'We zijn eind dertig, dus het is nu of nooit' •ar» Ingevroren donorzaad is klaar voor kunstmatige inseminatie. Archieffoto: GPD/Phil Nijhuis De slag om het zaad Kenske en haar vriendin zetten een advertentie op internet: 'Wij zoe ken een man die donor wil zijn zonder actieve vaderrol. Wel zouden we het fijn vinden als onze toekomstige zoon of dochter kan en mag weten wie de man is die dit allemaal mogelijk heeft gemaakt. Hoe dit precies vorm moet gaan krijgen, hangt ook mede af van jouw wensen als donor. De donatie kan plaats vinden via zelfinseminatie of indien dat te belastend is via het ziekenhuis'. De website kidkids.nl ('kid' staat voor kunstmatige inseminatie donorzaad) was opgezet als vraagbaak en steunpunt voor homoseksuele ouders. Inmiddels loopt het storm met vrouwen die kinderen wil len en mannen die hun zaad aanbieden. De beheerster krijgt dagelijks ongeveer veertig mailtjes van zaaddonoren en kin derloze paren, de zogeheten wensouders. „Er is een behoorlijke krapte op de markt. Op de site komen vrouwen die door de spermabank naar ons zijn doorverwezen. In het reguliere circuit zijn de wachtlijs ten lang en voor wensouders gaan de ja ren tellen. Als je 35 bent, moet je iets." De site is een alternatief voor spermaban- ken. Daarmee gaat het slecht. In 1990 wa ren er 21, nu zijn er nog maar 13. Boven dien hebben veel banken een wachtlijst, variërend van enkele maanden tot meer dan twee jaar. Donoren zijn ondergebracht in een A-lo- ket en een B-loket. De eerste categorie bestaat uit mannen die voor altijd ano niem willen blijven, de tweede categorie heeft er geen moeite mee wanneer het donorkind contact zoekt. Door een wets wijziging hebben vanaf juni 2004 alle do Het aantal spermabanken is schrikbarend afgenomen. Door een wetswijziging hebben vanaf juni 2004 alle donorkinderen het recht hun vader te ontmoeten. Die maatregel heeft desastreuze gevolgen voor het aantal donoren. Paren die via een spermadonor een kind willen, zijn meer en meer aangewezen op alternatieve circuits. Maar vind maar eens een goede donor. „Sommige mannen zijn uit op een goedkope wip." door Carel Grol norkinderen het recht hun vader te ont moeten. Die maatregel heeft desastreuze gevolgen voor het aantal donoren. Dertien jaar ge leden waren er 900 A-donoren, en 20 B- donoren. Vorig jaar, toen al duidelijk was dat de regels zouden worden gewijzigd, was de groep anonieme donoren geslon ken tot 140. Volgend jaar verdwijnt de A- donor. Er zijn nu 140 niet-anonieme do noren. Bij lange na niet zoveel als de 900 anonieme donoren in 1990. Logisch ge volg is een sterke afname van het aantal zwangerschappen via spermabanken: 1390 in 1990 tegen 750 in 2002. De regionale verschillen zijn groot. Lei den heeft mede dankzij de vestiging van een centrum voor geboorteregeling rela tief veel donoren, de ene actiever dan de ander. Maastricht heeft er nog maar een paar. De wachttijd is hier drie tot vier jaar en de spermabank verwijst cliënten door naar Genk. In Zwolle staan zestig mensen op een wachtlijst van een jaar. In Gronin gen bestaat een wachtlijst van twee jaar. Iedere zes weken adverteren de sperma bank in de krant. De spermabank van het Leids Universi tair Medisch Centrum (LUMC) heeft een wachttijd van twee jaar. „Op zich is een wachtlijst niet zo heel erg. Dat voorkomt het principe van 'u vraagt, wij draaien'. Een kind krijgen is geen impuls", zegt Kees de Bruyn van het LUMC. „Maar on ze wachttijd is wel erg lang. We proberen nieuwe te werven, maar daarvoor zullen we de huidige activiteiten niet aanpas sen." Dus geen advertenties in kranten, maar wel via internet. „Verder houden we lezingen, op HBO's en laboratoriumop leidingen. Mond-tot-mondreclame is ook belangrijk." Secretaris José van der Schoor van pati ëntenvereniging voor vruchtbaarheids- problematiek Freya vreest dat het niet veel helpt. De wetswijziging is ongunstig voor de donor, de informatieverstrekking gebrekkig. „Sommige mannen denken dat ze ook juridisch ouder van het kind worden. Dat is absoluut niet het geval. En een rechtszaak in het buitenland waarin een moeder van de donor eiste dat hij ali mentatie zou gaan betalen voor de twee ling, heeft de zaak ook geen goed ge daan." Bemiddelen Wat is het alternatief voor een sperma bank? Zelf op zoek gaan. De groep zoe kenden wordt groter, zegt Van der Schoor van Freya, vooral onder de alleenstaan den. Die kunnen bovendien niet altijd bij een spermabank terecht, omdat er geen medische noodzaak voor is. Het in Utrecht gevestigde bedrijf Babydo nors bemiddelt tussen sperma- en eicel donoren en stellen of alleenstaanden die geen kind kunnen krijgen. Een nobel doel, vindt directeur en oprichter John Michaels. De gemiddelde wachttijd van een wensouder voor een geschikte donor bedraagt volgens hem tussen één en drie jaar. „Het doel heiligt de middelen. Als je jaren moet wachten, is dit de oplossing." Wat hij doet is volstrekt legaal, zegt hij. „We brengen de wensouders en een do nor met elkaar in contact. De rest gebeurt in het ziekenhuis. De wensouders en de donor gaan naar hun eigen gynaecoloog. Het zaad wordt in een lab onderzocht. Wij zijn niet meer dan een intermediair voor iemand die sperma zoekt." Maar wel een prijzige. Inschrijving kost 150 euro. Als de vrouw na de behandeling Een uitvergroting van zaadcellen. Foto: GPD/AP zwanger wordt, komt daar 1750 euro bij Een donor is doorgaans binnen 3 maan den gevonden. Verder werkt Babydonors als een gewone spermabank. Babydonors.com is omstreden. Het be drijf zou met zijn sperma-activiteiten 'handelen in levend menselijk materiaal' en dat is bij de wet verboden. De vergoe ding is hoger dan bij reguliere sperma banken en bovendien zou het bedrijf werken met vers zaad. Dat wil zeggen, zaad dat mogelijk hiv-besmet is, en mis schien wel van inferieure kwaliteit. Aldus de critici. Michaels bestrijdt dat te vuur en te zwaard. Volgens Babydonors.com wordt donorsperma zorgvuldig getest en gaat het minimaal 9 maanden in quaran taine. Waar, wil Michaels niet zeggen. Kees de Bruyn van het Leidsch Universi tair Medisch Centrum gelooft Michaels niet. „Er zijn maar een paar ziekenhuizen in Nederland die zaad opslaan, en die gaan niet met hem in zee. Hij heeft mij nog steeds niet kunnen overtuigen dat wat hij doet legaal is. In plaats daarvan verandert Babydonors elke keer zijn stra tegie." Van der Schoor van Freya heeft niets te gen Babydonors. „Het is gewoon een be middelingsbureau. Al geeft het geen ga rantie op succes en vraag ik me af hoe veilig het is." Zelf een donor zoeken kan ook. „Maar dat is lastig", zegt Van der Schoor.,, Hoe weet je of het veilig is? En hoe ga je het uitvoeren? Freya krijgt verhalen van man nen die bereid zijn te doneren, maar wel op de natuurlijke manier. Plat gezegd zijn die mannen uit op een goedkope wip. Je weet nooit wat de motieven zijn van ie mand. En toch is zelf zoeken vaak de eni ge mogelijkheid." Voor alleenstaande vrouwen zijn de pro blemen het grootst. „Daarvoor geldt: als ik tegen een bepaalde tijd geen juiste man heb gevonden, dan maar op een an dere manier een kind. Dat moment wordt zo lang mogelijk uitgesteld. Dus zijn het vrouwen van 36 en ouder die via een do nor een kind willen. En de kans dat de bevruchting niet lukt, wordt dan na venant groter." Laatste mogelijkheid Renske en haar vriendin wilden dolgraag een tweede kind. Via het COC kwamen ze terecht bij kidkids.nl. Hun laatste moge lijkheid. „Een commercieel bureau of een volledig anonieme donor van de sperma bank zien we echt niet zitten." Ook een niet-anonieme donor van de spermabank viel af. „Via de spermabank kan een kind zijn vader pas op 16-jarige leeftijd voor het eerst ontmoeten. Wanneer ons kind naar zijn papa vraagt, moet die hem kun nen zien." Al voegt ze daaraan toe dat dat niet op vijfjarige leeftijd zal gebeuren. Hun oproep kreeg tien reacties. Uiteinde lijk vonden Renske en haar partner een goede donor. „Iemand die zelf al een ge zin had en tot het besluit was gekomen dat hij andere echtparen ook dit geluk gunde. De man doneert ook aan een spermabank, dus hij kon een donorpas- poort laten zien waarin stond dat hij geen ziektes heeft. Het klikte. „Uiteindelijk moet je toch op je intuïtie afgaan." Ze hebben geluk gehad, zegt Renske. De oproep was amper geplaatst of ze kreeg al reacties. Inmiddels zijn ze overgegaan tot de eerste zelfinseminatie. „We hopen op spoedig resultaat." Want de tijd is niet in het voordeel van de wensouder. „Voordat je elkaar een beetje kent en je voelt of het goed zit of niet ben je wel enkele maan den verder. Mijn vriendin en ik zijn eind dertig, dus het is nu of nooit." Harry de Winter: „Ik hoor bij de watjes" Woordjes verzamelaar over onderkant van de taal De stille kant van Erica Terpstra weekendbijlage :';VVAN Leidsch Dagblad Interview ZATERDAG 29 NOVEMBER 2003

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 1