KUNST CULTUUR
Tk heb toch wel wat bijgeleerd'
Het speciale oog van
Noordwijker Maarten Plug
Den Haag profileert
zich als cultuurstad
Toegewijd, maar weinig subtiel
R5
Amerikaanse componist Steve Reich komt naar Leiden
Cultheld Frank Black, vanavond in het LVC, zingt zichzelf in therapie
Tsjechen willen Comenius
museum in Naarden redden
Hoofdrol Etiënne Poeder in Lion King
woensdag 26 november 2003
leiden - De Amerikaanse com
ponist Steve Reich komt 10 de
cember naar Leiden om deel te
nemen aan een discussie met
de Leidse hoogleraar Frans de
Ruiter over de relaties tussen
muziek en wetenschap.
Van 1 tot 14 december is de
componist met videokunstena
res Beryl Korot het middelpunt
van een studieproject met tien
tallen concerten, workshops,
dansvoorstellingen, lezingen en
multimediale voorstellingen die
voornamelijk plaatshebben in
Den Haag. Er zijn ook concer
ten in Amsterdam, Utrecht,
Den Bosch en Maastricht. Een
aantal concerten wordt van een
toelichting voorzien door de
componist zelf. In Leiden gaat
Reich, in het LAKtheater, in dis
cussie met Frans de Ruiter,
hoogleraar aan de faculteit der
Kunsten, een samenwerkings
verband tussen de Universiteit
Leiden en de Haagse Hoge
school van Beeldende Kunsten,
Muziek en Dans.
Steve Reich (1936) geldt als de
meest vooraanstaande repre
sentant van de stijl die vooral
bekend staat als 'minimal mu
sic', de muziek van de herha
ling. Samen met Beryl Korot
stond hij aan de wieg van de
zogeheten video-opera's: baan
brekende voorstellingen be
doeld om met nieuwe techni
sche middelen eeuwenoude
verhalen te vertellen. De video
opera's waren op festivals in
Europa en Amerika een groot
succes. Met Beryl Korot schreef
Reich onder meer 'Three Tales',
een opera over de technologie
in de twintigste eeuw, met
tekstsamples uit de computer.
Niet alleen de invloed van
Reich op het hedendaagse
componeren is groot, hij inspi
reerde ook choreografen en
dansers over de hele wereld.
Tijdens het festival zullen ook
drie dansvoorstellingen plaats
vinden op muziek van Reich,
onder meer uitgevoerd door het
Belgische Dansgezelschap Ro
sas van Anne Teresa De Keers-
maeker.
Voor het project Steve Reich in
Den Haag bundelen de Facul
teit der Kunsten van de Univer
siteit Leiden, het Koninklijk
Conservatorium, de Koninklijke
Academie, het Residentie Or
kest, the Theatre of Voices en
Dansgezelschap Rosas hun
krachten om Nederland veer
tien dagen lang in het brand
punt te brengen van de wereld
wijde aandacht voor Steve
Reich. Door zijn muziek, uitge
voerd door het Residentie Or
kest en door internationale ge
zelschappen en solisten, te pre
senteren in samenhang met de
componisten die Reich inspi
reerden, of zich door Reich
hebben laten inspireren, biedt
het festival de kans stap voor
stap de ontwikkelingen van de
componist te volgen. Ook de
meeste workshops zijn voor
een breed publiek interessant
en toegankelijk.
Voor het reserveren van kaar
ten voor de discussie in het
LAKtheater, aan de Cleverin-
gaplaats 1 in Leiden: tel. 071-
5271805. Voor meer informa
tie: www.steve-reich-in-the-
hague.nl
I McCartney
lids-concert
N - Paul McCartney, Peter
fel en Cat Stevens zijn drie
beroemdheden die za-
j in het Zuid-Afrikaanse
tad een groot concert ge-
jet is bedoeld om Nelson
pla te helpen met het bin-
llen van geld voor aids-
ten. Ter gelegenheid van
(ncert is Paul McCartney
met Dave Stewart de
ingedoken om een spe-
ner te schrijven, geti-
hole Life'. Peter Gabriel
I Stevens zullen samen op
ken staan. Eerder werd
£nd dat ook Bono, Bey-
nastacia, Ms Dynamite
:en optreden.
liek 'Floris'
John Ewbank
dl
kdam - Componist John
vaiik gaat de muziek en de
d^ig van de film 'Floris'
aa^neren. Ewbank was de
ish#en tien jaar verantwoor-
hefoor alle grote hits van
Marco Borsato en kreeg
Dipr een Gouden Harp.
componeerde Ewbank
onder anderen
P ('Kon ik maar even bij
,1U(| en deejay Ferry Cor-
M8:loris' is vanaf 18 novem-
lrt p4 te zien in de bioscoop,
t te
rjazza wint
^terdamprijs
ieniDAM - Schrijver Hafid
>t vfca is een van de drie win-
aktfran de nieuwe Amster-
lijs voor de kunsten. De
hei twee winnaars zijn het
Jnaarsinitiatief W139 en
chtjhitectenbureau MVRDV.
is <jsterdamprijs is een nieu-
e kjüjkse kunstprijs van de
at Mad. Het is een bunde-
n de achttien afzonderlij-
alflere prijzen die tot 2002
d|den, waaronder de Mul-
chtfijs, de Herman Gorter-
H.N. Werkmanprijs en
gaadbergprijs. Elke winnaar
°6.000 euro.
me
k t<
door Harry de Jong
leiden - 'Show Me Your Tears'
heet het nieuwe album van
Frank Black en de zanger kan
die tekst letterlijk op zichzelf
betrekken, want de laatste
maanden heeft hij heel wat zie-
lenpijn moeten doorstaan.
Black heeft net een echtschei
ding achter de rug en is onder
behandeling van een psycholo
ge. Geen wonder dat 'Show Me
Your Tears' nauwelijks vrolijke
momenten telt. Het album is
een aaneenschakeling van lied
jes in mineur, waarin stukgelo
pen relaties centraal staan.
Black roert zuchtend in zijn
koffie. „Nou ja, ik heb ten min
ste mijn muziek nog. Ook al
verlies ik alles in dit leven, mijn
muziek nemen ze me nooit af."
Het is inmiddels alweer vijftien
geleden dat Frank Black in het
alternatieve circuit naam maak
te met zijn Pbries, een clubje
onaangepaste gitaarrockers
voor wie speeltechniek onder
geschikt was aan muzikale
emotie. Nederland was het eer
ste land dat de makers van deze
rammelpop in de armen sloot
en de muzikanten een spring
plank gaf om de rest van Euro
pa te veroveren. Maar ook na
dat Black The Pixies vaarwel zei
en verder ging met zijn band
The Catholics, bleef hij in ons
land de status van cultheld be
houden. Tot op de dag van van
daag mag de zanger met de kale
kop zich in deze contreien nog
steeds verheugen in de belang
stelling van een kleine, maar
trouwe schare fans. Die weten
schap geeft hem weer steun in
de donkere dagen die hij mo
menteel doormaakt.
„Mijn vrouw en ik zijn zestien
jaar bij elkaar geweest en uit
eindelijk heeft zij de knoop
doorgehakt en er een punt ach
tergezet", vertelt Black. „En
toch hebben we altijd een sta
biele relatie gehad. Als dat niet
zo geweest was, had ik vast niet
zoveel platen kunnen maken.
Tal van jubilea in de hofstad
den haag/anp - Den Haag wil
komend jaar de culturele
hoofdstad van Nederland zijn
onder het motto 'Den Haag
2004 puur cultuur'. Dat ambiti
euze plan hebben het gemeen
tebestuur en een lange reeks
betrokken instellingen gisteren
gepresenteerd.
De initiatiefnemers spreken van
een jubileumjaar, omdat veel
instellingen in 2004 een verjaar
dag hebben te vieren. Zo be
staan het Residentie Orkest en
het Museon volgend jaar een
eeuw, terwijl de Koninklijke
Schouwburg zelfs haar twee
honderdste verjaardag beleeft.
Samen met een dertigtal andere
organisaties en instellingen in
de residentie hebben zij een
reeks evenementen voorbereid.
Daarin komen onder meer lief
hebbers van muziek, beeldende
kunst, literatuur, dans, historie
en toneel aan hun trekken.
Stichting Den Haag 2004 ver
zorgt de samenstelling van het
programma en de samenhang
van de evenementen tijdens het
jubileumjaar. Ook de promotie
van alle activiteiten neemt de
stichting voor zijn rekening.
Den Haag wil graag het interna
tionale karakter van de stad be
nadrukken. Veel evenementen
zullen dan ook te maken heb
ben met Europese thema's. Zo
komt er een Hongaars ballet,
worden er voorstellingen in
buitenlandse talen gehouden
en zullen kunstenaars uit ande
re Europese landen hun werk
tonen.
Ook artiesten van eigen bodem
zijn vertegenwoordigd, zo komt
er een tijdelijk theater op palen
in de branding van de Noord
zee, en heeft er in de nacht van
19 op 20 juni een 'Midsummer-
night' plaats, waarbij op het
Korte en Lange Voorhout tal
van voorstellingen worden ge
geven.
Op 3 januari begint het culture
le jaar met een optocht van
trommelaars door de stad.
Daaraan doet ook drummer
Cesar Zuijderwijk van Golden
Earring mee. De meest succes
volle band uit de Nederlandse
popgeschiedenis speelt sowieso
een belangrijke rol tijdens het
jubileumjaar. Half juni geven
de muzikanten een optreden
op het strand van Schevenin-
gen, ter gelegenheid van het
100-jarig bestaan van de zeeha
ven. Met het strandconcert gaat
Golden Earring op herhaling. In
1993 en halverwege de jaren
tachtig gaf de band ook al eens
optredens op dezelfde plek.
Destijds trokken de concerten
tienduizenden belangstellen
den.
Frank Black: „Ook al verlies ik alles in dit leven, mijn muziek nemen ze me nooit af." Foto: GPD/PR
Zij was erbij vanaf de eerste
Pbdes-plaat, ik was toen nog
maar 22. Voor mij is het alle
maal een beetje zuur, want ik
heb nooit geleerd om alleen te
zijn. Ik ben in therapie gegaan
om uit te vinden waarom het
met ons huwelijk mis is gegaan,
maar de sessies gaan inmiddels
veel verder. De laatste tijd staat
mijn eigen persoonlijkheid cen
traal en ik moet je zeggen dat ik
veel over mezelf leer. Ja, die
therapie gaat gewoon door als
ik op tournee ben. Om de paar
avonden heb ik samen met
mijn psychologe een telefoni
sche sessie vanuit mijn hotelka
mer. Ik sta er soms versteld van
hoeveel dingen ik voor het eerst
in mijn leven hardop durf te
zeggen."
Over scheiden gesproken:
waarom is Frank Black destijds
gekapt met The Pbdes? „Ach,
daar waren zoveel redenen
voor. Op een dag ben ik ge
woon opgestapt. Ik heb er nooit
een moment spijt van gehad, al
wilden de anderen nog wel een
tijdje doorgaan. Alleen met Joey
Santiago heb ik contact gehou
den, hij speelt zelfs mee op
mijn nieuwe plaat. Hij is nog
niet mee geweest op tournee,
maar dat gebeurt vast nog wel
eens. De andere jongens van
The Pbdes zie ik nooit meer."
„Laatst heb ik wat oude Pixies-
liedjes opnieuw opgenomen en
kwam ik tot de ontdekking dat
ikzelf de zwakke schakel was.
De originele muziek was goed,
de opnames ook, maar mijn
teksten en liedjes deugden niet.
Als ik ze alleen met mijn akoes
tische gitaar uitvoerde, bleef er
niets van over. Het was de band
die er iets van maakte. Ik heb
daardoor ontdekt dat ik de af
gelopen jaren toch wel een
beetje heb bijgeleerd."
Frank Black The Catholics:
vanavond in het LVC, Leiden;
28/11, Melkweg, Amsterdam.
naarden - De Tsjechische rege
ring is bereid het Comenius-
museum in Naarden van de on
dergang te redden. Of dat ook
echt gebeurt hangt echter af
van de gemeente. De Tsjechi
sche hulp komt alleen als ook
de gemeente deelneemt in het
reddingsplan. Het museum
dreigt in 2005 te moeten sluiten
nu de gemeente de kosten -
80.000 euro per jaar - niet meer
wil dragen. De Tsjech Co
menius (1592-1670) was filo
soof, theoloog en pedagoog en
wordt gezien als degene die de
basis legde voor het moderne
onderwijs.
Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor
^fessionele en amateuristische kunstbeoefening. Heilig
'j Vuur volgt stad- en regiogenoten die musiceren,
Ispelen, schilderen, schrijven of fotograferen. Vandaag:
rten Plug (83) die in de afgelopen halve eeuw het dorp
dwijk in al zijn facetten op de gevoelige plaat vastlegde.
b s weg en dat is weg en
weg." Maarten Plug gaat
ps jn vinger diagonaal door
ek 'Van Binnen naar Zee'
st schijnbaar willekeurig
)'s van huizen, villa's,
ren, bollenschuren en
jmplete woonwijken,
jordwijk is veranderd in
?lopen halve eeuw", zegt
[t een zucht. „En zeker
reral ten goede."
zaak derhalve dat dezer
i zijn boek is verschenen,
lin elk geval op papier
/aard is wat voor goed
jlwenen. „De boulevard
[vroeger heel anders uit.
het Palace Hotel, Hol-
De Zeeleeuw en Hotel
tee. Verder wat pensions
stel villa's. Niks geen
5 van Oranje of hoe al die
e appartementencom-
i ook mogen heten. Ze
allemaal op elkaar. De
elboulevard was er ook
iet. Daar stonden vooral
Allemaal gesloopt. Veel
u| is op die manier verlo-
?aan. Aan de andere
I je ook niet meer terug
tijd dat de wc gewoon
ou.\t in de grond buiten was.
vo id je in die ouwe vissers
huisjes. Noordwijk-binnen is
over het geheel genomen min
der veranderd. Daar is nog veel
bewaard gebleven."
Maarten Plug is van augustus
1920. In zijn 84ste levensjaar.
Dus de vergelijking tussen toen
en nu mag hij met recht ma
ken. Dit te meer omdat hij een
speciaal oog had voor de ver
anderingen en voor het tijds
beeld. Het oog van de camera
om precies te zijn. Want waar
hij ook ging, zijn Canon Al liet
hij nooit thuis. Zelfs al ging hij
naar zijn werk.
Na een kortstondige carrière
als bakkersknecht („voor 2 gul
den in de week") vond Maar
ten Plug zijn toekomst in de
electriciteit. Via omzwervingen
langs Leiden, Katwijk en Rijns
burg trad hij na de oorlog uit
eindelijk bij de gemeente
Noordwijk in dienst. Hij kwam
daar, met zijn camera, op
plaatsen waar een gewone
sterveling anders niet snel
komt. Bijvoorbeeld boven op
de watertoren. Of hangend bij
de spits van de kerktoren als
het ging om een reparatie aan
de klok. De panoramische
prenten die dat opleverde, zijn
uniek. De eerste foto in het
Maarten Plug legde in 'Van Binnen naar Zee' heel Noordwijk vast op de gevoelige plaat.
Foto: Dick Hogewoning
boek - Maarten Plug zwevend
tussen hemel en aarde - ge
tuigt daar van. „Maar", zegt hij
nu en brengt zijn wijsvinger
naar zijn lippen, „niet te veel
over uitweiden, hoor. Ik weet
niet of dat van de gemeente al
lemaal wel mocht."
Dat pikken van een paar minu
ten van de baas z'n tijd, het zij
hem vergeven. Die prenten ge
ven een toegevoegde waarde
aan al die andere unieke beel
den die hij in zijn vrije tijd in
en rond Noordwijk schoot.
Honderden foto's, zonder uit
zondering in zwart en wit. „Ik
had boven mijn doka en daar
ontwikkelde ik de negatieven
zelf. Met kleur ligt dat veel
moeilijker. Dat bewaarde ik
voor mijn vakantiefoto's in
Amerika, Afrika, de Oekraïne,
Europa. „Die olifanten daar",
wijst hij op de muur, „schoot
ik in Sri Lanka. Met de came
ra."
Het idee om van zijn levens
werk een boek te maken kwam
van twee kanten. Bij gelegen
heid van zijn succesvolle foto-
expositie in Museum Oud-
Noordwijk schreven diverse
bezoekers dat van dit materiaal
hoognodig een boek moest
verschijnen. De fotograaf Jan
Verrijk en Ton Meijer gaven het
laatste zetje. Laatstgenoemde
zorgde voor de teksten bij de
foto's.
Het zijn niet alleen huizen en
gebouwen die Plug op de ge
voelige plaat vastlegde. Ook
maakte hij portretten van
Noordwijkers. Samen met de
panorama's geeft het bij elkaar
een mooi beeld van de ge
schiedenis van de bollenbad-
plaats over de laatste halve
eeuw. Wat valt hem zelf daarbij
het meeste op? „Het landelijke,
dorpse karakter. Dat is verdwe
nen. Het is allemaal erg mo
dern geworden."
Van Binnen naar Zee - foto's
Maarten Plug, tekst Ton Meij
er. Uitgeverij Zeeraket. Ver
krijgbaar bij o.a boekhandel
Van der Meer, Noordwijk.
Ad van Kaam
amsterdam/gpd - Etiënne Poe
der kan het nog nauwelijks ge
loven. Maandag hoorde de 26-
jarige Amsterdammer van Joop
van den Ende persoonlijk dat
hij volgend jaar de hoofdrol van
leeuw Simba in de musical 'The
Lion King' gaat spelen.
„Het kwam volkomen onver
wacht. Ze hebben me voor de
gek gehouden. Ik moest me
melden voor een mediatrai
ning. Maar de trainer kwam
niet opdagen. 'Joop van den
Ende doet het zelf wel', zeiden
ze." Waarop Van den Ende uit
legde wat er allemaal kon ge
beuren, mocht hij een rol in de
musical in de wacht slepen.
Poeder: „Ineens zei hij: 'Dit is
eigenlijk een flauwekulverhaal.
Je bent hier omdat je de hoofd
rol hebt gekregen'."
Poeder werd ontdekt op een
van de audities voor 'The Lion
King'. In totaal meldden zich
ruim 3500 kandidaten. De uit
verkorenen kregen vervolgens
een opleiding. „Zang, dans, ac
teer- en spraaklessen, je leerde
er alle basistechnieken. Zelf
dacht ik: 'Ook al wordt het niks,
dan heb ik dat in elk geval op
zak'." Vanaf het moment dat
zijn trainingen intensiever wer
den, begon de spanning te stij
gen. „Ik wilde er echt zo min
mogelijk aan denken. Dat
slurpte veel te veel energie op."
Poeder mag dan nog niet zo be
kend zijn bij het grote publiek,
toch heeft hij al de nodige erva
ring met optreden en met mu
ziek. Hij komt uit een muzikaal
gezin. „Mijn moeder is zange
res en scoorde een aantal hitjes
in Suriname. Als klein jongetje
was ik altijd bij haar repetities.
Mijn zus zingt ook en samen
met mijn broer produceren we
soul, funk en hiphop." Aan een
echte release zijn ze nog niet
toegekomen. „Maar we weten
genoeg om een song goed over
te laten komen bij producen
ten."
De aanstaande musicalster
volgde ook nog zang- en piano
lessen aan de Muziekschool
Amsterdam en meldde zich -
met succes - aan bij het tv-pro-
gramma 'Star Academy'. Ook
bij 'Idols' auditeerde hij en be
landde bij de laatste vijftig.
Nee, de musical heeft hij nog
niet gezien. Wel de film. „De re
gisseur vindt het nog niet goed
dat ik ga kijken. Ik zou er door
beïnvloed kunnen worden, ter
wijl hij juist wil dat in Simba op
mijn eigen manier speel."
Op 19 maart 2004 moet Poeder
er klaar voor zijn. Dan gaat 'The
Lion King' van start in het Cir
custheater in Scheveningen.
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Janécek Philharmonic Orchestra
o.l.v. Theodore Kuchar, m.m.v. Ingrid
Filter, piano. Gehoord: 25/11
Stadsgehoorzaal, Leiden.
Saai of afgezaagd is de sfeer be
paald niet: never a dull moment
Het Janécek Philharmonic Or
chestra onder leiding van Theo
dore Kuchar kiest voor vaart, vi
taliteit, strak genomen ritmen,
helle tot scherpe klankkleuren.
Slechts een enkele keer komt
het orkest toe aan ruisende pia-
nissimi en gedekt warm colo-
riet.
Wat dat betreft past de jonge
Argentijnse pianiste Ingrid FH-
ter naadloos in dit kleurrijke
spektakel. In het Tweede Piano
concert in f, dat Chopin op jon
ge leeftijd schreef, krijgt ze alle
ruimte om zich uit te leven: hier
blijft het orkest geregeld op de
achtergrond, wat ook duidelijk
de bedoeling van Chopin is ge
weest. Fliter speelt, slaat, krabt
en krauwt als een kittige kat.
Haar speeltrant is enorm ener
giek, waarin soms even plaats is
voor poezelig lichte zachtheid.
Maar hoe fortissimo of vlinder
licht zij ook speelt, de laatste
noot van thema of omspeling
krijgt nogal eens een vilein naar
zich toe trekkend haaltje, waar
door menige frasering eindigt
in het niets. Fliter speelt hart-
veroverend, niettemin komt ze
weinig toe aan een delicate,
doordachte afwerking.
En in wezen lijdt het Janécek
Philharmonisch aan eenzelfde
euvel. Dvoréks Tsjechische Sui
te moet dit orkest uit Tsjechië
na aan het hart liggen. De ener
verende ritmen van Polka, Sou-
sedskd en Furiant dansen
snaarstrak in de maat. Strijkers
zijn eensgezind in het zoeken
naar een gezamenlijk coloriet.
Die kleur is de halve tijd pri
mair en scherp aangezet; ook
de blazers, zoals fluit en hoorn,
komen niet tot een echt ronde,
fluwelige klank. Maar de Polka
swingt sjeuig in een perfecte
frasering, en Furiant haast zich
door pittige thema's die menig
maal door de blazers als echo-
effecten gedempt terugkeren.
Ook de Zevende Symfonie van
Beethoven kenmerkt zich hier
door niet aflatende power, door
in de puntjes georganiseerd
vuurwerk. Vreugdevol krijgen
we het Presto assai als een em
mer kristallen hagelsteentjes
over ons heen geplensd. De
blazers, met name de hoorns
intoneren jammer genoeg be
hoorlijk onzeker. Toch over
heerst bewondering voor de
enorme discipline, en de wel
haast volgzame toewijding aan
hun gedreven dirigent. Voor
subtiele muzikaliteit is echter
wat minder plaats ingeruimd.
