Het geheim
van de
pratende
prullenbak
GESPREK VAN DE DAG
DActtiiKs levenGordon op de bres voor
kinderfonds Nelson Mandela
Gelijke monniken
'IQ Loeki
hoger dan
van menig
presentator'
gaan noc; jit vanavonp nee^ze^e^-
MENSELIJK
Een beetje op zijn Gordons, zo
ging het er gistermiddag aan toe
in de Hilversumse Wisseloordstu
dio's. Veel luim, veel donderend
klatergelach maar ook de serieuze
toon ontbrak niet. De zanger én
presentator van Radio Noordzee
had zijn vrienden uitgenodigd
voor de opnamen van het num
mer End of The Road, oorspron
kelijk van Boys 11 Men, dat op het
album Gordon Friends komt te
staan. Op 10 november begint de
verkoop. Een deel van de op
brengst van de cd gaat naar het
Nelson Mandela Children's Fund
Netherlands. Productie van het
nummer: Tjeerd Oosterhuis.
Als er nu een bom ontploft is het
gebeurd met de hele Nederlandse
entertainmentindustrie", consta
teerde de zanger. Oordeel zelf, wie
er naast, achter en vóór Gordon
stonden in de opname-studio:
Marleyne, Edsilia Rombley, Trijn
tje Oosterhuis, Glanice Grace, Se-
rina (zij zat bij Gordon in het ach
tergrondkoor), Romeo, Re-Play,
Sat R Day en Lloyd. Zij allen staan
hun artiestenroyalties af voor het
Zuid-Afrikaanse kinderfonds, dat
door Nelson Mandela is opge
richt. Het fonds helpt kinderen
van 0 tot en met 21 jaar in Zuid-
Affika aan een 'nieuwe, veilige en
zinvolle toekomst.' Het fonds
helpt kinderen die het slachtoffer
dreigen te worden van hiv/aids of
kinderen die al besmet zijn met
dit dodelijke virus.
Tijdens mijn toernees door Zuid-
Afrika en ook omdat ik er nog
even heb gewoond ben ik in con
tact gekomen met het fonds. Ik
heb het fonds enkele weken gele
den benaderd dat ik van plan was
iets voor hen te doen, nadat ik in
Pretoria enkele - soms schrijnen
de - projecten had bezocht. Ra
zend enthousiast waren ze met
een."
„Toen ik de ellende zag, dacht ik:
ik kan natuurlijk gewoon langs de
kant blijven staan, maar ook iets
met mijn bekendheid doen. Ik
heb ook een warme band opge
bouwd met het land. Al mijn mu
zikale vrienden zeiden onmiddel
lijk 'ja' toen ik ze over mijn plan
nen vertelde."
„Ik vind het een hele eer dat ik
Nelson Mandela twee keer heb
ontmoet en hem een handje heb
mogen schudden. Of hij nog weet
wie ik ben, weet ik niet. Dat vind
ik ook niet zo belangrijk. Ik ga wel
Op de Toneelschool hadden wij les van Lucas van
der Land. Hij gaf een soort maatschappijleer. In die
tijd, de jaren zestig, was het maatschappelijk geën
gageerd theater in de mode dus die studie kwam
goed van pas. In de eerste les schotelde hij ons dit
probleem voor: een student en een handelsreiziger
veroorzaken met hun auto allebei een ongeluk
waarbij iemand lichtgewond raakt. Moeten zij de
zelfde straf krijgen? Dat vonden wij allemaal van
wel natuurlijk. Zelfde zonde, zelfde boete. Gelijke
monniken, gelijke kappen. Toen zei Lucas: „Stel de
student wordt voor zes maanden het rijbewijs ont
nomen. Dan is dat niet zo erg voor zo'n jongen. Stu
denten hebben nu eenmaal geen auto nodig. Maar
een handelsreiziger die zijn auto kwijtraakt, is ook
zijn baan kwijt. Een ramp natuurlijk. Ik vind dat
de rechter daar best rekening mee mag houden".
Dat vonden wij bij nader inzien ook.
Vanochtend hoorde ik op televisie Noord-Holland
dat er binnenkort bij het winkelcentrum van
Schalkwijk parkeermeters komen. Schalkwijk ligt
bij Haarlem maar het probleem dat ik ga behande
len is universeel voor de Randstad. Ik vertel dat er
maar meteen bij vóór de redactie gaat klagen dat
columnisten uit Haarlem en omgeving rekening
moeten houden met 'onze lezers in andere regio'.
Schalkwijk dus. Een buitenwijk van Haarlem. En
in die buitenwijk ligt een overdekt winkelcentrum
met gratis parkeerfaciliteiten. Dat gaat dus veran
deren. Over een week of wat moet er voor het parke
ren in Schalkwijk betaald worden. Op de buis hoor
de ik een tevreden winkelier uit de binnenstad: „In
het centrum moeten de mensen betalen voor het
parkeren. In Schalkwijk kunnen ze gratis terecht.
Oneerlijke concurrentie! Het is niet meer dan billijk
dat er daar ook betaald gaat worden. Gelijke mon
niken, gelijke kappen"! Mijn vraag aan u: bent u
het met die winkelier eens?
Zelf koop ik regelmatig in Haarlems centrum én in
Schalkwijk. Ik acht mij dan ook tot oordelen be-
zaterdag l8 oktober 2003
Studenten in de bres voor reclameleeuw
'Loeki is uit, telt niet meer mee, kan
ophoepelen en wordt ordinair afge
dankt na ruim dertig jaar trouwe
dienst.' Een schande, vinden de Am
sterdamse studenten Martijn Zuur-
veen en Jordy Prinsen. Voor het duo
is een leven zonder Loeki ondenk
baar. Met de actie Red Loeki! ijveren
zij nu voor het behoud van de recla
meleeuw.
De Ster besloot onlangs om Loeki
van de buis te halen rond avondpro
gramma's van de publieke omroep.
Alleen in de reclameblokken tussen
jeugd- en amusementsprogramma's
zou nog ruimte zijn voor de goeiige
leeuw. Volgens de Ster 'passen de
avonturen van Loeki niet meer bij de
intellectueel uitdagende program
ma's van de publieke omroep'.
Onzin, menen Zuurveen en Prinsen.
„Wij durven rustig te stellen dat het
niveau van Loeki hoger is dan menig
programma op de publieke omroep.
Sterker nog: het IQ van Loeki is ho
ger dan dat van de presentatoren
van Lingo, Tuti Famili en Get the
picture bij elkaar opgeteld."
De Amsterdammers, die samen een
studentenprogramma presenteren
bij de lokale zender Salto, vragen
zich af 'of ze bij de Ster helemaal van
de pot gerukt zijn'. „Hoe halen ze
het in hun hoofd om hét reclame
boegbeeld van de televisie te halen.
Loeki is een icoon en hoort gewoon
op de buis als onderdeel van de Ne
derlandse televisiecultuur."
Meer kijkers zijn kennelijk van me
ning dat Loeki gered moet worden
van 'een treurig en roemloos einde'.
Het tweetal zegt via de actiesite ww-
w.redloeki.tk in twee dagen al ruim
duizend steunbetuigingen te heb
ben ontvangen. De proteststemmen
worden volgende maand aangebo
den aan de directeur van de Ster.
Zuurveen en Prinsen zijn overigens
geen nieuwelingen aan het ac-
tiefront. Anderhalf jaar geleden
voerden ze de actie Weg met West
broek om radiopresentator Henk
Westbroek van Radio 3FM te ban
nen.
De ontwerper van Holle Bolle Gijs
in De Efteling wist het in 1959 al:
mensen willen het milieu best een
handje helpen, maar dan moet het
wel leuk zijn. Als eerste gemeente
in Nederland krijgt Rijswijk ze daar
om ook: pratende prullenbakken.
Eén ding is nog niet duidelijk: wat
moeten ze zeggen voor het juiste
effect?
Het lijkt een nieuw album van
Suske en Wiske, maar in werke
lijkheid is het de laatste vondst
van de gemeente Rijswijk in de
verwoede strijd tegen zwerfvuil:
de pratende prullenbak. De ge
dachte achter het novum ligt voor
de hand: elk propje of papiertje
wordt beloond met een woord
van dank. Maar wanneer trekt de
bak de notoire vervuiler over de
streep? Als deze schreeuwt, zeurt
of juist slijmt? De pratende prul-
Aardbeving door
bezoekers Efteling
Een groep van ongeveer dui
zend mensen heeft gistermor
gen in De Efteling een aardbe
ving met een kracht van 1.2 op
de schaal van Richter veroor
zaakt. Op het centrale plein van
het attractiepark werd om half
twaalf massaal gesprongen. De
trillingen in de aarde werden
gemeten door seismologen van
het KNMI. Een uitslag van 1.2
op de schaal van Richter is vol
gens de deskundigen „meer
dan een rimpeling in de vijver".
Het veroorzaken van de aardbe
ving was het initiatief van het
nieuwe wetenschapsprogram
ma Hoe? Zo!. In het park wer
den ook andere 'wetenschappe
lijke' proeven gedaan. Zo kon
den bezoekers in de Python kij
ken hoe middelpuntvliedende
kracht werkt door met een be
kertje water aan boord te gaan.
Uit het experiment blijkt dat het
water in het bekertje blijft als je
over de kop gaat. Maar in de zo
genoemde kurkentrekker wer
den de inzittenden van de acht
baan drijfnat, anp
lenbak in Rijswijk heeft nog geen
vaste kreet. De teksten zijn eerst
op proef. Wat werkt wel en wat
werkt niet?
René Straver is communicatiead
viseur en is beroepshalve bezig
met woorden, zinnen en slogans.
Hij is door de gemeente ingescha
keld om ervoor te zorgen dat de
bakken welbespraakt voor de dag
komen. Immers, Rijswijk heeft
een primeur en er wordt vanuit
het hele land belangstellend toe
gekeken.
„Uiteraard zijn er een paar dingen
die je in de gaten moet houden",
zegt Straver. „Zo is het niet de be
doeling dat zo'n prullenbak twin
tig seconden achter elkaar praat.
Vijf seconden is het maximum. Je
komt aan, je stopt je hand erin en
je bent weg. In die tijd moet het
gebeurd zijn."
Geen eenvoudige opgave, als je
bedenkt wat zo'n bericht voor im
pact moet hebben. Het doel van
de pratende prullenbak is om ge
drag te veranderen. En omdat dat
het beste kan als je nog jong bent,
richt de bak zich op de jeugd.
„Zo'n boodschap bestaat als het
ware uit drie onderdelen", aldus
Straver. Een introductie, de kern
boodschap waarin duidelijk wordt
wat de bedoeling is: 'voorkom af
val', en nog een pay-off, een korte,
pakkende zin die blijft hangen.
In de jaren '60 en '70 kon je nog
wel aankomen met belerende tek
sten, maar die tijden zijn voorbij.
Helemaal als je jongeren wilt be
reiken, zegt Danny Brederoo van
reclamebureau Brederoo in Rijs
wijk. „Die zitten niet te wachten
op een autoritaire toon. Zoiets als
'Kom hier met dat papier', zou
dus niet werken."
Straver: „Je moet het positief hou
den. Sympathiek. Niet bestraf
fend, want dan is het niet leuk en
onthouden mensen het niet."
'Leuk' is tegenwoordig het tover
woord. In het jargon van de recla-
megoeroe's: 'fun fun fun'. Consu
menten worden niet meer geprik
keld door standaardboodschap-
pen op affiche of radio. Vooral
jongeren onthouden pas iets als
alle zintuigen worden geprikkeld,
weet Straver. Als je hun gedrag
wilt veranderen, moetje de bood
schap 'leuk' verpakken.
In De Efteling begrepen ze dat de
cennia geleden al. In de jaren na
de opening bleek al snel dat al die
Gordon in de studio. Foto: Ton Kastermans
De politie heeft de WEKKERRADIO van een 44-jarige inwoner van Purmerend
in beslag genomen. Hoe hard de vaste slaper de radio ook zette, hij werd er niet
wakker van. Maar zijn buren wel. Woensdagmorgen tussen vijf en half zes was
voor hen de maat vol. De opgetrommelde agenten lukte het overigens maar met
grote moeite wat de wekker niet lukte: namelijk de man wakker krijgen. Omdat
hij eerder al verschillende waarschuwingen had genegeerd, werd de wekkerradio
door de politie meegenomen.
voegd. En ik vind dat die binnenstad-winkelier
geen gelijk heeft. Het winkelcentrum van Haarlem
heeft een vóór- en een nadeel. Voordeel: het is een
erg gezellig centrum. Er zijn weinig steden in
Nederland waar de binnenstad zó gezellig is als
in Haarlem. En een ambulant acteur als ik
komt overal. Nadeel: parkeren is vaak lastig en
er moet voor betaald worden. Schalkwijk
heeft ook een vóór- en nadeel. Het heeft niet M
de gezelligheid van de binnenstad maar het fl
parkeren is makkelijker en gratis. Als je dat
parkeer-voordeel afpakt, vervalt een belangrij
ke reden om in Schalkwijk te winkelen. Par
keermeters op beide plekken lijkt rech tvaardig
maar is het niet. Want zoals de student niet ge
lijk is aan de handelsreiziger, zo is Schalkwijk
niet gelijk aan het oude stadscentrum. Door de
parkeergelden gelijk te schakelen, zijn de kap
pen wel gelijk geworden. Maar de monniken
zijn het niet.
proberen contact te zoeken met
Nelson Mandela, zodra bekend is
welk bedrag Einde van de weg
heeft opgebracht. En dan wil het
bedrag zélf aan hem
gen als het even kan."
Jan van Stipriaan Luïscius
In een ziekenhuis op het Caribische
eiland Dominica is MA PAMPO
OVERLEDEN, een vrouw die beweer
de 128 jaar en daarmee de oudste
mens ter wereld te zijn. Ma Pampo,
wier echte naam Elizabeth Israel was,
werd deze week opgenomen met
complicaties van griep. Zij beweerde
27 januari 1875 geboren te zijn, een
datum die door doopgegevens van de
katholieke kerk wordt bevestigd. Die
datum staat ook op haar geboortebe
wijs, maar dat werd pas in het jaar
2000 afgegeven. Het Guinness Book
of Records vond het bewijs te zwak en
erkende als oudste mens ter wereld
de Fran?aise Jeanne Calment, die in
1997 op 122-jarige leeftijd overleed.
De oudste nog levende mens ter we
reld nu is volgens Guinness de Japan
se Kamato Hongo, die in september
116 werd. Ma Pampo had een man
en een zoon die allebei zijn overle
den. Haar drie kleinkinderen zijn al
lemaal over de 50. Haar hoge leeftijd
schreef zij toe aan biologisch voedsel
en het vermijden van alcohol.
Holle Bolle Gijs vraagt dringend om papier, de kinderen stropen het park af op zoek naar weggeworpen afv
om te worden bedankt door Gijs. Foto: GPD/Cees Zorn
Een JAPANSE MAN die voor zijn
70ste verjaardag eens iets nieuws
wilde proberen en in zee ging snor
kelen, heeft 19 uur lang moeten
ZWEMMEN om de kust te bereiken
nadat het getij hem ver in zee had
getrokken. Zijn familie meldde hem
aan als vermist toen hij 's avonds
niet thuiskwam. De politie organi
seerde een zoektocht maar die lever
de niets op. Op zijn verjaardag be
reikte de man op eigen kracht de
kust. Hij had de nacht drijvend en
zwemmend doorgebracht, wachtend
tot het vloed werd. Hij vertelde de
politie dat hij 's nachts nog altijd de
lichten aan het strand kon zien.
,,Het spijt me dat ik jullie zo be
zorgd heb gemaakt. Ik heb nu wel
genoeg vertier op zee meegemaakt
voor de rest van mijn leven," aldus
de 'vermiste'.
honderdduizenden bezoekers wel
héél veel afval achterlieten. Peter
Reijnders en Henk Knuivers be
dachten in 1959 dé oplossing: een
bol figuurtje dat 'Papier Hier' riep
en met een gulzige zuigkracht zo
alle propjes naar binnen hapte.
En die Holle Bolle Gijs wérkte.
Een beetje te goed zelfs, bleek al
vlak na plaatsing van de veelvraat.
Omdat kinderen het zo leuk von
den om er propjes in te gooien,
lag er binnen de kortste keren
geen papiertje meer op de grond.
Om de onverzadigbare Gijs toch
aan een maaltje te helpen, begon
nen de kinderen ook de blaadjes
van de omheining te plukken.
Niet lang daarna werd een ijzeren
hekje geplaatst.
„Peter Reijnders was een beetje
de Willie Wortel van De Efteling",
vertelt directeur communicatie
Henk Groenen. „En sommigen
dichtten hem ook psychologisch
talent toe. Hij bestudeerde het ge
drag van kinderen altijd heel goed
en dat uitte zich in zijn attracties.
Hij zei in 1959, toen hij Holle Bol
le Gijs bedacht: 'Mensen willen
het milieu best helpen, maar dan
moet het wel leuk zijn'."
Holle Bolle Gijs was
eerste attractie van De
over de hele wereld bekend is
worden. En in de loop der
de 'fariiilie Gijs' ook flink
breid: er zijn er nu tien en
allen verslinden ze duizend
bieke meter papier per jaar. ,,Z<
zeggen wel allemaal 'Papier Hit
maar hun dankwoord verschilt1
aldus Groenen.
Cindy van Vliet
