KUNST CULTUUR
Musea werken aan calamiteitenplan
Een o
'"Bernst
in en
van
Chippendales
Onderscheiding
voor professor
Hans Schneider
R6
Brieven van
Snouck zijn
in Leiden
Pietje Bell Award
naar fotografen
roermond - De Chippendales zijn weer in Nederland. Deze week geven ze vijf optre
dens in het kader van hun jubileumtour 'Collar Cuffs'. De Chippendales bestaan al 25
jaar en traden sinds 1991 eik jaar op in Nederland, behalve de laatste twee jaar.
Foto: ANP/John Peters
door Herman Rosenberg
den haag - Beveiliging is bij vele
musea een ondergeschoven
kind. Naar experts wordt niet
geluisterd, samengewerkt wordt
er nauwelijks. En bij een over
stroming of aanslag weet nie
mand wat er moet gebeuren.
Maar er is een omslag in het
denken aan de gang, bleek giste
ren op een congres in Den Haag.
Beveiligingsexpert Ton Cremers
dacht dat hij gek werd, vorig
jaar. De ene kunstroof was nog
niet achter de rug of de radio
meldde de volgende geslaagde
nen binnenkomen - dat is on
mogelijk - het gaat erom dat het
ze zó veel tijd kost dat de politie
een kans heeft.
Cremers, voormalig hoofd be
veiliging van het Rijksmuseum
en nu als zelfstandig adviseur
werkzaam, sprak gisteren op
het congres 'Glamour for safety
security' in het provinciehuis
in Den Haag. De organisatoren,
het Instituut Collectie Neder
land en de Nederlandse Muse
umvereniging (NMV), willen
met deze bijeenkomst de veilig
heid en beveiliging van kunst
en archiefcollecties uit het ver
domhoekje halen waarin ze in
jarenlang hebben gezeten.
Een paar jaar geleden begon
nen beide instellingen naar
aanleiding van de rampen in
Enschede en Volendam met
nadenken over 'calamiteiten
plannen'. De vele roven van vo
rig jaar, met de diamantroof uit
het Haagse Must
en de recente die
Legermuseum in
ertoe dat ook de
drukkelijker op
kwam te staan.
Gerard de Baai
man en 'advisei
zorg' van de NM
onthutsend beeli
heid waarmee d
sea tot voor koi
derd. „In 1992 is
"Verzekering collecties goedkoper'
is vc
9.;
ns.
dr v
t.
m. r
(wegU Reeves.
AP/Chiaki Tsukumo
m. Z|
rk roekersrecord
5ikszj»r The Matrix
IV jf
erdam - Op de eerste
(dag van de film 'The Ma-
(evolutions' zijn woensdag
s (Acderland bijna 45.000 lief-
Hoters afgekomen. Daarmee
1st ihet slotdeel van de Ma-
Complogie een Nederlands be-
l Praprsrecord behaald. Nooit
'De»r kwamen zoveel mensen
alspltfe premièredag van een
ye film.
Joon
)'g° naar
ooieredivisie
Zo I
t, 1 - Show- Drumfanfare
sdijkp is er op het nationale
0 dsjïkconcours in Schiedam,
(wee eerste prijzen en een
Schelle vermelding, in ge-
0. d te promoveren naar de
9.3disie. Amigo komt hier-
1. nog geen acht jaar na de
£0 1 hting van het orkest, te-
1. in de hoogste klasse. Met
istenpmashow 'Different
hof lay', geheel in het teken van
treld van Walt Disney, wist
p zich tijdens het muziek-
ours duidelijk van andere
lemende orkesten te on-
10 cfieiden.
'a II
e ija Grotter
t in Nederland
senai
SteeERDAM - Het boek 'Tanja
5 Sclpr en de Magische Contra-
js v ijiag in Nederland niet op
ampi worden gebracht. Het ge-
shof in Amsterdam heeft
ark Z>nnis hierover gisteren be-
tigd. Harry Potter-schrijf-
9 Rowling en haar uitge-
vierpten in het geding een ver-
ip het boek omdat het op-
9 E(d veel overeenkomsten
vierDnt met de boeken van
Potter,
sgem
dsv teert Pink
1 en j
rdam - Zangeres Pink
10 dPP donderdag 18 maart
KatvCnmalig concert in Ahoy'
•kerkfdam. Het optreden is on-
imurjel van haar eerste uitge-
B Europese tournee. De
jem.'res geeft in februari en
I concerten in elf Europe-
iden. De kaartverkoop
(iet concert in Ahoy" be-
andaag.
s Del
19 E
igere
Gel
ds v Hans Visser
k Zo 1
dbeemster/leiden - Het
Dorp van 'Adiós Nonino' op het
|ijk van Willem-Alexander
hses Maxima maakte hem
h nationale beroemdheid.
t 'Tango Royal' werd daa I'
ll groot succes. En zeker
(leen omdat hij Maxima
3.00M °°g van gans het volk
jnen toe had bewogen. Hij
t0ndl r-l-
gen vier een Edison voor. Het
'te pafe bekroning op de al jaren
ide missie van Carel Kraay-
'om de pracht van de tan-
luip Oder de mensen te brengen,
geesthoe nu verder? Het ant-
/ies el 's de cd 'Street Tango',
m huj
(orde|eiden, zonder verder iets
lp; vaïgen, schuift Carel Kraay-
)0 uufeen schijfje in de cd-spe-
Alphèi ja hoor, daar zingt zijn
treekhneon digitaal door de ka-
^nfoPet sPectaculafte ope-
QfQ^nuziek uit Bemsteins
I Side Story'. Toch klinkt
huisz)s de muziek van tango-
pnist Astor Piazzolla.
illigelater danst de muziek van
i yanblia door het huis: muziek
straat, met de klasse van
06- Incertzaal. Maar het had
jeonard Bernstein kunnen
onstatering hoort Kraay-
ïst liST^g- Zijn nieuwe album
drietif Tango' is immers een
lomieting van Bernstein en
pUa. Een ontmoeting die
ikTffok zo voor de hand ligt
p schrijfster Diana Piazzol-
ïnbul weten dat Bernstein en
~.-H n| vader in deze muziek
ri vrij] tastbaar aanwezig zijn:
)71-qsteden, twee verhalen en
leiden - Prof. dr. Hans Schnei
der is gisteren benoemd tot
Ridder in de Orde van de Ne
derlandse Leeuw. Hij ontving
de Koninklijke Onderscheiding
bij zijn afscheid van het Rijks
museum van Oudheden waar
voor hij 35 jaar in diverse func
ties werkzaam was. De versier
selen kreeg hij opgespeld door
burgemeester Timmers-Van
Klink van Oegstgeest.
Hans Schneider was bij het
RMO achtereenvolgens hoofd
Egyptologie, algemeen direc
teur, conservator van de afde-
ling Egypte en Hoofd Externe
Betrekkingen. In 1965 promo
veerde hij aan de universiteit
van Gent met een driedelig
werk over de Sjabti's. Vanaf
1983 is hij buitengewoon hoog
leraar Museale aspecten van de
Egyptische Archeologie aan de
Rijks Universiteit van Leiden.
Een functie die hij in elk geval
tot volgend jaar blijft bekleden.
De grootste bekendheid ver
wierf Hans Schneider als ad
junct-directeur van het opgra
vingsproject in Sakkara bij Cai
ro. Hij ontdekte daar het oor
spronkelijke graf van Horem-
heb, de generaal van Toetan -
chamon die later zelf ook farao
zou worden.
Schneider verrichtte voor het
RMO 20 jaar opgravingen in
Egypte, een taak die nu wordt
voortgezet door zijn opvolger
dr. Maarten Raven.
kraak. „Wat dat betreft was
2002 een rampjaar. Hoe is het
mogelijk dat zo veel inbrekers
op zo veel plekken zo veel tijd
kregen om hun slag te slaan?
Eén ding staat vast: veel gebou
wen voldoen niet aan de veilig
heidseisen. Het gaat er niet om
dat dieven helemaal niet kun-
twee musici, die toch zo veel
gemeen hebben. En Bemsteins
componerende dochter Jamie
schreef hem enthousiast dat
beide mannen nu in het hierna
maals stellig de beste vrienden
zijn.
Die laatste reactie is een verras
sing. Op advies van een vriend
die de familie Bernstein goed
kende stuurde hij haar een
proefopname. Maar dat de
vrouw als hoedster van haar va
ders artistieke erfenis op zulke
projecten afwijzend zou kun
nen reageren en dan haar me
dewerking niet zou verlenen,
had hij er niet bij gezegd. Hij
voelde blijkbaar aan dat Kraay-
enhofs aanpak daar in goede
aarde zou vallen. „Als compo
nist herkende ze waarschijnlijk
hoe goed de bandoneon past
bij de muziek van haar vader."
Toch beseft Kraayenhof als
geen ander hoe gevaarlijk het is
om zonder de zegen van de er
ven aan zo'n project te begin
nen. „Piazzolla vroeg me in
1987 mee te spelen in een mu
sical waarvoor hij de muziek
had geschreven, 'Tango Apasio-
nado', op basis van het werk
van Jorge Luis Borges, die in
New York in première zou
gaan. Een productie met veel
dans, en zelfs messengevechten
zoals in 'West Side Story". Het
was een show waar veel sterren
op af kwamen, onder wie Paul
Newman, Dustin Hofman en
Patrick Swayze. Maar toen na
drie maanden ook de weduwe
van Borges kwam kijken was
het over. Het beeld van twee
dansende mannen associeerde
zij met homoseksualiteit; en het
beeld van Borges als verteller
van het verhaal, geplaatst in
een bordeel van het Buenos Ai
res anno 1900, betekende het
den haag/gpd - Het ministerie
van onderwijs cultuur en we
tenschap wil een nieuw sys
teem opzetten voor het verze
keren van museale kunstcol
lecties en kunst die wordt ge
leend voor tentoonstellingen.
De premies kunnen lager en
einde."
Het idee voor het nieuwe al
bum ontstond toen Kraayenhof
besloot na 'Tango Royal' terug
te keren naar de plek waar hij in
Amsterdam begon te spelen en
waar in de Argentijnse hoofd
stad Buenos Aires de tango
werd geboren: de straat. Wat hij
daarmee bedoelt, leert de muzi
kale bioscoopdocumentaire
'Nostalgia?' die op dvd het al
bum begeleidt. „Een geweldige
aanvulling op de cd, want zo'n
film met muziek zegt meer over
de sfeer daar dan je ooit zou
kunnen vertellen.
„Maar de straat is ook een plek
waar mensen elkaar ontmoeten
en afscheid nemen. In Buenos
Aires en New York. De plek ook
waar de componisten Piazzolla
en Bernstein elkaar raken. Ze
hebben elkaar niet gekend
maar de overeenkomsten zijn
onmiskenbaar. Piazzolla was in
1958 na het zien van 'West Side
Story' op Broadway diep onder
de indruk, terwijl Bernstein bij
het luisteren naar de Cubaanse
radio al in 1941 verliefd werd
op de Latijns-Amerikaanse mu
ziek."
„Twee mannen uit steden waar
immigranten en hun culturen
moeten zien te integreren. In
die sfeer ontstond rond 1900 in
Buenos Aires de tango, die Pi
azzolla verhief tot een klassiek
niveau. Hij wist wat je met een
bandoneon kunt doen: in de ja
ren zestig al speelde hij
'Rhapsody in Blue'. Maar de
straat is ook de omgeving die
Bernstein in New York inspi
reerde tot een mengeling van
Latijns-Amerikaanse muzikale
stijlen, klassieke muziek en jazz
in 'West Side Story'. Vandaar de
titel: 'Street Tango'."
Uit de luidsprekers klinkt 'Ma
de staat zal zich mogelijk ga
rantstellen. Dat heeft staatsse
cretaris Medy van der Laan
van cultuur (D66) vanmorgen
in Den Haag gezegd op een
congres over de beveiliging
van musea. Ze kondigde aan te
willen nadenken over een 'an-
ria'. Verrukt mijmert de bando-
neonist: „Net een tango, met
Cubaans ritme." En als de strij
kers en de bandoneon in 'One
hand, one heart' de rollen spe
len van Maria en Tony, zucht
hij: „Het kón Piazolla zijn."
Maar al luisterend blijkt toch
?on als climax,
ifstallen uit het
1 Delft leidden
beveiliging na-
de agenda
j, oud-politie-
ur veiligheids-
V schetste een
d van de laks-
iefstal uit mu
it werd bena-
er al aan justi-
der verzekeringsbeleid voor
ons cultureel erfgoed'. „Want
waarom zouden uw inspan
ningen om een goed veilig
heidsbeleid en verzekering te
treffen niet kunnen worden
beloond? Bijvoorbeeld door
minder premie te betalen".
vooral hoezeer Jamie Bernstein
gelijk had toen ze hem over bei
de componisten schreef: „Hun
muziek deelt dezelfde ziel. In
hun muziek horen we alles. Van
het trappelende ongeduld van
een straatjongen tot de roze
wolken van de eerste liefde, van
tie gerapporteerd dat er een
groot probleem lag. En nog
steeds is het vrijwel onmogelijk
om een overzicht te krijgen. De
musea melden lang niet alle
diefstallen en fraudezaken, om
dat ze zichzelf niet te kijk willen
zetten. Ze zijn karig en schuch
ter met informatie. De politie
op zijn beurt registreert niet
goed. Er zijn in het land wel vijf
soorten systemen in gebruik en
nergens is er een categorie
'diefstal uit musea'. Er moet
een nationaal register komen
voor het melden van museu
mincidenten. De Baaij heeft
een vertrouwelijk rapport opge
steld waarin ook wordt voorge
steld een landelijk bureau vei
ligheidszorg in het leven te roe
pen. De NMV heeft onlangs een
werkgroep ingesteld die nog
voor het einde van het jaar zal
rapporteren aan staatssecreta
ris Van der Laan van cultuur.
Gert Groenendijk, directeur van
Carel Kraayen
hof: „In de mu
ziek van de
componisten
Piazzolla en
Bernstein horen
we alles. Van
het trappelende
ongeduld van
een straatjon
gen tot de roze
wolken van de
eerste liefde.
Foto: Ton
Kastermans
de wanhoop van een tragisch
verlies tot grootmoeders stille
nostalgie naar de passie van
haar jeugd."
Carel Kraayenhof y su Sexteto
Canyengue, zaterdag 8 novem
ber in de Leidse Schouwburg.
het Legermuseum dat tegen
woordig Koninklijk Militair Mu
seum heet, ging op het congres
'met de billen bloot'. Hij vertel
de over de conservator die zes
jaar lang spullen uit de collectie
ontvreemdde en er niet voor te
rugdeinsde stukken uit oude
boeken te scheuren. De man zit
vast, veel objecten zijn terug,
maar de kater is groot. „Het is
erg moeilijk te verteren dat er
een dief was in ons midden",
verklaarde Groenendijk. „Als er
geen integriteit is, helpt er geen
calamiteitenplan, hoe goed dat
ook is. Het museum zal aan
zienlijk beter op zijn eigen per
soneel gaan letten.
Van een heel andere orde zijn
zaken als terroristische aansla
gen en natuurgeweld. Ook die
worden nu opgenomen in de
calamiteitenplannen. „Het lijkt
allemaal onwerkelijk, totdat er
een man brand sticht in de
Turkse ambassade in Den Haag
theater recensie
Bert Jansma
Voorstelling: 'Tartuffe' van Molière, door
Het Nationale Toneel. Regie: Jürgen
Gosch.Gezien: Koninklijke Schouwburg,
Den Haag. Nog te zien aldaar t/m 10/11
en 8t/m 10/12; 12/11 Leidse
Schouwburg; 13/11 Stadstheater,
Zoetermeer; 7/12 Rotterdamse
Schouwburg.
De Duitse gastregisseur Jürgen
Gosch heeft bij Het Nationale
Toneel alles overboord gegooid
wat in Molière's 'Tartuffe' nog
aan de tijd van ontstaan (1664,
eerste versie) zou doen denken.
Niets klassieks, een lege, witte
speelruimte en acteurs in een
mengelmoesje van moderne
kleding, veel sigaretjes opste
kend. Het is van vandaag en het
is tijdloos. Een kale aanpak
waarin alle rijkdom van de ac
teurs moet komen. En het
werkt: Molière's komedie over
de hypocrisie blijkt springle
vend.
Het is even zoeken naar een
houvast, dat begin met alle ac
teurs aan een lange tafel, dol
lend met papieren maskertjes
voor. Terwijl een enorme klok
aan een draad zachtjes heen en
weer zwaait op het toneel. Een
klokkenluider ontbreekt. Of is
dat Molière zelf met zijn stuk
over de schijnvrome bedrieger
Tartuffe die de verblinde Orgon
(bijna) van kapitaal, vrouw en
dochter berooft. Maar al in de
eerste scène van Hans Hoes als
Orgon - met bril en polshorloge
- met het befaamde drie keer
'En Tartuffe?' is de toon duide
lijk: lichtheid en scherpte zijn
de trefwoorden. De verblinde,
goedgelovige Orgon krijgt van
Hoes een mooie dubbelheid:
komediantesk, zonder karikatu
raal te worden; bijna maar nèt
geen stripfiguur. Rik van Uffe-
len maakt van zijn Tartuffe een
hevig natuurgebeuren. Hij
straalt iets bijna dierlijks en
huichelachtigs uit, een levens-
vrijdag 7 NOVEMBER 2003
leiden - De Leidse universiteits
bibliotheek heeft de lang verlo
ren gewaande briefwisseling
tussen de beroemde oriëntalist
professor Christiaan Snouck
Hurgronje (1857-1936) en zijn
leerling en opvolger professor
Pijper (1893-1988) in bezit ge
kregen. In het veilinghuis Van
Stockum's Veilingen in Den
Haag werden de brieven giste
ren overgedragen aan professor
Witkam van de universiteit. De
brieven waren ontdekt in een
schoenendoos uit de inboedel
van wijlen professor Pijper. De
universiteitsbibliotheek heeft al
een belangrijke Snouck Hur-
gronj everzameling.
Rotterdam - Het fotografenduo
Ari Versluis en Elli Uyttenbroek
heeft gisteravond de eerste Pie
tje Bell Award gekregen in de
Kunsthal in Rotterdam. Om
voor de prijs van 10.000 euro in
aanmerking te komen moesten
genomineerden op cultureel
gebied „ondeugend maar sym
pathiek" zijn, net als Pietje Bell.
De winnaars documenteren,
volgens de jury, feilloos, wars
van artistieke conventies de we
reld om ons heen.
en het naastgelegen Museum
Meermanno moet worden ont
ruimd.
Wat echt natuurgeweld de kun
sten kan aandoen kwam Mi
chael John van de Staatliche
Kunstsammlungen in Dresden
vertellen. Vorig jaar stond bijna
de hele oude binnenstad onder
water, toen de Elbe en een aan
tal kleinere rivieren buiten hun
oevers traden. „Er was nauwe
lijks tijd, maar gelukkig hadden
we veel mensen. We moesten
23.000 schilderijen en beelden
redden. Dat is gelukt. Sommige
grote doeken zijn aan het pla
fond gebonden in de hoop dat
het water niet zo hoog zou ko
men. Dat is net goed gegaan."
Maar het slagen van de red-
dinsgsoperatie was meer geluk
dan wijsheid realiseerden de
Duitsers zich. Ze zijn meteen
begonnen met het opstellen
van een rampenplan.
gevaarlijke figuur die ieders
zwakte uitbuit.
Het grote winstpunt van deze
'Tartuffe' is de ruimte die de ac
teurs krijgen. Het levert een se
rie spannende en hilarische
scènetjes op: de ruzie tussen de
minnaars (Pauline Greidanus
en Mark Ram) wanneer zij aan
Tartuffe dreigt te worden uitge
huwelijkt; Catherine ten Brug-
gencate met een heerlijke
nuchterheid (bij Molière staat
zij voor het gezonde verstand)
als de dienstmeid met bezem
die als een soort 'running gag'
door het stuk loopt.
Er gaan wat billen bloot zoals in
de scène waarin Tartuffe de
vrouw (Will van Kralingen) van
zijn weldoener Orgon bijna ver
kracht, maar een veel heviger
accent geeft Gosch aan de in
troductie van Tartuffe zelf. De
schijnvrome zichzelf geselend,
iedereen rond hem hysterisch
meebiddend en zingend, met
een halfnaakte acteur die de
houding van de gekruisigde Je
zus aanneemt.
Zelden zie je een 'Tartuffe' die
zo spannend en prikkelend
werkt, geen gre^tje stoffigheid,
rijk aan kleine, gekke details.
Pas tegen het slot lijkt het of de
boel een beetje uit de hand
loopt. De speelstijlen van een
aantal acteurs gaan nogal uit
eenlopen, Hans Hoes gooit wat
erg veel met stemmiddelen en
haarlok, en het ensemble wordt
wat rommeliger en verliest aan
scherpte en precisie. Molière
smeert in zijn allerlaatste scène
een flinke dot stroop om de
mond van Lodewijk XIV, anders
was zijn stuk nóóit gespeeld.
Want het is de koning die Tar
tuffe uiteindelijk ontmaskert en
diens snode plannen verijdelt.
Altijd een beetje een lachertje.
Gosch maakt van de gerechts
dienaar die 's konings bood
schap mag uitspreken een lief
tallig meiske met een kaarsje.
Alsof hij even wil laten merken
dat alleen theatersprookjes zo'n
'happy end' hebben.
