Zuco 103: 'Vrijheid staat bij ons voorop'
w
KUNST 8f CULTUUR
Springlevend en spontaan kerstconcert
'Ik wist als kind al: ik wil blazen'
Schilderijen van Jos Verwiel
zijn bijna fysieke ervaring
ij ito vaakst
immer één
Wereldrecord filmkijken verbroken
woensdag 17 december 2oo3
R5
lp?
de
Nederlands bekendste muzikale exportproduct speelt in het LVC
bijlorsato.
pp p/Jasper Juinen
de
)k
m - Marco Borsato
ds deze week van alle
ïdse artiesten de mees
ier-1-hits op zijn
lat succes boekt hij met
Ie 'Afscheid nemen be-
die deze week naar
plaats stijgt in de Top
f- tzijnplatenmaat-
j Universal Music. Bor-
iet met zes nummer-1 -
i bij de Golden Earring
A :ats, die elk vijf keer de
plaats van de Top 40
jurylid
lale Teheran
|rma Roefs de Wit, ei-
n de Leidse Galerie
li bestuurslid van de
jt Foundation, is jurylid
tsde Biënnale van Te-
je jury, waarmee zij
duizend werken be-
bestaat uit vijf leden
zij de enige niet-Iraan-
ifs de Wit dankt de uit-
onder meer aan de
r georganiseerde expo-
ichttien moderne kun-
onder de titel 'Een
ijk op Iran', in 2001 in
.kerk en bij Galerie
n aan de expositie van
engroep Dena, in 2002
r en bij Art Gallery Ca-
nkort wordt mede on-
ïuspiciën, onder de ti-
am Vandaag', het werk
nternationaal beken-
imese kunstenaars
esteld bij Amber en
afie over
mneveld
door Bert Jansma
leiden - Een bijzondere chemi
sche reactie moet dat geweest
zijn, toen pianist Stefan Schmidt,
drummer Stefan Kruger en zan
geres Lilan Vieira vier jaar gele
den samen in een studio wat
tracks maakten voor de hippe
formatie Sfeq. De drie kenden el
kaar, van hun jazzopleiding, van
diverse bands. Niets wees er nog
op dat ze daar gedrieën die mu
zikale cocktail klaar zouden
schudden die Zuco 103 ging he
ten. Maar al werkend, schavend
en ideeën spuiend was het er op
eens. Een explosieve cocktail,
want hun mix van Braziliaanse
ritmes, wereldmuziek, souljazz
en electronics is nu Nederlands
bekendste muzikale exportpro
duct.
Dit jaar maakte Zuco 103 een
tournee door Frankrijk, Spanje,
Zwitserland en Duitsland en
speelde zelfs in zalen van zo'n
1200 man. „Ik denk dat ons
succes te maken heeft met het
feit dat we alle drie zo anders
zijn van karakter en achter
grond. We vullen elkaar aan",
zegt de Braziliaanse Lilian Viei
ra. De band is komende vrijdag
te horen in het LVC in Leiden.
„We komen uit de scene van de
jaren negentig", vult drummer
Stefan Kruger aan. „We gingen
naar dezelfde feestjes, los van
de jazzclubs waar we zelf speel
den. We ontdekten daar dat
electronische muziek heel inte
ressant kon zijn. Daar is New
Cool Collective uit voortgeko
men, waar wij bij speelden
voordat we Zuco 103 vormden.
We hadden het geluk dat die
beweging van de Braziliaanse
vibes toen helemaal los kwam.
De gedachte achter Zuco komt
van conservatoriumstudenten
die verguisd werden door de
jazzgeneratie daarboven die he
lemaal op slot zat. Geen subsi
die meer te krijgen, jazzclubs
die leeg waren. Wij gingen in
discotheken spelen, mét ons
jazzgevoel."
Tien jaar geleden werden jazz
muzikanten die muzikale gren
zen aan hun laars lapten nog
als een soort overlopers gezien.
Inmiddels zijn cross over, drum
'n bass en wereldmuziek allang
geen vieze woorden meer in
jazzland. Stefan Kruger geeft
zelfs les aan het Koninklijk
Conservatorium in Den Haag.
„Er is verandering, er zijn meer
open geesten. Vorige week nam
ik op het conservatorium deel
aan een clinic met de muziek
van Steve Reich. Muziek knip
pen, er overheen spelen, sam
plen. Op de jazzafdeling, nota
bene. Er verandert wel iets. De
hele bebop-terreur is een beetje
verwaaid."
Pianist Stefan Schmid valt in:
„Al heb ik nooit één seconde
spijt gehad dat ik les van Frans
Eisen heb genomen." Kruger:
„Natuurlijk vind ik 't ook nog
altijd te gek om naar liedjes uit
het American Songbook te luis
teren. Of naar Frank Sinatra.
Maar het is ook te gek om de
modernste drum 'n bass-songs
te horen. En dan te merken hoe
moderne jazzmuzikanten dat
weer gebruiken. En omgekeerd
hoor je jazz van twintig jaar te
rug gemixed door de hipste
dj's."
Stefan Schmid: „In ieder geval
is het verleden voor ons belang
rijk. Daar hoort de Braziliaanse
muziek bij, de salsa, de Afro-
Cubaanse jazz, de poppy din
gen die we met Cool Collective
speelden. Het zijn allemaal
bouwsteentjes die we gebrui
ken in Zuco."
„We hebben Lilian echt op heel verschillende manieren laten zingen. Zelfs als een dronken viswijf." Foto: GPD/Theo Bohmers
Kruger studeerde in Den Haag
en Rotterdam, Münchenaar
Schmid volgde het conservato
rium in Hilversum en Lilian
Vieira studeerde zang in Rotter
dam nadat zij in 1989 vanuit
Brazilië naar Nederland was ge
komen. Haar metamorfose is
misschien nog de opmerkelijk
ste. Eerst een zacht en lieflijk
zangeresje bij de Braziliaanse
band Bacan, inmiddels een po
diumbeest. Ze lacht er hard om.
„Ik was heel verlegen. Ik was
echt doodsbang op het podi
um, durfde niks te zeggen. Bart
Suèr van Sfeq heeft me er af ge
holpen. Verlegenheid is iets
persoonlijks, van jou privé.
Daar komt het publiek niet
voor, zei hij. Dat was raak, dat
heeft me geholpen." Een bevrij
ding noemt ze het, net als de
manier waarop ze nu muziek
maakt. Met gekke stemmetjes,
met een lief of dan weer ruig
geluid. Stefan Schmid: „We
hebben Lilian echt op heel ver
schillende manieren laten zinr
gen. Zelfs als een droflken "vis
wijf."
Lilian Vieira: „Op school leer je
techniek en hoe het hoort. Ie
dereen gaat dan ook precies als
iedereen zingen. Als je dan je
eigen muziek leert maken,
komt dat als een bevrijding. Je
hoeft geen ander te zijn dan je
zelf. Ik weet dat mijn techniek
niet de allergeweldigste is, maar
ik ben wel erg bezig met de ei
gen kleur van mijn stem."
Het drietal van Zuco - op het
podium aangevuld met bas,
percussie en een dj - schrijft de
composities gezamenlijk. On
der elk stuk staan minstens drie
auteursnamen. „Iedereen heeft
wel ideetjes voor liedjes, met
z'n drieën werken we die uit.
Meningsverschillen zijn snel
opgelost, heel democratisch,
twee tegen één en niemand is
kwaad als-ie overmiled wordt",
stelt Schmid.
„Het gaat steeds een stukje be
ter met Zuco", sluit Kruger aan.
„We hebben geen marketing
concept dat ons van bovenaf
wordt opgedrongen, we zitten
op een soort undergroundlabel.
We produceren onze platen
zelf. We hebben een jazzmenta-
liteit, vrijheid staat bij ons voor
op. Die willen we houden. Dat
betekent dat je er voor moet
gaan, dat je moet vechten om
naar boven te komen. In dë
popmuziek moet je je echt be
wijzen, in de jazz is dat wat ge
makkelijker. Daar heb je nog
wat extra geldstromen en subsi
dies. Onze geldstroom is het
publiek in de zaal."
Zuco 103: 19/12 LVC, Leiden;
20/12 Patronaat, Haarlem;
26/12 Paard van Troje, Den
Haag; 29/12 Paradiso, Amster
dam.
- Tv-producent,
tor en theaterkenner
;1 schrijft een biogra-
rim Sonneveld, die ko-
irjaar met een dvd
Het is op 8 maart
geleden dat de ge-
tertainer op 56-jarige
hartfalen overleed,
ia zijn dood versche-
le boeken over zijn le-
tot een serieuze bio-
ajlet nooit gekomen. De
van Peekei heet 'Zeg
igen het leven', naar
Sonnevelds frater Ve-
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Rotterdams Kamerorkest o.l.v.
Conrad van Alphen m.m.v. Wilke te
Brummelstoete, mezzo-sopraan en het
Nationaal Jeugdkoor o.l.v. Wilma ten
Wolde. Gehoord: 16/12,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
Springlevend, spontaan, naar
alle kanten stralend; in zeer
kort bestek het optreden van
het Rotterdams Kamerorkest
met de mezzo Wilke te Brum-
melstroete en het Nationaal
Jeugdkoor. Instrumentalisten,
koor, en solist vormen een fraai
kerstboeket, vol primaire, sa
mengestelde en versluierde,
licht mysterieuze kleuren.
Eén bloem uit de toef is de pas
torale uit Handels Messiah, ge
volgd door de alt én sopraan
aria 'He shall feed his flock like
a Shepherd', die de mezzo Wil
ke te Brummelstoete helder en
ongecompliceerd in z'n geheel
voor haar rekening neemt. Hier
wordt direct duidelijk dat het
Rotterdams Kamerorkest in
staat is om sfeer te scheppen.
In Antonio Vivaldi's motet 'Nisi
Dominum' (kopie van dit werk
is pas in 1920 gevonden in Tu
rijn) weet het RKO steeds een
fraaie balans te vinden tussen
ijle transparantie, kleurrijk
vreugdebetoon en gedragen
plechtstatigheid. De grote strij
kers creëren met elkaar een
donker gloedvol coloriet, heel
vrolijk aangelengd met het licht
hese, o zo vriendelijke, kist-
orgeltje. De ambitieuze compo
sitie in negen delen wordt door
Te Brummelstoete ronduit
prachtig gezongen. Haar helde
re wendbare stem straalt en
draagt ver in vreugdevolle pas
sages, maar kan heel soepel
overgaan in zachte iets ge
voileerde donzigheid die ze
heel lang en teder weet uit te
spinnen.
Na de pauze treedt er een hele
rij jonge meiden aan, tussen de
16 en 25 jaar; in 't zwart met ie
der z'n eigen snufje rood. En
die zingen me toch de cherubij
nen uit de hemel, dat je bijna
vanzelf midden in een schilderij
van de gebroeders Van Eyck
rolt; dat beeldschone paneel
waarop een hele rij zeer toege
wijde engelen bij een organum
staan te zingen. Zo ook in de
'Hymnus' uit Haydns Vespers
in F voor koor en orkest waarin
het Nationaal Jeugdkoor even
eens veelstemmige engelen
zang benadert. Deze uitverko
ren groep zingt in een kristal
heldere primaire klankkleur, die
niettemin verschillende stem
soorten in zich bergt.
De dames zingen onder de in
spirerende directie van Wilma
ten Wolde.Het 'klapwerk' van
drie zangers bij het Spaanse
liedje 'Riu, riu chiu' is heel tof,
in drie verschillende, strak ge
klapte, ritmen. Voor soleren
zijn de zangers ook niet bang,
elke stem heeft z'n eigen timbre
en overtuigingskracht. In
Haydns Vespers, waarin het or
kest onder leiding van Conrad
van Alphen geestdriftig en met
veel muzikaal aplomb muci-
seert, merk je nog wel dat er
aan dit koor nog iets aan diep
gang ontbreekt. Maar hoe kan
het ook anders, als je nog jaren
de tijd hebt om door te groeien.
ien de regio bestaat grote belangstelling voor professio-
imateuristische kunstbeoefening. Heilig Vuur volgt stad
jenoten die musiceren, zingen, dansen, toneelspelen, fo-
ïn of op andere wijze actief zijn. Vandaag: Anja van Doo-
ren van Duo Modern.
tisten zijn er genoeg,
n ook. Ze spelen gere-
taaüen in gezelschappen
1 ten. Maar een combi-
Ij n alleen die twee in-
iten, die is zeldzaam. In
Duo Modern dan ook
alledaags duo, weet de
t van het tweetal, de
rui larinettiste Anja van
„Een heleboel men
en het een verbazing-
le combinatie, klarinet
Ze vinden de samen-
ai* zonder. Ik vind het
de luisteraar twijfelt of
in fluit hoort of een
Dat komt natuurlijk
lat Alwin op een hou-
ispeelt. Die heeft een
trafarme klank. Net als
^inet."
ee Alwin de Vries uit
,ge de andere helft van
art Modem. „We spelen
t." ar of acht samen", ver-
t Van Dooren. „We
:t elkaar van het conser-
ch En we speelden ook
k ïationaal Jeugdorkest,
t {iden we op een gege
ven moment: 'zullen we eens
iets samen gaan doen'."
Uiteindelijk heeft die samen
werking geleid tot een cd, met
muziek van twintigste-eeuwse
componisten. Muziek speciaal
geschreven voor fluit en klari
net. En, een unicum, nog'nooit
eerder op cd uitgebracht. Het
mag dan ook duidelijk zijn dat
Van Dooren bijzonder in haar
nopjes is. „Het is heerlijke mu
ziek. Neem de muziek van Joli-
vet. Dat is een stuk waar je
steeds weer iets in ontdekt. Als
je er twintig keer naar luistert,
hoor je twintig keer wat an
ders."
„Met dat stuk zijn we ooit be
gonnen. Voor de leek klinkt het
misschien wat ingewikkeld,
maar wij vinden dat nog steeds
het mooiste stuk. Alleen heb
ben we bij de presentatie van
de cd andere stukken gespeeld,
van Koechlin en Szalowski. Die
liggen het gemakkelijkst in het
gehoor. Bij dit soort muziek is
het ook niet zo dat één instru
ment een begeleidingsinstru
ment is en de ander een solo-
Anja van Dooren: „Ik vind het mooi als de luisteraar twijfelt of hij nu een fluit hoort of een klarinet."
Foto: Hielco Kuipers
instrument. Klarinet en fluit
zijn twee volwaardige stem
men. Dat maakt de muziek zo
apart. Dat is anders dan bij een
duo van klarinet en piano bij
voorbeeld. Dan heeft de klari
net een solo-stem."
Aan repertoire in elk geval geen
gebrek, zegt Van Dooren op
vallend genoeg, ondanks het
feit dat klarinet en fluit geen al
ledaagse combinatie vormen.
„Nee, er is echt genoeg. Laatst
heeft Alwin nog ergens een lijst
gevonden met vijftig stukken.
En we zijn niet heel kieskeurig,
we vinden veel dingen mooi.
Dus valt er veel te Idezen. Deze
cd is vrij tonaal, met stukken
uit het begin van de twintigste
eeuw. Dat wil niet zeggen dat
daar specifiek onze voorkeur
naar uitgaat. Stukken uit deze
tijd, de huidige tijd, zijn meer
experimenteel. Piep-krak-mu-
ziek noemt men dat soms,
maar wij houden er wel van.
Met deze lijst kunnen we in elk
geval twee kanten op: meer ex
perimentele muziek, of meer
oude muziek. Welke kant we
opgaan, weten we nog niet."
Het tekent de veelzijdige
smaak van het duo, dat zich
niet wil vastpinnen op een be
paald genre. „We spelen ook in
orkesten. Ik heb pas nog het
Requiem van Mozart gespeeld.
En met Alwin speel ik ook iin
Ensemble Contour. Dat is be
doeld om oude muziek met
nieuwe te combineren. Dus
dat kan een stuk zijn van Schu
mann volgens de oude Weense
traditie en een stuk van Alban
Berg, een leerling van Schön-
berg. Dat is ook romantisch
hoor, twaalftoonsmuziek."
En dan vooral met de klarinet,
waar Van Dooren een innige
verhouding mee heeft. „Ik wist
als kind al: ik wil blazen. Dat
zat toen al in me. Het was lief
de op het eerste gezicht. De
klank is fluweel in de laagte,
rond en vol. In moderne mu
ziek hoger en fel. Je kunt er
veel kanten mee op."
De cd van Duo Modern is on
der meer te koop bij de win
kels Luijken en Barning in
Leiden en Caminada in Den
Haag.
Herman Joustra
Jos Verwiel aan het werk in zijn Griekse atelier. Publiciteitsfoto
beeldende kunst recensie
Bernadette van der Goes
Expositie: Schilderijen en zeefdrukken van
Jos Verwiel. Prijzen: 750 tot en met 4.900
euro. Te zien: t/m 4/1wo t/m vr 10-18
uur, za 10-17 uur, zo 13-17 uur, 25/12,
26/12 en 1/1 gesloten, galerie Frederiek
van der Vlist, Nieuwe Rijn 26, Leiden.
Galerie Frederiek van der Vlist
barst bijna uit haar voegen. De
expositieruimte is niet bepaald
klein, maar nu lijkt het wel alsof
de muren op je afkomen. Te
zien is werk van Jos Verwiel,
een Nederlandse kunstenaar
die in Griekenland woont. Ge
ïnspireerd door het Griekse
licht en de heldere kleuren
schildert hij grote doeken met
robuuste vormen. Werken die
zo intens en krachtig zijn dat
het lijkt alsof ze van de wanden
afknallen. Niemand kan erom
heen, het is een bijna fysieke
ervaring.
Toch is Verwiels werk ook sub
tiel en fijnzinnig. Zijn composi
ties zijn abstract, maar tegelij
kertijd kun je er van alles in
herkennen. De grote vlakken in
zijn schilderijen stellen soms
bijvoorbeeld de bovenkant van
een tafelblad voor. Verwiel be
perkt zich niet tot het schilde
ren. Hij past een collagetech
niek toe waarbij papier, kran
tenknipsels, stukken zeildoek
en gestempelde reliëfpatronen
op de ondergrond worden aan
gebracht. Daaroverheen schil
dert hij zijn voorstelling, die
door de verschillende structu-
ren van de onderliggende laag
verlevendigd wordt.
Bovendien bevatten de meeste
werken een naturalistisch ele
ment. Telkens duikt namelijk
een zeer realistisch geschilderd
stuk verroest ijzerdraad op.
Meestal zo geplaatst dat het
lijkt alsof het echt is. Een effect
dat nog versterkt wordt doordat
Verwiel ook de schaduw schil
dert die achter de ijzerdraad op
het beschilderde doek valt. Het
is zo goed gedaan dat je het
soms zou willen aanraken om
even te voelen of het niet toch
echt een stuk ijzer is. Dit schept
diepte in het schilderij en voegt
een speels element toe aan de
platte, vooral rechthoekige vor
men die de compositie bepa
len.
In grote lijnen is dit de beeld
taal waarvan Verwiel zich in al
zijn schilderijen bedient en
waarop hij eindeloos varieert.
Soms houdt hij het eenvoudig
door zich te beperken tot het
weergeven van een enkel lang
werpig rood vlak. Een andere
keer schildert hij het doek zo
vol met een opeenstapeling van
vormen dat je er onrustig van
wordt. Altijd is zijn stijl herken
baar en heeft het werk iets on
ontkoombaars. Het is geen ge
makkelijke kunst. Voor gevor
derde kijkers maakt dg het des
te interessanter.
amsterdam/anp - Tweeëntwin
tig die-hards hebben 70 uur
achter elkaar films gekeken in
de Cineramabioscoop in Am
sterdam. Daarmee hebben ze
het wereldrecord filmkijken
ruimschoots verbroken. Sinds
het begin in de nacht van zater
dag op zondag hebben zij, zon
der één minuut slaap, 37 films
voorbij zien komen.
Gistermiddag om half vier uur
werd al het officiële record van
het Guiness Book of Records
verbroken. Dat record, 63 uur
en 27 minuten, stond op naam
van drie Australiërs. Vorige
week zaterdag hebben filmfa
naten in New York het 66 uur
en 30 minuten uitgehouden,
maar dit is nog niet officieel
goedgekeurd door het Guiness
Book of Records.
Bij aanvang gingen ruim hon
derd deelnemers van start. Uit
eindelijk zijn er 22 overgeble
ven, van wie drie vrouwen. Wie
even in slaap dutte of langer
dan 20 seconden de ogen sloot,
mocht niet meer meedoen aan
de recordpoging. Er waren art
sen aanwezig om de gezond
heid van de filmliefhebbers in
de gaten te houden. Zij dwon
gen een aantal deelnemers te
stoppen toen zij begonnen te
hallucineren.
De recordpoging begon met de
film 'Underworld', de eerste
van in totaal negen premières.
De filmmarathon werd besloten
met de film 'Pulp Fiction'. De
deelnemers moesten elke film
helemaal zien, inclusief de afti
teling.
