KUNST CULTUUR
Huisvesting kleine
podia rampzalig
Lezers kiezen wel voor Hella Haasse
WOFA is een
fantastische
ervaring
5Symbolische subsidiekan Jeugdtheaterschool redden
Stichting eist maatregelen van gemeente
Maria de Fatima sterk in triestige fado's
Vrouw
Weergaloos concert
Kamermuziek Festival
Prachtige,;;
schaamtelos
smartlap
Koor Volkshiw
bestaat 25 jaa,t
vrijdag 31 OKTOBER 2003
Robbie Williams.
Foto: AP/Axel Seidemann
Biografie over
Robbie Williams
utrecht - Auteur Sean Smith
heeft een boek geschreven over
Robbie Williams: 'Robbie, De
Biografie'. Smith, die biogra
fieën over prins Edward, de
Rolling Stones en Kylie Mino-
gue op zijn naam heeft staan,
beschrijft alle aspecten van Wil
liams' leven, de 'jongen uit Sto-
ke-on-Trent' die als zanger uit
groeide tot een wereldster, die
een contract met EMI afsloot
ter waarde van 80 miljoen
pond, zijn drank-, drugs- en
seksverslaving, zijn doorbraak
met Take That en zijn relaties
met onder anderen Geri Halli-
well en Nicole Kidman.
Afficheprijs
voor Proust 2
Amsterdam - Het affiche voor
'Proust 2: De kant van Alberti-
ne' is de winnaar van de Thea
ter Afficheprijs 2003. Ontwer
perscollectief De Filmfabriek
tekende voor het affiche. Het
stuk werd opgevoerd door het
RO Theater. De prijs, 2500 euro
groot, wordt sinds 1992 jaarlijks
toegekend door een onafhanke
lijke vakjury. De juryleden ne
men telkens affiches onder de
loep van het afgelopen theater
seizoen.
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: "WOFA', percussie, zang en
dans uit Guinée. Gezien: 30/10, leidse
Schouwburg.
Het gebeurt niet vaak dat een
artiest van het toneel valt. Zeker
als je een grote, van stro ge
maakte dansende pop met een
imponerend masker de zaal in
ziet storten, zorgt dat voor veel
consternatie op de eerste rijen.
Wat zielig,' klinkt het her en
der in de zaal. Later, als de pop
nog driemaal zo hoog gewor
den is en weer een val dreigt te
maken, is het duidelijk dat het
om een grap gaat. Toch is het
niet vreemd dat het publiek
even dacht dat het ernst was.
Het optreden van WOFA staat
in het teken van riskant stunt
werk, dat echter door een uiter
ste aan vakmanschap in de
hand gehouden wordt.
Opgewarmd door stuwend Afri
kaans slagwerk maken drie
dansers radslagen, handstan
den, salto's, koprollen en dui
kelingen over elkaar heen, met
een snelheid en een soepelheid
die doet denken aan lappen die
vrij zweven in de wind. Moeite
loos en met zichtbaar plezier
golven ze achterwaarts op han
den en voeten over het toneel.
Het gebeurt met een zekere los
heid, alsof ze het ter plekke be
denken. Hierin sluiten ze qua
sfeer aan op het slagwerk.
Op de achtergrond staat leider
Aboubacar Fatouabou Cam ara
met een verentooi op zijn
hoofd. Zijn spel op de grote
trommels is overrompelend,
opzwepend en virtuoos en
vormt de bodem en de kern
waaromheen acht djembé-spe-
lers hun eindeloos ratelende
ritmes voortbrengen. Ieder
heeft zijn eigen partij, en het is
onvoorstelbaar dat daaruit zo'n
onafgebroken razende vloed
van tikjes ontstaat. Telkens
gaan solisten in het midden
staan, die tegen deze geluids-
storm hun handen in verras
sende ritmes op het trommelvel
laten stuiteren en daarbij een
aanstekelijk spel van vraag en
antwoord met elkaar opbou
wen. Gelukkig duren de num
mers zo lang dat je je helemaal
kan laten meevoeren door de
energie die van dit optreden af
spat.
Een zachter accent wordt aan
gebracht door drie danseres
sen. Hun rol is niet het stunt
werk, maar met niet minder
soepelheid dan de mannen,
maken ze hun schuddende be
wegingen en wervelende pas
sen. De dans met de schalen
heeft een vriendelijke uitstra
ling, maakt dat deze vrouwen
ook feller kunnen zijn, bewijzen
ze later, als ze ook de trommel
stokken ter hand nemen en met
de mannelijke groepsleden het
programma naar een uitbundi
ge afsluiting voeren. WOFA is
een fantastische ervaring, waar
je eigenlijk niet stil bij kunt blij
ven ritten.
door Rody van der Pols
leiden - Een 'symbolische sub
sidie' van de gemeente kan de
Jeugdtheaterschool Leiden van
de ondergang redden. Zo'n 'of
ficiële erkenning' stelt de thea
terschool in staat ook elders
fondsen te werven. „Nu krijgen
we telkens te horen: als de ge
meente Leiden nog geen euro
voor jullie overheeft, waarom
zouden wij dan met geld over
de brug komen?"
Deze noodkreet uitte Liesbeth
Huiberts gisteravond in de
raadscommissie cultuur en on
derwijs. Met Kees van Leeuwen
richtte zij in 1993 de Jeugdthea
terschool (JTS) op. Jaarlijks laat
de JTS, ondergebracht in
Kunstcentrum Haagweg 4, zo'n
180 kinderen met zang, dans en
toneel kennismaken. Alleen
lukt dat niet langer zonder fi
nanciële ondersteuning. „Er is
een grens aan wat je aan vrij
willigers kunt vragen", aldus
Huiberts.
De jeugdtheaterschool ijvert al
langer voor een gemeentelijke
subsidie. Tot nu toe zonder
succes. De school moest eerst
maar eens zijn professionaliteit
aantonen, vond voormalig cul
tuurwethouder Alexander
Pechtold. Dat laatste heeft de
Jeugdtheaterschool inmiddels
ruimschoots bewezen, betoog
de Huiberts. „We zijn aangeslo
ten bij VKV, de landelijke orga
nisatie voor kunsteducatie. Dat
betekent dat docenten moeten
voldoen aan de kwaliteitseisen
van het Inspectie van Onder
wijs. Door middel van leerplan
nen wordt de kwaliteit van de
cursussen getoetst. Ook zijn we
betrokken bij de landelijke or
ganisatie voor jeugdtheater-
scholen."
Daarnaast heeft de Jeugdthea
terschool onmiskenbaar een
plekje veroverd in het Leidse
culturele leven, zegt Huiberts.
Zo maken verscheidene scho
len uit de regio - zowel middel
baar als basisonderwijs - ge
bruik van de lespakketten op
maat die de JTS levert. Ook doet
de theaterschool mee aan het
door de gemeente gesubsidi
eerde 'Kunstshot', een cultureel
festival voor middelbare scho
lieren.
Dat alles gebeurt zonder één
cent subsidie. En dat is niet lan
ger reëel, vindt Huiberts. „Niet
alleen vanwege de tijd die erin
gaat zitten, maar ook omdat we
op deze manier niet kunnen
concurreren met de gesubsidi
eerde instellingen. Wij kunnen
niet meer geld vragen dan bij
voorbeeld de Muziekschool, die
wel geld van de gemeente krijgt.
Daardoor halen we nooit de
kosten eruit."
Om de Jeugdtheaterschool uit
de brand te helpen, zou een
symbolische subsidie van 'zeg
tien twintigduizend euro' al
voldoende zijn, volgens de the-
door Jan Rijsdam
leiden - Het gaat slecht met de
kleine podia in Leiden. Een aan
tal instellingen sluit noodge
dwongen de deuren en anderen
verkeren permanent in geld
nood. Het gemeentebestuur
doet tot op heden niets om het
tij te keren. De Stichting Samen
werkende Podia Leiden (Stam-
pod) vreest dat het gemeentelijk
beleid ten aanzien kunstzinnig
en cultureel Leiden zo zoetjesaan
afglijdt naar een bedenkelijk ni
veau en vraagt om maatregelen.
Voorzitter Frank Eikhuizen van
de samenwerkende podia
schrijft een en ander aan de le
den van de gemeenteraad. In
mei van dit jaar maakten tien
gemeenteraadsleden, op uitno
diging van Stampod, een boot
tochtje langs de kleine Leidse
podia waar ze werden gecon
fronteerd met de verschillende
knelpunten. De tien podia, ge
rund door circa 150 'onbetaalde
professionals', zijn samen goed
voor 260 voorstellingen per jaar
en in totaal 13.000 bezoekers.
Met de meeste instellingen gaat
het niet goed. Cultureel cen
trum de X gaat op 1 januari
dicht. Folkclub Horus is het
verkassen van de ene naar de
andere locatie zat en heeft de
programmering tijdelijk ge
staakt. Jazzpodium Hot House
is uit de Waag geprijsd en
maakt nu tijdelijk gebruik van
de benedenzaal van De Burcht,
waar de faciliteiten onder de
maat zijn: er is geen vleugel,
geen vaste bar met stromend
water en geen kleedkamer. De
toekomst van het Muziekhuis
en de Leidse Vereniging van
Popmuzikanten (LVP) is onze
ker. Beide instellingen verkeren
in geldnood. Financiële zorgen
zijn er ook voor de Jeugdthea
terschool Leiden dat om die re
den niet in het gebouw aan de
Haagweg 4 kan blijven.
Er zijn ook tal van andere zaken
die Stampod zorgen baren. Met
name de regelgeving uit Den
Haag is weerzinwekkend,
schrijft voorzitter Eikhuizen aan
de gemeenteraadsleden. „De
procedures voor het verkrijgen
van bijdragen uit de landelijke
fondsen zijn nodeloos uitge
breid en gecompliceerd. Per 1
augustus stopt bovendien de
aanvullende rijkssubsidie voor
lokale podia. Daardoor is Lei
den jaarlijks 30.000 euro aan
rijksgeld kwijt", aldus Eikhui
zen die bevreesd is voor de ge
volgen van dit gewijzigde rijks
beleid.
Eikhuizen vraagt de raadsleden,
namens de samenwerkende
podia, om bij het college van B
en W aan te dringen op het la
ten verschijnen van een, al in
2002 toegezegde, Cultuurnota.
Daarin zouden maatregelen
moeten worden aangekondigd
om de ergste nood van de klei
ne podia te lenigen.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert Maria de Fatima en Rosario.
Gehoord: 30/10, Stadsgehoorzaal,
Leiden
Maria de Fatima is een no-
nonsense fado-zangeres. Ze
heeft een mooie stem, die ze
soms indringend door laat klin
ken, maar heel vaak ook melan
choliek voileert, ze is bovendien
charmant en zonder pretenties.
Wie echter op grond van de
aankondiging verwachtte dat ze
de grenzen van de fado oprekt,
is een beetje op het verkeerde
been gezet. Ze zingt gewoon
wat ze mooi vindt, en dat moet
voldoende zijn. Naast de on
misbare gitaristen heeft ze een
contrabassist en een pianist bij
zich. De beloofde saxofonist is
helaas afwezig.
De zaal blijft het hele concert
aan de kille kant, de aircondi
tioning staat voelbaar op koel,
en misschien komt het daar
door dat Maria de Fatima een
toch vooral keurig concert
geeft. De band speelt overwe
gend voorzichtig, de arrange
menten zijn veilig en de tweede
gitarist heeft moeite zijn instru
ment op toon te krijgen en te
houden.
Maria de Fatima begint met een
klassieke fado, waaraan de pia
no een chanson-achtig tintje
geeft, en die sfeer houdt ze vast.
Sobere, ingetogen fado's met
een forse dosis hartstocht en
melancholie worden afgewis
seld met vrolijke meezingers,
waarbij de zaal in eerste instan
tie aarzelend, maar allengs en
thousiaster meedoet. Oude be
kenden worden opgepoetst:
'Casa Portuguesa', 'Lagrima' en
zelfs 'Coimbra' komt voorbij.
Maria de Fótima is op haar best
in de simpel gehouden, triestige
fado's, zoals 'Foi Deus' of het
'Lied van de Hoop'. En natuur
lijk in het - zonder begeleiding
en zonder versterking gezongen
- liedje over een uitgebuite,
zwarte slavin, beter bekend als
'Barco Negro'. De oorspronke
lijke tekst was verboden tot de
Anjerrevolutie, dat wil De Fati
ma toch wel even gezegd heb
ben voor ze haar stem na een
klein en omfloerst begin heftig
uit laat barsten in een schreeuw
van pijn en verdriet.
Amsterdam - In het Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam is vanaf vandaag een expositie
te zien van vrouwenportretten gemaakt door Lieve Blancquaert. De freelance fotografe werkte samen
met Betty Mellaerts aan het boek 'Vrouw'. Mellaerts voerde diepgaande gesprekken met onder anderen
een vrouwenarts, een schrijfster, een voormalig fotomodel, een muzikante en een cafébazin over het le
ven, hun werk, idealen, waarden en relaties. Blancquaert bracht de geïnterviewde vrouwen in beeld en
fotografeerde nog veertig andere vrouwen. De tentoonstelling van deze portretten is tot en met 31 de
cember te zien in de Brakke Grond aan de Nes 45 in Amsterdam. Foto: Lieve Blancquaert
Amsterdam - Afgelopen vrijdag zat ze er
nog voor spek en bonen bij in de uitzen
ding van Barend Van Dorp waar de win
naar van de AKO-Literatuurprijs bekend
werd gemaakt. Maar het Nederlandse le
zerspubliek greep gisteren in en kende Hel
la S. Haasse (1918), de 'grande dame' van
de Nederlandse literatuur, wél de NS Pu
blieksprijs toe voor haar jongste roman
'Sleuteloog'. Ruim 33.000 lezers brachten
onder andere via internet, in boekhandels
en bibliotheken hun stem uit voor het Boek
van het Jaar 2003.
De Publieksprijs, een initiatief van de Stich
ting voor de Collectieve Propaganda van
het Nederlandse Boek (CPNB) in samen
werking met de NS, bestaat uit een sculp
tuur van Jeroen Henneman en een prijzen
geld van 7500 euro. De andere genomi
neerde boeken waren 'De geboorte van een
gezin' van Daphne Deckers, 'De larf van
Midas Dekkers, 'De nieuwe man' van Tho
mas Rosenboom, 'Godin van de jacht' van
Heieen van Royen en 'God's gym' van Leon
de Winter.
Haasse won de Publieksprijs al eerder met
'Heren van de thee' in 1993. Ze is daarmee
de eerste schrijver die de prijs tweemaal in
ontvangst mocht nemen. In 'Sleuteloog'
schrijft Haasse opnieuw over Nederlands-
Indië, waar ze tot haar twintigste bijna on
afgebroken woonde. Volgens Haasse
schrijft ze bondiger dan vroeger. „Dat is het
streven. Het is ook iets waar je pas in de
loop van de jaren de technische vaardig
heid voor krijgt. Je denken wordt economi
scher, je bent-erop gericht het zo functio
neel mogelijk te doen." Het schrijven gaat
haar niet moeilijker af nu ze 85 is. „Nee,
mijn lijf wordt moeilijker. Maar van schrij
ven word ik nooit moe. Van denken word ik
ook nooit moe. Misschien kan ik dat zelfs
steeds beter, omdat ik meer levenservaring
heb en verstandiger omspring met mijn in
tellectuele energie."
muziek recensie
Lidy van der Spek
Concert: Marta Dziekanska, cello, Satoko
Kato, piano, Stephanos Thomopoulos,
piano Gehoord. 30/10, Oudshoomse
Kerk, Alphen aan den Rijn.
Het is nog maar de eerste dag
van het Tweede Internationale
Kamermuziek Festival, georga
niseerd door The International
Holland Music Sessions in sa
menwerking met de Junior Ka
mer Alphen aan den Rijn. Op
dit eerste concert treden drie
jonge musici op die zo weerga
loos spelen, dat je je afvraagt of
dat niveau drie dagen lang kan
worden gehandhaafd, laat
staan overtroffen.
Voor de pauze steelt de Poolse
cellist Marta Dziekanska de
show samen met de Japanse
pianist Satoko Kato. Zij spelen
de cellosonate van Claude De
bussy en de sonate in d van Di-
mirtri Sjostakovitsj. Het is
(weer) de vleugel die aanvanke
lijk niet erg uit de verf wil ko
men. Maar gaandeweg lijkt Ka
to te wennen aan de akoestiek
en aan het potentieel van de
Steinway. En in de Finale is ze
optimaal bezig in alert, soepel
samenspel met Dziekanska. De
cellist voelt zich vrijer, speelt
beide werken zonder partituur,
waardoor haar spel nog meer
diepgang heeft. Suggestief en
geconcentreerd ontlokt zij haar
instrument een waaier van
wondermooie klankkleuren,
van het donkerste brons tot het
donzigste roze. Die samenvloei
en met wazige akkoordwolken,
of ketsen in puntige pizzicati te
gen trippelende staccatoloppjes
van de piano.
'Romantisch, lyrisch en expres
sief is Sjostakovitsj' Sonate',
zegt het programmaboekje.
Maar zeker ook doortrokken
van melancholie. Zelfs in het
tweede (opgewekte) allegro,
waar de sordino de klank al Iaat
schrijnen, sijpelt de weemoed
tussen de noten door. Wanneer
Dziekanska in het largo de me
lodie uitzet in plechtstatige lan
ge lijnen, zoekt Kato stapsge
wijs, subtiel getimed haar weg
met beide handen aan de bas-
kant. Prachtige dynamische op
levingen verbleken tot licht se
reen samenspel. In het laatste
allegro krijgt Kato de gelegen
heid om nog even virtuoos en
sprankelend te excelleren.
Maar wat we na de pauze krij
gen te horen, grenst aan het
volmaakte. De pianist Stepha
nos Thomopoulos houdt ons
van de eerste repeterende ak
koordjes tot de laatste demoni
sche clusters in de ban. Zijn
techniek is fabelachtig, feilloos
trefzeker tot in de meest com
plexe structuren waaruit hij hel
kleurend de melodie laat op
bloeien. Twee magistrale ver
tolkingen van Van Beethovens
'Waldstein' Sonate en Skriabins
3e Sonate in f flitsen dwars
door hart en nieren. Thomop
oulos weet als geen ander te
genstellingen te verzoenen,
overweldigende passages geraf
fineerd gedoseerd over te laten
gaan in het lieflijkste gemurmel.
Hoe magistraal zijn spel ook is,
altijd behoudt hij dat superieu
re gevoel voor nuance. Hij is in
staat decibels te combineren
met doorzichtigheid. Toch staat
zijn allerindividueelste emotie
geheel in dienst van de muziek,
blijft de componist aan het
woord. Thomopoulos nagelt je
aan de grond.
aterdocente. Met zo'n 'gen
telijke erkenning' is het n
lijk bij andere subsidieverli
aan te kloppen. Huil
„Fonds 1818 is al bereit
een overbruggingssubsidi
verlenen."
Cultuurwethouder Hessin
met het toekennen van
eventuele subsidie wachte
de cultuurnota, die voor
2004 gepland staat. „Dan w
we als gemeente wat onze
riteiten op dit vlak zijn."P
beloofde de wethouder op!
te termijn in gesprek te
met de Jeugdtheaterschool.
11
1
i
theater recensie e'
Dick van Teylingen
K
Voorstelling: 'Eden' van Eugene Ofci
door Het groote hoofd. Vertaling
bewerking: Marcel Otten Met f
Schluter en Xander Straat. Gezien
LAKtheater, Leiden.
I
W
Wat is Ariane Schluter tocl^
prachtige actrice geworde^j,
is de belangrijkste concluajj
het bekijken van 'Eden'.
opzienbarende want vorig
werd ze al bekroond tot L.
actrice door haar rol in 'Stirj
Interlude'. Je kunt je wel vt
zen over de breedte vanL
mogelijkheden. Na de ps)z
logische en analytische vc
ning van O'Neill stopt z1
haar kwaliteiten in Brenda
volkse Rotterdamse meid"
een hart van goud, gei
door het leven, een smacH
en miskend moedertje vanjc
jonge dochters. Dat klinkt^
een lach en een traan enL
het precies. Brenda draagtFr
pijnlijk lot met karakter ei^
mor, en beleeft wanhoop
vreugde. Schluter is in alletg
ken van haar personage tu
overtuigend en consistent.^
Je zou bijna vergeten dat e^,
een acteur meedoet, maa^
zou onterecht zijn. Xa^
Straat is Brenda's man W^
compleet met melkboer^]
dehaar, matje, druipsno^
waterige oogjes. Hij beging
stroef en tam, maar vech^
gaandeweg de voorstellingL
Met Willem en Brenda 1'^
het niet lekker, dat is duid
De Ierse schrijver Eu
O'Brien liet ze naast elkaaJ"
monologen uitspreken
schetste met alle clichés ei
moddervette kwast een hu
lijk op een dieptepunt.^
komt door Willem. Hij
zijn verantwoordelijkheid
zuipt zich elke avond [g
heeft bepaald niet meer d^r
tijd van John Travolta in 'f£
se' en kan daar niet tegeju
loopt zijn pik achterna
richting van het 'lekkerste^ x
bloed mokkeltje van .e
Crooswijk'. Als hij mey
dronken kop het snolletje
zijn dromen op een feestu
op de wc achtervolgt, wory
uitgekotst door zijn dr
broers.
Voor Brenda had die
juist een hoogtepunt ml.
worden: Willem leek einr
weer rijp voor enige toeiu.
ring, ze was stevig afgevallu
durfde daardoor sinds ein^,
weer eens uit met een vriqjc
En ze zou met Willem thqa,
men, reken maar. Na al
voelde ze zich echt blij. M^ c
blijdschap maakt plaats jc]
droefenis als manlief na tyc]
fé met een dikke snikkel u
het feestje van de zussies 9jr
wankelt. Huilend zit ze ai,j
oever van de Rotte. Gelukje
daar de handelaar in comfc(
spelletjes die ziet hoe een-j
trekkelijke en waardi
vrouw zij is. Brenda kom^,
eindelijk thuis met een F'
glimlach van zelfrespect efcfj
vrediging, Willem belandt*
gezonken op de vloer bij
deren. 'Eden' gaat over Vlcj
lief, toe drink niet meer, d^ g
smade ouder wordende \|pj
die zich stil opoffert en E
op betere tijden, de pijn ij
iemand kunt doen met onuj
dachte harde woorden. '^e
is kortom een schaamt- h
sentimentele smartlap. Mae
wordt wel heel goed gezonj u
jiti
leiden - Het vrouwen zanj"
van het Leidse Volkshui^s|
staat dit weekeinde 25 jaa£r;
koor dat momenteel u^
vrouwen bestaat zingt weljej
o.l.v. dirigent Marja G^cj
waard en verzorgt ten
tien optredens per jaar bij;
se instellingen, zoals bejaa:V)
centra. Zondagmiddag n
14.30 uur geeft het koobe
gratis concert in de theaq e
van het Volkshuis. 0j(
Hella Haasse neemt de NS Publieksprijs in ontvangst voor haar roman 'Sleuteloog'. Foto: ANP/Juan Vrijdag
