KUNST CULTUUR
Museum voor volksschrijver Gerard Reve in Amsterdam
Een trombonist regelt het verkeer
Warm en vreugdevol kerstconcert Jubilate
Nostalgie en
emotie op
slotfeest K&G
llmorkest
Slax Tak
echt om
iandacht
Buitenissige performance sluit jubileumjaar Haagweg 4 af
ne Jansen
It goud
rdam - Het debuutalbum
oliste Janine Jansen heeft
juden status bereikt, wat
II :nt dat er 15.000 exempla-
1 n verkocht. Het komt niet
mor dat een cd met klas-
muziek in Nederland
T 'wordt'. Het titelloze al-
inmiddels in vijftien lan-
itgebracht, in Amerika is
vanaf 7 maart te koop. De
Daj n plaat wordt haar 17 de-
lijn er uitgereikt bij en door
vai d Van Dorp.
di
11 re Reich
ct 15.000 man
nel
't t rag - Het festival rondom
ran uvre van Steve Reich
15.000 belangstellenden
e [ken. De Amerikaanse
rooi onist was de afgelopen
iveken gast van het Ko-
n k Conservatorium en de
r 0 klijke Academie van Beel-
Kunsten in Den Haag.
ïoeijonde tientallen repeti-
D jscussies, concerten en
ra ellingen bij.
neleon-musical
emaak
arden - Producent K. de
Pei rerkt aan een musical
e Kameleon-tweeling. De
st I al, waarvan de première
enl 004 is gepland, gaat be-
uit een verzameling van
en sketches rond de
jes Hielke en Sietse Klink-
De Jong hoopt een
aantal acteurs uit de Ka-
In-films te kunnen con-
en. Regisseur Steven de
lie de films maakt, is als
ur bij het musicalproject
[ken.
muziek recensie
Susanne Lammers
ert 'Cinema Fantastique' door
test Max Tak. Gehoord: 13/12,
ial( Stadsgehoorzaal, Leiden.
ani
ren
ze' :eft soms iets van maso-
lVali. Filmorkest Max Tak
jk met inzet en liefde de
igste muziek, die werke-
r 0 volle aandacht verdient,
d lh moet je vechten om je
ren te laten leiden. Want de
n8 s die ze bij hun spel ver-
'gzijn krachtige concur-
naEn ook al doe je je stin-
-r best om je aandacht eer-
ïrts sen beeld en muziek te
'e 1 :n, je houdt het gevoel
vr0 n beide je een deel ont-
e
lva :ten ze zelf ook, en daar-
we'elen ze eerst een beeld-
si' uk, dat begint als een ou-
tstcvan Mozart en eindigt
d® n swingende ragtime.
122 stallen ze even al hun
ha n uit met onbekommerd
iar md koper en zwierende
ne[t een pompende bassaxo-
en!n een knallend trompe-
lig schuimende muziek
-fsl lar meer smaakt. Maar
nP 1 in het eerste filmpje,
''e ortrettengalerij, gemaakt
ror ippers uit de kelders van
>- lmmuseum, maken ze
iPe enstbaar. De plaatjes van
li0 voorbije mensen vragen
a e aandacht, dat van de op
ïjeslla geïnspireerde muziek
1111 meer dan flarden blijven
311. De grootouders met
deinkinderen in matro-
:SC' [jes, de oerlelijke stelle-
ree e onhandig voor de ca-
poseren, de mannen die
ouding redden met een
of een monocle, ze zijn
inerend.
Milhauds La Création
inde en het uit de jaren
immende 'Het Zandkas-
in Co Hoedeman zijn wat
n evenwicht. De bizarre
eatuurtjes die hun eigen
scheppen, vallen mooi
met de muziek en de
strelende klank van de
t geeft het filmpje extra
En in het poëtisch gete-
'De monnik en de vis'
<or ichael Dudok de Wit, op
chivan Arcangelo Correlli,
muziek en beeld elkaar
maar sterker.
;n( ipmerkelijk is vooral hoe-
el uziek de blik stuurt. Hoe
een muzikaal motiefje
js |g de aandacht af kunt
van de weeïge trekjes
laplins 'The immigrant'
n doorlopende lijn aan
ïin rengen in deze liefdesge-
;senis. Het meest toont
kest Max Tak dat bij het
van David Haneke over
terzuiveringsgebouw van
Quist op Petrusplaat,
de muziek, tinkelende
or ^PPels en legato stro-
'ele malen beeldender is
trage diavoorstelling van
undige details. Dan
spannend wat op zichzelf
Ongenietbaar is.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Katwijks Chr Mannenkoor
Jubilate o.l.v. Sander van Marion, m.m.v.
Margaret Roest, sopraan, Marco Bakker,
bariton, Peter Bontje, synthesizer, Jan
Mulder, piano, het Nederlands Arpeggio
Trio, Addy Potters, declamatie, e.v.a.
Gezien: 12/12, Cleijn Duin, Katwijk aan
Zee.
In een wereld waarin alles aan
verandering onderhevig is, een
wereld met steeds meer vuil,
steeds meer herrie, meer pillen,
meer sms'jes, is er nog één plek
waar alles bij het oude en ver
trouwde blijft. En dat is de grote
hal van Cleijn Duin in Katwijk
aan Zee, wanneer alles in het
teken staat van het grote kerst
concert van het Katwijks Chris
telijk Mannenkoor Jubilate. Als
eerste constante is daar Sander
van Marion, wederom in don
kerrood kersttenue voor zijn
ruim 200-koppige mannenkoor,
dat ook deze keer weer aan
treedt met de intrada 'Wij heb
ben de kaarsen ontstoken', in
ieders knuist zo'n flakkerende
kaars.
Als vanouds is de prachtig in
rood en zilver opgetuigde hal
weer bomvol. De temperatuur
is aangenaam, de verlichting
fraai en rustgevend, langzaam
overgaand van warmrood naar
zilverwit en vice versa. Ook
Marco Bakker en Margaret
Roest zijn weer van de partij,
met het Arpeggio Trio (fluit, ho
bo en harp), aangevuld met
twee synthesizers en een con
trabas. En achter de vleugel zit
Jan Mulder, die met zijn bege
leiding van Jubilate en solisten,
en in zijn kerstmedleys alle lof
verdient voor zijn sfeervolle
spel, vol sprankeling en inventi
viteit.
Dit hele feestelijke gebeuren
werkt als een zalig donzen dek
bed; je laat je inpakken. Want
hoe je het ook wendt of keert,
Jubilate zingt als een reuze bei
aard, met een ruisende reso
nance. Het zijn aanvankelijk
overbekende kerstliederen,
waarin herders zich haasten
naar Bethlehem, engelen in Ex-
celcis Deo zingen, en het
Kindeke Jezus devoot wordt
aanbeden. Tweehonderd man
nen die fluisterzacht zingen, die
uitstekend articuleren, die pa
tent hebben op een warme ho
mogeniteit, dol zijn op aan
zwellende en langzaam uitdo
vende dynamiek; dat is ronduit
bewonderenswaardig. Als een
rinkelende arreslee door een
witte wonderwereld, zo vliegt
de avond om.
Lichtpunten zijn er genoeg, zo
als het 'Sing we now of Christ
mas' dat prachtig gedoseerd
overgaat in glijdende zacht slin
gerende lijnen, flitsend begeleid
door Jan Mulder. Sopraan Mar
garet Roest en bariton Marco
Bakker zijn in topvorm in res
pectievelijk 'Jésus chez les Bre
tons' en 'Cantique de Noël'.
Roest's stem heeft een gloedvol,
warm timbre, draagt ver, mengt
zich prachtig met het nog altijd
fraaie coloriet van Marco Bak
ker. Zijn optreden straalt rust
en evenwicht uit, is nergens
'overdone'. Beiden zingen in
drukwekkend mooi. Even is Ju
bilate de weg kwijt bij de aan
vang van 'Abide with me', maar
Van Marion zet ze snel weer op
de rails, en in 'Silent Night'
wordt er weer voluit, stralend
gezongen. Hier komen alle in
strumenten uitstekend tot him
recht. Het laatste lied 'Hope
was bom' loopt van alle kanten
gesmeerd, waarop de toegift
overdonderend losbarst in 'Ma
ry's boy Child'. Slot van een
warm en vreugdevol concert.
Tachtigste verjaardag gevierd in Leids antiquariaat
door Theo de With
leiden - Gerard Reve heeft giste
ren voor zijn tachtigste verjaar
dag een museum cadeau gekre
gen. Het wordt gevestigd in het
gebouw van de openbare biblio
theek aan de Prinsengracht in
Amsterdam. In afwachting daar
van is bij het Leidse antiquariaat
AioloZ een provisorisch Reve Mu
seum ingericht.
Een schrijftafel met twee kaar
sen, handschriften, foto's, brie
ven, vertalingen, posters, een
tekening van Kamagurka en na
tuurlijk de sonore stem van Ge
rard Reve zelf die uit zijn mees
terwerk 'De Avonden' voorleest.
Dat is kort samengevat de in
houd van het tijdelijke Reve
Museum aan de Leidse Boter
markt. De voorwerpen zijn af
komstig uit de collectie van ver
zamelaar Peter van Bergen. Uit
eindelijk verhuizen de spullen
allemaal naar Amsterdam, want
slechts enkele dagen geleden
werd met het Amsterdams ge
meentebestuur overeenstem
ming bereikt over de vestiging
van een museum in Reve's ge
boortestad.
Piet van Winden, eigenaar van
AioloZ, kon zijn gasten gister
met luidspreker werkte niet.
Met de gewone telefoon lukte
het wel, maar Schafthuizen
vroeg later terug te bellen.
Als het gesprek uiteindelijk tot
stand is gebracht, kost het Kra
nenburg de nodige zweetdrup
pels om de goede bedoelingen
van het initiatief duidelijk te
maken aan Joop Schafthuizen.
De bezoekers van AioloZ luiste
ren gespannen mee. Ze horen
niet wat aan de andere kant van
de lijn wordt gezegd. „Het is
een serieuze zaak", horen ze
Kranenburg in de verdediging
gaan, terwijl hij het zweet van
zijn voorhoofd wist. En: „De
schrijver die alle andere schrij
vers overbodig maakt, verdient
een museum."
Het museum is niet het enige
wapenfeit bij de viering van Re
ve's tachtigste verjaardag. Piet
van Winden heeft ter gelegen
heid van het bereiken van deze
respectabele leeftijd een heruit
gave gemaakt van het gedicht
dat Vasalis in 1983 schreef bij
de zestigste verjaardag van Re
ve. Het gedicht is gestoken in
verjaardagsenvelop die op 14
december 2003 is gestempeld
en die weer verpakt is in een
doosje met daarop de afbeel
ding van een tafeltennisspel.
Ook maakte Frank van den In-
gh in Leiden bekend dat het Re
ve Genootschap nieuw leven
wordt ingeblazen. De jurist uit
Oegstgeest irriteerde zich eraan
dat het een aantal jaren geleden
opgerichte genootschap geen
enkele activiteit ontplooit. Sa
men met cabaretier Diederik
van Vleuten heeft hij het heft in
eigen hand genomen. „Een
groot schrijver verdient beter",
verklaarde hij gisteren op het
verjaarspartijtje. „Nop Maas, de
biograaf van Reve, en enkele
andere revianen gaa^ons ter
zijde staan." Het eerste initia
tief is het organiseren van een
serie openbare lezingen over le
ven en werk van Gerard Reve.
De eerste lezing wordt op 30 ja
nuari door Rudy Kousbroek ge
geven in de Leidse Lokhorst-
kerk. Hij zal het daarbij hebben
over de verhouding tussen Ge
rard en zijn broer Karei.
De tweede activiteit is het uit
geven van de correspondentie
tussen Gerard Reve en collega
Simon Vestdijk uit de periode
1947-1951. Deze bibliofiele uit
gave wordt voorafgegaan door
een inleiding van Kees Fens.
Initiator Frank van den Ingh
betwijfelt of de jubilaris hieraan
zijn goedkeuring zou verlenen.
„Hij houdt niet van bibliofiele
uitgaven. Hij wil als volksschrij
ver voor iedereen toegankelijk
zijn."
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Kunst en Genoegen met
Show- and Marchingband K&G, Jong K
&G en K&G3. Gezien: 13/12,
Groenoordhallen, Leiden.
K&G is alweer dik 75 jaar. De
verjaardag is gevierd op 1 ok
tober in de burgerzaal van het
Leidse stadhuis. Daar werd
een cd én een fraai gedenk
boek overhandigd aan burge
meester Lenferink én aan
oud-burgemeester Goekoop,
die een smakelijk voorwoord
schreef in dit gedenkboek.
Ook op 3 oktober liet K&G
van zich horen tijdens de
jaarlijkse optocht in het on
derdeel 'van kamp tot wereld
kampioen'. En afgelopen za
terdag nog eens een groots
opgezet slotfeest in de
Groenoordhallen dat bijna de
hele dag in beslag nam.
Overdag waren er workshops
voor kinderen en een spea
kers-corner, en pendelden
bussen heen en weer naar het
archief van K&G om de rijke
buit te bewonderen, binnen
gehaald met concoursen en
andere feestelijkheden. Voor
liefhebbers waren er exerci-
tielessen en verder was er
ruim tijd om bij te kletsen.
Reünisten en alle mensen die
de afgelopen jaren ook maar
iets te maken hadden met K
&G konden hun hart ophalen.
Na een gezamenlijke maaltijd
werd het tijd voor een specta
culair optreden van alle leden
van K&G, 160 in getal, ver
deeld over drie groepen. Erg
gezellig was het er niet, hoog,
hol en kil; één lange rij kerst
rozen moest de boel opfleu
ren. Geen koffie of thee, en
dat betekende dat er in de
pauze buiten de zaal slechts
naar hartelust werd gepaft.
Voor de pauze traden K&G3
op (de 35-plussers), en Jong K
&G, dat al een eind op weg is
om de oudjes te evenaren. In
een soepele, adequate directie
van René Leckie werd een ze
vental stukken gespeeld. De
klank wisselde met de minuut
van warm en wollig naar
scherp en kleurrijk. Alle in
strumenten hadden zo hun
geheel eigen inbreng. Mooi
rond egaal schalden de trom
petten in 'Always on my
mind', meegesleept door de
dikke potige baritones, die
weer opgeslokt werden door
swingende trombones
(schuiftrompetten). Er werd
bij K&G3 bepaald fraai gemu-
ciseerd met een opvallend
warm coloriet, maar opwin
ding bleef achterwege.
Van Jong K&G werd de laatste
topper 'Heb je even vopr mij?'
eigenlijk voor 't eerst een
goeie meezinger, cq -deiner
en -klapper. De groep die niet
hoefde te blazen zong uit vol
le borst na elke muzikale zin
'Ohejo, Oheo' in het pittige
ritme van de instrumentalis
ten. In minder dan geen tijd
ohejoode de hele zaal mee en
swingde Jong K&G in alle sec
ties.
De Show- and Marchingband
K&G begon na de pauze met
'To dance in the secret gar
den'. Nou, daar was niets 'se
crets' aan. Het Groot koper
knetterde van jewelste, maak
ten even plaats voor grappige
schokkende fluiten en om het
contrast nog groter tmaken
bralden de sousa's daarop
aanstekelijk, opgesard door
de saxen. Een heerlijk onstui
mig stuk zonder geheimen.
Direct daarop toomt het hele
orkest zich in, in het prachtig
gedragen koraal de 'Canter
bury Chorale', waarin alle in
strumenten naar elkaar luiste
ren waardoor er een prachtig
omfloerste klankkleur ont
staat. In 'Rhytm Marines' mo
gen alle slagwerkers naar vo
ren komen om te excelleren
met stokken en trommels en
een heleboel kleingoed dat
rammelt, klopt en klokt boven
de superstrakke steeds wisse
lende ritmen van de tromme
laars.
Nostalgie en emotie braken
los in de Medley van 'gouwe
ouwe' waarin Glenn Miller
sfeervol swingend, welhaast
dramatisch aanwezig is, o.a.
in 'American Patrol', met van
die zwiepende harmonieën
en korte, stevige ritmen. De
hele zaal raakte 'In the Mood',
toen tot slot nog eens heel K
&G zich op het podium staat
te verdringen om met exoti
sche glamour en glitter dit
slotfeest te beëindigen met
een grandioos muzikaal vuur
werk.
Geen vrolijke
parkiet, maar
een luguber
kippenlijkje in
de vogelkooien
bij de slotscène
van de perfor
mance 'On
draaglijk' in
Kunstcentrum
Haagweg 4.
Foto: Taco
van der Eb
door Theo de With
leiden - Twee alpinisten hangen aan de gevel van Kunst
centrum Haagweg 4. Hun zwarte gewaden wapperen in
de wind. Zo nu en dan gooien ze een hand gekleurde pa
piersnippers naar beneden. Hun optreden wekt nieuws
gierigheid. Leidenaars op weg van koopzondag terug
naar huis blijven stilstaan. Hier is iets bijzonders aan de
hand.
Met de performance 'Ondraaglijk' is gisteren de viering
van het tienjarig bestaan van Haagweg 4 afgesloten. De
Haagse kunstenaar Lichel van den Ende was gevraagd
voor een onvergetelijk slotakkoord van het jubileum
jaar. Hij heeft de afgelopen jaren een reputatie opge
bouwd met optredens waarin de meest buitenissige
kostuums de boventoon voeren. Ruim zestig figuran
ten werken mee aan de performance in Leiden, waarbij
de bezoekers door allerlei ruimten in de voormalige
ambachtsschool worden gevoerd en geconfronteerd
worden met scènes die van het predikaat 'ondraaglijk'
zijn voorzien.
Wie door de alpinisten en de muzikanten op straat
naar binnen is gelokt, komt in de hal van Haagweg 4
een uit de kluiten gewassen vrouw tegen die de toe
gangspoort vormt. Een trombonist regelt het verkeer.
Hij bepaalt wie er aan de beurt is om tussen haar 'koei-
enuiers' door te lopen. In deze entree wordt de bezoe
ker getrakteerd op het geluid van klotsende melk. Het
is een van de vele verrassingen op de tocht door het
oude schoolgebouw.
Op de trap ligt een achtergelaten gewaad. Het publiek
loopt er voorzichtig omheen. Bovenaan de trap komt
een dame in een rollende constructie aangereden. Ze
wordt begeleid door een trompettist met een flamingo
op zijn nek. Beesten spelen een belangrijke rol in de
door Van den Ende ontworpen kostuums. Er volgen
onder meer nog fazanten, struisvogels en wilde zwij
nen.
In de gang staan hapjes. Ook gemaakt van dieren. De
zalm is nog herkenbaar. Eén bezoeker wil zo'n belegd
toastje gretig in zijn mond stoppen. Een afwerend ge
baar van een 'buitenaards' figuur maakt duidelijk dat
niet de bedoeling is. „Is dat nou een man of een
vrouw", fluistert een toeschouwer tegen zijn echtgeno
te. Ze krijgen de kans niet zich in het vraagstuk te ver
diepen, want ze worden gedwongen door te lopen naar
de volgende scène.
Een operazanger wacht hen op. Niet alleen zijn stem
trekt de aandacht, maar zeker ook zijn uitdossing. In
zijn kostuum zijn vier zwijnenkoppen verwerkt. Een
showballet is wel vaker met veren uitgerust, maar zijn
begeleidende dansers hebben complete fazanten op
hun hoofd. Omdat mensen langer naar deze wit ge
schminkte wezens met blauw omrande ogen blijven
kijken dan wellicht de bedoeling is, ontstaat een file op
de gang die doet denken aan het gedrang van leerlin
gen die van lokaal wisselen.
Een trap hoger is een meisje van nog geen tien jaar
neergezet op een torenhoge zwarte troon. 'Gloria, in
exelcis deo' zingt het blonde wicht aandoenlijk vals. Zo
nu en dan wordt ze overstemd door de operazanger
van een verdieping lager, maar ze laat zich niet uit het
veld slaan. Dapper zingt ze door. „Prachtig", roept een
mannelijke bezoeker haar toe
De aangrenzende werkruimte van kunstenaar Joep van
Duyn is omgetoverd tot toetjesatelier. Met luide stem
wordt het recept voor 'hemelse modder' voorgelezen.
In het midden van de ruimte staan talloze bekertjes va
nille- en chocolademousse. Een vrouw in een creatie
van lepels en vorken reikt bestek uit aan bezoekers. Ze
nemen voorzichtig een hapje. Je weet maar nooit.
De trap weer af, langs een ruimte waar dankzij strobo-
scopisch licht alleen flitsen van geweien en een com
plete struisvogel te zien zijn. Terug naar de hal. Een
vrouw maakt kipgeluiden en wijst de weg naar een vol
gende gang. Een pianiste in een blauwe galajurk en
een imposant hoofddeksel speelt 'Primavera Portena'
en maalt niet om de vreemde wezens die om haar
heen krioelen. Ze heeft uitzicht op vier zwarte zuilen
die bewegen en kronkelen.
De gang komt uit in de binnentuin van Kunstcentrum
Haagweg 4. Daar wacht een gezelschap met vogelkooi
en op schoot. Lichel van den Ende is er niet de man
naar om daar een parkietje in te zetten. Er bungelen
geslachte kippetjes in de kooien. Een vrouw in een jas
van kippenvellen komt aangewaggeld. Ze brengt een
treurzang ten gehore. Ongetwijfeld huilt ze om haar
omgekomen soortgenoten. „Ik geloof dat ik voor een
vegetarische kerst kiest", giechelt een bezoekster.
En dan opeens is de 'ondraaglijke' tocht voorbij. De
route eindigt in de galerie van Haagweg 4. Daar staat
een aantal eerder door Lichel van den Ende gebruikte
kostuums uitgestald. Deze tentoonstelling blijft tot en
met 31 december te zien.
middag het heuglijke nieuws
meedelen op het verjaarspartij
tje in zijn stampvolle antiquari
aat. „Het liefst hadden we na
tuurlijk een mooi herenhuis
voor het museum gehad, maar
deze oplossing biedt meer ga
ranties voor de continuïteit. De
openbare bibliotheek levert na
melijk het personeel en de faci
liteiten."
Gerard Reve lijdt aan de ziekte
van Alzheimer in een vergevor
derd stadium. De contacten
met de volksschrijver lopen via
zijn huisgenoot Joop Schafthui
zen. Vanuit Aioloz werd een te
lefonische verbinding gelegd
met het woonhuis van de jubi
laris en zijn partner in het Bel
gische Machelen aan de Leie.
In het Leidse
antiquaritaat
AioloZ is een
provisorisch Re
ve Museum in
gericht. De col
lectie verhuist
definitief naar
Amsterdam.
Foto: Hielco
Kuipers
Erik Kranenburg, die afgelopen
week het laatste zetje gaf dat
nodig was voor de toezegging
van de gemeente Amsterdam,
mocht het cadeau telefonisch
aanbieden. Dat ging niet zon
der slag of stoot. De telefoon
t
