KUNST CULTUUR
MÊÊÊÊ^y
rs
A
^mnim
'Nummer is goed wanneer ik emotie voeF
Effectief solowerk
Rein de Graaff Trio
R5
Mauritshuis koopt schilderijen Rubens
Zichzelf overschreeuwende
beschuldiging Wibi Soerjadi overtuigt niet echt
Noodzaak
ontbreekt bij
Dood Paard
Fantasieloos
geklungel
vrijdag 5 december 2003
gei
groig'
ren
nl
efee;
bl
tiel
tij
ul<
?g(
dui
:Kast.
o: AP/Mark J. Terrill
ippers
■nomineerd
angeles - Rap en R&B do-
jj ïeren de nominaties voor de
;e |4 Grammy Awards. Beyoncé
ippers Jay-Z, Pharrel Wil-
en OutKast zijn gisteren
in zes categorieën voorge-
jen voor de prestigieuze
■lierikaanse muziekprijzen.
;en artiesten onder wie Jus-
rimberlake, rapper Emi-
n, Luther Vandross en Missy
[jijtt sleepten ieder vijf nomi-
efies in de wacht. Een aantal
,1 rieden artiesten is postuum
rgedragen, onder wie War-
Zevon, ex-Beatle George
firison en countryzanger
rg nny Cash. De Grammy
irds worden op 8 februari
e r de 46e keer uitgereikt.
i onument voor
'anz Kafka
e ag -
- In Praag is gisteren een
lument voor Fr anz Kafka
luid. Het 3,7 meter hoge
izen beeld, een lopende fi-
:s[ir zonder hoofd met Kafka
le schouders, is van de Tsje-
iche beeldhouwer Jaroslav
Het beeld staat in een
:je tussen de Spaanse syna-
en de Kerk van de Heilige
it, aan de rand van de jood-
ijk. Kafka (1883-1924) was
imstig uit een joods, Duits-
tkend gezin uit Praag. Hij
>nde en werkte in Praag,
ijn en Wenen. Tot zijn be-
1ste werken behoren 'Het
en 'Het Slot'. Hij werd
de communistische
hthebbers grotendeels ge-
eerd.
eelm
h( lii
6 n:
leri
w» di
ayeia.l
duwcj,
tte e
ten si
Dvij
mup,
zet*.]
netlij
tyeidt..
d ces'
taa)r
da*
»stello opent
-i»rth Sea Jazz
rge
gpN haag - Elvis Costello en het
onitropole Orkest openen don-
sa dag 9 juli 2004 de 29e editie
i het North Sea Jazz Festival
Ven Haag. Het concert van
Britse zanger en componist
itello zal een overzicht geven
een aantal projecten waar-
e hij zich de laatste jaren
Jti ft beziggehouden, zoals het
ggjrt Bacharach-programma,
Juliet Letters samen met
Brodsky Quartet en zijn ode
i jazzmusicus Charles Min-
Deze projecten hebben
nig met popmuziek te ma-
30p, het genre waarin Costello
t j de jaren '70 groot werd als
^jijv wave-artiest.
tafl
Costello.
AP/Martial Trezzini
recensie muziek
Ken Vos
Concert: Rein de Graaff Trio met Gary
Foster en Marco Kegel. Gezien: 4/12, De
Burcht, Leiden.
De eeuwigdurende bopcursus
van pianist Rein de Graaff heeft
dit jaar met de vooral bij insi
ders bekende Amerikaanse alt
saxofonist Gary Foster (1936),
een door de wol verf geverfde
Tristano-volgeling, een wat in
getogener karakter. Tweede
man in de frontlijn is de Haagse
saxofonist Marco Kegel (1970)
uitgenodigd, ook een altist, die
stilistisch niet ver afstaat van
Foster, maar wel twee genera
ties later is opgeleid.
Het pianotrio met Marius Beets
(bas) en Eric Ineke (drums)
klinkt in het begin wat stijfjes,
maar al na twee stukken komen
ze los en staat de avond in het
teken van lichtvoetige, strakke
swing. Die benadering is vooral
van nut in de stukken van Len-
nie Tristano, waarin de nadruk
volledig op de melodische in
ventiviteit van de solist komt te
liggen. Juist de leider valt op
met goed afgewogen begelei
dingspartijen en effectief solo-
werk, terwijl de andere twee
zich vooral van hun ingetogen
kant laten horen, bewust als ze
zijn van de harde akoestiek in
het café.
De groep had zich voorgeno
men om zo hard mogelijk (lees:
met weinig zachte passages) te
spelen om het geroezemoes
van de minder geïnteresseerde
drinkers achterin te overstem
men. Toch is er ruimte voor
subtiliteiten, zoals in de deels
onbegeleide duo-uitwisselingen
tussen Foster en Kegel. De eer
ste blinkt uit door voor de Tris-
tano-school typische asymme
trische fraseringen, waarin de
spanning vooral ontstaat uit
vindingrijke melodische wen
dingen en minder afhankelijk is
van ritmische accenten.
Kegel is daarentegen een duide
lijke Parker-epigoon, even licht
voetig als Foster, maar met een
wat puntiger, meer bluesy arti
culatie. Foster is uiteindelijk de
meer inventieve solist, maar
Kegel weet ook de handen op
elkaar te krijgen voor zijn fluïde
en technisch goed in elkaar zit
tende improvisaties. Kegel heeft
ondanks een behoorlijke staat
van dienst toch nog steeds niet
de bekendheid die hij verdient.
Zowel Foster als De Graaff wa
ren als improvisatoren op hun
best in de ballads, en dan voor
al in de standard 'I Thought
About You' waarin beiden kon
den laten horen hoe muzikale
ervaring diepgang kan creëren.
Andermaal bleek dat De Graaffs
concept om met overzichtelijk
repertoire en interessante ge
nodigde blazers het bebopvo-
cabulaire uit te diepen meer
dan levensvatbaar is.
'r-
li
|jr
den haag - Het Mauritshuis in Den Haag
heeft twee schilderijen verworven van de
Vlaamse kunstenaar Peter Paul Rubens (1577-
1640). Het gaat om twee portretten van een
vrouw en een man, waarschijnlijk Clara Four-
ment, het schoonzusje van de schilder, en
haar man Peter van Hecke. Rubens schilder
de het paar omstreeks 1630, op het hoogte
punt van zijn schildersloopbaan. De panelen
zijn altijd bij elkaar gebleven. Ondanks Ru
bens' uitgebreide oeuvre is zijn werk slechts
matig vertegenwoordigd in Nederlandse
musea.
Het aankoopbedrag, dat niet door het muse
um bekend is gemaakt, wordt opgehoest
door diverse instanties en fondsen. Bijna 40
procent is afkomstig van de Sponsor Loterij,
maar bijvoorbeeld ook de Vereniging Rem
brandt, de Mondriaan Stichting, het Prins
Bernhard Cultuurfonds en het ministerie van
Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OC
&W) droegen hun steentje bij. De portretten
zijn voorlopig tot en met 15 februari in het
Mauritshuis te zien. Daarna maken ze deel
uit van de internationale tentoonstelling
'Rubens Universel' in het Palais des Beaux
Arts in Lille (maart-mei 2004).
Foto: ANP/Het Mauritshuis
Alessandro Safina laat klassiek en pop weer harmonieus samengaan
door Sandra Put
Amsterdam - Hij heeft als geschoolde
tenor nooit bewust gekozen om iets
met pop te doen. Na het succes van de
single 'Luna' (2000) vond Alessandro
Safina het uit de hand gelopen geintje
echter zo leuk dat inmiddels weer een
nieuw album is verschenen waarin klas
siek en pop harmonieus met elkaar sa
mengaan.
Op zijn nieuwe album 'Musica di te'
staat voor het eerst een volledig En
gelstalig nummer. Het klinkt vreemd,
Alessandro Safina die de woorden 'you
come to my senses' zwoel uitspreekt
en dat ook goed doet, maar zijn Itali
aanse accent niet kan verbloemen. Het
heeft wel iets charmants. „Grazie",
zegt Safina, en hij lijkt ineens verlegen.
„Ik had er zelf eigenlijk nog nooit echt
over nagedacht in het Engels te zin
gen, maar in Los Angeles ontmoette ik
de muzikanten Tom Kelly en Billy
Steinberg. Zij gaven me dit nummer,
omdat het wel iets voor mij zou kun
nen zijn. Ik vond het onmiddellijk
goed. Het is zo anders dan wat ik nor
maal zing. Niet alleen qua taal, maar
ook qua sfeer. Het is vrolijk, heerlijk
positief."
Het nummer 'You come to my senses'
past volgens Alessandro Safina sowie
so perfect op 'Musica di te' (Muziek
van jou). „Het album kent nogal wat
internationale invloeden", verduidelijk
de tenor, die tijdens het praten graag
met verschillende toonhoogten speelt
en er af en toe spontaan een riedeltje
uitgooit. Zo is 'Como sol y luna' (Als
zon en maan).een modern klikkend
Spaanstalig nummer. „En zal ik wat
verklappen?", grinnikt hij. „Ik spreek
geen woord Spaans."
Toch is het voor Safina zeker niet de
eerste keer dat hij zich aan een
Spaanstalig nummer waagt. Zijn hit
'Luna', waarmee hij drie jaar geleden
internationaal doorbrak, werd later
ook in het Spaans opgenomen. 'Luna'
Alessandro Safina: „Ik heb er zeker niet bewust voor gekozen iets met popmuziek te gaan doen." Foto: GPD/George Verberne
was het nummer waarmee Safina voor
het eerst zijn klassiek geschoolde ope-
rastem ging gebruiken in een mix met
pop. Daarvoor hield hij zich voorna
melijk bezig met opera's en operettes.
Op zijn 26ste stond hij in zijn eerste
opera: 'La Bohème' van Puccini.
„Nee, ik heb er zeker niet bewust voor
gekozen iets met popmuziek te gaan
doen", vertelt Safina, die thuis graag
luistert naar Russische operamuziek,
maar ook de Simple Minds kan waar
deren. „In Rome ontmoette ik in die
tijd toevallig een muzikant die met een
project bezig was waarin klassieke en
popmuziek met elkaar werd verweven.
Hij had al een aantal mooie liedjes en
liet ze aan mij horen. Ik vond het wel
eens leuk om iets anders te proberen."
Het album 'Insieme a te' (samen met
jou) volgde en werd internationaal
goed ontvangen. „Onbedoeld", aldus
Safina. Hij kan er nu nog om lachen
dat het toen zo aansloeg. „Ik had het
album gemaakt met in mijn achter
hoofd dat het een allemaal een geintje
was. Wist ik veel dat iedereen het zo
leuk zou vinden. Nu is het ineens heel
serieus."
Zo serieus zelfs dat Safina zich bezig
bleef houden met zowel pop als klas
siek. „Nee, ik had nooit gedacht dat ik
met mijn conservatorium een soort
van popster zou worden", lacht hij.
„Het is ook nooit echt de bedoeling
geweest, maar ik geniet er wel enorm
van."
Geen van de nummers op 'Musica di
te' is van de hand van Safina zelf. „Nee
zeg, ik kan niet schrijven. Ik heb het
wel eens geprobeerd, maar het werd
nooit iets. Wanneer een nummer goed
genoeg is voor mij? Mm, wanneer ik
het onmiddellijk leuk genoeg vind om
te leren en te zingen. En, het belang
rijkste, ik moet er iets bij voelen, een
bepaald soort emotie. Nu voel ik na
tuurlijk bij de veertien nummers van
'Musica di te' niet allemaal hetzelfde.
Vijf of zes vind ik echt heel mooi, an
dere vind ik weer minder. Ik wil er lie
ver niet over uitweiden, want bij
'Luna' had ik bijvoorbeeld het gevoel
dat het nou niet echt bijzonder was.
Het is een goed nummer, maar er zat
voor mij persoonlijk totaal geen emo
tie in."
'Incanto' (betovering) zou volgens
hem wel eens net zo groot kunnen
worden als 'Luna'. „Er zitten veel po
pelementen in en daardoor ligt het
nummer bij veel mensen beter in het
gehoor. Het klinkt natuurlijk niet het
zelfde als 'Luna", maar, zegt Safina en
hij knipt een aantal keer met zijn vin
gers, „het kent wel hetzelfde ritme".
Het maakt hem eigenlijk niet zoveel uit
welk nummer een hit wordt en welke
niet. Als mensen naar een optreden
van hem komen, omdat ze zijn muziek
leuk denken te vinden, krijgen ze toch
alles te horen. Ook de zwaardere klas
sieke nummers, want: „Die mogen
ook best worden gewaardeerd. Net als
een goede opera."
theater recensie
Susanne Lammers
irstelling: Omtrent PP door Keesen
Tekst: Rob de Graaf. Regie: Willibrord
esen. Spel: Wim Bouwens, Monique
ijpers en Xander Straat. Gezien: 4/12,
LAKtheater, Leiden.
ipltwas de bedoeling een stuk
lei maken waarin de pijn van de
00 d-strijders recht gedaan zou
duiden, maar 'Omtrent PP' is
>te 1 pijnlijk stuk geworden over
ge ïcuneuze bitterheid. Het gaat
1 fier Jan 'Poncke' Princen, die
lens de politionele acties in
lonesië deserteerde en tegen
Nederlandse jongens ging
bejchten.
in Co wilden een stem
aan de veteranen die zich
he nieuw gekwetst voelden toen
Nederlandse regering Prin-
11 in 1993 een visum verleen-
Zij hadden gedaan wat hun
gezegd werd - en hoefden nooit
te rekenen op begrip of steun.
Hij had zijn eigenwijze keuze
gemaakt - en werd alsnog als
een held ontvangen.
Voor die invalshoek verdient
Keesen Co lof: het voelbaar
maken van verraad, van levens
bedreigend verraad zelfs (hoe
nobel de motieven ook mogen
zijn), maar ook het tastbaar
maken van de angst en de twij
fel die geheerst moeten hebben
onder de dienstplichtigen in
dat verre land, dat is meer dan
interessant. Dat is een daad van
rechtvaardigheid. Alleen, zo
werkt 'Omtrent PP' niet. De
oudgemaakte en in 'keurig pak'
gestoken acteurs spelen de be
ledigde oud-strijders van meet
af aan op zo'n verschrikkelijk
hysterische toon, met zo'n
schreeuwende haat en bovenal
zo eensgezind wraaklustig, dat
er van mee- of navoelen geen
sprake kan zijn.
Eerst wordt je ingepeperd hoe
fout Princen wel niet is, en
daarna kom je - mondjesmaat
en fragmentarisch - te weten
wat hij nou eigenlijk gedaan
heeft. De fout die hem het
meest aangerekend wordt, is
dat hij zelf een keuze gemaakt
heeft, zelf nagedacht heeft, zich
niet als kuddedier heeft laten
behandelen en zich niet als zo
danig gedragen. En daarna pas
dat hij zijn maten in de steek
heeft gelaten, op ze geschoten
heeft. Heel soms sijpelt er iets
van twijfel door, een keertje
hoor je zelfs iemand zeggen dat
hij wel mee had willen overste
ken, maar meteen komt daar
weer een, op het genante af,
schuimbekkende aanval over
heen. 'Omtrent PP' wordt daar
door een zichzelf overschreeu
wende beschuldiging, waarin je
node een tegenstem mist. Je
zou er haast sympathie voor
Princen door krijgen.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Wibi Soerjadi, plano. Gezien:
4/12, Stadsgehoorzaal, Leiden.
Van het ene afscheid komt het
andere. Zo nam Wibi Soerjadi
ook afscheid van zijn 'Bösie',
die hij jaren lang vertroeteld en
bejubeld had; het kan verkeren!
Sinds kort heeft hij zich met de
zelfde overgave uitgeleverd aan
'zijn' Bechstein, een vleugel om
U tegen te zeggen. Ook zijn ge
liefde rokkostuum heeft een
hogere aaibaarheidsfactor ge
kregen: zwart fluweel gevoerd
met scharlakenrode zijde. Zo
gezeten achter zijn instrument
eist hij stiltes op vóór en na elk
pianowerk die bepaald overdre
ven lang zijn.
Maar elke keer weer als Wibi
gaat spelen sta je paf van zijn
weergaloze virtuositeit en zijn
volmaakt organische band met
de vleugel. Hij overweldigt je
door zijn optreden maar niet,
en daar zit het mankement,
door het werk van de maker.
Want tussen de luisteraar en de
componist zit Wibi veel meer
dan een medium te zijn. Zo
maakt hij van een bewerking
(door de pianist Myra Hess) van
Bachs evergreen 'Jesu, joy of
man's desiring', een zachte ro
mige slagroomsoes. Voor wie
daarvan houdt, een heerlijk
voorafje.
Dan krijgen we de onvermijde
lijke portie Liszt, waarin één
ding als een paal boven water
staat, en dat is Wibi's absolute
bevlogenheid, zijn groots en
meeslepende visie, wederom
vermengd met een behoorlijke
portie ego. Zijn dynamische
contrasten zijn gigantisch in
Liszts 'Années de pélerinage'.
Deze muzikale sfeertekening
van een pelgrimstocht o.a. door
het Italië van Dante, samen met
zijn maltresse Gravin d'Agoult,
barst van het molligste mos en
het meest verpletterende on
weer.
Soerjadi is dol op bewerkingen.
'Der Müller und der Bach' van
Schubert wordt er in Liszts an
nex Wibi's opvatting niet mooi
er of ontroerender op; het golft,
kabbelt, is fluwelig als 't eigen
rokkostuum, maar overtuigt
niet echt. Virtuoos passage-
werk, zwaar vallende akkoor
den, macabere donkere lijnen
tegen welhaast mystieke vlin
derlichte nevels in de hoge re
gisters roepen ontegenzeglijk
heimwee-gevoelens op naar
een verleden, in Liszts 'Rémi-
niscences de Norma, Grande
Fantaisie', naar de opera Nor-
ma van Bellini. Ook de Noctur
ne in c van Chopin na de pauze
wordt door Wibi een warm,
donzen dekbed met eigen de
sign.
Alexander Skriabins Etude in
cis daarentegen krijgt naast dat
zeer persoonlijke ook een au
thentieke en bijzonder sfeervol
le lading, die nieuwsgierig
maakt naar zijn interpretatie
van ander werk van deze com
ponist. Soerjadi eindigt specta
culair en overdonderend met
'Gladiator', naar de gelijknami
ge film van Ridley Scott en
Hans Zimmer. Eindeloze water
vallen van nooq'es storten zich
om de stentorstem aan de bas-
kant. Bataljons soldatenkistjes
denderen voorbij over heerba
nen van staal en beton, rijkelijk
besprenkeld met glitter. Verdo
vend en adembenemend knap.
Dit wonderkind zou zich nog
eens moeten laten inspireren
en bijsturen door een andere
grootmeester in het vak!
theater recensie
Margriet Prinssen
Voorstelling: 'Sell By Date Best Before
End' door Dood Paard. Met Kuno
Bakker, Steve Green, Manja Topper, Iwan
Van Vlierberghe en Herman Venderickx.
Gezien: Frascati, Amsterdam. Nog te zien:
6/12, LAKtheater, Leiden.
Wat zou een blinde wel niet ge
ven om een moment te kunnen
zien, al ging dat nog met zoveel
pijn gepaard? En wat doet de
ziende met dat vermogen?
Niets, hij realiseert zich zijn ge
luk niet en is doorgaans onge
lukkig, om duizend en een an
dere redenen.
In zijn toneelstukken schetst
Thomas Bernhard op virtuoze
wijze de capaciteit van mensen
om ongelukkig te zijn en elkaar
ongelukkig te maken. 'Sell By
Date Best Before End', de nieu
we voorstelling van Dood
Paard, is grotendeels gebaseerd
op interviews met de legendari
sche Oostenrijkse schrijver. Net
als zijn toneelwerk staan die
uitspraken bol van afschuw van
al wat burgerlijk is, - vooral
zondagsrust en een harmoni
eus gezinsleven -, en getuigen
ze van een grote woede op de
leugens en bedrog waarmee wij
ons dagelijks staande moeten
zien te houden. Humor en cy
nisme, woede en eenzaamheid
vormen de belangrijkste ingre
diënten.
De voorstelling wordt als solo
gespeeld door Kuno Bakker;
opzij van het toneel zit, zoals bij
eerdere voorstellingen van
Dood Paard, dj Steve Green
achter een lange tafel. Sell By
Date Best Before End is sober
opgebouwd en valt of staat dan
00k met de twee belangrijkste
ingrediënten: de tekst en het
spel van Kuno Bakker. Geen
van beide is overtuigend. De in
terviewfragmenten vormen een
zwakke afspiegeling van wat
Thomas Bernhard in rijn to
neelstukken veel onontkoom
baar formuleert; Kuno Bakker
brengt ze op een milde, licht
ironische, bijna sympathieke
toon. De woede ontbreekt en
daarmee wordt de angel uit het
stuk gehaald. De voorstelling
ontbeert elke noodzaak.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Scènes voor mensen' van
en door 'Droog Brood'. Gezien: 4/12,
Leidse Schouwburg.
Scène één: Bas Hoeflaak en Pe
ter van de Witte komen op en
spelen man en hond. Wat is de
grap? De hond is sloom, hét
baasje roept tevergeefs en
wordt steeds bozer. Laatste scè
ne: Hoeflaak en Van de Witte
spelen weer man en hond. In
middels rit de hond naast de
man die nu wederom alsmaar
harder roept dat het beesq'e
weg moet. Slottafereel: de man
legt zich neer bij de weigering
van de hond en aait hem. Nut
van deze combinatie van twee
scènes? Begin en einde van de
voorstelling rijn gemarkeerd.
Het is een handige manier om
aan te geven dat het program
ma is afgelopen. Een doorzich
tige truc overigens die kenmer
kend is voor de reeks flin
terdunne ideetje waaruit het
geheel is opgebouwd.
Met stijgende verbazing zie je
het duo 'Droog Brood' de ene
magere vondst na de andere
aan elkaar rijgen. Nooit is er
e'en onverwachte clou en vrij
wel altijd duurt de scène véél te
lang. Het eerste programma
van dit duo kon nog bogen op
enkele licht hilarische num
mers. Heel lang hebben de win
naars van het Amsterdams
Kleinkunst Festival 2000 op dat
succes geteerd. 'Scènes voor
mensen' is het tamelijk pedant
getitelde vervolg hkrop. En nu
vallen Hoeflaak en Van de Witte
definitief door de mand. Onder
het mom van absurdistisch be
doelde humor blijven ze steken
op het niveau van fantasieloos
geklungel.
Een man vertelt rijn vrouw een
raadseltje. Het is geel, het zit in
een kooitje, het fluit liedjes en
het is géén kanarievogeltje. Ra-
rara, enzovoorts. Antwoordsug-
gesties rijn achtereenvolgens:
een banaan, een kuikentje en
een parkiet. Driemaal fout! Na
tuurlijk leidt dat alles tot slaan
de ruzie. En wat blijkt tenslotte?
Het is stiekem toch een kana
rievogeltje. Meliger kim je het
haast niet bedenken, Droog
Brood kennelijk wel. Met dit
soort ongein wordt een avond
vullend programma samenge
steld. Wat een creatieve armoe
de.
