevers
voor de internetondernemer. Onder
druk van het koningshuis zouden
bedrijven zijn afgehaakt. Naar eigen
zeggen liep De Roy een veelbeloven
de loopbaan als 'captain of industry'
mis. Ook berichtgeving van de NOS,
bij monde van verslaggeefster Maar-
tje van Weegen, zou daaraan hebben
bijgedragen. Voor het voorlopige
verhoor wil het verongelijkte paar
behalve Van Weegen, onder anderen
ook de prinsen Bemhard sr., Carlos
de Bourbon de Parme en zijn zoon
Carlos jr. en de directeuren van de
AIVD en het Kabinet der Koningin
laten opgeroepen. De Staat verzet
zich hiertegen.
Landsadvocaat Bert-Jan Houtzagers,
die de breuk tussen de advocaten en
De Roy van Zuydewijn ter sprake
bracht, vroeg zich af wat epn moge
lijk getuigenverhoor nog voor zin
heeft nu Böhler en Koppe niet meer
werken voor De Roy van Zuydewijn.
Volgens de advocaten had de gewij
zigde situatie echter geen invloed op
de zaak, waarover de rechtbank zich
op 5 februari uitspreekt.
Vorig jaar kwam het bij de voorberei
ding van de zaak al tot een breuk
tussen De Roy van Zuydewijn en de
advocaten Peter Nicolaï, Jurjen Pen
en Frits Kemp. Beide partijen bewe
ren de ander te hebben gedumpt. De
drie raadslieden wilden indertijd nog
wel verder met Margarita, maar die
koos uiteindelijk met haar man voor
Böhler en Koppe.
Onduidelijk is of prinses Margarita,
die gisteren ondanks haar aankondi
ging in de rechtszaal te zullen ver
schijnen, niet kwam opdagen, alleen
met hen zal doorgaan. De advocaten
weigerden elk commentaar, gpd
De Spirit, hier tijdens een laatste test voor zijn Marsreis, gaat wat later
over de rode planeet rijden. In het midden het gedenkteken voor de be
manning van de kort geleden verongelukte Challenger. Foto: AFP
De eerste expeditie van de Ameri
kaanse Marssonde Spirit is uitge
steld tot ten minste 14 januari
omdat stukken van de airbag, die
de sonde bij zijn landing be
schermde, in de weg liggen. De
Spirit stuiterde in zijn airbag zo'n
25 keer alvorens tot stilstand te
komen op Mars. Volgens de NASA
stuiterde de Spirit na zijn eerste
contact zo'n acht meter hoog. In
genieurs van NASA laten de Spirit
zelf met zijn robotarm de stukken
airbag verwijderen. Mochten ze er
niet in slagen de resten weg te
werken, dan kan de sonde nog
van twee andere 'treeplanken' af
rijden. Hiervoor moet de Spirit
wel zelf een pirouette uitvoeren
om met zijn neus de goede kant
op te staan aan het begin van een
expeditie.
Door het uitstel zal de 6-wielige
Spirit drie dagen later dan ge
pland van zijn landingsvaartuig
de rode planeet oprijden. Verdere
vertraging van de missie is echter
niet uitgesloten. Hoewel hij dus
nog steeds op zijn landingsplat
form staat, heeft de sonde al veel
werk verricht, waaronder het ma
ken van tientallen scherpe foto's
van de omgeving waarin hij te
rechtgekomen is. In een eerste
analyse hebben wetenschap
gezegd dat de landingsplek i
Gusev-krater waarschijnlijk i
de bodem van een primitief
drooggevallen meer is, waar<
hadden gehoopt. De zoektot
van de Spirit naar het geolog
bewijs dat Mars ooit 'natter'
en dat er levende organisme
de planeet bestonden, is daa
aanzienlijk moeilijker gewor
Binnenkort lanceert NASA v,
het moederschip Mars Odys
een tweede sonde, de Oppor
ty, naar Mars. Die moet op 2
nuari aan de andere kant vai
planeet landen.
Zo'n dag dat je opstaat, maar niet wakker wordt.
Zo'n dag dat je een sloot koffie naar binnen giet, ter
wijl je om gezondheidsredenen eigenlijk een kistje si
naasappelen uitzon moeten persen. Dat je een hap
van een broodje neemt, terwijl je al met je jas staat te
sjorren. Zo'n dag dat je tien minuten te laat de deur
uit rent en dan bedenkt dat je mobieltje nog binnen
ligt. Dat je ondertussen een kwartier te laat bent, als
je weer buiten staat. Zo'n dag dat het regent. Zo'n dag
is het vandaag.
En m'n mascara blijkt ook niet zo waterproof, als de
reclame deed beweren. Nog voor ik de straat uit ben,
heeft de regen mijn zorgvuldig opgebrachte camou
flage make-up, die het tekort aan slaap en vitaminen
moet verhullen, omgetoverd tot een impressionistisch
schilderij. Bij aankomst is mijn gezicht veranderd in
een zo'n vlekkentest-plaatje van de psychiater en
wordt ik meteen blik in de spiegel geconfronteerd
met een zwartgallige oprisping van een depressief ka
raktertrekje. Zo'n dag dat je zit te gapen en uit het
raam staart, terwijl om je heen de productie allang
op gang is gekomen. Zo'n dag dat je patent hebt op:
Wat zeg je?' en even later al niet meer weet of je nou
wel of geen antwoord op je vraag hebt gekregen. Zo'n
dag dat je blij bent als je weg mag. Alweer door de re
gen, fiets ik naar mijn volgende afspraak, die bij aan
komst niet door lijkt te gaan. Ik heb dan uiteindelijk
wel m'n mobieltje mee, maar de batterij heeft netzo
weinig energie als ik en laat het nog voordat er is op
genomen, afweten. Dat ik vervolgens voor de zoveelste
keer door een hoosbui fiets en zeiknat thuiskom. Jas
nat, tas nat, schoenen nat, broek nat. Ik voel me als
Ambers billetjes uit de Pamper-reclame.
Terwijl mijn zolderkamertje dampt van de uitgehan
gen waterzooi, zoek ik naar droge kleren. Goeie broek
in de was. Dan maar de casual-look, in de hoop dat
ik niemand tegenkom op m'n boodschappenrondje.
Als ik buiten kom, lijkt de regen weg te trekken, maar
een miezerige variant sijpelt onverstoorbaar door.
Zo'n dag dat je in de winkel zelfs even een regenpon
cho in overweging neemt. Zo'n dag dat je dus bereid
benter als waterproof Teletubby bij te lopen. Zo'n dag
dat je dan toch degene tegenkomt, die je altijd hoopt
tegen te komen, maar nu even niet. Daar sta ik dan
in m'n reservebroek met m'n verwaaide haar, Pierrot
ogen en een chagrijnig smoel. Nog voor mijn toch al
inactieve hersenen de draadjes hebben verbonden om
een goede vluchtsmoes te verzinnen, geeft hij er al één
om aan deze pijnlijke confrontatie een einde te ma
ken. Zo'n dag dat je het niet eens erg vindt dat ie
mand van je afwil.
In de supermarkt beland ik in de rij voor de kassa
waar het prijsetiket bij een voorganger blijkt te ont
breken en afdeling houdbaar die het probleem dient
op te lossen wordt vertegenwoordigd door een tergend
trage puber met een motivatieprobleempje. Naast mij
staat een wagentje volgeladen met een overspannen
moeder die niet op het idee lijkt te komen haar hard
nekkig dreinende kleuter het zwijgen op te leggen. Ik
kijk het irritante kotertje in kwestie streng en kwaad
aardig in z'n rood doorlopen oogjes, waardoor hij al
leen nog maar harder begint te janken. Zo'n dag dat
je de lichtjes voor op je fiets in je andere jaszak hebt
laten zitten en op dat kleine stukje naar huis, uiter
aard recht in het web van een lichtcontrole rijdt.
Zo'n dag. En het ergste van zo'n dag is dat het eigen
lijk allemaal mijn eigen schuld is. Er zit dus niets an
ders op dan mezelf zo snel mogelijk op non-actief
in bed te leggen, met het voornemen om morgen
alles anders te doen. Een mooie gedachte in
de pauze van de nacht. Jammer alleen dat
zulk soort voornemens het daglicht maar
slecht verdragen en de volgende ochtend
er niet veel meer van over is dan een
flitsherinnering als van een droom. Ie
dere dag kan ik denken, morgen is er
weer een dag en dan zal ik het anders
doen. Wat nu als morgen de wereld
vergaat? Iedere dag is er ergens op aar
de een stukje wereld dat vergaat. Er is
een kans dat dat op een dag mijn stukje
wereld is. Wat dan? Uitslapen? Pure 9
tijdverspilling. Regen bijzaak. Zou ik
ddn pas beseffen hoe gelukkig ik eigenlijk
ben, hoe blij met mijn stukje wereld. Na
tuurlijk besefik dat nu ook wel, zelfs op
zo'n dag als vandaag. Maar dat bete
kent niet dat ik de hele dag breed grijn
zend alles wat mis gaat, tegenzit of irri
teert toe hoef te juichen. Ddt lijkt me
pas vermoeiend, zo'n dag...
Reageren? reacties_op-colnmn@hotmail.com
Suriname is sinds december lid van
de Nederlandse Taalunie. Als alles
meezit, zal het Groene Boekje van
af 2005 ook typisch Surinaamse
woorden gaan bevatten. De officië
le Nederlandse spellingsregels wor
den dan ook daar doorgevoerd. In
Paramaribo eet men dus voortaan
kousenband, mét n, met rijst.
Het Groot Dictee der Nederlandse
Taal werd drie weken geleden ge
wonnen door Oscar Fernald. De
33-jarige winnaar van Surinaamse
herkomst had slechts zeven fou
ten. Een mooie manier om de toe
treding van Suriname tot de Ne
derlandse Taalunie te vieren. Nie
mand zal er meer aan twijfelen
dat Surinamers de Nederlandse
taal beheersen.
In Suriname worden twintig talen
gesproken. In deze jungle van ta
len is het Nederlands erg belang
rijk. Het is de taal van het onder
wijs en het bestuur en het heeft in
het openbare leven de rol van 'lin
gua franca', een standaardtaal.
Maar de toetreding brengt tal van
taalkundige problemen met zich
mee. Het Nederlands is in Surina
me vooral een spreektaal. Het is
vaak onduidelijk hoe een woord
precies geschreven wordt. Alge
mene spellingsregels zijn er niet.
De nieuwe spelling uit 1995 is in
Suriname niet doorgevoerd om
dat het destijds niet bij de Taal
unie hoorde. Dat gaat nu dus ver
anderen. De samenstellers van de
nieuwe Woordenlijst Nederlandse
Taal, beter bekend als het Groene
Boekje, zullen er hun handen vol
aan hebben. Want vanaf 2005
worden in het Groene Boekje ook
typisch Surinaamse woorden op
genomen.
Surinaamse Hagenaar Fred Fitz
James, kan binnenpret niet on
derdrukken als hij denkt aan de
taaldilemma's die de hoeders van
het Nederlands zullen tegenko
men. „Het Surinaams-Nederlands
heeft een heel eigen vocabulaire.
Woorden hebben vaak een andere
betekenis. Als de Surinamer
kweekje zegt, bedoelt hij geen
bacteriologisch onderzoek in het
laboratorium, maar heeft hij het
liefkozend over zijn pleegkind. En
de Surinamer pakt een plane als
hij naar het vliegveld gaat. Vlieg
tuig dus, afgeleid van het Engels.
Net als zoveel Surinaams-Neder-
landse woorden. Een mes is kne-
vi. Of schrijf je het als knefi?" Het
wordt nog een lastige klus om tot
één algemene spelling van Suri-
naams-Nederlandse woorden te
komen. Toch is dat wel de bedoe
ling van de Taalunie.
„We zullen aangeven hoe woor
den die typisch zijn voor de taal in
Suriname, moeten worden ge
speld", zegt algemeen secretaris
Koen Jaspaert van de Taalunie.
Alleen, welke woorden halen het
Groene Boekje? En komt het er
niet op neer dat Suriname bepaal
de woorden zal moeten opgeven?
Jaspaert: „We gaan niet zeggen
dat bepaalde woorden correct of
In Suriname lezen kinderen op school in achterhaalde Nederlandse boekjes die van ellende uit elkaar vallen. Dat moet veranderen want anders is
toetreding alleen van symbolische betekenis. Inzet: Oscar Fernald won drie weken geleden het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Foto's: ANP
niet correct zijn. Het gaat ons om
de spelling. Suriname hoeft beslist
geen woorden op te geven."
Dat toetreding van Suriname tot
de Taalunie lijkt gezien het kolo
niale verleden voor de hand te lig
gen. Toch zijn er jaren van bakke
leien aan voorafgegaan voordat
de Surinaamse minister van on
derwijs en volksontwikkeling San-
driman en voorzitter Van der
Laan van de Taalunie op 12 de
cember in Brussel de overeen
komst tekenden. Feitelijk is het al
sinds de oprichting van de Taal
unie in 1980 onderwerp van dis
cussie.
Fitz James: „Juist door het verle
den dat Suriname en Nederland
delen, lag de toetreding gecompli
ceerd. Er zijn ook veel Surina
mers die ervoor hebben gepleit
om het Engels tot algemene taal
uit te roepen. „Daar is veel voor te
zeggen want de Engelse invloed in
Suriname is groot en het Engels
heeft natuurlijk een veel groter af
zetgebied." Dat het uiteindelijk
toch Nederlands is geworden,
vindt Fitz James prima. „Ik ben
Voorstander van de toetreding,
maar niet tegen elke prijs. Surina
me moet zijn eigen culturele
identiteit kunnen behouden."
Als oprichter van Makandra Gru-
po, een stichting die veel uitwisse
lingsprojecten met Suriname or
ganiseert, is Fitz James daar ge
voelig voor. „We doen veel aan
proza en poëzie. Dan zie je goed
dat Surinamers anders met hun
taal omgaan dan Nederlanders.
Taal is in Suriname toch vooral
gevoel. En dat moet niet worden
platgewalst door formele Neder
landse spellingsregels."
Hij vraagt zich ook af hoe de Taal
unie deze operatie in het Suri
naamse onderwijs gaat klaren. „In
Suriname lezen kinderen op
school in Nederlandse boekjes die
van ellende uit elkaar vallen. Ook
de leerboeken met spelling en
grammatica zijn van ver vóór
1995. Het wordt een kostbare
operatie om dat allemaal te veran
deren. Maar het zal wel moeten
want anders is de toetreding al
leen van symbolische betekei
Wat de officiële invoering vai
Nederlands in Suriname gaat
ten, kan de Taalunie nog niet
overzien. Het is ook niet zo d
nog niets is gebeurd. De unie
heeft bijvoorbeeld al projecte
opgezet met het Instituut vot
Opleiding van Leraren en de
naamse Vereniging van Neer
dici. En de Taalunie zal Surin
steunen bij het uitbrengen va
nieuwe woordenboeken, eert
ten en digitale bestanden.
Maar niet alleen het Nederlai
ook het Sranan Tongo kan in
name wel een steuntje gebru
Dat is de meest gesproken in
heemse taal, die ook wel neg<
Engels wordt genoemd, en ee
van de symbolen is gewordei
de Surinaamse eenheid na d<
afhankelijkheid van 1975. Ma
het onderwijs in het Sranan 1
go staat nog in de kinderschc
nen. Pas in 1985 is een officii
spelling geïntroduceerd.
Fred Fitz James: „Het Sranan
van grote culturele betekenis
Suriname omdat het rechtstr
terugvoert naar ons Afrikaan:
slavenverleden. Deze taal vei
minstens zovpel aandacht en
middelen als het Nederlands
Floor de Booys
Verwarring
Patatje oorlog, duivenmelker
en koffie verkeerd zijn typi
sche Nederlandse uitdrukkin
gen, die als je ze voor het
eerst hoort, verwarring kun
nen zaaien over de aard van
het product of de handeling.
Suriname kent ook uitdruk
kingen die zonder uitleg door
de Nederlander verkeerd be
grepen zullen worden. Een
aantal voorbeelden:
PUFFEN - Surinaamse bete
kenis: scheten/winden laten.
Nederlandse betekenis: zwe
ten of naai' adem snakken.
BOK - Surinaams: straf, te
rechtwijzing of standje. Ne
derlands: mannetjesgeit.
DOKKEN - Surinaams: weg
duiken, verschuilen. Neder
lands: betalen, geld uitgeven.
HANDLANGER - Surinaams:
hulpje in de bouw. Neder
lands: medeplichtige.
KRAKEN - Surinaams: aan
moedigen, toejuichen, Ne
derlands: illegaal bezetten,
breken.
FLAT - Surinaams: vrijstaan
de laagbouwwoning. Neder
lands: een gebouw met meer
dere verdiepingen.
KWEEKJE - Surinaams:
pleegkind. Nederlands: labo
ratoriumonderzoek met bac
teriën.
