KUNST CULTUUR Lakenhal belicht veelzijdig man P iMv Frank Groothof als storend element Scherpzinnige choreografie van Leine Roebana Uitvoeri ideeënrij 'Zenkei; rammel Meesterprijs voor Appie Baantjer Museum Boijmans koopt bank Dali Amerikaanse film Theo van Cogh Secureon gaat naar Apeldoorn William Forsythe naar Rotterdam Oostenrijkse prijs voor Nooteboom Boeken, boeken en nog eens boeken Film-cv blijft nog een jaar Zilveren Veer 2003 vrijdag lo oktober 2oo3' Ook Volkenkunde toont tekeningen Maurits van der Valk Appie Baantjer. Foto: Henk Bouwman den haag - Appie Baantjer is de eerste winnaar van de Meester prijs van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadau teurs. Met de prijs wil het ge nootschap mensen eren die ge durende een lange periode 'een onmiskenbare bijdrage' hebben geleverd aan de misdaadlitera tuur in Nederland. Baantjer wordt bekroond voor zijn pres tatie van 'werkelijk on-Neder- landse omvang'. Dit jaar ver scheen de zestigste titel van de 80-jarige. Rotterdam - Museum Boij- mans van Beuningen heeft bij een veilinghuis in Londen een zogeheten Mae West Lips Sofa van Salvador Dali gekocht. Het werd eigenaar van de 'lippen- bank' voor 75.000 euro. Het exemplaar werd in 1936 ge maakt in opdracht van Edward James (1907-1984), die kunste naars als Dali ondersteunde. Hij gebruikte de sofa's van Dali voor de inrichting van zijn hui zen. Boijmans organiseert in 2005 een expositie over Dali. Amsterdam - Er wordt gewerkt aan een Amerikaanse versie van de film 'Interview' van Theo van Gogh. De onderhandelin gen met Amerikaanse produ centen zijn in een vergevorderd stadium. De film wordt geregis seerd door Theo van Gogh zelf. Dit zou betekenen dat de regis seur met de Amerikaanse 'In terview1 zijn buitenlandse film debuut maakt. Voor de vrouwe lijke hoofdrol wordt Madonna benaderd. Apeldoorn - Het Secureon, mu seum voor politie, brandweer en ambulancezorg, komt defi nitief in Apeldoorn. Een com missie onder leiding van de Noord-Hollandse commissaris van de koningin heeft besloten de voorkeur te geven aan Apel doorn boven Zaandam voor de vestiging van een nieuw muse um, dat jaarlijks honderddui zend bezoekers zal trekken. In Het Secureon gaan diverse mu sea en verzamelingen op: Poli tie Museum, Ambulance en Eerste Hulp Museum, Brand weermuseum, Collectie Be scherming Burger Bevolking en Brandweer Documentatiecen trum. Rotterdam - De wereldberoem de choreograaf William Forsy the gaat met ingang van de cember les geven op de Rotter damse Dansacademie. De artis tiek leider van Ballet Frankfurt geldt wereldwijd als een van de toonaangevende choreografen. Als vernieuwer van het klassie ke balletidioom doet hij een groot beroep op het eigen initi atiefvan dansers. In Nederland zijn choreografieën van de Amerikaan regelmatig te zien bij het Nationale Ballet in Am sterdam. wenen - Cees Nooteboom krijgt dit jaar de Oostenrijkse Staats prijs voor Europese Literatuur. Aan de prijs is een bedrag van 22.000 euro verbonden. Noote boom krijgt hem voor zijn tota le oeuvre. Een vijfkoppige inter nationale jury heeft de Neder landse auteur uitverkoren. On der de eerdere winnaars is de Italiaanse schrijver Umberto Eco. Wanneer Nooteboom de prijs in ontvangst neemt, is nog onbekend. door Theo de With leiden - Hij woonde maar tien jaar van zijn leven in Leiden. Toch werd Stedelijk Museum De Lakenhal onlangs door erf genamen van de kunstenaar verrast door een schenking van ruim honderd tekeningen en etsen van Maurits van der Valk. Het museum laat daar sinds gisteren een selectie van zien. Ook het Rijksmuseum voor Vol kenkunde toont een aantal te keningen, want in zijn Leidse periode raakte Van der Valk bij zonder gefascineerd door de collectie van dit museum. „De Lakenhal had al vier of vijf werken van hem in bezit", ver telt conservator Christiaan Vo gelaar. „Dus dit was een welko me uitbreiding. Van der Valk is een goed kunstenaar en daar om wilden we de schenking graag hebben. Bovendien staat in ons verzamelbeleid nog altijd Leiden centraal en daar vallen ook kunstenaars onder die een tijdje in Leiden hebben ge werkt." Maurits van der Valk (1857- 1935) was een veelzijdig man. Hij was actief als tekenleraar en als kunstcriticus, maar het liefst hield hij zich bezig met tekenen en schilderen. „Ik vermoed dat hij met schrijven zijn geld ver diende, want de kunst leverde niet zoveel op", zegt Vogelaar. „Hij verkeerde in de kring van de Tachtigers. Schrijvers als Willem Kloos en Albert Verwey gaven eind negentiende eeuw de persoonlijke beleving een meer centrale plek in de kunst. Dat moet een interessante club mensen zijn geweest. Floris Verster zat er ook bij." De Lakenhal heeft een selectie van Van der Valks werk op chronologische volgorde opge hangen. Binnen zijn oeuvre is een duidelijke ontwikkeling waar te nemen. Van impressio nistisch tot realistisch. Heel vaak zijn de tekeningen, etsen en litho's te herleiden tot een topografische plek. De kunste naar bivakkeerde bijvoorbeeld enige tijd in Auvers-sur-Oise, het Franse dorp waar Vincent van Gogh ooit ook verbleef. „Van Gogh was toen net dood. De Tachtigers hadden een enorme bewondering voor hem. Misschien ging Van der Valk er daarom heen. Van Gogh gaf op zijn schilderijen meer een mentale weergave van de werkelijkheid in plaats van wat je ogen zien." Een stadsgezicht en een rivierlandschap van Maurits van der Valk. Publiciteitsfoto's In 1893 was Maurits van der Valk weer terug in zijn geboor testad Amsterdam. Net als zijn tijdgenoten van de Haagse School gaat hij steeds meer naar de natuur werken. In de natuur maakt hij schetsen die hij later in zijn atelier uitwerkt tot schilderijen of etsen. In de periode van 1909 tot 1919 woont Van der Valk in Leiden. „Zijn zoon gaat hier studeren aan de universiteit en omdat Van der Valk geen kamer voor hem kan bekostigen, verhuist hij zelf maar naar Leiden. Hij ontdekt het Rijksmuseum voor Volkenkunde. Vooral de grillig gevormde schelpen en de mys terieuze Japanse objecten trek ken zijn aandacht. Hij tekent en schildert ze diverse keren." De Lakenhal toont een aantal li tho's, schilderijen en etsen van deze museumstukken. Ook in Volkenkunde zelf is het één en ander te zien. Dit museum combineert het werk van Van der Valk met een aantal objec ten uit de Japan-collectie. Deze tentoonstelling loopt parallel aan die in De Lakenhal. In de omgeving van Leiden heeft de kunstenaar ook land schappen en enkele molens ge schilderd. Vogelaar heeft nog niet kunnen herleiden waar in de regio Van der Valk heeft zit ten werken. „Misschien kan een bezoeker me op weg hel pen." Voor zijn zestigste ver jaardag krijgt Maurits van der Valk een lapje grond in Laren. Vanaf dat moment wordt dat zijn vaste stek. Toch bespeurt de conservator oude kunst van De Lakenhal blijvende invloed van Leiden. „Die grillige vor men duiken vaker op. Ik zie ze bijvoorbeeld ook terug in de manier waarop hij in land schappen boomwortels weer geeft. Hij houdt duidelijk van ingewikkelde vormen." Als hij invalide wordt, vertrekt Van der Valk noodgedwongen uit Laren. Hij trekt in bij het ge zin van zijn zoon in Amster dam. Hij is niet meer in staat de polder in te trekken, maar legt in Amsterdam wel vast hoe de stad steeds verder uitbreidt. muziek recensie Lidy van der Spek Concert: Amsterdam Sinfonietta, concertmeester Candida Thompson, m.m.v. Frank Groothof, verteller/zanger en Paul Prenen, piano. Gehoord: 9/10, Stadsgehoorzaal, Leiden. Wat kan de Stadsgehoorzaal toch supertrots zijn op zijn 'en semble in residence', strijkor kest Amsterdam Sinfonietta, sinds kort onder aanvoering van concertmeester Candida Thompson. Met de betrokken heid van een bevlogen strijk kwartet speelt dit orkest zo schitterend, dat ik tijdens de voorstelling Vincent en Theo, broeders in de kunst' met Frank Groothof in de hoofdrol als ver teller, bijna voortdurend die akelige scherpe stem van Groothof - wellicht onverdiend - verwens. Hij snijdt geregeld die instru mentale schoonheid aan flar den. Dat doet de derde discipli ne in deze performance geens zins, puur fijnzinnige, geavan ceerde videoprojecties op een groot wit drieluik hoog boven het podium. Beeld en muziek vallen als twee gelieven in el- kaars armen, vormen een vol maakte twee-eenheid. Maar Frank Groothof is nodig om het leven van Vincent van Gogh gestalte te geven, vanaf zijn elfde jaar (1864) wanneer hij door zijn ouders naar kost school wordt gestuurd tot zijn dramatische dood in Auvers in 1890. En dat doet hij zoals altijd zeer expressief in kindvriende lijke taal. Het verloop van Vin cents leven is echter zó wrang, zo triest, op geen enkele manier in voor humor, dat ik me af vraag of zo'n avond nu echt ge schikt is voor kinderen. Behalve zonnebloemen en goudgele landschappen die als virtual realities in de lucht han gen, is er geen sprankje hoop, geen snipper humor, en zelfs geen wezenlijke kameraad schap te bespeuren, niet met Êaul Gauguin, zelfs niet met zijn broer Theo. Tussen de twee broers staat immer Theo's af keurende vingertje en zijn ver nederende geld, dat Vincent steeds weer nodig heeft om te overleven. Die voortdurende wanhoop, zeer zeker met sobe re middelen zeggend en 'schil derend' door Groothof in kaart gebracht, intensiveert niet we zenlijk, fungeert zelfs hier en daar als stoorzender. De vraag is of de betoverende muzikale uitbeelding (met componisten uit landen waar Vincent vertoefde, Nederland, Engeland en Frankrijk) alleen in combinatie met de buitenge woon suggestieve beelden op het drieluik, niet dieper zou hebben ontroerd. Wellicht hadden de kinderen in dit familieconcert dan met hun eigen fantasie Vincents wereld kunnen dromen. frankfurt - In Frankfurt is gisteren de jaarlijkse Buchmesse officieel geopend, de grootste boekenbeurs ter wereld. In zes enorme hallen proberen uitgevers uit 110 landen om precies te zijn 335 000 boeken aan de man te brengen. Rusland is dit jaar het land dat extra aandacht krijgt. Nederlandse uitgevers zoeken buitenlandse collega's om hun schrijvers vertaald te krijgen. Bij een Duitse uitgeverij ligt 'Die Chaussee' van de Oegstgeestse schrijver F.B. Hotz (1922-2000) al klaar. Uitgeverij Ouerido zet al zijn kaarten op de pas verschenen roman 'Gran Café Boulevard' van Tomas Lieske uit Leiden. Foto: EPA/Frank May Onder meer de bouwputten in buurten als Slotervaart en De Baarsjes zet hij nauwgezet op het papier. Zijn stijl uit die tijd doet denken aan die van Breit - ner. In 1935 overlijdt Maurits van der Valk in Laren, waar hij samen met het gezin van zijn zoon toch weer heen is ver huisd. Tekenirigen van Maurits van der Valk', t/m 11 januari, De Lakenhal, Oude Singel 28-32, Leiden en Rijksmuseum voor Volkenkunde, Steenstraat 1, Leiden. den hjlag/gpd - De Nederland se speelfilmindustrie mag een jaar langer gebruik maken van een belastingvoordeel om films te maken. Een motie van D66 en WD met die strekking is gis teren in de Tweede Kamer aan genomen. Het kabinet wilde de fiscaal gunstige regeling, de zo geheten film-cv, afschaffen. De regeling met de film-cv is in 1999 ingesteld om de speelfilm industrie een zetje in de rug te geven. Via de cv-regeling kun nen vermogende particulieren belastingvrij geld beleggen in een filmproductie. Dat leidde tot een enorme geldstroom in de richting van de filmindu strie. Mede door de regeling be leefde de Nederlandse film hoogtijdagen, zowel artistiek als commercieel. Vanuit het ministerie van finan ciën werd minder enthousiast gereageerd, want de overheid üep honderden miljoenen aan belastinginkomsten mis. De re geling was bedoeld als tijdelijke steun in de rug voor de filmin dustrie. „Na vier jaar zou die sector zelfstandig moeten kun nen werken", aldus staatssecre taris Wijn van financiën. Voor een meerderheid van de Kamer was het direct afschaffen van de regeling echter een te grote stap. „We moeten de sec tor de tijd geven om met alter natieven te komen", aldus D66- kamerlid Bakker. Hij benadruk te wel dat de verlenging maar één jaar duurt en dat de rege ling per 2005 definitief vervalt. In de filmsector wordt inmid dels gewerkt aan alternatieve fi nancieringsmogelijkheden. muziek recensie Ken Vos Concert: Florlan Zenker Kwartetfi 9/10, de Burcht, Leldenb l Het Florian Zenker kwf een jonge, interssante griji1 voor de helft bestaat uit v lovende afgestudeerden F Koninklijk Conservatp' Leider Zenker heeft zijn f1 verdiend in de groep val( geres Kristina Fuchs, eenr waarin de vrije improvi; zinvolle wijze geïntJ5 wordt in het moderne oom. Drummer Erik Kooger eerder met Zenker in formaties gemusiceerd, wachte wederhelft in dl vormen de Canadese bassist Chris Jennings F Franse bugelspeester/trT tiste Airelle Besson. voegt met haar flej speelwijze veel toe klankkleur van de fcii omdat ze ook als violil spel van Zenker mooi cF menteert. j3 Het kwartet kiest voor W£ niet de makkelijkste wF eigen, meestal complex!" posities, waarbij vaak sir1 getracht wordt om netfe' de platgetreden paden Ist moderne jazz en fusion'1, den. P' Daarbij slagen Zenker nings erin op subtiele rs putten uit muziektraditie de Middellandse Zee, zcP vaak kamermuzielr1 groepsgeluid op uit(Jte wijze met interessante1' sche patronen kan wor<ja rijkt. Ook rockelementen wow originele wijze in het pf ma verweven. Zenker is>3 tarist met een groot dyn bereik die met gepaste <f I gen geluidseffecten iri° een manier die aan Pat|°' ny doet denken. Koogt1 zijn uitgebreide instrun um goed af te stemmeiF soms breekbare evenvr3 de groep en mag af en?1 nog expressief en conf1 soleren. Zoals wel vaker in het g»61 fé van de Burcht warend passingsproblemen aani de akoestiek. Vooral Besson en Jj klonken nogal onwennpl1 formatie die pas sindsi deze bezetting optreep aan het eind van het I01 leek de Frangaise voldof haar gemak om haar cFs nen timing en vloeiend0' niek op de bugel tot hf°' recht te laten komen. Epc echter klonken haar imde ties nogal eenvormig elsl lend. P° Voor Jennings' haast y-j1 tieve basspel gold vaakP de, want het samenspP1 aanvankelijk harmonisdp ongemakkelijk, hoewel301 misch wel meteen konPn gen. F Qua ideeën zit het wel ?e 1 dit kwartet, maar aan df. ring mag nog wel gPei worden. Je dans recensie Maarten Baanders Voorstelling: Turings Tijgers' door Leine Roebana. Gezien: 9/10, Leidse Schouwburg. Als je een danser van de groep van Leine Roebana in actie ziet, is het altijd spannend in welk deel van het lichaam de beweging begint en wat voor strekkingen, kronkelingen of golvingen eruit voortkomen. Vooral de heupen, het hoofd en de schouders zijn een rijke bron van impulsen, die door het hele lichaam gaan en waaraan de gewrichten op een eigenzinnige manier gehoorzamen. Leine Roebana werken al jaren aan de ontwikkeling van deze dansstijl en 'Turings Tijgers' laat zien hoe veelzijdig deze zich laat uit werken. Alle delen van het li chaam worden gebruikt om een ongewone expressie en mooie details op te roepen. De dans is sterk geïntegreerd met de muziek van het Maarten Altena Ensemble. Bij een afwis seling van ingetogen barokach- tige stukken en rijk gekleurde, soms sterk ritmische moderne muziek zien we de dansgroep in verstilde krommingen staan, om even later bliksemachtige effecten over het toneel te stu ren met fel uitschietende lede maten. De armen maken roe rende bewegingen die soms zo krachtig zijn dat het lijkt of de lucht een dikke substantie is. Op andere momenten schieten de armen in opvallend gedraai de standen of snijden als mes sen door de ruimte. Soms staat het lichaam standvastig op de benen, wat de gebaren extra kracht geeft, maar er zijn ook delen waarin er lichtvoetig ge hupt of dartel met de heupen gedraaid wordt. Aan alles is te zien dat er nauw keurig over deze choreografie is nagedacht. Veel bewegingsele menten keren telkens terug of worden gelijktijdig door ver schillende dansers in diverse richtingen uitgevoerd. De mu ziek is nu eens een ritmische motor van de dans, dan weer een klankweefsel waarnaast de dans zijn eigen impulsen volgt. De lijnen, formaties en contras ten van de choreografie zijn af wisselend en helder gevarieerd. De dans kan iets robot- of ma chineachtigs hebben, wat vaak speelse momenten oplevert. Een danser buigt, wendt en tikt met zijn hoofd de heup van een danseres aan, waarop zij met een beweging reageert en een reeks bewegingen door het rij tje dansers laat gaan. 'Turings Tijgers' is een scherp zinnig dansstuk, niet gemakke lijk voor wie weinig ervaring met dans heeft, maar van een rijkdom die de aandacht voort durend prikkelt. Een zwakkere kant is dat het te weinig rust kent om ook emotioneel aan te spreken. Je ziet wel dat er iets tussen de dansers gebeurt, dat ze elkaar raken met hun bewe gingen, maar het blijft te vluch tig en te afstandelijk om dit als publiek mee te voelen. Wie krijgt de Zilveren Veer 2003? Tot 15 ok tober kunnen inwoners van Leiden en de regio hun stem uitbrengen op de genomi neerden die eerder bekend zijn gemaakt en in het Leidsch Dagblad nader zijn voorge steld. Naast het publiek heeft ook een ze venkoppige jury een vinger in de pap. Zij krijgt hetzelfde aantal punten te verdelen als door het publiek wordt uitgebracht. De vijf genomineerden voor de Zilveren Veer 2003 zijn: de Stichting Tegen-Beeld (bekend van de Leidse muurgedichten), Eylard van Hall (Noordwijk Zomer Schilder Festival), Roland Helmer (directeur LAK- theater in Leiden), Guido Creuwels (direc teur Parktheater Alphen aan den Rijn) en de Leidse Video en Smalfilm Liga. Met behulp van de bon kunt u de vijf geno mineerden, met de cijfers 1 tot en met 5, in de gewenste volgorde plaatsen. U geeft een 1 aan degene voor wie u de meeste waarde- Breng uw stem uit met dit formulier of via de website www.mvkk.nl Vermeld hieronder duidelijk leesbaar uw naam en adresgegevens: Plaats de genomineerden in de gewenste volgorde met de cijfers 1 t/m 5. U kunt elk cijfer maar één keer gebruiken. NaamO Eylard van Hall Adres:11 Guido Creuwels Postcode en woonplaats:11 II Leidse Video en Smalfilm Liga Telefoonnummer: II Roland Helmer E-mailadres: Stichting Tegen-Beeld Het invullen van uw naam, adres, postcode en woonplaats is verplicht. Onvolledig ingevulde formulieren zijn niet geldig. De uiterste inzenddatum is 15 oktober 2003. U kunt uw stem uitbrengen door inzending van dit formulier of via Zend het ingevulde formulier in een gesloten envelop naar: het digitale formulier op de Zilveren Veer-pagina's van de website www.mvkk.nl. Op deze website vindt u ook actuele informatie over de Zilveren Veer 2003 Zilveren Veer. Antwoordnummer 10050 Voor vragen kunt u zich richten tot Tineke Collée-Bark van het 2300 VB Leiden secretariaat van de Zilveren Veer, postbus 54, 2300 AB Leiden, telefoon (071) 535 63 62. Een postzegel is niet nodig. ring heeft, een 2 aan degene die vi E op de tweede plaats komt, enz. Dhe dus naar de genomineerde die u hh e aanspreekt. |in: De winnaar wordt dinsdag 11 niet bekend gemaakt op het Zilveren \lar in de Leidse Schouwburg. Onder daa ders van een volledig ingevuld ftiti; worden gratis entreekaarten verloè b men kan via de bon, maar ook vialwe site www.mvkk.nl en via een foldèn diverse adressen in de regio verkrijg de hoj to prt ran fee: lei Ve Pu: lari ten aar pei spo len itd ïtei rCc iha aft por [va Ier jeg rijd

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2003 | | pagina 14