De eerste keer
GESPREK VAN DE DAG
Vernietigde Afghaanse
boeddha zit in computer
Duitse kerken tegen 'vroege kerst'
Secretaresses zuinig over
leidinggevende kwaliteiten baas
ed
et
ei
Spanje voor en door beginners
zaterdag 15 november 2003
DAGELIJKS LEVEN
SToppaw MET RoKEN
i14- ceeïin WEE zamff
MENSELIJK
Het VUURWAPEN waarmee de be
roemde Amerikaanse gangster
JESSE JAMES is doodgeschoten, is
op een veiling verkocht voor
350.000 dollar (303.000 euro).
Niet eerder werd zo'n hoog bedrag
neergeteld voor een wapen uit de
Amerikaanse western-geschiede
nis. Het wapen is een Smith
Wesson, kaliber .44 uit 1875. De
koper wil anoniem blijven. Jesse
James werd op 3 april 1882 in St.
Joseph, Missouri, doodgeschoten
door een van de leden van zijn roof-
bende, Bob Ford.
Minderjarige Singaporezen die ROKEN
lopen kans verplicht in THERAPIE te
moeten. De kosten daarvoor moeten ze
wel zelf ophoesten, aldus de krant The
Straits Times. Roken onder de 18 jaar
is bij wet verboden in de Aziatische
stadstaat. Het nieuwe antirookbeleid
voorziet erin dat rokende jongeren die
door de politie worden betrapt, eerst
een boete krijgen van omgerekend circa
15 euro. Hardnekkige 'draaideurrokers'
krijgen eenzelfde boete plus de ver
plichting zeker twee antirookbijeen
komsten van een professionele hulpver
lener bij te wonen.
Zwitserse wetenschappers hebben
een exact computermodel gemaakt
van het 53 meter hoge boeddhabeeld
dat in maart 2001 door de Taliban in
de Afghaanse Bamiyan-vallei is op
geblazen. Een team van het Zwitser
se Federale Instituut voor Technolo
gie in Zürich hoopt dat het beeld op
grond van het model kan worden
herbouwd.
Volgens professor Armin Grün gaat
het om een „zeer precies en com
pleet driedimensionaal model" dat
zeer geschikt is als basis voor de re
constructie van het boeddhabeeld.
Het team gebruikte 30 jaar oude fo
to's voor de samenstelling van het
computermodel.
De nu in kaart gebrachte boeddha is
er één van twee. Ook van het andere
beeld, dat 38 meter hoog was, wordt
een computermodel gemaakt. Beide
boeddhabeelden werden meer dan
1500 jaar geleden uitgehouwen in
een rotswand in de Bamiyan-vallei
op de Zijderoute, die Europa en Cen-
traal-Azië met elkaar verbond. De
fundamentalistische Taliban be
schouwden de beelden als 'afgoderij'
en strijdig met de beginselen van de
islam. Ondanks hevige internationa
le protesten werden de beelden op
geblazen.
Binnen de Unesco, de culturele or
ganisatie van de Verenigde Naties,
woedt een discussie over de her
bouw van de boeddha's. Volgens
Grün is herbouw volledig acceptabel
en wijst op de bouw van tal van
gothische kerken in het naoorlogse
Duitsland. Anderen vinden dat ver
nietiging onlosmakelijk deel uit
maakt van de moderne Afghaanse
geschiedenis en menen dat het daar
om onzinnig is de beelden te recon
strueren. ap
'Redt de advent' is de leus
waarmee de Duitse kerken
de vroege kerststemming in
de winkels willen terugdrin
gen. De commerciële uit
buiting van kerst doet het
onderscheid tussen de ad
vent, de vier weken voor
Kerstmis, en de tijd ervoor
vervagen, waarschuwt voor
zitter Wolfgang Huber van
de Protestantse Kerk in
Duitsland (EKD).
Met de Rooms-Katholieke
Kerk heeft de EKD er bij de
detailhandel op aangedron
gen pas na de laatste zon
dag van het kerkelijk jaar,
dit jaar op 23 november,
met kerstversieringen en -
muziek te beginnen. Op die
zondag worden in de ker
ken de gestorvenen her
dacht. „Het is ongepast dat
terwijl we in de kerken kaar
sen voor de doden aanste
ken, voor de kerk al kerstar
tikelen worden verkocht",
zei de protestantse bisschop
van Württemberg, Gerhard
Maier.
Met de website www. ad-
vent-ist-im-dezember.de
roept de EKD de bevolking
op om de commercie te
weerstaan en de voorberei
ding op kerst te bewaren
voor de adventstijd. De eer
ste kerstartikelen worden
soms al in de zomer gesig
naleerd, constateert de
website. „Speculaas en
'Jingle Bells' bij zonneschijn
en 23 graden, daarmee
brengen we op lange ter
mijn, zo niet nu al, niet al
leen het ritme van het ker
kelijk jaar, maar ook het
heilzame ritme van het le
ven schade toe", aldus de
EKD. ,Als alles gelijktijdig
en altijd verkrijgbaar is, is er
geen tijd van blijde ver
wachting, geen tijd van
rouw en geen tijd van
vreugde meer, dan is alles
om het even." anp-epd-dpa
De meeste secretaresses hebben geen
hoge pet op van de leidinggevende
kwaliteiten van hun baas. Bijna de
helft noemt die goed, maar vier van de
tien komen niet verder dan het zuini
ge 'redelijk'. Dat blijkt uit onderzoek
in opdracht van uitzender Randstad
naar de dagelijkse genoegens en onge
noegens van de secretaresses van ma
nagers. Over het algemeen zijn ze wel
tevreden over de onderlinge verhou
dingen. En driekwart vindt het werk
ook afwisselend en allesbehalve saai.
Maar er zijn ergernissen. De baas is
soms chaotisch, rommelig en ongeor
ganiseerd, hij is vaak afwezig en slecht
bereikbaar, hij komt afspraken slecht
na, hij geeft soms vage instructies en
hij levert werk laat aan, zijn de meest
geuite irritaties. De 433 secretaresses
die hun mening hebben gegeven, zien
het liefst dat wat zij doen ook gewaar
deerd wordt. Dat uit zich in dat de
baas luistert, haar op de hoogte brengt
van de belangrijke ontwikkelingen, dat
ze met respect en integer wordt be
handeld en dat ze de ruimte krijgt om
haar werk zelf in te vullen, anp
De historie van
de compactcassette
gaat terug tot 1963.
Er is altijd wel een 'eerste keer'.
Van man op de maan, zwemmer
over het Kanaal, harttransplantatie,
paperclip tot atoombom. De Brit
Ian Harrison zette allerlei briljante
vindingen en topprestaties keurig
op een rijtje in zijn boek genaamd
Nummer 1.
Het is een tekening waar je minu
tenlang ademloos naar kunt kij
ken. Plus dat onderkoelde bij
schrift: „Charles Blondin draagt
zijn manager over de kloof van de
Niagara". We hebben het over
1859. De koorddanser kon er geen
genoeg van krijgen. Hij volbracht
zijn kunstje ook nog eens geblind
doekt en maakte handstandjes en
salto's. Halverwege zou-ie op zijn
dooie akkertje een omelet hebben
gebakken.
Maar het is niet altijd prijs. In
1883 probeert Matthew Webb on
der de Niagara-watervallen door
te zwemmen. Hij verzuipt. Acht
jaar eerder had hij zijn plaatsje in
de recordgeschiedenis al ver
diend. Hij staat te boek als de eer
ste die Het Kanaal overzwom in
een tijd van 21 uur en 45 minuten.
Niagara is zomaar een willekeurig
hoofdstukje uit het boek. Een in
trigerend partje, zoals er te veel
om op te noemen zijn. Harrison
heeft alle nummers één encyclo
pedisch een plaatsje gegeven in
tien rubrieken zoals Handel
Technologie, Kunst Amuse
ment, Communicatie Sport.
Nummer 1 is een lekker snuffel
hoek met een hoog Wist-u-dat?-
gehalte. Het is een vergaarbak vol
trivialiteiten, want echt belangrijk
is de ouderdom van paperclip,
theezakje, lucifer, potlood, post-
it-blaadjes, klittenband, ritsslui
ting, kauwgom en chips natuurlijk
niet.
Daarnaast stuiten we op serieuze
re wapenfeiten. Van alles passeert
de revue: ontdekkingsreizigers,
astronauten, Nobelprijzen, elek
triciteit, computers, wolkenkrab
bers en satellieten. Met al die jaar
tallen sla je automatisch aan het
rekenen. Dat Brillo-sponsje blijkt
90 jaar te bestaan. De eerste poli-
tie-auto dateert van honderd jaar
geleden, Boston had toen de pri
meur. Volgend jaar is Pong jarig,
de 'moeder' van alle videogames.
Zij wordt dertig.
Links en rechts duiken warempel
ook Nederlanders op in het boek.
Wie kent Cornelius Drebbel bij
voorbeeld? Hij bouwde de eerste
onderzeeboot, in 1624, van hout.
Philips demonstreert in 1963 op
een grote beurs in Berlijn de com
pactcassette, weer een jubileum.
Charles Blondin balanceert in 1859 op een tc
boven de Niagara.
Zomaar tien keer
een eerste keer
1760: De Belg Joseph Mer
lin gebruikt rolschaatsen
op een gemaskerd bal en
botst tegen een spiegel.
1846: De Belg Antoine Jo- |Qi
seph Sax vraagt octrooi Q
aan op de saxofoon. K
De London Eye, het eerste reuzenrad ter wereld met een doorsnee van 135 meter. Foto's: GPD
In 1590 bouwde brillenmaker
Hans Janssen uit Middelburg de
eerste microscoop. Leuk, maar
niemand zag het nut er destijds
van in. Zo hebben 'wij' verder het
gipsverband (1850) en de kunst
nier (1943) uitgevonden. In een
hoekje vinden we Richard Kraji-
cek, als eerste Nederlandse Wim-
bledonwinnaar. Pal eronder de
eerste Belg, Justine Henin. Tja, zo
loopt het aantal 'eersten' wel erg
lekker op.
Het boek ruikt erg naar het be
faamde Guinness Book of Re
cords, al is dat stukken bizarder
dankzij curieuze items als navel-
pluis en neushaar. Het is ook niet
vreemd dat Harrison bij zijn ge
raadpleegde bronnen enkele wer
ken van Guinness opvoert. Ook
treffen we daar Valérie-Anne Gis-
card d'Estaing, de dochter van de
oud-president van Frankrijk. Dat
zou ook een mooie 'eerste' kun
nen zijn, de eerste presidents
dochter namelijk die een Almanak
van Uitvindingen samenstelt.
Maarten van de Rakt
Nummer 1. van Ian Harrison, Fontaine uit
gevers, prijs 29,50 euro, ISBN 90 5956 042 6.
1880: De Connecticut Te
lephone Co. opent de eer
ste telefooncel.
1891: Philips bouwt zijn
gloeilampenfabriek in
Eindhoven.
1926: De Noor Erik Rot-
heim vraagt octrooi aan
op de spuitbus.
1946: Louis Réard lanceert
de bikini, genoemd naar
het atol in de Stille Oce
aan, waarde VS een
atoombom uittestte.
1947: Thor Heyerdahl zeilt
op een balsahouten vlot
de Stille Oceaan over.
1957: De eerste hond in de
ruimte heet Laika. Hij mag
mee met de Spoetnik II.
1958: De Bank of America
brengt de eerste credit
card uit, later omgedoopt
in Visa.
1991: De Mars-reep voor
bet eerst geëxporteerd
naar de voormalige Sov
jet-Unie. Klanten mogen
er niet meer dan vier ko
pen.
Ben met mijn vrouw een paar weken in Spanje ge
weest. Steden bezocht: Madrid, Toledo, Cordoba, Se-
villa en Granada. Niet alles even slim aangepakt.
Mocht u een soortgelijke stedenreis overwegen: lees,
leer en profiteer.
Ik begin met onze twee grootste blunders: de tijd van
het jaar en de manier van reizen. Wij gingen in okto
ber, lekker in de herfst. Maar dan is het daar hoog
seizoen. De prijzen van veel centraal gelegen hotels
zijn in die tijd dubbel zo hoog als bij voorbeeld in ja
nuari. Ook november schijnt al een stuk goedkoper
te zijn. Blunder twee: wij vlogen, in orde, en huur
den in Madrid een auto voor onze rondreis. En dat
laatste was dom, oliekoekendom. In al die steden
met hun nauwe straatjes heeft een auto niets te zoe
ken. In geen enkele stad hebben we die auto ge
bruikt. Parkeren kostte ons handen met geld. Wie de
trein neemt en bij de stations een taxi pakt naar een
hotel in het centrum is vele malen goedkoper uit dan
wij.
Nog een paar algemene opmerkingen. Koop de Rou
gh Guide. De hotels en restaurants die de gids aanbe
veelt zijn doorgaans goed en niet te duur. Bovendien
staan er van iedere stad plattegronden in. Tip twee:
leer vijfentwintig woorden van buiten naar eigen
smaak Als u van gebakken eieren houdt, leer dan de
Spaanse term daarvoor. Houdt u van gekookte eie
ren, leer dan die term. Warm eten ze in Spanje tus
sen één en vier uur. Neem het menu van de dag. Eet
's avonds een paar hapjes (tapas genaamd). Laatste
tip: bezoek één ding per dag, de rest van de dag hebt
u vakantie.
Ga ik nu in sneltreinvaart door de steden heen. In
Madrid ligt het centrum rondom de Puerto del Sol.
Heeft ook een halte van sightseeing-bussen. Maar het
nabij gelegen Plaza de Santa Ana is gezelliger. Het
Prado is natuurlijk een must. Heeft momenteel ook
een tentoonstelling van het werk van Manet (tot 11
januari). Twee vliegen in één klap dus. Mijdt het
weekend dan staan er rijen.
Toledo, beetje Volendam-achtig. Het befaamde Alca
zar (klemtoon op de tweede lettergreep) was gesloten
toen wij er waren. Verbouwing. In het centrale plein
tje, Plaza de Zocodover, vertrekt zo'n tractorachtig
treintje dat helemaal rond Toledo rijdt. Je ziet de
ommuurde stad van alle kanten. Indrukwekkend.
Verder moet je daar van El Greco houden. Niet mijn
favoriete schilder.
Córdoba, niet bijzonder behalve de befaamde Mos
kee, de Mezquita, en de gezellige straatjes ten noord
zijde (ter oriëntatie: de rivier ligt aan de zuidzijde).
En dan is er het hotel. Ga in Cordoba slapen in El
Conquistador, aan de oostkant van de Moskee. Dat
is waar de straat omhoogloopt terwijl u de moskee
Het grootste vernietigde boeddhabeeld was 53 meter hoog. Foto: AP
aan uw linkerhand hebt. Neem een kamer die
uitziet op de patio. Prachthotel, prachtkamers.
Sevilla, afgezien van Madrid de enige echte stad.
De rest is allemaal een beetje Alkmaar. Blijf hier
een paar dagen. Bezoek het Alcazar en vooral
de tuin van dat gebouw. Rondrit valt tegen, niet
doen. Kathedraal de moeite waard en zonder
twijfel nog een hoop plekken waar wij allemaal
niet geweest zijn.
En dan Granada met Spanjes mooiste
toeristische attractie: hetAlhambra.
Koop uw all in ticket in het hotel. U
wordt dan opgehaald, u mag meteen
via een achteringang naar binnen, u
krijgt een groepsgids en u wordt weer
thuis gebracht. DeZarzuela in res
taurant Flor de Mar kan ik u aanbe
velen.
Verder schijnen Carbona en Ronda
mooie plaatsen te zijn maar dat hebben
wij niet meer gehaald.
Koop uw cadeautjes voor het thuisfront
zo laat mogelijk dan hoeft u niet met al
die bullen te sjouwen. Zo, dat was het.
Had ik dit artikel maar gelezen vóór
ons vertrek. Dat had me honderden eu
ro's en een hoop gesjouw bespaard.
