REGIO
'Hollands glorie' in gevaa;
Water bedreigt Zuid-Holland
MAANDAG 15 DECEMBER
NAVRAAG
„We got him." Met deze woorden maakte Paul Bremer, de hoogste
Amerikaanse bestuurder in Irak, gistermiddag de gevangenneming
van Saddam Hussein
'Commentaar geven
op tv houdt je scherp'
bekend. Het vormde
het startsein voor een
wereldwijd media
spektakel. Ook de Ne
derlandse omroepen lieten zich niet onbetuigd. Het vaste panel van
commentatoren zat weer klaar om voor de camera de gebeurtenis
sen te duiden. Ook Leidenaar KO COLIJN, journalist voor Vrij Neder
land, mocht zijn aandeel leveren.
In welke programma's zat u gisteren al
lemaal?
„Bij het NOS Journaal bij Met het oog op
morgen op Radio 1 en dan nog iets voor
de Belgische radio."
Hoe werkt dat: zijn er vaste afspraken
met u gemaakt of wordt u gewoon ge
beld?
„Het zit er ergens tussenin. Ik doe dit in
middels al een jaar of tien, dus er bestaan
wel een paar lijntjes. Met het Journaal
heb ik een heel stabiel contact sinds de
recente oorlog in Irak. Zodra je veel in
één programma verschijnt, bepalen de
ongeschreven wetten van omroepland
dat je automatisch uit andere rubrieken
verdwijnt. Om de een of andere reden willen ze je niet te vaak op
tv zien."
Is het leuk om te doen?
„Ja, ik vind het leuk. Het houdt je ontzettend scherp. In het dage
lijks leven werk ik als journalist voor Vrij Nederland. Zodoende ben
ik gewend om wat uitgebreidere achtergrondverhalen te schrijven.
Voor het Journaal moet je je verhaal daarentegen in één, twee of
drie zinnen kunnen vertellen. En dat lukt. Het helpt wel dat ik er
varing in het onderwijs heb. Ik ben niet het soort deskundige die
zich achter zijn eigen jargon wenst te verschuilen."
Wordt u al herkend op straat?
„Tijdens en vlak na de oorlog in Irak zeker. Bij de kassa van de Al-
bert Heijn en zo. De reacties zijn eigenlijk altijd heel positief. Je be
kendheid zakt ook heel snel weer weg. De laatste tijd werd ik wel
eens gegroet door mensen die je ziet denken: ik ken hem, maar
waarvan ook al weer?"
Iedereen staat nu te juichen dat Saddam is gepaktmaar heeft
het eigenlijk niet heel lang geduurd?
„Nou, dat vind ik niet. Over Hitier deden ze geloof ik zes maanden.
En Osama bin Laden is nooit gepakt. Vanaf juni was zo ongeveer
duidelijk dat het de Amerikanen op den duur wel zou lukken."
Bent u vanavond weer in het Journaal te zien?
„Bij het vertrek gisteravond uit de studio ben ik hartelijk de hand
geschud, dus wie weet."
tekst: Rody van der Pols
foto: archief
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1903, Dinsdag 15 December
LEIDSCHE GEMEENTEZAKEN - Van den molen 'De Oranjeboom' of
den 'molen van Kalf' zooals hij heette tijdens de Bataafsche Repu
bliek, is het lot beslist. Hij wordt afgebroken. Napleiten daarover helpt
niet meer. Leiden zal dit eigenaardig stuk uit de eerste helft der 18de
eeuw moeten missen. In onze practische twintigste eeuw was het van
onze vroedschap ook wel wat al te veel gevergd, groote sommen ten
koste te leggen aan de restauratie van een bouwwerk, dat geen ander
doel had dan het verhoogen van het aspect van een onzer stadskwar
tieren. Wat heeft men aan een molen, die niet meer malen kan! Tege
lijk stellen wij ons echter de vraag: wat zal men met den vrij te komen
grond doen? Het is bekend dat de achter den molen liggende straatjes
er zeer armelijk en vervallen uitzien. Wanneer den wandelaar na het
sloopingswerk daarop een blik wordt gegund, zal de ingang van ons
Plantsoen er door worden ontsierd op een zeer stuitende wijze, ook al
blijft de ringmuur, die thans het terrein van den molen van het vieze
Kal verstraatje scheidt, staan.
ANNO 1978, vrijdag 15 december
LEIDEN - De hoge toegangsprijs (f25 tot ƒ40) ten spijt bestaat er veel
belangstelling voor de voorstellingen, die Wim Kan eind volgende
week in de Leidse Schouwburg zal geven. Voor het plaatskaartenbu
reau van K en O aan de Oude Vest vormde zich vanmorgen in alle
vroegte zelfs een rij. Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 tn.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan debalie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, C.P. Arnold
E-mail: directiehdcuz@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, Léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
Familieberichten fax 023-515° 5*>7
ADVERTENTIEVERKOOP
Advertenties m.b.t:
Auto's: 072-6813661
Onroerend goed: 023-515° 543
Personeel: 075-6813677
Wonen/in-exterieur: 072-519 6554
Business to business: 072-519 6540
Overige detailhandel: 071-5 356 300
Reclamebureaus kunnen contact opnemen
met: 075-6813636
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut ine)
p/kw €56,70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
c.q. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad. Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
cm
va
tc
Ie
Schipper Arie Evegroen onthulde in 1983 dit door Roel Dendijk gemaakte beeld, dat op de dijk in Nieuwerkerk aan den IJssel herinnert aan de februarinacht in 1953. Evegroen zette zijn boot dwars
groot gat in de dijk (foto onder) en voorkwam zo dat het land achter de waterkering onder water liep. Foto's: Jacques Zorgman/Hoogheemraadschap van Schieland
Een groot deel van Zuid-Holland ligt
diep onder zeeniveau. Uit een Delfts
onderzoek blijkt dat overstromingsge
vaar niet alleen uit zee kan komen,
maar ook vanuit het achterland. Het
leven van zeer velen loopt gevaar als
een dijk bij Capelle breekt. Maar ook
terrorisme of een stroomstoring kun
nen tot een waterramp leiden.
„We zijn uitgegaan van de ergste
omstandigheden: een dijkdoorbraak
langs de Hollandsche IJssel, op de
plek die bijna bezweek bij de waters
noodramp in 1953. Zou dat nu echt
gebeuren, dan stroomt een groot
deel van Zuid-Holland onder. Als
niet tijdig wordt geëvacueerd, ver
drinken tienduizenden mensen",
zegt ir. Bas Jonkman van de TU
Delft. Op een computerfilmpje is te
zien hoe dat gaat: „Binnen zes uur
komen Zoetermeer en Gouda blank
te staan. Een woonwijk als Rotter-
dam-Alexanderpolder, in de diepste
put van Zuid-Holland, verdwijnt
zelfs meer dan zes meter onder wa
ter.
In 1953 werd werkelijk een bres ge
slagen in de Hollandsche IJssel, door
een februaristorm gecombineerd
met hoog zeetij. Schipper Arie Eve
groen van de 'Twee Gebroeders'
voorkwam een catastrofe voor het
stedelijk deel van Zuid-Holland,
door zijn achttien meter lange boot
dwars voor het stroomgat te ram
men. Puur dankzij die actie bleef de
ramp in 1953 beperkt tot Zeeland en
de Zuid-Hollandse eilanden met
ruim 1800 slachtoffers.
Deltadijken
De Deltawerken werden het ant
woord van de Nederlandse dijken
bouwers op die gebeurtenissen van
een halve eeuw geleden. Maar in het
westen van Nederland begint men
zich anno 2003 te realiseren dat wo
nen en werken achter die Deltadij
ken niet zo veilig (meer) is als lang
werd gedacht. „De kans op een
overstroming in het centrale deel
van Zuid-Holland is tien tot duizend
keer groter dan de kans op een on
geluk bij een LPG-station, transport
over de weg of met een vliegtuig",
aldus prof. Pier Vellinga, een in Delft
opgeleide en nu aan de Amsterdam
se VU zetelende hoogleraar aard- en
levenswetenschappen.
Hij zei dit afgelopen voorjaar in zijn
Erasmuslezing, een wetenschappe
lijke verhandeling die geheel was ge
wijd aan waterrisico's. Hij toonde
zich onthutst over het onderzoek
van TU-ingenieur Jonkman. De pers
pikte de lezing van Vellinga aanvan
kelijk nauwelijks op. Dat veranderde
na de droge zomer, met z'n scheu
rende veendijken en zelfs een door
braak bij het Utrechtse dorp Wilnis.
Toen brak ineens wel het besef door
dat eigenlijk van alles mis kan gaan.
„Wij Nederlanders hebben heel lang
gedacht dat we het water in de greep
zouden krijgen. Wij zijn het trotse
land van de waterkeringen, de vinger
*lec
eg
in de dijk en de Deltawerken. Nu be
seffen we dat we tot een nieuw even
wicht moeten koimen tussen mense
lijk beheer en het water, dat z'n ei
gen wetten heeft en z'n eigen gang
gaat. Dat evenwicht hebben we nog
niet gevonden", constateert prof. Uri
Rosenthal, voorzitter van het in Den
Haag gevestigde COT Instituut voor
Veiligheids- en Crisismanagement.
Zijn organisatie doet onderzoek naar
veiligheidsvraagstukken, crises, ram
pen en ook naar d e voorkoming van
problemen. Vanuit die deskundig
heid wijst Rosenthal op nóg meer ri
sico's van wonen onder de zeespie
gel: falende technologie en terroristi
sche aanslagen.
Stroomstoring
Prof. Rosenthal wa arschuwt: „Je
mag nooit zeggen dat iets onvoor
stelbaar is. Kijk eens naar de stroom
storing die Italië di t najaar trof. Daar
vielen drie elektriciiteitscircuits tege
lijk uit, wat volgens; deskundigen ei
genlijk niet moest Ikunnen. En bij de
uitval eveneens dit jaar van de elek
triciteit in grote del en van Amerika
en Canada trad een cascade-effect
op dat nog nooit eerder was voorge
komen.
Bij het COT ziet mem de kwetsbaar
heid van de modenne technische sa
menleving als een probleem dat zich
voegt bij de andere waterproblemen:
die van zware regen buien, langduri
ge droogte, een te zwakke zeekust, te
zwakke inlandse dijken en het door
voortdurende bemaïling steeds ver
der onder zeeniveau zakken van een
groot deel van Zuid-Holland. Rosen
thal stelt dat al die verschillende
problemen op elkaar inwerken.
„Er is sprake van een toenemende
onderlinge afhankelijkheid van sys
temen. Water kan niet zonder elek
triciteit, elektriciteit kan niet zonder
water. Ik pleit ervoor om verkokerd
2denken te doorbreken, en de risi
co's in hun samenhang te bekijken.
De verwevenheid is groot. Als je één
kaart eruit trekt, kan het hele kaar
tenhuis instorten.
De COT-voorzitter illustreert dat met
een voorbeeld. „Er is een onderzoek
geweest naar de effecten van een
aanslag in Londen, dat goed duide
lijk maakt wat allemaal kan gebeu
ren bij een grote storing in nutsvoor
zieningen. De energie valt uit, het
vervoer komt tot stilstand, compu
ters werken niet meer. In het westen
van Nederland komt dan ook de be
diening van gemalen in gevaar. Op
z'n minst moet je voor zulke situa
ties toch crisesscenario's opstellen.
Rosenthal vindt dat overheden niet
te geringschattend moeten denken
over de kans dat een waterramp ont
staat door een aanslag. „Ik consta
teer in Nederland nog steeds een be
paalde naïviteit, een gevoel van 'dat
zal bij ons niet gebeuren'. Maar er
zijn helaas mensen in de wereld die
de kwetsbaarheden van de samenle
ving opzoeken, uit financiële motie
ven - zoals afpersing - of om politie
ke redenen. Ik pleit er daarom voor
dat organisaties als waterschappen
hun personeel gaan screenen. Men
sen op sleutelposities moeten niet
alleen worden doorgelicht op vol
doende deskundigheid voor hun
baan, maar ook op betrokkenheid.
Ook in onderaanneming zit een risi
co. Waterbedrijven hebben een
baaierd aan kleine bedrijven die ze
inhuren voor werkzaamheden. Be
stuurders moeten beseffen dat ze
daarvan afhankelijk zijn.
Binnendijken
Terug naar het 'natuurlijke' risico
van een dijkdoorbraak. In Nederland
lopen op dit moment diverse onder
zoeken naar de vraag hoe veilig het
land is onder de zeespiegel. Onder
meer de TU Delft en instituten als
TNO en Geo Delft werken daaraan
mee, onder de naam 'Delft Cluster'.
In de herfst van 2004 moet dat lei
den tot een nationaal eindrapport
'Veiligheid Nederland in Kaart'. Re
gering en parlement moeten vervol
gens besluiten of het nodig is om
bijvoorbeeld binnenlandse dijken
aan te leggen of op te hogen.
Voor professor Vellinga staat dit laat
ste eigenlijk al vast, gezien de bevin
dingen van TU-onderzoeker Jonk
man. Hij wil een ring van binnendij
ken in Zuid-Holland, zodat geschei
den compartimenten ontstaan die
kunnen voorkomen dat een zeer
groot gebied ineens onderloopt.
Ook dijkgraaf Schoute van water
schap Delfland zinspeelt op de
noodzaak van aanpassingen. „Wet
telijk is vastgelegd dat de hoofddij-
ken van Hofland zo veilig moeten
zijn dat de kans op een overstroming
1 in de 10.000 jaar is. Dit is de
strengste norm van Nederland. Maar
die stamt wel uit het eind van de ja
ren vijftig, en sindsdien is veel ver
anderd.
Naast het onderzoek Veiligheid Ne
derland in Kaart', dat vooral gaat
over rivieren, boezemwateren en re
genval landinwaarts, loopt een twee
de hoofdonderzoek dat zich speci
fiek richt op de veiligheid va
zeewering. Deze studie vergt=
ker drie jaar tijd. Maar daan
duidelijk dat tussen Hoek va
land en Den Haag versterku
zal zijn van de zwakke steeëi
Heijde (kwetsbaar duin) en,
ningen (omgeving Kurhaus
zerstraat). Eén van de meest
opties is dat voor de Westlai
en Den Haag nieuwe 'duine
worden aangelegd, als breke pi
de golfslag. In de Tweede Ka
de'Haagse gemeenteraad ga
stemmen op om die duinen
maar meteen te bebouwen,
het eerder gelanceerde plan ja;
man. Deze discussie wordt it
litiek actueel in 2007 als dat
ringsrapport klaar is.
Onbegrip
Bij al dit soort bestuurlijke ai
ten is het de vraag of de inw
van Zuid-Holland zelf zich b m(
zijn van de sluimerende ma ro
ende risico's van leven onde
veau. De reacties na de watc
last in het Westland en de
zakking in Wilnis lieten voo
heid en onbegrip zien: de
schappen hebben maar te
dat zoiets niet gebeurt, was
neur.
Prof. Rosenthal daarover:
co's van waterproblemen n
toe, maar de maatschappeli
rantie om die risico's te aan
is afgenomen. We noemen i
kwetsbaarheidsparadox. In
menleving geldt 'pech moei
We zijn zo gewend aan een
stoorde levering van goeder
diensten, dat we zelfs een kl
storing al zien als een emsti
In juni 2004 worden in Zuid
weer algemene verkiezingei
den voor de instanties die o
meer de polder- en rivierdij
heren, de hoogheemraadscl
van Delfland (Haagse regio)
land (Leidse regio) en Schie'
(Rotterdamse regio). De opl
de vorige verkiezingen was i
dan een schamele 21 tot 23
Rosenthal: „Ik denk dat die
opkomst te maken heeft me
diep collectief psychologiscl
chanisme. Onze 'Hollands g
de bedwinging van het wate
het is van belang om te best
we niet voor de volle honde
cent veilig achter onze dijke
Koesteren
De COT-voorzitter vindt het
gens een onzalig idee om v
schappen op te heffen, zoals
ste tijd nogal eens in politielj
gen klinkt. „We moeten wati
pen juist koesteren. Ze moetT
ter niet geïsoleerd opererenr
problemen hangen steeds nfl"
men met energie, landbouw*
gie, ruimtelijke ordening, bef!I'e
wing, grote steden, wetensclpï
technologie en toerisme. Dif w;
ren zullen veel nauwer met f'01
moeten gaan samenwerken
Henk de Kat
heg
bal
