KUNST CULTUUR Aangename schilderijen van Groningse kunstenaars Houten grachten van Leiden, erfenis van stadsarchitect Van der Paauw - Britney 'In the Zone' 'Zichtbaar Zonnig' van Paul Haenen is een flop 'Na de regen' is een niet bijster opzienbarend stuk 'Hazerswoude' heeft weer interessant programma zaterdag 8 NOVEMBER 2003 r- y$traties aturalis cv 3G Wv - liteitsfoto - Naturalis in Leiden 15 november de tentoon- g 'Wetenschappelijke illu- »s: kunst of wetenschap?' positie toont een selectie ■che, botanische en na- listorische tekeningen uit idse collectie vanaf de zes eeuw tot nu. Op 14 en 15 nber vindt in Naturalis te- het congres plaats van de >ese vereniging voor me en wetenschappelijke il- toren. ijk DUW! i vai 'ord lil idam - Kunstenaar Jeroen a krijgt de eerste Dolf ,e is Prijs. De naar de Rot- nse kunstenaar Dolf Hen- moemde trofee (20.000 moet uitgroeien tot een Iandse tegenhanger van cende Britse Turner Prize, rvar TENT. Centrum voor basfende Kunst in Rotterdam, js wordt op 16 november, egenheid van de 100e ge- ïdag van Henkes, voor het jiiitgereikt. toonstelling ilhaas in Berlijn «/Rotterdam - Het Staat- duseen in Berlijn be- vanaf 15 november aan- aan het werk van de Ne- idse architect Rem Kool- Het is de grootste ten- telling ooit die over Kool- s samengesteld. De expo- Content' geheten, vormt aloop tot de opening van euwe Nederlandse am- degebouw in Berlijn, ont- in door het Office for Me itan Architecture OMA, treau van Koolhaas. Vanaf 2004 is de tentoonstelling i in de Kunsthal in Rotter- Maatschappij voor Handel en Nijverheid bestaat 225 jaar door Ad van Kaqm leiden - Salomon van der Paauw was als stadsarchitect van Leiden tussen 1816 en 1862 verantwoordelijk voor onder meer de bouw van de overkapping van de Koornburg, de Gasfabriek en de kazerne achter de Mor- spoort. Gedurende lange tijd gezichtsbepa lende gebouwen voor de stad. Met name de Koornburg over de Nieuwe Rijn geldt als één van de pronkstukken van de historische bin nenstad. In zijn vrije tijd was Van der Paauw secretaris van het Leidsche Departement van de Neder - landsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel. Een club die in 1778 werd opgericht en die nu, 225 jaar later, nog altijd bestaat. Ter gelegenheid daarvan schreef historicus Cor Smit een boek en stelt De Lakenhal Salo mon van der Paauw centraal in een kleine, in teressante presentatie in de hal van het muse um. Het object wat daar onmiddellijk in het oog springt, is een eikenhouten model van de wa terloop van de stad Leiden. Het schaalmodel heeft een omtrek van een paar meter en da teert uit 1827. Het is een van de alleroudste en allerzwaarste stukken van het museum. Wat opvalt is het loden beslag, want ooit stroomde er water door deze houten grachten van Leiden. „Helaas moeten we dat water nu weglaten", zegt projectmedewerkster Willemijn van Hel bergen die verantwoordelijk is voor de inrich ting van de expositie. „Er zitten scheuren in het hout, het water zou zo weglopen. Maar het model blijft interessant, het is van de hand van Salomon van der Paauw zelf. Hij zocht, met behulp hiervan, naar een oplos sing voor de enorme stankoverlast die de grachten 's zomers gaven. Er stond hem een systeem van waterverversing voor ogen, maar hij heeft het probleem helaas niet kunnen op lossen. Ondanks dit mooie model." Op de expositie is ook een fraaie foto te zien van de gemeenteraad, zo op het eerste ge zicht bijeen in het stadhuis van Leiden. „Maar het is een vergadering in de Stadsge hoorzaal van nog voor de brand", zegt Wille mijn van Helbergen. „De keurige heren in kwestie zijn lid van het Leidse Departement van de Nederlandse Maatschappij voor Nij verheid en Handel. Deze club stelde zich tot doel de welvaart in sociaal en economisch opzicht te bevorderen. In die tijd hield de overheid zich daar niet echt mee bezig." Om woorden in daden om te zetten schreef het Departement prijsvragen uit. Bijvoor beeld: kom met een goed idee om de inzak kende textielindustrie een zetje in de rug te geven. De bekers, de notulen en de boeken uit die tijd getuigen daar van. „De Maatschappij bestaat vandaag de dag nog steeds. Fungeert nu min of meer als denktank. De overheid heeft in de loop der tijd natuurlijk veel taken overgenomen. Het boek van Cor Smit beschrijft dat proces in die tijdspanne van 225 jaar. Als deel van het ge heel hebben wij Salomon van der Paauw, in zijn vrije tijd destijds secretaris van het De partement, eruit gelicht om dat aanzichtelijk te maken." Nog even terug naar het watermodel van Sa lomon van der Paauw van de Leidse grach ten. 'Stilstaande wateren die des zomers aller- onaangenaamstste dampen uitwasemden', schreef de Fransman Guillot de Marcilly die in 1719 de stad bezocht. Met die stelling was Van der Paauw het roerend eens. Toen zijn op zolder en in de avonduren bedachte ver versingssysteem niet werkte, besloot de stadsarchitect tot een rigoreuzere aanpak van de stankoverlast. Hij dempte de smerigste ka nalen, de Volmolengracht en de Maredorpse- achtergracht. Een voorbeeld dat later navol ging zou krijgen. In veel grachten van zijn model zou je anno 2003 inplaats van water zand kunnen storten. De Langegracht, de Ui terstegracht, de Middelstegracht en de Lange Mare bestaan immers niet meer als gracht. objra 'Alleen de wereld9 [i - In de kerstvakantie, op 30 december, is er in idse Schouwburg een ex- tineevoorstelling van de jmusical 'Alleen op de Voor de andere voor gen, op 29 en 30 decem- jn ook nog enkele kaarten kbaar. lening Van ph op veiling Irdam - De Amsterdamse ïg van veilinghuis Sothe- erkoopt op 2 december de ng 'Landschap onder een srslucht' van Vincent van Het kunstwerk toont een elveld met arbeiders on- n donkere, dreigende he- fincent Van Gogh (1853- maakte de tekening in nber 1881 tijdens een ver- i Etten. De tekening, die 49 centimeter meet, zal I de 120.000 enl50.000 ipbrengen, verwacht Sot- se popgroep [de stopt N - De Britse popgroep stopt ermee. De band, r nog een van de attrac- n het Lowlands-festival /oland, gold midden jaren tig naast Oasis en Blur als in de prominentste verte- lordigers van de zoge de Britpop. Volgens een ring van de groep willen ïdleden vanaf volgend der aan hun eigen projec- trken. De leden sluiten it dat het ooit tot een r album komt. ix uit Afrika' ellevue rdam - Theatergroep De /Amsterdam komt met ieuwe voorstelling, 'Ajax ika'. Het stuk gaat over lid-Afrikaanse voetbalta- jaxola, bijgenaamd Ajax, ikans van zijn leven krijgt mag komen spelen voor ote Ajax. Roem en rijk- ;omen op zijn pad en het lacht hem toe. Toch is dit 0 een kant van de medaille, ok een keerzijde. De pre- van 'Ajax uit Afrika' is op mber in Theater Bellevue sterdam waar het wordt ild tot en met 7 decem- aarna volgt tot februari ndelijke tournee en is het nder meer nog te zien in laag en Rotterdam. f Henkes Prijs ir Eisinga los angeles - Zangeres Britney Spears, die afgelopen donderdag nog schitterde door afwezigheid bij de uitrei king van de MTV Europe Music Awards, staat de komen- de weken ongetwijfeld weer volop in de belangstelling. Op 18 november verschijnt Spears' nieuwe album, het eerste sinds twee jaar, getiteld 'In the Zone'. De eerste single van de nieuwe cd, 'Me Against the Music', gaat vergezeld van een sensuele videoclip van Britney en zan geres Madonna. Foto: Reuters theater recensie Wijnand Zeilstra Voorstelling: 'Zichtbaar Zonnig', soloprogramma van en door Paul Haenen. Gezien: 7/11schouwburg Leiden (landelijke première). Soms wil een mens wel eens onredelijk zijn. Paul Haenen pleit daarom voor de instelling van een Dag van de Onredelijk heid. Het kan zo opluchten om een beetje ruzie te maken. Hae nen demonstreert aan de hand van een dialoogje, hoe dat in zijn werk gaat: „Wat kijk je raar, is er iets?" En de geïrriteerde re actie laat niet lang op zich wachten: „Ik kijk helemaal niet raar, wat bedoel je"? Voor je weet, is de ruzie een feit. Met zulke observaties krijgt Haenen de lachers op zijn hand. Een sterk punt is ook altijd weer zijn gestoei met krantenknip sels en foto's die via een vernuf tig cameraatje op de achter wand worden geprojecteerd. Het biedt hem de gelegenheid zijn associaties de vrije loop te laten. Ook in zijn nieuwste pro gramma 'Zichtbaar Zonnig' dat gisteravond in de Leidse schouwburg in première ging, is dit altijd wel aardige onder deel weer opgenomen. Dat le vert een paar geestige momen ten op. Maar verder?! Niks meer, hier mee is de koek op. De rest van het tamelijk korte programma stelt bar weinig voor. Haenen mag dan weliswaar niet de eer ste de beste zijn, maar kennelijk staat zijn artistieke veelzijdig heid niet garant voor een sterk programma. Bij bijna alle onderwerpen draaft hij eindeloos door. Of het nu gaat om het doden van schorpioenen in zijn huis in Frankrijk of het eten van bedor ven biefstuk bij zijn tante An nie. Stuk voor stuk zijn het te lange verhalen zonder enige clou. Ook de nadrukkelijk gepredikte thematiek blijkt te mager. Vóór de pauze luidt het motto dat je eerst de schuld bij je zelf moet zoeken, na de pauze is het om gekeerd. Haenen neigt hier naar zeuren, zijn ds. Gremdaat zou dat doorgaans leuker doen. Er zijn in dit programma echter bewust geen typetjes opgeno men, Haenen wil als zichzelf chemie met de zaal laten ont staan. Dat lukt niet, dit nieuwe programma is een flop. beeldende kunst recensie Bernadette van der Goes Expositie: Rota Tora, schilderijen van Harry Wolfkamp, Dolf Verlinden en Michael Buter. Prijzen: 375 tot en met 6.250 euro. Te zien: t/m 26/11, di t/m vrij 10-18 uur, za 10-17 uur, Galerie De Greef De Greef, Van Hogendorpstraat 16a, Wassenaar. De drie Groningse kunstenaars die bij de Wassenaarse galerie De Greef en De Greef expose ren, hebben zo aan hun werk te zien weinig met elkaar gemeen. Weliswaar beoefenen ze alle maal de schilderkunst, maar daarmee houdt de overeen komst ook op. Wie zonder beter te weten de galerie binnenwan delt, zou daardoor denken dat het om volstrekt zelfstandig opererende kunstenaars gaat, maar niets is minder waar. Hetdrietal vormt een hechte groep, exposeert gezamenlijk en noemt zich een kunste naarscollectief. Een term die doet denken aan de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, toen in het alternatieve circuit het ene collectief na het andere uit de grond werd gestampt. Al ternatief is de kunst van Harry Wolfkamp, Dolf Verlinden en Michael Buter echter aller minst. Aan de wanden hangen kleurige doeken netjes naast el kaar. Het werk van deze kunste naars, die hun collectief naar een woordcombinatie uit een gedicht van Lucebert 'Rota To ra' hebben genoemd, is abso luut niet vreemd, schokkend of onbehoorlijk. Harry Wolfkamp werkt het ab- stractst van de drie. Zijn schil derijen, die opgebouwd zijn uit grillige gekleurde vlekken, doen in de verte denken aan het werk van de Spaanse surrealist Joan Miró. Wolfkamps vormen heb ben echter een speelser en vro lijker karakter. Dit wordt nog versterkt doordat hij conse quent een witte achtergrond gebruikt, wat de schilderijen nog luchtiger maakt. Zijn collega Dolf Verlinden ex perimenteert met de zwaarte kracht. In zijn enorme stillevens buitelen glazen, kannen en fles sen over een vlakke, felgekleur de achtergrond. Soms geeft hij wat diepte aan zijn doeken door een horizon aan te bren gen, waardoor de voorwerpen steviger en meer tastbaar lijken. Maar het dichtst tot de realiteit nadert Michael Buter. Zijn stadsgezichten, gebouwen, ker ken, pleinen en bruggen zijn heerlijk aards. Trefzeker schil dert hij de toren van Pisa, het gebouw van de Rijksdag in Ber lijn of de Ponte Vecchio in Flo rence. Waarbij hij rijkelijk put uit de stijlmiddelen die een an dere Groningse schildersgroep, te weten de expressionistische beweging De Ploeg, in het be gin van de twintigste eeuw in Nederland introduceerde. Ook Buter schildert expressief, maakt gebruik van sterk con trasterende kleuren en accentu eert lichte en donkere partijen. Bovendien kiest hij ongebruike lijke invalshoeken. De Rijksdag zien we vanuit de lucht, de Ponte Vecchio diagonaal. Zicht baar beleeft Buter plezier aan het schilderen. Wat overigens tevens gezegd kan worden over Wolfkamp en Verlinden. Het werk van 'Rota Tora' is niet op zienbarend of grensverleggend, maar wel prettig en aangenaam om te zien. theater recensie Susanne Lammers Voorstelling: 'Na de regen' van Sergi Belbel door Litterls Sacrum en Ploef Regie: Egon van Enk. Spel: Patrick Lankkamp, Linda Vermeulen e.a. Gezien: 7/11, Imperium, Leiden. Nog te zien: 8 en 9/11, aldaar. Onherbergzaam en naar is het decor, een perfect vormgegeven hedendaags rokersrefugium. Gezellig is het niet, maar welke rookplek is dat tegenwoordig nog wel? 'Na de regen' speelt zich af op het dak van een 49 verdiepingen tellend kantoor, waarvan de werknemers abso luut niet mogen roken. Daarbo ven treffen ze elkaar, secreta resses, bazen en zelfs een krul lenjongen, om illegaal aan hun verslaving toe te geven. Uit de gesprekken kun je hun kantoor- en privé-leven recon strueren en uit de omgeving kun je bij voorbaat al afleiden dat het vooral om desintegratie zal gaan. Carrières en relaties gaan ten onder, ambities wor den gefnuikt, ego's gebroken. Helemaal zwart eindigt het niet, want de regen, die na twee jaar droogte eindelijk gaat vallen, kan het oude wegspoelen en een nieuw begin betekenen. Litteris Sacrum en Ploef bun delden hun krachten voor deze vooral wegens de rookwolken bijzondere voorstelling. Dat is absoluut het meest uitdagende aspect aan 'Na de regen': alle acht spelers zetten met een sa tanisch genoegen de zaal blauw. Interessant is ook hoe de acht werknemers elkaar in wisselende samenstellingen in gijzeling houden met hun ge heim, het clandestien sigaretjes paffen. Maar afgezien daarvan is 'Na de regen' een niet zo opzienba rend stuk over groepsgedrag van mensen die op willekeurige gronden bij elkaar zijn gezet en van wie de achtergronden een beetje belicht worden. De rook wolken dienen vooral om het wat schetsmatige karakter van het stuk aan het oog te onttrek ken, het is een tikje hijgerig in zijn korte scènetjes, waarin op en neergang van de diverse per sonages, de pacten, rivaliteiten en démasqués aan de orde ko men. De spelers proberen zo bondig mogelijk hun typetjes neer te zetten, met kekke oneliners en grappige vondsten, maar van echt spelen komt het helaas niet zo vaak. Het meest aan sprekend, omdat het zich bijna helemaal voor onze neus af speelt, is de romance pissen 'de rode secretaresse' en de 'koe rier'. Linda Vermeulen zet een ijzer- sterke hysterica neer, wier pro blemen afdoende opgelost wor den door de zeer overtuigend relaxt spelende Patrick Lank kamp. Ook fraai is de uitvergro ting van de ambitieuze bitch die Petra Koeleman speelt. Haar personage is karikaturaal, maar effectief als een van de aanstichters en tegelijk slacht offers van de revolutionaire ver anderingen binnen het bedrijf. De anderen moeten het doen met veel minder 'verhaal' en dat maakt hun rollen wat vager, en het stuk des te voller. 'Na de regen' blijft niet langer hangen dan de rook van de laatste siga ret. muziek Lidy van der Spek Concert: Chr. Oratorium Vereniging Hazerswoude o.l.v. Marco Kalkman, m.m.v. len Bouwmans, sopraan en leden van La Compagnie Baroque, Amsterdam. Gehoord: 7/11, Ned.Hervormde Kerk, Hazerswoude. De Chr. Oratorium Vereniging Hazerswoude heeft haar goede reputatie te danken aan Marco Kalkman. Hij heeft zijn sporen op drie vlakken verdiend: als zanger, als componist en als di rigent. Verschillende grote wer ken heeft het koor onder zijn leiding al uitgevoerd, zoals Die Schöpfung, Messiah en Schütz' Matthaus Passie, en enige com posities van zijn hand. Ook nu zorgt Hazerswoude voor een interessant programma. Van de zeventiende-eeuwer Herman Hollanders, organist in Eindhoven en 'zangmeester' in de Grote Kerk in Breda zijn 52 werken bekend, verdeeld over twee bundels. Uit 'Parnassus Ecclesiasticus' zingt het koor de Concerti Ecclesiastici. Aan dit werk voorafgaand kondigt En semble Vino zich aan met de Triosonate nr II van Willem de Fesch. Dit viertal, leden van La Compagnie Baroque, heeft zich gespecialiseerd in de barok; op klavecimbel, cello, viool en (houten) hobo. Er wordt rond uit prachtig gespeeld, helder ar ticulerend, in een verend tem po en een vitale, frisse samen klank. Het koor heeft aanvankelijk moeite om in het lage register zuiver en zeker te zingen, waar door mooie samenkleuring (nog) achterwege blijft. Maar in de derde lange strofe, wat hoger ingezet, lukt het meteen een stuk beter. De ronde, stralende stem van sopraan len Bouwmans is een opsteker voor COV Hazerswou de. Expressief en glashelder, met een lichte vibratie, vertelt zij over het Licht dat het hart doorstraalt. Vooral de sopranen hebben zodra ze hoger mogen zingen een vrolijk coloriet, en dat is belangrijk als je het Lam toezingt, 'die kracht en godde lijkheid, wijsheid en glorie toe komt'. Het intermezzo van 'Vino' geeft tintelend de vroege baroksfeer weer. In het 'Congratulamini' (prijs mij gelukkig, uit het Magnificat) zijn alle stemmen warm gedraaid, maar de stem ming blijft een beetje braaf, een beetje bleek. Het laatste Alleluia overtuigt weer wat meer en is een fraaie afsluiting van Hollan ders' concerti. Wellicht is dit weerbarstige werk toch wat te hoog gegrepen. De blaadjes van de linde groen van Jan Pieter Sweelinck (voor klavecimbel) ritselen onder Noriko Amano's vingers in de variaties op een thema met tin telend passagespel en vriende lijke melodielijnen. Ook Han dels Triosonate II sprankelt. Met name de cellist Douw Fon da houdt maat en tempo pittig vast met een krachtige streek en warme toonvorming. In Telemann's verkorte lofzang van Maria, het Ma^ifïcat (aan vankelijk aan Bacn toegedicht) is het kwartet niet helemaal in vorm. De inzetten worden nog al eens slordig genomen. Maar is herviertal eenmaal op gang dan begeleiden zij pittig, en dat heeft de overtuigend zingende sopraan verdiend.- Aan contrasten in Telemann's Psalm 117 geen gebrek, met be paald puntige inzetten en kleurrijke dynamiek. In lange lijnen zweeft het Kyrie Eleison van zijn Missa Brevis door de monumentale dorpskerk, hier begeleid door een niet altijd even zuivere viool. De koorzang wordt steeds vitaler, met stac- cato-achtige effecten en trans parante samenzang; een fraaie afsluiting' van een feestelijk concert. Wat stevige extra mannenstem men zou 'Hazerswoude' overi gens goed doen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 23