TOERISME
Warm worden met Wiener Melange
U
Nieuw leven voor La Coupole
Autoslaaptreinen keren in
juni terug op de rails
2*
as
Vliegtoerist richt zich
op Afrika en Amerika's
Nieuwe naam
Vacanceselect
Om het boeken via internet te
benadrukken heet VacanceSe-
lect nu VacanceSelect.nl. In
Alkmaar hebben ze voor de
buitenmensen een aparte Kam-
peerbrochure 2004 uitgebracht.
Dat is voor het eerst. Volgens
directeur Van de Loo zijn kam
peerders niet meer de last mi-
nuteboekers van weleer. Daar
om komt zijn bedrijf zo vroeg
met de brochure. De capaciteit
in bungalowtenten en stacara
vans is met ruim 20 procent
uitgebreid. Via www.vacancese-
lect.nl en 072 5183 183 kan di
rect worden geboekt.
Berlin is
in trek
Berlijn is verreweg de populair
ste vakantiestad bij NS Travel,
dat arrangementen per trein,
vliegtuig of auto aanbiedt naar
47 steden in Europa en de groei
zet maar door. Berlin ist heiss!
De nieuwe zomerarrangemen-
ten 2004 bieden een keuze uit
24 hotel in alle delen van deze
stad. Berlijngangers kunnen a la
carte winkelen bij NS Travel;
per Trabant door de stad tuffen,
bier proeven of een musical
pakken. Met 3-daagse muse-
umpassen en de Berlin Welco-
meCard - 72 uur gratis open
baar vervoer, grote kortingen -
kan de toerist voordeel halen.
Informatie bij de ANVR-reisbu-
reaus en via tel. 030 2977 291 of
www.nstravel.nl.
Vuurwerk
op zee
Holland International viert, net
als vorig jaar, de jaarwisseling
op zee. In samenwerking met P
&0 Ferries wordt een Oud
&Nieuw-feest gehouden aan
boord van de cruiseferry Pride
of Rotterdam. In Europoort
wordt ingescheept, daarna
volgt een brede keuze aan di
ners, drankjes en veel muziek.
Voor de jongeren draaien er
speciale films. Als het weer
meezit kan men tussen het
knallen van de champagnekur-
ken door om middernacht kij
ken naar het grote vuurwerk
boven Scheveningen en Den
Haag. Reserveren voor dit feest
je aan boord kan vanaf 159 euro
bij elk ANVR reisbureau.
VRIJDAG S DECEMBER 2003
Skiberg
gekocht
Erik Daleweij uit Brabant heeft
een berg in Zweden gekocht,
die Varmulls&sen heet, 426 me
ter hoog is en 71 hectare groot.
Genoeg voor drie skiliften, ne
gen afdalingen, een restaurant,
een kantoor, bergruimte voor
materieel, voor stuga's, van die
Zweedse buitenbuisjes. Voor
snowboarders is er op de berg
een funpark, terwijl aan een 70
meter lange halfpipe en een
park met rails, jumps en boxes
wordt gewerkt. De Nederlandse
onderneming ligt in VSrmland.
Meer informatie via
06 5323 6699 of 073 5038 162
bellen, internet: www.var-
mullsasen.com of e-mail: dale-
wey@home.nl
Vroegboeken
is lonend
Het heet met een germanisme
vroegboeken, maar het loont.
In een aparte brochure maakt P
&0 Ferries duidelijk dat wie
naar Engeland wil en voor 7 ja
nuari een overtocht boekt of
voor 15 januari een complete
reis tot 45 procent van de regu
liere prijs kan verdienen. Arke
heeft een naam opgebouwd
met vroegboeken. Ook nu weer
is er een gids 2004 voor de vroe
ge vogels. De eerste 50 euro zijn
al verdiend bij boeking en in
het brede aanbod kunnen prij
zen worden gekort met zeven
procent.
ANWB
Golfvakanties
Marokko en Portugal zijn de
landen die de ANWB heeft uit
gekozen voor een aantal golfcli-
nics onder de winterzon. Deze
maand kunnen beginnende en
gevorderde golfers nog terecht
in Marokko (Agadir), in januari,
februari en maart in Portugal
(Algarve). Nederlandstalige
PGA-professionals verzorgen de
clinic. Informatie: tel. 070
3141 480 of
www.anwb.nl.
Samen op pad
met Dolfijn
Lekker dichtbij naar Han, een
sportieve vakantie in de Ardè-
che, wandelen in Tsjechië, naar
Florida of Maleisië, het zijn alle
maal nieuwe bestemmingen
van Dolfijn Vakanties. Deze
club organiseert begeleide va
kanties voor licht verstandelijke
handicapten die lekker weg wil
len, maar dat niet helemaal op
eigen houtje kunnen. Onlangs
verscheen het programma van
Dolfijn voor 2004. Hierin behal
ve de nieuwe bestemmingen
ook een keur aan andere vakan
tiedoelen. Informatie via 0900-
2353653 of www.dolfijnvakan-
ties.nl.
Wenen probeert zich een iets
hipper imago aan te meten,
maar de gemiddelde toerist
maalt daar niet om. Die komt
vooral voor klassieke concerten,
koffiehuizen en kerstmarkten.
door Alice Plekkenpol
Het kost de kleine Japanse toe-
riste enige moeite op de hoge
stoel te klimmen, maar dan zit
ze toch echt in het café Sacher.
Achter een warme kop Wiener
Melange en een stuk befaamde
Sachertorte. Het chocoladege
bak valt als een baksteen in de
maag. „Geen wonder", fluistert
een Weense dame. „Dat moet
je hier ook niet eten, veel te
duur en ook veel te droog. Wij
zeggen dat het je uit de oren
stuift. Het gebak wordt hier
speciaal voor toeristen gemaakt
cüe de taarten in houten kistjes
meenemen." Welke Sachertorte
dan wel de lekkerste is? Die van
concurrent Demel misschien?
„Nee, die uit de diepvries van
de supermarkt."
Voor de doorsnee bezoeker aan
Wenen maakt het allemaal niet
uit. Die komt vooral om sfeer te
proeven, en daar ontbreekt het
in de Oostenrijkse hoofdstad
bepaald niet aan. Vooral de ad
ventstijd is stemmig en, bij
sneeuwval, sprookjesachtig.
Horden mensen boemelen
door het autovrije winkelgebied
om kerstinkopen te doen, fees
telijke kleding te passen of een
concert te bezoeken. Dikwijls
diep weggedoken in hun jassen,
want in centraal Europa weten
ze nog wat echte winters zijn.
De Kamtnerstrasse en Graben
die elkaar ontmoeten op het
plein voor de beroemde goti
sche Stephansdom, zijn de be
kendste winkelstraten. Direct
naast de Stephansdom staat het
nogal omstreden Huis Haas,
een modem glazen pakhuis
met vooral ongezellige en dure
restaurants. Wel leuk om door
heen te lopen is warenhuis St
effi, pakweg de Nederlandse
Bijenkorf.
Aan het einde van de Kamtner
strasse, waar zich ook café Sa
cher bevindt, begint de Ring-
strassen Galerien. Een meerde
re straten beslaand overdekt
centrum met zeventig winkels
en restaurants, dat nog niet zo
lang bestaat. Het is ontworpen
door Wilhelm Holzbauer, die
ook meeschetste aan de Stope
ra in Amsterdam.
Omdat het stadshart van We
nen vrij beperkt is, is er weinig
ruimte voor nieuwbouw. Echte
winkelfanaten moeten dan ook
naar de rafelranden van de stad
om daar aan hun trekken te ko
men.
Zo is een voormalige gasfabriek
in het zuidoosten van de stad,
wederom door Wilhelm Holz
bauer, omgebouwd tot winkel
centrum Gasometer. Er komen
overigens meer mensen die ge-
<ev
ab
an
Kerstinkopen doe je vooral in de Kartnerstrasse en Graben. Foto: Österreich Werbung
interesseerd zijn in architectuur
dan in shopping.
Het complex ShoppingCitySud,
ook al aan de zuidrand van dé
stad, trekt wel veel geld uitge
vend publiek. Geen wonder,
met zo'n keur aan winkels, bio
scopen en andere uitgaansmo
gelijkheden en een groot aantal
appartementen is het een stad
op zich.
Altstadt
De meeste toeristen prefereren
de Altstadt, het oude stadshart.
Veel van de belangrijkste be
zienswaardigheden in Wenen
liggen vlak bij elkaar. Daaron
der het in september heropen
de Albertina Museum (veel gra
fiek), de Hofburg (het vroegere
winterpaleis van de koninklijke
familie met onder meer de
Spaanse Rijschool, nationale
bibliotheek en kunsthistorisch
museum), de gotische
Stephansdom en de Karlskir-
che.
Rondom de oude binnenstad
loopt de Ringstrasse, in de
volksmond de Ring genoemd.
Deze 6,5 kilometer lange, brede
weg werd in de negentiende
eeuw aangelegd, en is nog
steeds de belangrijkste ver
keersader. Veel grote gebouwen
liggen aan de Ring, zoals het
raadhuis.
Op het plein voor het raadhuis
aan de Karl Lueger Ring wordt
elke winter in januari en febru
ari een kunstijsbaan ingericht.
Het zijn vooral inwoners van
Wenen die er komen schaatsen,
zoals generaties voor hen dat
ook al deden. En na de ijspret
FEITEN CIJFERS
Wenen is het hele jaar door aantrekkelijk. In de zomer zijn er veel
festivals, in de winter concerten en kerstmarkten. Informatie over
allerhande kerstactiviteiten staat op de website www.christkindl-
markt.at;
Hoewel het stadscentrum compact is, kan het zeker in de winter
prettig zijn gebruik te maken van het openbaar vervoer. De Vienna
Card van 16,90 euro geeft drie etmalen recht op gebruik van open
baar vervoer en kortingen in bezienswaardigheden, winkels en res
taurants;
Kaarten bestellen voor toptheaters zoals de Staatsoper en het
Burgtheater, kan onder meer aan het loket Bundestheaterverband,
Goethegasse 1,1010 Wenen, tel. 00 43 1514 440, www.bundesthea-
ter.at ofwww.oeticket.com, kaarten bestellen voor de Spaanse Rij
school aan de Michaelerplatz kan ter plekke of via www.srs.at en
www.oeticket.com
Slot Schönbrunn is het gehele jaar en alle dagen geopend, in de
wintermaanden van 8.30-16.30 uur, vanaf april tot 17.00 uur. De
entree varieert van 8 euro voor een kleine rondleiding tot 18 euro
voor een uitgebreid bezoek. De tuinen zijn gratis toegankelijk:
www.schoenbrunn.at
Het in 2000 geopende Haus der Musik aan de Seilerstatte is dage
lijks te bezoeken van 10.00-22.00 uur, entree 10 euro. Tel.
00 43 151 648, www.hdm.at Meer algemene informatie: Wien Tou-
rismus, tel. 00 43 124 555, www.wien.info
Oostenrijks Toeristenburo, Postbus 94285,1090 GG Amsterdam,
tel. 020 4684 793 (10.00-15.00 uur), www.austria-tourism.at
gaan ze naar café Landtmann
aan de overzijde van de straat,
voor koffie of warme chocola
demelk.
Dit koffiehuis bestaat al 125
jaar, en valt tegenwoordig een
beetje in de categorie 'vergane
glorie'. Ooit kwamen er be
roemde artiesten over de vloer,
onder wie Mariene Dietrich,
Romy Schneider, Burt Lancas
ter, Gary Cooper en uiteraard
Sigmund Freud, die op tien mi
nuten loopafstand woonde.
Freud is in feite net zo met We
nen verbonden als het reuzen
rad met het Prater. Hij was in
zijn tijd een wereldberoemd
psychiater, die vele vooraan
staande patiënten ontving. Dik
wijls gebeurde dat anoniem. Zo
kwam op een dag de koningin
van Roemenië incognito op be
zoek. Toen de hoogheid Freud
vertelde dat ze de koningin van
Roemenië was, vroeg hij met
een 'en mevrouw, hoe lang lijdt
u al aan dat waanbeeld?'
Wenen is en blijft klassiek. Hoe
zeer de stad ook probeert een
jonger imago te creëren met
trendy winkels en cafés, het zijn
vooral de statige gebouwen,
grote concertzalen en opera
huizen die het beeld bepalen.
Zelfs in het in 2000 geopende
interactieve museum Haus der
Musik, waar je een audiorond-
leiding volgt en zelf mag dirige
ren en musiceren, voert klassie
ke muziek de boventoon.
Schönbrunn
Geen wonder dat de meest be
zochte attractie van heel Oos
tenrijk slot Schönbrunn is en
blijft. Schönbrunn, met de
klemtoon op 'brunn', is het gele
paleis net buiten de stad, dat
ooit de zomerresidentie van de
keizerlijke familie was. 's Win
ters verbleven de Habsburgers
in de Hofburg waar ze alles on
der handbereik hadden.
En om nog even een uitstapje
naar het eerder genoemde café
Sacher te maken: tijdens offici
ële diners in de Hofburg moes
ten de gasten gelijktijdig met
het keizerlijk paar stoppen met
eten. Aangezien de keizerin aan
anorexia nervosa leed en de
keizer ook weinig at, verliet ie
dereen met honger de tafel. Om
vervolgens naar het nabijgele
gen Sacher te gaan voor verdere
maagvulling.
Schönbrunn trekt het hele jaar
rond massa's toeristen, niet in
het minst dankzij de uitgestrek
te tuinen, die een grondopper-
vlakte beslaan gelijk aan die van
Monaco. Wie nu door de v<
zalen schuifelt vindt nog ve
terug van Elisabeth (Sisi) ei
Franz Jozef I, maar ook van gt
dere, minder prominente b
woners van het paleis. En v
musici als Mozart die er in
jonge jaren optraden.
In een van de bijgebouwen
een restaurant ingericht, enDOl
een exclusief feestje wil gev
kan een deel van het paleis
huren. Dat is niet goedkoof
prijzen beginnen vanaf dui;
euro per uur, maar dan heb
wel wat. Dat vond ook OttoK.
Habsburg, die een jaar gelef
zijn 90ste verjaardag in het F
van zijn voorouders vierde.
Oude kerstgebruiken
Inmiddels is Schönbrunn a
le jaren in handen van de C
tenrijkse staat. Ooit woond
ambtenaren en waren er kaf
ren gevestigd. Nu wonen er
immer zo'n honderdvijftig jk
soneelsleden, maar het ovei y
grote deel van het complex
ingericht als museum.
Schönbrunn is deze winter |OC
van de locaties voor een gro
kerstmarkt, inclusief tiental
kramen, blazersensembles
kerstkoren. In enkele kamei
van het slot wordt een tentc'
stelling over kerstgebruiken
reldwijd ingericht.
Kerstmarkten in Wenen be
staan al zo'n zevenhonderd
jaar. In al die eeuwen is er n *ai
eens zo veel veranderd: nog in J
steeds worden gesuikerde
vruchten, punch, gepofte ké
tanjes, kaarsen, houten spet
goed en andere ambachtelij
producten verkocht.
De grootste kerstmarkt is te
den voor het raadhuis, en w
van 15 november tot 24 dec
ber. or
Ruim honderdveertig kramt
rondom een grote kerstboois J'
bepalen hier het beeld. In hi mé
aangrenzende raadhuispark ka;
kunnen bezoekers tussen ff; jn I
verlichte 'thema-bomen' wa jnt
delen. Onder de bogen van 1
raadhuis is een expositie vai
kerststallen ingericht. Nieuv
jaar is de Dierenkerstmarkt.
Ruim twintig bewegende sp
goeddieren in hun eigen wii
terse stad moeten vooral kir
ren in vervoering brengen.
Niet alleen op deze plaatsen W
ook elders in de stad staan g BE
te kerstbomen, kerstmarktei
kerststallen. In bijna elke ke
wordt wel een concert gegeï
en voor de Weense society b
gint het uitgaansseizoen me
van concerten en theaterstu
ken.
Meestal worden entreebewij
maanden van tevoren beste
Dus wie nu nog kaartjes wil D
machtigen voor het befaami
nieuwjaarsconcert, of de gei
rale repetitie de dag ervoor,
voor een show met de witte
Lippizaner paarden, kan alle
maar hopen op heel veel ani
leringen. Of reeds bestellen
voor het volgende jaar!
Na een jaar afwezigheid rijdt de
autoslaaptrein volgend jaar zo
mer weer. Twee elkaar becon
currerende exploitanten gaan
de vakantietrein naar Italië en
Zuid-Frankrijk nieuw leven in
blazen.
Verschil is er nauwelijks. De au
toslaaptreinen rijden beide
naar Bologna, Toulouse, Nar-
bonne, Avignon en Frejus. En
allebei vertrekken ze van juni
tot september elke vrijdag van
dezelfde opstapplaats: station
Den Bosch. Alleen de prijzen
zijn nog niet bekend.
De Nederlandse Spoorwegen
zetten vorig jaar nog een punt
achter 42 jaar autoslaaptrein.
Hoewel jaarlijks 60.000 vakan
tiegangers met hun auto mee
reisden, was de trein volgens de
NS niet meer rendabel.
De twee nieuwe exploitanten
uit Utrecht en Delft denken er
wel geld mee te verdienen door
het concept te strippen. Zo
wordt het seizoen ingekrompen
van juni tot september, zijn er
minder bestemmingen en ver
trekt de trein alleen nog op vrij
dag.
Aanvankelijk zou Euro-Express-
Treincharter dit jaar al gaan rij
den. Het bedrijf heeft al ruime
ervaring met de exploitatie van
de Ski-Trein en Alpen-Expres
naar populaire wintersportge
bieden. De doorstart werd op
het laatste moment afgeblazen
omdat EET de spoortarieven in
Frankrijk veel te hoog vond.
Daarover heeft het bedrijf nu
overeenstemming met de Fran
sen. Begin juni 2004 kan de eer
ste Autoslaap Express vertrek
ken.
In de tussentijd heeft zich een
concurrent uit Utrecht gemeld:
The Train Company. Het be
drijf exploiteert al de bedevaart-
trein naar Lourdes en richt zich
nu ook op vakantietreinen naar
Het gat dat de NS heeft laten vallen door de autoslaaptrein te
schrappen, wordt komende zomer opgevuld door twee andere Ne
derlandse organisaties. Vanaf juni laten zij hun treinen rijden op
Frankrijk en Italië. Archiefoto: NS Travel; PR
door Karei van Delft
Nazi-Duitsland kwam door de invasie van
de geallieerden in Normandië een paar
maanden ontwikkel tijd tekort. Anders wa
ren er vanuit een groot bunkercomplex in
de krijtrotsen nabij het noord-Franse Ca
lais elk etmaal 50 V2-raketten op Londen
afgevuurd. De raketten zouden de Engelse
hoofdstad in vijf minuten bereikt hebben
en dood en verderf hebben gezaaid.
Opvallend genoeg is pas in 1997 een mu
seum ingericht in het bunkercomplex dat
Hitler in 1943 en 1944 liet bouwen om de
beruchte V2-raketten te fabriceren, op te
slaan en te lanceren. Het complex bevindt
zich in de gemeente Helfaut, op vijf kilo
meter van de stad Saint-Omer.
Om La Coupole te realiseren werd een
gangenstelsel van bijna zeven kilometer in
de krijtrotsen gegraven. Om de lanceerin-
stallatie te beschermen werd het complex
afgedekt met een betonnen koepel die een
doorsnede van 71 meter heeft en 5 meter
dik is. De koepel bleek bestand tegen zo'n
3.000 bommen die er vanuit geallieerde
vliegtuigen op gegooid zijn.
Het museum La Coupole in de regio Nord
- Pas-de-Calais geeft informatie over de
raketten, maar ook over de oorlogsge
schiedenis in Frankrijk en ontwikkelingen
in de internationale ruimtevaart die zijn
voortgevloeid uit de kennis die bij het ma
ken van de V2 verkregen is.
Bij de ingang krijgen bezoekers een hoofd
telefoon waarmee ze bij diverse objecten
uitleg in het Nederlands, Engels, Duits of
Frans kunnen krijgen. Via panelen met fo
to's en tekst wordt een helder inzicht ge
geven, ook voor kinderen en jeugdigen is
de expositie heel toegankelijk. De bezoe
kers van het museum worden door een
deel van het ondergrondse gangenstelsel
geleid, dat door onder meer Russische
dwangarbeiders is uitgehouwen.
Behalve exemplaren op echte schaalgroot
te van de VI en V2 zijn er maquettes die
duidelijk maken hoe het complex was in
gericht en welke route de raketten door
het gangenstelsel naar buiten zouden v<
gen om daar te worden afgevuurd.
In een 20-minuten durende film wordt i
geschiedenis van de V2 verteld. De film-,.,
beelden tonen hoe de geestelijk vader v«
de V2, Wernher von Braun, zich net na
einde van de oorlog vriendelijk onder
houdt met Amerikaanse 'officieren. In te
genstelling tot vele oorlogsmisdadigers
werd hem en andere wetenschappers ee
interessante militaire betrekking in de V r
enigde Staten aangeboden.
La Coupole is vanuit Calais bereikbaar v
autoweg A26, afrit 3 en vanuit Lille via a
towegA25, afrit Hazebrouck, richting
Saint-Omer. Het museum is dagelijks va\
10.00 tot 18.00 uur open. Volwassenen
talen 8.50 euro entree, kinderen 6 euro.
ook www.lacoupole.com. Voor meer info
matie ook toeristisch bureau van Frankn
in ons land: Maison de la France, folded
0900112233. Jj®
dot
1
eer
erd
sia
het buitenland, onder meer
met zijn Autotrein. De trein is
bijna een kopie van haar Delft-
se concurrent. Verschil is wel
dat de Autotrein een tussenstop
maakt in Denderleeuw - vlakbij
Brussel - om Belgische vakan
tiegangers te laten opstappen.
Om het pakket compleet te ma
ken gaat The Train Company
ook vakantietreinen naar win
tersportgebieden in Oostenrijk
laten rijden. De eerste Berg
land-Express vertrekt 19 de
cember van Amsterdam Cen
traal. Via Den Haag, Rotterdam
en België (Berchem, Brussel
Midi en Luik) gaat de reis naar
skigebieden in Zeil am See en
SL Anton am Arlberg.
EET uit Delft heeft al gerea
geerd op de nieuwe concurren
tie uit Utrecht. Het bedrijf heeft
site www.berglandexpress
doorgelinkt naar haar eigen si
te: www.alpenexpres. „Ja, ik ge
loof dat een van onze mede
werkers dat heeft gedaan", zegt
EET-directeur H. Weeber.
„Maar wij vinden het leuk dat
er een concurrent bij komt. Dat
houd je scherp." Volgens direc
teur H. de Boer van The Train
Company zijn de partijen 'een
beetje gebrouilleerd' met el
kaar.
De Bergland-Express rijdt tot
eind maart. Net als bij de Auto
trein kunnen reizigers kiezen
uit couchettes met vier of zes
slaapplekken. Alle couchette
beschikken over airconditio
ning. Met de Autotrein kunnen
zo'n zeventig auto's en vijfhon
derd reizigers mee. Er rijdt een
restauratiewagen mee. In de
Bergland-Express is plek voor
ongeveer zeshonderd vakantie
gangers. Zij kunnen alleen naar
een barrijtuig.
REISBOEKEN
De vliegtoerist is afgelopen zo
mer veel vaker geland in een
Afrikaans land of in Midden- en
Zuid-Amerika. Dat ging vooral
ten koste van de belangstelling
voor het Verre Oosten.
Dat blijkt uit cijfers van reiskoe-
pel ANVR en onderzoeker NI
PO. Alles bij elkaar namen in de
zomermaanden, van 1 april tot
1 november, minder toeristen
het vliegtuig. Zowel op verre
bestemmingen als binnen Eu
ropa vlogen 4 procent minder
mensen dan vorig jaar naar hun
vakantiebestemming.
Het meest gaan mensen per au
to met vakantie. Het aantal ge
boekte autoreizen besloeg een
marktaandeel van 48 procent,
oftewel 2,5 miljoen passagiers.
Het vliegtuig neemt 45 procent
voor zijn rekening.
Spanje staat bovenaan bij de
vliegende zonzoekers, het telde
1 procent meer Nederlanders.
Turkije moest het met 2 pro
cent minder doen en Grieken
land met 7 procent minder. On
der de verre bestemmingen
groeiden Midden- (+22 pro
cent) en Zuid-Amerika (+32
procent), het Caribisch gebied
met 6 procent en Afrika met
een kwart meer toeristen.
Het Verre Oosten als geheel zag
ruim eenderde minder toeris
ten. India en Nepal vormden
echter een uitzondering. Voor
die landen verdubbelde de be
langstelling bijna.
Zoals het er nu uitziet moeten
deze winter bus en trein flink
terrein prijsgeven aan auto en
vliegtuig.De bus levert voorlo
pig 12 procent in en de trein 14.
Ergens tussen Portu
gal en de Canarische
eilanden, ter hoogte
van Marokko, drijft
het eiland Madeira,
officieel Portugees be
zit, maar tamelijk au
tonoom. Dominicus
liet tolk-vertaalster
Teresa Branco Mart
ins een reisgids sa
menstellen waarin zij het eiland
voor ons blootlegt (Madeira,
uitgever Gottmer, 150 blz.,
13,50 euro. ISBN 90-257-3582-
7). Naast een algemeen deel
volgen beschrijvingen, waarbij
veel plek is ingeruimd voor
hoofdstad Funchal en omge
ving. Ook het kleine 'gouden'
eilandje Porto Santa krijgt een
apart hoofdstuk. Vlot geschre
ven en informatief.
Wanneer je een kort tripje naar
MAGAZINE
«F
uDA
D
wereldsteden maakt
kun je je eigenlijk no
genoeg documenten
Handige adresgidsje j
waar je kunt winkele
eten, uitgaan, slapen
en wat je niet mag in jL*
sen, gaan mee in de
handbagage. Mo' m<
dia uit Breda heeft in
de serie '100%' dei,
lijke (wandel)gidsjes over R<
(50 blz., 9,95 euro, ISBN 90-
5767-113-1) en New York (ISl
90-5767-112-3) uitgebracht.
Zeer overzichtelijk per wijk
rubriceerd, bieden de boekje!
nuttige informatie en tips. A
de hand van (zes) wandelroi
komen interessante aspecten
van de wijk aan de orde. Ook
verkrijgbaar: Parijs, Brussel,
Barcelona en Londen, begin
volgend jaar Berlijn en Vanco
ver.
all.
'ff mn 'ApaiEWaijlS
