DENKSPORT
m
i
Corns houdt nog steeds van Timman
Een fonkelnieuw klassiekje
Na Van Gogh, Metsu en Vermeer
Neem de tijd
voor lastige, spellen
V83 wJLn *962
-
34
ff
ff
HDC965
ZATERDAG 2~] DECEMBER 200
BRIDGE
Marijke van der Pas
Na de uitkomst is het zaak eerst een goed
speelplan in elkaar te timmeren. In welke
ldeur zijn er slagen te ontwikkelen. Troef-
trekken, of eerst de ziikleur aanvallen. De
uitkomst duiken, in ae hand of in de dum
my nemen. Welke tegenstander mag niet
aan slag komen. Als na allerlei overwegin
gen het plan grofweg in de steigers staat,
zijn er vaak nog enkele verfijningen aan te
brengen die de kans op succes met een
procentje doet stijgen. Het maken van een
speelplan is leuk puzzelwerk, dat mag best
een minuutje in beslag nemen.
Het eerste spel is niet erg moeilijk maar al
leen het allerbeste plan werkt.
Spel 1
O/NZ
106432
VV74
432
*H8
H B 10 9 8 7 N V3 2
y~ wd^n *V9843
A 10 6 3 W^-pO
*873 Z *10 642
A V B 9 7 5 N *H
V 10 9 6 WT° H 8 5
*2 Z *8 109743
VAH B 105
A B 7
A V 6 5
Na een pas van oost opent zuid met IV,
minstens vijfkaart. West volgt 2*. een zwak
sprongvolgbod. Na twee passen heropent
zuid met een doublet. Daarop zou noord
kunnen passen maar er zijn twee redenen
waarom dat niet zo goed is. De schoppen-
kleur van noord is zo slecht dat er hooguit
één schoppenslag gemaakt wordt. Boven
dien heeft noord te weinig verdedigende
waarden. 2* kan met een gewone opening
bij zuid zomaar gemaakt worden. Noord
heeft een alternatief. Hij heeft een hartenfit
en met een doubleton klaveren bovendien
nog aftroefwaarde. Hij kiest daarom voor
3V. Zuid heeft een singleton in de vijande
lijke kleur, dat is ijzersterk. Hij heeft niet
veel nodig bij zijn partner om de manche te
kunnen maken en probeert daarom 4V.
West start met 10, via de heer van oost
voor het aas van zuid. Er zijn negen topsla-
gen. Een introever in de dummy moet voor
de tiende slag zorgen. Als het nodig is in
troevers te maken aan de korte kant moet
de leider niet plompverloren de troeven
trekken. Toch zijn de leiders die nu direct
H en een klaveren naar het aas spelen om
vervolgens eén klaveren te troeven al down
voor ze goed en wel begonnen zijn. West
troeft namelijk de tweede klaveren al af.
Het kan absoluut geen kwaad eerst twee
ronden troef te spelen. Zo lang er maar een
troef in de dummy blijft liggen, is de tiende
slag nog in zicht. Óm een overtroever te
voorkomen laat de leider daar voor de ze
kerheid troefvrouw liggen. Na twee ronden
troef heeft west geen troeven meer en kan
de leider op zijn gemak na *H en *A een
klaveren troeven. Tegen een driekaart troef
bij de singleton klaveren is geen kruid ge
wassen. Bij dat zitsel gaat zuid altijd down.
Het tweede 4V is een stuk lastiger maar Bep
Vriend is op haar post.
Spel 2
N/OW
*65
VH52
♦HVB98
H V 9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
12
13
14
15
16
17
18
1^
20
21
22
23
25
26
27
28
29
30
31
32
33
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
JP87
Oplossing
nummer 51
De twee gevraagde woorden van de puz
zel van vorige week waren:
BROODSCHAAL en PASSAGIEREN
Kruiswoordraadsel
nummer 52
HORIZONTAAL: 1. Vrouwelijk beroep; 5.
met veel zorg; 10. afgunst; 11. jonge stier;
12. Grieks eiland; 14. edelgas; 16. papier
bal; 18. maalwerktuig; 20. band; 22. fut;
23. clown; 24. sporenplantje; 25. bijbelse
naam; 27. soort handwerken; 29. ganze
rik; 30. alvorens; 32. misère; 34. enkel
voudig; 35. godin van de dageraad; 37.
vrachtschip; 39. vat voor as; 42. wente
ling; 44. voorzetsel; 46. gemalin van
Zeus; 48. op de manier van; 49. aldus
(Lat); 50. spoedig; 51. figuur van
Shakespeare; 53. keel; 55. landbouw
werktuig; 56. soort leer; 58. drukinkt in
poedervorm; 60. herkauwer; 61. twee
wielige disselwagen; 62. zangeres in een
operakoor; 63. een gekunstelde houding
aannemen.
VERTICAAL: 1. Vaartuig; 2. snelle hap; 3.
keukenkruid; 4. bijbelse naam; 6. bak
plaats; 7. gemalin van Aegir; 8. frats; 9.
achterste; 12. hoofdstad in Europa; 13.
echopeiling; 14. Spaanse wijnsoort; 15.
stad in Frankrijk; 17. weinig samenhan
gend; 19. glansverf; 21. kloosterlinge; 26.
dubbelzout; 27. met een heiblok vast-
stampen; 28. ijverig; 29. gehannes; 31.
bouwland; 33. bedorven; 36. cursieve
drukletter; 37. bijwoord; 38. Jamaïcaanse
stroming; 39. beroemde paardenrenbaan
bij Londen; 40. naar beneden; 41. een
heildronk uitbrengen; 43. Spaanse uit
roep; 45. trotse houding; 47. vlekkenwa
ter; 52. Turkse brandewijn; 53. opsprin
gend vochtdeeltje; 54. Afrikaans land; 55.
overwinning; 57. visje; 59. muurholte.
Welke woorden vormen de letters uit de
vakjes 16-48-2-53-4-37-7-49-9-45-8 en
18-39-17-32-11-30-26-52-50-36-29
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, bij voorkeur per brief
kaart, dienen uiterlijk dinsdag a.s. in het bezit te zijn van het Redactiesecretariaat
Leidsch Dagblad, Postbus 54, 2300 AB Leiden. Onder de inzenders worden twee
cadeaubonnen van 12,50 euro verloot.
L
A
G
E
R
H
U
1
S
C
A
B
P
E
R
N
A
P
D
E
R
B
Y
S
S
C
H
1
L
s
E
R
I
E
L
T
D
L
E
P
E
L
p
R
E
E
G
A
J
E
S
L
E
G
O
A
S
K
K
E
U
S
T
k
A
H
h
E
u
S
r
A
t
A
G
e
r
U
B
E
N
S
H
E
r
A
U
t
z
i
F
A
A
M
D
R
E
G
L
k
A
B
U
O
O
1
L
P
A
A
r
i
A
e
l
P
E
k
1
e
S
m
A
S
S
a
m
G
r
P
A
l
e
t
p
A
d
U
A
O
C
A
N
O
n
m
I
r
R
O
e
P
1
t
C
A
r
B
i
D
A
S
Winnaars
De winnaars van een cadeaubon zijn:
B. Engelen, Boekhorstlaan 205,
Voorhout (cryptogram)
W. A. T. van Steijn-Groen, Maaldrift 7/a,
Wassenaar (kruiswoord)
A 4
AB 10 7 6
754
A B 5
Noord opent met 1^, zuid antwoordt IV.
Daarna komt west in de bieding met 2*.
Zuid, Bep Vriend, heropent met een dou
blet en hoogt 3V van noord op naar 4V.
West komt uit met *B. Zuid neemt de slag
met het aas. Er gaat een schoppen en een
ruiten verloren dus er mag nog een troef-
slag afgegeven worden. Het contract ziet er
gemakkelijk uit. Vriend steekt met een klei
ne harten over naar de heer en krijgt een
koude douche: de troeven zitten 5-0. Ze
vervolgt met een harten, via de acht voor
de tien.
Er lijkt niet zo heel veel aan de hand. Er zijn
altijd één schoppenslag, vier hartenslagen,
twee ruitenslagen en drie klaverenslagen.
Toch kunnen er nare dingen gebeuren.
Vriend loopt een paar scenario's door. Ze
kan oversteken naar *H om een harten
naar de boer te spelen. Als ze daarna direct
ruiten speelt, kan oost nemen, partner een
introever geven, met schoppen weer aan
slag komen en partner een tweede introe
ver geven: één down. Als ze ook VA mee
neemt en dan pas ruiten speelt, kan west in
schoppen oversteken naar oost. Die kan
met VV de laatste troef bij de leider wegha
len en dan kunnen OW nog een pak schop
penslagen incasseren. Toch niet zo een
voudig om tien slagen te maken.
Vriend vindt de oplossing: na VH en een
harten naar de tien speelt ze in de vierde
slag zelf schoppen. Die manoeuvre ver
breekt de communicatie tussen oost en
west. Nu de oversteek in schoppen ont
breekt, kan west onmogelijk oost nog twee
introevers in de ruitenldeur bezorgen. West
maakt nog *A en oost mag ooit een troef-
slag maken.
De leider krijgt het nog even lastig als west
besluit om, aan slag met schoppen, die
kleur door te spelen in de dubbelrenonce.
Ook dan zijn tien slagen te maken maar dat
is een leuke puzzel voor bij de oliebollen.
Cryptogram nummer 52
HORIZONTAAL:
3.Voedingspatroon? (9); 5. Het hoofd van een tim
merman? (10); 8. Slappe koffie is niet toe
reikend om 't goed te maken(7,6); 9. Veel duiten in
dit vaartuig (3); 10. Het intellect van de kerk wordt
niet begrepen (11); 12. Land dat hoorbaar vocht ver
liest (6); 14. Een haas is helemaal bezet (8); 16.
Voetbalveld van het militaire elftal? (13); 17. Het
gepeupel is bepaald niet vriendelijk (5); 18. De part
ner van een wurm geeft de doorslag (6); 19. De eve
naar tijdens de bezetting (9).
VERTICAAL:
I. Kunstboek vol foto's? (10); 2. Hij komt na een ser
geant of een tamboer (6); 3. Politieman met geld in
Brussel? (15); 4. Boot die ingang vindt (16); 6. Brieven
komen niet voor (4); 7. (Het niveau van een) vloeistof
(9); 9. Beest dat op zijn brits groot is geworden (3);
II. Punctie bij een vis van achteren (10); 13.
Verdwenen trio bij een box (7); 15. Boeken tellen (6).
Oplossing
nummer 51
HORIZONTAAL:
5. Knolgewas; 6. doodslaan; 7.
zenuwcentrum; 11. lakens; 12.
thriller; 13. buffervoorraad;
16. bedrijf; 17. roepnaam; 18.
Jan; 19. opendoen; 20. lijf
spreuk.
VERTICAAL:
1. In hogere sferen zijn; 2.
bladluis; 3. geslachtsverkeer;
4. Japanner; 8. rolprenten; 9.
balboekje; 10. vrijdom; 14.
erfvorst; 15. overdruk.
SCHAKEN
Jan Timman neemt in januari
weer deel aan het Corus-toer-
nooi. Zoals vanouds. Al in 1971,
negentien jaar oud, won hij de
B-groep. Sindsdien is hij kind
aan huis in Wijk aan Zee, al
miste hij een aantal edities om
dat hij op hetzelfde moment
een WK-kandidatenmatch
speelde. Sinds 1995 is Timman
er ieder jaar bij. Waarom staat
zijn deelname dan nu in de
krant? Omdat die op internetfo
rums, waaronder het overzich
telijke www.utrechtschaak.nl,
ter discussie wordt gesteld.
Op de Elo-lijst van 1 oktober
hebben zeventien schakers een
rating boven de 2700. Acht van
hen spelen in januari in Wijk
aan Zee! Van de overige zes
deelnemers hebben er vier een
rating tussen de 2650 en 2700.
Het veld wordt gecompleteerd
door Zhang Zhong (2639, pro
movendus uit de B-groep) en
Jan Timman (2578). Op basis
van zijn Elo-rating heeft Tim
man dus niets te zoeken in dit
wereldtoptoemooi. Is hij uitge
nodigd uit respect, omdat hij
nog steeds het boegbeeld van
het Nederlandse schaken is,
omdat hij nog steeds publiek
trekt, omdat journalisten nog
steeds op hem afkomen als
vliegen op de stroop? Allemaal
plausibele redenen, maar inter
netdiscussies zijn keihard. Ver
gane glorie, is nog een van de
milde omschrijvingen.
Waar critici vooral aan voorbij
gaan, is dat het ook in andere
grote schaaklanden heel nor
maal is om aan een toptoernooi
ook een paar landelijke cracks
te laten deelnemen. Het pu
bliek accepteert geen toernooi
met alleen maar buitenlanders.
Corns kiest voor drie Nederlan
ders en begint uiteraard met
Sokolov (wereldtopper) en Van
Wely (nationaal kampioen).
Voor de derde plek kom je dan
bij Van den Doel of Tiviakov.
Erik van den Doel heeft echter
de vorige keer bedankt voor de
(ook zeer sterke) B-groep. En
Tiviakov, ach, wat Timman aan
uitstraling over heeft, komt Ti
viakov tekort. En met zijn rating
van 2601 blijft ook Tiviakov
achter bij de rest, dus neem
dan maar Timman, zal de orga
nisatie gedacht hebben.
Timman zelf houdt zich intus
sen bezig met andere zaken
dan handhaving in de wereld
top. Zijn recente toernooi op
Curasao had weinig met top-
schaak te maken. Interessant is,
dat hij werkt aan een boek over
het historische WK-kandidaten-
toemooi dat in 1962 op dat ei
land werd gespeeld. De Russen
Petrosjan, Keres en Geiler
vormden een combine tegen
Fischer, maar was ook Kortsjnoj
daarvan slachtoffer? Dat soort
viagen. Bij uitgeverij New in
Chess (Alkmaar) verscheen on
langs het tweede deel van Tim
mans boek over schaaktech
niek. Het eerste ging over 'de
kracht van het paard', het nieu
we boek gaat over 'de macht
van het loperpaar'. Timman
analyseert een aantal groot
meesterpartijen waarin hij laat
zien hoe sterk een loperpaar is,
maar ook hoe je zo'n stelling
bereikt. Ook geeft hij een paar
partijen waarin het paarden-
paar of het paar loper en paard
domineert. Uitgebreide infor
matie is te vinden op de websi
te www.newinchess.com.
Van de partijen is er slechts één
van hemzelf. Het commentaar
daarop is in het boek vele ma
len uitgebreider dan hier. In
zijn inleiding schrijft Timman
dat hij de beslissende fout van
zijn tegenstander nooit gevon
den heeft, maar dat het on
danks het rustige 'geschuif ei
genlijk één lange aanvalspartij
Qi Jingxuan-Timman
Taxco 1985
l.e4 Pf6 2.e5 Pd5 3.d4 d6 4.Pf3
g6 5.Pg5
Timman wist al dat deze uitval
niet gevaarlijk genoeg is.
5...c6 6.exd6 exd6 7.Lc4 De7+
8.De2
Timman noemt dit al een ern
stige fout en vindt dat wit maar
gewoon Le2 had moeten spe
len.
8...Dxe2+ 9.Lxe2 h6 10.Pf3 Pb4
te
ll.Pa3 Lf5 12.Kdl Pd7 13.HR,
Pb6 14.c3 P4d5 15.Pc4 Pxcj
16.Lxc4 Le6 17.Ld3 Lg7 18.1D<
0-0 19.Ld2 c5 20.Tel Tfe8 2hi
Pb6 22.Le3 Tac8 23.Lf2 Lf6
24.Kd2 Pc4+
Omdat Kcl nu faalt op Lg5+| g(
verwerft zwart hiermee het 1
perpaar.
25.Lxc4 Lxc4 26.Txe8+ Txejki
27.Le3 h5 28.b3 La6 29.Tel
Td8 30.Lf4 b5 31.Le3 Lc8
32.Lf4 Le6 33.Tdl g5 34.Le3
Te8 35.Pel a5 36.Pd3 c4 N«
37.bxc4
Zie diagram. Hier had Timnj^
de keus tussen Lxc4 om op
zwakte van de witte pionneini
spelen of bxc4 om met zijn j
ren de b-lijn in te nemen. N
die tweede mogelijkheid wij
Timman met name op de vt
wit lastige zwarte c-pion in
combinatie met het sterke li
perpaar.
37...bxc4 38.Pel Tb8 39.Pc
Lf5 40.Kcl Kg7 41.Tel Kg6
42.Ld2 d5 43.Pa3 Le6
Bedoeld om ook de andere
per naar een optimaal veld I
brengen: d6. Dat dat even
duurt, heeft te maken met tt
fels bij Timman over het wij
tegenspel.
44.Pc2 Lf5 45.Te2 h4 46.Te|
Ld3 47.Pa3 Lf5 48.Pc2 Le6
49.Pe3 Le7 50.Kc2 Ld6 51.1
Ld7 52.Lcl Lg3 53.Tfl Lf4
54.Kd2 Lf5 55.La3 Ld3 56.1
Kf6 57.Kdl Tbl+ 58.Lcl Kg
59.Kd2 Tal
Wit geeft het op. Als hij zijn
teriaal wil behouden, volgt
60.a3 Lg3 61.Tgl Ta2+ 62.K
Le2 mat de ultieme overwin
ning van het loperpaar.
L
IJ:
DAMMEN
Eric van Dusseldorp
Woldouby-achtige klassieke
standjes, bijna-symmetrische
stellingen waarbij wit en zwart
beide over 10 schijven beschik
ken, spreken al jaren tot de ver
beelding. Vele dammers heb
ben van dit soort posities hele
verzamelingen opgebouwd en
enkelen kennen zelfs alle winst
en remisegangen uit hun
hoofd.
Voor de liefhebbers van dit
soort klassiekjes heeft deze ru
briek een verrassing in petto:
een gloednieuwe positie die in
de partij is voorgekomen. Een
positie bovendien die zich op
een (bijna) haarscherpe manier
laat ontleden en als een com
positie eindigt met slechts één
witte schijf!
We beginnen bij het begin. De
ideaalstand, symmetrisch bo
vendien, zien we op dia 1. Deze
stand is volgens Turbo Damba-
se zo'n honderd keer voorgeko
men in de damgeschiedenis en
is potremise. Opmerkelijk ge
noeg heeft de speler met de
vóórzet kleine bordkansen: 1.
34-29, 23x34; 2. 30x39,17-22; 3.
28x17, 21x12; 4. 32-28!, 12-17!
(na 18-23 wint 25-20, dit is een
aantal malen voorgekomen); 5.
28-22 17x28; 6. 33x22 en of
schoon zwart op verschillende
manieren gewoon remise kan
maken, kan men zich gemakke
lijk varianten voorstellen waar
bij een in tijdnood verkerende
speler toch het onderspit delft.
De sterkste spelers die de stand
van diagram 1 nog wisten te
Diagram nr. 1
verliezen, zijn ex-kampioen van
België Hugo Verpoest en de we
reldkampioen uit vervlogen tij
den Isodore Weiss.
De Moeder aller klassieke stan
den is natuurlijk de Woldouby
zelf. Zie dia 2. Het verschil met
dia 1 is slechts één tempo. Nu
heeft wit echt nadeel van zijn
vóórzet. Tientallen jaren dach
ten de analysatoren dat de
stand voor zwart gewonnen is
en de computer 'denkt' er nog
steeds zo over. In de jaren '60
vond ene Kosminski, een dam
mer uit Kiew (voormalige
USSR) echter de remise en die
staat nog steeds. 1. 34-29,
23x34; 2. 30x39, 18-23; 3. 27-22!
(op 28-22? (24-30!) gevolgd
door (23-28)), 12-17! (op 12-18?
39-34 (18x27) 34-30 (13-18,
want op 27-31: 33-29) 28-22
(23-28) 32x12 (27x7) 33-28 (24-
29) 38-33 (29x38) 37-32 (38x27)
30-24 (19x30) 35x24 en ondanks
een voorsprong van drie stuk-
Diagram nr. 2
ken zit voor zwart alles tegen:
remise.) 4. 22x11, 16x7; 5. 28-22,
7-12 (geen 23-28?); 6. 22-17,12-
18; Hier gaf grootmeester wijlen
Hisard nog eens op tegen Clerc,
maar'.7. 32-28!! Dit is het tri-
ple-offer van Kosminski, in
plaats waarvan 32-27 wel
schijnt te verliezen, 23x34; 8.
17-11,18-23; 9. 11-7, 21-27; (Na
(34-40, 24-30, 23-29 en 19x50)
7-2 zit opnieuw alles tegen voor
zwart.) 10. 7-2,27-32; 11. 37x28,
23x32; 12.2-11, 32-37; Zwart
lijkt het nu toch voor elkaar te
hebben, omdat 11-22 wordt be
antwoord met (24-29) 22x20
(29x38) 20x31 (26x37) 25-20
(19-24!) en zwart wint. Toch
heeft wit nog een laatste stro
halm: 13. 11-28, 37-42; 14. 28-
22, 24-29; 15. 22x20, 29x38; 16.
20x3 en ofschoon er nog van al
les op het bord staat, lijken de
geleerden het erover eens dat
wit remise kan maken.
Het blijft een ingewikkelde ma-
Diagram nr. 3
terie en de lezer kan zich oi
sterfelijk maken door in de
roemdste stelling aller tijde!
een zwarte winst aan te toi
Nog iets over de frequentie
de diverse klassiekjes in de
wedstrijdpraktijk. Kwam dit
ongeveer 100 keer voor, dial:
de Woldouby, tot nog toe 7|
keer. Zet nu, uitgaande van'
2, schijf 12 op 7. Deze stand
blijkt, met wit aan zet, nog
nooit te zijn voorgekome
Kennelijk is er nauwelijks e(
logisch partijverloop denkh
dat in een dergelijke positie
sulteert. En dat maakt het vj
schil tussen een partijstand'
een partijachtige stand.
Een partijstand zien we wel
dia 3, nog nooit gesignaleep
laat staan geanalyseerd. He
kwam onlangs voor in de ci
petitie. Een leuke analysekl
wit begint en forceert de wi
Als alles klopt, blijft er één
schijfje ovér.
ireC
FILATELIE
Oude Kunst, dat is het motto waaronder
TPG Post 2 januari twee velletjes uitbrengt
met in elk vijf dezelfde zelfklevende priori-
tyzegels, vijf van 0,61 en vijf van 0,77.
Aanleiding voor de emissie is de tariefswij
ziging voor verzending van internationale
post per 1 januari. Op de zegels staan de
tails van schilderijen van Gabriël Metsu en
Johannes Vermeer. Deze nieuwe kunstze
gels volgen als het ware de schilderijenze
gels van Van Gogh op. Van de 0,61-zegels
zijn 2 miljoen velletjes aangemaakt, van de
zegels van 0,77 100.000 mailers met vijftig
zegels en 1 miljoen velletjes.
Een detail van het werk van Metsu wordt
verbeeld op de vijf 0,61-zegels voor post
binnen Europa, dat van Vermeer is te zien
op de zegels van 0,77 voor post buiten
Europa. De details zijn ontleend aan de
schilderijen 'Brieflezende vrouw met
dienstbode' van Metsu en 'De liefdesbrief
van Vermeer. Op de details staan schilderij
en met schepen waarmee vroeger vaak lief
desbrieven werden verzonden. Zo heeft
ontwerper Melle Hammer een link gelegd
tussen kunstwerk en de post.
Kerstzegels (deel II). Bij de kerstzegel van
de Verenigde Staten is het dit jaar een
weerzien. Op de 37 c-zegel die 23 oktober
verscheen staat hetzelfde beeld als op de
zegel van vorig jaar: Madonna en Kind van
de 16e eeuwse Nederlandse schilder Jan
Grossaert. Verzamelaars zullen niet in de
war raken, want de zegels dragen een jaar
tal.
Overigens is er met de kerstzegels van de
VS iets bijzonders aan de hand. Voor de 32e
keer is er namelijk een schilderij (of een de
tail), een terracotta beeld, of een glas-in -
loodraam van Madonna en Kind als motief
gebruikt. Dat begon al in 1966 met een
schilderij van de Vlaming Hans Memling
op een 5c-zegel. Verder: 1967, weer Hans
Memling (5c), 1970, Lorenzo Lotto (6c),
1971, Giorgione (8c), 1973, Raphael (8c),
1975, Domenico Ghirlandaio (10c), 197 ntn
John Singleton Copley (13c), 1978, And)eg(
della Robbia (15c), 1979, Gerard Davidj
(15c), 1980, Walter Tower (15c), 1981,1)oe
celli (20c), 1982, Tiepolo (20c), 1983, Ra,an
phael (20c), 1984, Füippo Lippi (20c), 1 jaa,
Luca della Robbia (22c), 1986, Peruginftnc|
(22c), 1987, Moroni (22c), 1988, BotticeRap
(25c), 1989, Carracci (25c), 1990, AntonLrl
(25c), 1991, Antoniazzo Romano (29c),nrbe
1992, Giovanni Bellini (29c), 1993, GioUast
Battista (29c), 1994, Elisabetta Sirani (2^na
1995, Giotto di Bondone (32c), 1996, P^ia:
de Matteis (32c), 1997, Sano di Pietro (3
1998, onbekend (32c), 1999 Bartolomeiicti
varini (33c), 2001, Lorenzo Costa (34c) tint
2002 en 2003, Jan Grossaert (beide 37chctii
Liechtenstein kwam 24 november metprdi
kerstzegels. Afgebeeld worden glasschil
ringen: 70 rp, de aartsengel Gabriël, 90j kaï
de stal in Bethlehem en 1,30 fr., de drie
Wijzen. Verder verscheen het vierde enij bi
laatste deel van de reeks Das Jahr des weft
zers met op zegels van 70 rp, 90 rp en ut u
1,20 fr., o.a. het proeven van de eerste i
en het bottelen. p sc
Zwitserland heeft 19 november de laatjlelir
twee kerstzegels in de reeks 'Christbaulstbi
schmuck-Historie und deren Originale-0
gegeven. Op de laatste zegels een houtl
ruiter uit het Ertsgebergte (70 rp) en eel
glazen kerstmannetje uit Thüringen (9(1
