'Een soort sigarenkoker
met een raketmotor'
Bijna vier miljoen passagiers
25 OKTOBER
2005
incorde: het enige passagiersvliegtuig dat sneller ging dan het geluid. Foto: EPA/Tim Ockenden
De Concorde heeft gisteren zijn laatste vlucht
gemaakt. Na Air France in mei dit jaar, zette nu
ook British Airways het supersonische toestel
definitief aan de grond. Tijd voor de enige
weemoed? Een beetje wel, zeggen Nederlanders
die ooit in een Concorde zaten. Maar de
geneugten moeten niet worden overdreven.
door Marcel Proos en Sal Stam Concorde belangrijk voor luchtvaartgeschiedenis
De Concorde heeft in zijn 27-jarige
bestaan als lijnvliegtuig ongeveer
3,8 miljoen passagiers vervoerd, 2,5
miljoen bij British Airways en 1,3
miljoen bij Air France.
Het toestel landde zeven keer op
Schiphol, voor het eerst op 27 fe
bruari 1982 en voor het laatst op 6
mei 1995.
Mijlpalen in de (voor)geschiedenis
van de Concorde:
November 1956. In Groot-Brittan-
nië wordt een commissie ingesteld
van de regering en het bedrijfsle
ven die moet studeren op de moge
lijkheden voor de bouw van een
supersonisch verkeersvliegtuig.
Maart 1959. De commissie komt
met de aanbeveling ontwerpstu
dies te doen.
Juni-juli 1961. De vliegtuigbou
wers British Aircraft Corporation
(voorloper van British Aerospace)
en Sud Aviation (voorloper van het
Franse Aerospatiale) houden de
eerste besprekingen.
September 1962. De Franse presi
dent Charles de Gaulle houdt een
pleidooi voor samenwerking van
Groot-Brittannië en Frankrijk bij de
bouw van een snel vliegtuig omdat
de landen zo'n project alleen niet
zouden kunnen bekostigen.
November 1962. Frankrijk en
Groot-Brittannië ondertekenen een
verdrag voor gezamenlijke produc
tie van een supersonisch toestel.
Januari 1963. In een toespraak ge
bruikt president De Gaulle met be
trekking tot het project het woord
concorde (eendracht, in het Engels
concordDat zal de naam worden.
Juni 1963. De Amerikaanse lucht
vaartmaatschappij Pan American
Airlines neemt een optie op zes
vliegtuigen. In 1967'was het aantal
opties opgelopen tot 74, afkomstig
van zestien maatschappijen uit on
der meer de Verenigde Staten en
Azië. Later haakte de ene na de an
dere maatschappij af, waardoor
uiteindelijk alleen British Airways
en Air France met de Concorde
zouden vliegen.
November 1964. De nieuwe La-
bour-regering in Groot-Brittannië
laat weten zich terug te trekken uit
het project, maar komt daar twee
maanden later van terug.
1966. De assemblage van een
Frans en een Brits prototype be
gint.
2 maart 1968. Het Franse prototy
pe maakt zijn eerste vlucht, het
Britse volgt ruim een maand later.
Juni 1968. De twee toestellen heb
ben hun eerste openbare optreden
op de luchtvaarttentoonstelling in
Parijs.
Juli 1974. De Britse premier Harold
Wilson en de Franse president Va-
lery Giscard d'Estaing besluiten het
project voort te zetten, maar de
productie beperkt te houden tot
zestien vliegtuigen.
21 januari 1976. De Concorde
wordt in dienst genomen. British
Airways gebruikt het eerste toestel
voor een dienst tussen Londen en
Bahrein en Air France vliegt van
Parijs naar Rio de Janeiro via Da
kar.
24 mei 1976. De twee maatschap
pijen beginnen transatlantische
diensten vanuit Londen en Parijs
naar Washington. Op de eerste
vlucht vliegen de toestellen gelijk
tijdig over de Amerikaanse hoofd
stad en landen ze samen.
November 1977. Na langdurig uit
stel wegens protesten tegen ge
luidsoverlast beginnen de diensten
naar New York. Het lawaai van de
Concorde zal het toestel vooral in
de VS parten blijven spelen.
April 1989. Een Concorde verliest
een deel van een roer. Later zijn er
nog twee gevallen van problemen
met het roer, in 1990 en 1991. Dat
is aanleiding tot vervanging van de
roeren.
Februari 1996. Concorde-piloot
Leslie Scott verbetert het record
voor de vliegtijd op de route New
York-Londen tot 2 uur, 52 minuten
en 59 seconden.
25 juli 2000. Een Concorde van Air
France stort kort na het opstijgen
neer bij Parijs. Er vallen 109 doden
aan boord en vier op de grond. Alle
toestellen worden aan de grond ge
houden in afwachting van onder
zoek naar de ramp. De conclusie is
dat een band is geklapt doordat
rommel op de baan lag. Rondvlie
gende stukken rubber veroorzaak
ten een lek in een brandstoftank
waardoor brand uitbrak.
November 2001. De vluchten met
de Concorde worden hervat.
April 2003. British Airways en Air
France kondigen aan eind oktober
de laatste lijnvlucht met de Con
corde uit te voeren. De Fransen be
sluiten kort daarop er al op 31 mei
mee te stoppen.
16 oktober 2003. British Airways
heeft voor de laatste week een re
cordaantal van 2000 passagiers ge
boekt voor het retourtarief van
8292 pond sterling (11.940 euro).
Op de laatste vlucht zijn de 92 zit
plaatsen gereserveerd voor geno
digden.
24 oktober 2003. British Airways
vliegt voor het laatst met de Con
corde, van New York naar Londen
met als piloot de 54-jarige Concor-
de-veteraan Mike Bannister.
De Concorde heeft 27 jaar
dienst gedaan en was het
enige passagiersvliegtuig dat
sneller ging dan het geluid. Een vlucht
van Londen naar New York duurde
nog geen 3,5 uur. Een gewoon vlieg
tuig doet er bijna twee keer zolang
over. Een vlucht met de Concorde
mocht ook wel wat kosten: ruim 6.000
euro voor een enkeltje.
De snelheid van het toestel was
meestal de belangrijkste reden om in
te stappen, zo leert een rondgang
langs enkele bekende Nederlanders.
Verbazingwekkend, zo snel als het
vliegtuig ging, zegt Euronext-topman
George Möller. „Ik keek eens uit mijn
raam en zag Groenland liggen, ik nam
een hap van mijn lunch, keek op
nieuw, en zag dat Groenland alweer
uit beeld was." Möller vloog één keer
in een Concorde. De tijdwinst die hij
dacht te maken, bleek uiteindelijk be
perkt want op Manhattan kwam hij
meteen vast te zitten in het verkeer.
KLM-topman Leo van Wijk was niet
zo onder de indruk van de snelheid
van de Concorde. „Het snelle vliegen
op zich was voor mij geen echte sen
satie. Het was vooral handig, omdat je
er zo snel was." De laatste keer dat hij
een supersonische vlucht meemaakte,
was met een Concorde van Air Fran
ce, de nieuwe moeder van KLM.
Voormalig internetondernemer Adam
Curry, bekend van radio en tv, heeft
verscheidene keren in een Concorde
gezeten. Over de vraag hoe dat was
kan hij kort zijn: 'Gewoon geil'. Niet
alleen de snelheid staat hem nog bij,
maar ook de keurige en bijna ouder
wetse dienstverlening: goed eten, een
glas champagne en uiterst attente ste
wardessen. „Juist dat maakte een
vlucht zo leuk en bijzonder." Een bij
zondere herinnering bewaart Curry
aan de Sennheiser-koptelefoons
waarmee de Concordes waren uitge
rust. „Prima dingen. Ik heb er nog een
paar gejat. Ik gebruik ze nog elke
dag."
Een Concorde was in meerdere op
zichten totaal anders dan een gewoon
verkeersvliegtuig; niet alleen sneller,
maar ook een stuk kleiner. „Een soort
uitgebouwde straaljager en zeer
krap", aldus George Möller. Je kon
beter niet te veel drinken voordat je
aan boord ging. Een bezoek aan het
toilet was geen pretje." Van Wijk deed
de Concorde vooral denken aan een
'gewone' Europese lijndienst: „Het
was een relatief klein vliegtuig met
een beperkt en overzichtelijk aantal
stoelen."
Ook de koeling van het toestel is een
verhaal apart. De Concorde, volgens
Adam Curry niets anders dan een
soort sigarenkoker met een raketmo
tor, werd over de hele lengte gekoeld
met kerosine die nog niet is verbrand.
Als aan het eind van de vlucht de ke
rosine en dus de koelvloeistof bijna
op is, wordt het in de cabine plotse
ling een stuk warmer.
TPG-topman Bakker kan daarover
meepraten. Hij herinnert zich dat de
temperatuur aan het eind van de
vlucht omhoog ging en dat hij zwe
tend uitstapte. „Dat was zeker zo als
je aan het raam zat. Het was eigenlijk
een onding. De verbinding was nog
eens slecht ook. Je moest naar Parijs
of Londen om de Concorde te nemen.
Ik ben er niet rouwig om dat hij ver
dwijnt."
Het einde van de Concorde past vol
gens KLM'er Van Wijk in de beweging
van de luchtvaartsector om goedko
per te werken „Onze klanten kijken
ook steeds vaker naar het prijskaartje
en vliegen is nu voor velen een vorm
van transport die veilig, efficiënt en
comfortabel moet zijn." Toch kijkt de
topman wel met enige weemoed te
rug op de Concorde: ,,We sluiten nu
een tijdperk af, waarin de luchtvaart
nog glamour en glans had."
Foto: AP/Dave Caulkin
Foto: Reuters/Kieran Doherty
