2004 Is een echt 'bazenjaar'
REGIO
Kwarre
VRIJDAG 9 JANUARI 2004
NAVRAAG
De avonturen van de bekende stripcowboy Lucky Luke zijn eind dit
jaar te zien op het witte doek. Deze maand nog beginnen in een stu
dio in Keulen de opnamen van de Duits-Spaanse coproductie waarin
de Duitse acteur Til
'Smurfen zijn totaal Schweiger derol van
J y i j Lucky Luke vertolkt. Net
OTYl ZCCp geh-OlpeTl als in de strip wordt de
cowboy die sneller schiet
dan zijn schaduw in de film bijgestaan door zijn paard Jolly Jumper.
Lucky Luke is niet de eerste stripfiguur die op het witte doek het le
venslicht ziet. De avonturen van Asterix en Obelix werden al eerder
verfilmd en later dit jaar kunnen we ook Suske en Wiske in de bio
scoop zien. Maar is dat wel zo leuk?
Moet een stripfiguur geen stripfi
guur blijven? HANS EDINK, eigenaar
van de Leidse Stripshop, kijkt uit
naar de verfilming van Kuifje, maar
vindt dat filmmakers van sommige
stripfiguren beter hadden kunnen
afblijven.
Is het ivel zo leuk als mensen
stripfiguren spelen?
„Ik heb Astrix en Obelix gezien, dat
viel me riiet tegen. Maar een figuur
als Lucky Luke leent zich er beter
voor om door een mens gespeeld
te worden omdat het al een mense
lijke figuur is. Asterix en Obelix zijn
fantasiefiguren. Dat is veel moeilij
ker. Als ik naar de film kijk, blijven
toch de stripfiguren in mijn hoofd zitten. Maar het is een groot
succes geweest, dus de mensen zullen het wel leuk vinden. Ik vond
het ook niet slecht, maar het blijft moeilijk om fantasiefiguren
door mensen te laten spelen. Later dit jaar kunnen we Suske en
Wiske in de bioscoop zien. Dat zijn toch ook echt cartoonachtige
figuurtjes. Ik ben benieuwd."
Gaan stripboeken ook vaker over de toonbank als een verhaal
eenmaal verfilmd is?
„Ja, zeer zeker. Dat merk ik goed. Met de Hulk bijvoorbeeld. Toen
de film draaide verkochten we heel veel boekjes. Hoe je het ook
wendt of keert, het verfilmen van stripboeken is natuurlijk ook ge
woon een marketinginstrument. Financieel-economisch ben ik er
dus niet rouwig om. Maar principieel vind ik dat ze er soms maar
beter afkunnen blijven. De Smurfen, bijvoorbeeld, waren best aar
dige figuurtjes maar zijn totaal om zeep geholpen door de mer
chandising, de poppetjes en door Vader Abraham. Het zijn figuur
tjes met een totaal andere karakter geworden."
Zijn er striphelden waarvan u hoopt ze ooit op het witte doek te
zien?
„Ja, Kuifje natuurlijk. Dat gaat ook gebeuren. Steven Spielberg
heeft de rechten al gekocht. 'Kuifje in Tibet' of 'De Zonnetempel',
waar de tentoonstelling in Volkenkunde nu op is gebaseerd. Dat
zouden schitterende verhalen zijn om te verfilmen."
tekst: Jan Rijsdam
foto: AP
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1954, Zaterdag 9 Januari
LEIDEN - Kort voor Kerstmis kwam een bericht over een klein aantal
diphtherie-gevallen, tengevolge waarvan de 'R.K. Kleuterschool aan
het Levendaal' gesloten werd. Diphtherie begint, aldus dokter Zijer-
veld van de Gem. Geneeskundige- en Gezondheidsdienst, in de neus
of keel. Aanvankelijk bemerkt men er niet veel van, al worden de kin
deren een beetje hangerig. Later wordt het ernstiger en kan zelfs de
dood er op volgen. Vroeger bedroeg het aantal gevallen met dodelijk
afloop op de 100 geconstateerde gevallen 30, doch sedert de toepas
sing van de serum-therapie is het aantal gevallen met dodelijke afloop,
gedaald tot 6 8. Op 8 October werd het eerste geval van diphtherie
gemeld. Na enige dagen kwam er weereen geval, toen weer één, enz.,
totdat er op 16 December 13 gevallen geconstateerd waren in 9 ver
schillende gezinnen, die alle kinderen op dezelfde kleuterschool had
den. Toen een slachtoffertje overleed en het aantal gevallen bleef
groeien steeds op dezelfde school, werd besloten de school te sluiten
op advies van de inspecteur van de volksgezondheid.
ANNO 1979, dinsdag 9 januari
LEIDEN - Een ruim twaalf meter lang stalen motorjacht, afgemeerd
in de Rijn nabij de spoorbrug 'De Vink' is gistermiddag een prooi van
de vlammen geworden. De eigenaar, de heer Ouwerkerk uit Leiden,
had de boot de afgelopen driejaar in zijn vrije tijd gebouwd. Het
jacht was nog niet tegen brand verzekerd.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veerden dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 Ln.v. Dagbladuitgeverij Damlate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg
E-mail: directiehdcuz@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie ld@hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres. Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
Familieberichten fax 023-5 '50 567
ADVERTENTIEVERKOOP
Advertenties m.b.t
Auto's: 072-6813661
Onroerend goed: 023-5 'S0 543
Personeel: 075-6813677
Wonen/ln-exterleur: 072-519 6554
Business to business: 072-519 6540
Overige detailhandel: 071-5 356 300
Reclamebureaus kunnen contact opnemen
met: 075-6813636
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut. ine.)
p/kw €56,70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
c.q. de betreffende auteur
©HDCMedia BV,2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Media BV, Afdeling Lezersservice,
postbus 507,2003 PA Haarlem.
Het wordt hard werken in 2004. Het
jaar kent namelijk het meeste aantal
werkdagen sinds 28 jaar. Ten opzichte
van vorig jaar moeten werknemers
drie dagen langer werken, doordat
Kerstmis in het weekeinde valt en
2004 ook nog eens een schrikkeljaar
is. En dat in een land dat Europees ge
zien toch al zo weinig vrije dagen telt.
Het valt de eerste vijf maanden nog
wel mee met de werkdruk. In deze
periode wordt er zelfs een dag min
der gewerkt dan vorig jaar. Alleen in
maart is het aanpoten, als er op 23
dagen moet worden gewerkt. Dit is
het maximum aantal dagen dat in de
cyclus van 28 jaar voorkomt. Het mi
nimum, steeds in de maand april,
bedraagt 18 werkdagen.
Voor de laatste zeven maanden van
het jaar kunnen de werkgevers zich
in de handen wrijven. Alleen in ok
tober wordt er gedurende 21 dagen
arbeid verricht, in de overige maan
den is dit aantal hoger. December
spant daarbij de kroon. De feest
maand is dit jaar geen feestmaand.
Normaal gesproken vallen er in de
laatste maand van het jaar veel vrije
dagen, maar niet in 2004. Het maxi
mum van 23 werkdagen wordt zelfs
gehaald, omdat kerst in het weekein
de valt.
De enige meevaller dit jaar is dat Ko
ninginnedag op een vrijdag valt, zo
dat er dan een lang weekeinde in
het verschiet ligt. Alles bij elkaar
maakt dat de werknemer dit
jaar 256 werkdagen kent, ter
wijl dat er in andere jaren
een, twee of drie dagen
minder zijn.
Nederland kent in
Europees verband
toch al weinig
wel anders. Italië viert zestien keer
per jaar officieel een feestje, gevolgd
door IJsland met vijftien en Spanje
en Portugal met veertien.
Dagen als de Dag van de Arbeid,
Maria Hemelvaart en Allerheiligen
kennen we in Nederland niet als of
ficiële feestdag. Ook 5 mei is geen
verplichte vrije dag. De bevrijdings
dag wordt door de overheid wel als
officiële dag aangewezen, maar de
invulling ervan is niet bij de wet ge
regeld. Den Haag laat het aan de
markt over welke afspraken hierover
worden gemaakt, bijvoorbeeld in de
CAO. De stichting van de Arbeid, het
overlegorgaan van werkgevers en
werknemers, geeft al sinds 1959 het
advies om van 5 mei eens in de vijf
jaar een betaalde vrije dag te maken.
Niet meer dan de helft van alle werk
gevers volgt dit advies op.
Een internationaal onderzoek van
het Belgische onderzoeksbureau
Mercer liet in augustus van vorig jaar
zien dat Nederland ook onderaan
bungelt als het om het totale
aantal vrije dagen gaat.
Met het wettelijke mini
mum van 28 dagen,
twintig vakantieda
gen en acht natio
nale feestdagen
(inclusief 5 mei),
doet alleen
Groot-Brit-
tannië
het net zo 'slecht'. Bovenaan staat
Finland met 39 dagen, gevolgd door
Oostenrijk (38) en Griekenland (37).
Toch zegt de werknemersvakbond
FNV niet de indruk te hebben dat de
Nederlandse werknemers ontevre
den zijn over het aantal van 28 vrije
dagen. Vice-voorzitter Kitty Roozem
ond: „Het belangrijkste probleem is
niet dat werknemers meer vakantie
willen, maar de behoefte aan meer
zeggenschap over de balans tussen
werk en privé. Ook ontstaan hier en
daar stuwmeren aan vakantiedagen
die werknemers niet kunnen opne
men."
Volgens de FNV klopt het wel dat de
Nederlandse werknemer minder of
ficiële vrije dagen heeft dan de rest
van de EU. Volgens Roozemond is
dat een extra argument om nog eens
serieus te kijken naar 5 mei als na
tionale feestdag. „Het is idioot dat
we op geen enkele dag onze na
tionale vrijheid vieren. Dat is eigen
lijk gewoon armoedig", zei
FNV-voorzitter Lodewijk
de Waal bijna drie
jaar geleden al.
D66 is het met de
vakbond eens,
terwijl Groen
links en de SP
een islamitische
feestdag als vrije
dag willen in
voeren. De
christelijke partij
en spreken zich
vooral uit voor
behoud van
tweede
pink
ster
dag.
Tweede Kamer is het afschaffen er
van aan de orde geweest, maar tot
conclusies heeft dit nog niet geleid.
SP-Tweede Kamerlid Jan de Wit pleit
zelfs voor vijf extra feestdagen. „Als
we al zo hard werken in ons land en
we liggen wat het aantal vrije dagen
betreft onder het Europese gemid
delde, is er alle reden om daar wat
aan te doen. We leven toch niet om
te werken, maar we werken om te le
ven. Meer vrije dagen verhoogt de
inzet en de vreugde in het werk."
De christelijke vakbond CNV pleit
eveneens voor meer vrije dagen,
maar lang niet zo rigoreus als de SP
dat wil. Beleidsadviseur Evert-Jan
Slootweg: „Mocht er een behoefte
ontstaan, dan houden wij die zeker
niet tegen. Op dit moment zie ik dat
overigens nog niet gebeuren, ook
vanuit onze achterban hebben wij
geen signalen gekregen."
Het CNV houdt er rekening mee dat
er in de toekomst behoefte ontstaat
om bijvoorbeeld islamitische ge
denkdagen als mogelijke vrije dagen
op te nemen. „Ik kan mij voorstellen
dat dit in bepaalde sectoren of stre
ken in ons land gebeurt", aldus
Slootweg. „Het kan dan bijvoorbeeld
zijn dat er per sector of streek iets
wordt geregeld, precies zoals dat nu
met het carnaval in Zuid-Nederland
gebeurt." In sommige CAO's is daar
om een begin gemaakt met het in
zetten van bepaalde feestmomenten
als ruiloptie voor andere vrije mo
menten.
Werkgeversorganisatie VNO-NCW
vindt dat het onderzoek van Mercer
een verkeerd beeld van de werkelijk
heid geeft. Met de vrije dagen uit
CAO-afspraken en gemiddeld
zes adv-dagen erbij komt
zorg over de beperkte arbeidsd
Nederland", aldus de werkgev<
ganisatie.
„Nou, die gooien wel heel veel
pels en peren door elkaar", re;
Roozemond van de FNV op d<
fers. „VNO-NCW vergeet CAO
spraken in het buitenland, datl
derland kampioen deeltijd is e
gooien voor het gemak ook de
dagen op de grote hoop. Terw
juridisch geen vakantiedagen
maar roostervrije dagen waar
andere momenten al is gewerkt
waarvoor de werknemers loon^
ben ingeleverd."
De extra werkdagen hebben
wens geen ingrijpende gevolgi
voor de economie. Van positii
volgen is volgens de rekenmei
van het Centraal Planbureau
alleen sprake bij een 'gespannj
economie', met veel vraag naajk'
ductie. Het CPB verwacht dat de
extra werkdagen ten opzichte
vorig jaar een stijging van het f
binnenlands product met zo'n
procent opleveren. Overigens f
schrappen sommige multinatijrc
de Nederlandse feestdagen diejg
overeenkomen met de interna) n
le kalender en geven hun werk
mers op andere dagen vrij.
Compensatie voor het langer r|di
in 2004 zit er niet in voor de wjg;
mers. In elk geval niet bij groei
verwerkingsbedrijf Heemsker^
Rijnsburg. „De werknemers ko
ons toch ook niet tegemoet alqei
latief weinig werkdagen zijn. jj-
dit soort dingen over meerder^
zien. Voor ons is het inderdaacg,
gunstig jaar. Maar ook voor dqe
nemers, want dat het g/e
gaat met het bedrgÉ
ook in hun belt
De werkdruk
ter verdeelde
de voor on^(
sche kerstma
in het wee£t
vallen. We
ben mindetj
ten tijdens dpj
'werkgevers) c
Bijkomehe!
het zwaijg
zit er in
instantftj
in voofti
Nederig
werloptl
Nieuwjü
dag 20f)C
op een!n
dag. G<st
voorhfc.
het ee)a<
-
Nergens is Europa worden zoveel dagen gewerkt als in Nederland. En dit jaar nog meer dan anders, omdat februari 29 dagen telt en Kerstmis in het weekeinde valt. Foto: Taco van der Eb
LEIDS DIALECT
4i
Er zijn geen mooie woor
den. Maar er zijn ook
geen lelijke woorden. Je
vindt woorden mooi om
dat je er een bepaalde
band mee hebt. Of om
dat ze uit de mond van
een geliefd persoon ko
men. En je vindt ze lelijk
omdat ze worden uitge
sproken door vervelende,
nare mensen.
Ik hou niet van vergade
ren. je kunt me dan ook
eindeloos boos maken
met woorden als kort
sluiten (in de vergaderbe
tekenis van 'in een kleine
groep nader overleg ple
gen en tot een beslissing
komen'). Ik gruw van
woorden als gremium en
afconcluderen. Kortom,
vergaderaars zijn bij mij
niet geliefd. En dat is nog
zacht uitgedrukt.
Maar ik heb iets met het
lieflijke woordje kwar.
Het komt in het Leids
voor in de betekenissen
'kwast in het hout' en
'iets dat nergens voor
deugt'. Dat is dus een be
tekenis met een negatie
ve gevoelswaarde. En het
voor mij bekoorlijke is
dat'het werkwoord kwar
re, dat natuurlijk is afge
leid van kwar, ook allerlei
negatieve betekenissen
heeft. Leidse volkstuin
ders zeggen het van
plantjes die na het uitpo-
ten net niet doodgaan,
maar er toch ook niet
lekker florissant bij staan.
Ze hebben het moeilijk.
Ze groeien niet bijster
veel, ze hebben wat krul
lerige blaadjes. Als ze
zouden kunnen praten
en je zou aan ze vragen
'hoe gaat 't', dan zou 't
antwoord zonder meer
zijn: 'belabberd, meneer'.
En van dat soort plantjes
zegt de Leidse volkstuin
der 'Juh, ze staan ge
woon te kwarre'.
Ook de boeren in de
Leidse omgeving weten
wat kwarre is. Als de die
ren op de boerderij maar
een beetje zielig in de
schuur of aan het prik
keldraad stonden, met
zo'n doffe, ziekelijke blik
in de ogen of ze zagen er
heel mager uit, dan wa
ren die beesten eveneens
aan 't kwarre.
Ook in een heel ander
segment van de taal, ik
bedoel een ander dan het
ziekelijke, magere, niet
groeiende van de flora en
de fauna, komt kwarre
voor. En ook daar in een
negatieve betekenis. We
kennen in onze taal heel
veel woorden voor 'zeu
ren', denk maar aan za
niken, zeveren en zeiken.
(Wat ik me dan altijd af
vraag als ik die woorden
bij elkaar zie staan, is:
zou 't nou toevallig zijn
dat ze alle vier met een z
beginnen? Dat kan toch
bijna geen toeval zijn?).
Het Leidse woord voor
'zeuren' begint gelukkig
niet met een z, want an
ders zou ik bijna heilig
gaan geloven dat die z
een zeurende functie
heeft. Maar als hier ie
mand eindeloos zit te ze
veren over het feit dat hij
zo ziek is en dat de dok
ters hem niet kunnen
helpen, dan krijgt ie vast
en zeker te horen: 'Leg
nie zo te kwarre, juh. Jij
heb ook bedeen wat erre-
gs'-
Kaberg. De achttiende-
eeuwse Leidse hoogle
raar J. le Francq van
Berkhey gebruikt in zijn
geschriften heel veel
woorden die typisch zijn
voor Leiden en omge
ving. U kent de hooiberg.
Bij boerderijen zie je vaak
vier lange palen in een
vierkant in de grond
staan. Daar bovenop
staat een kap met een
zoldering. Die kap kan
omhoog worden gehe
sen. Op de grond staan
meestal wat landbouw
werktuigen, wagens en
gereedschap. En op de
zoldering onder de kap
ligt het hooi. Van Berk
hey schrijft daarover: 'In
dien zulk een barg tus-
schen de roeden nog een
zoldering heeft, met een
bergplaats of schuur er
onder, dan bekomt de
zelve de naam van kaag-
of kaakbarg.'
We weten niet precies
wat de oorsprong van het
woord kaberg is. Het is
wel duidelijk dat het de
verbastering is van kaak-
berg, zoals Van Berkhey
ook al aangeeft. Waar
schijnlijk wordt de zolde
ring vergeleken met een
schavot, dat, zoals u
weet, ook wel de
wordt genoemd
andere nog voork
in de uitdmkking
aan de kaak stelle
mands verkeerde
ling openlijk besp
maken').
Wat is de beteken
ellemaat, uitzijn
lootje en opesebat
Met veel dank aai
Nederlof, J. van N
Ton van Schie, E.
Hage (Voorschotel
Reacties en tips vc
rubriek kunt u sti
naar de redactie v
krant, Postbus 54,
AB Leiden, onder
ding van de rubri
naam 'Leids diale
mailen naar de ai
kan ook: h.heestei
mans@l 2move. nl
Hans Heesterman!