Als ik zakdoekjes zie, ben ik tevredeny
KUNST CULTUUR
Vijfentwintig Rembrandt-etsen in een voormalige koeienstal"
'Je leert je te laten gaan'
Oudste stripwinkel in zwaar we(
Breekbar
De Lisle o
countryto
Regisseur Oliver Stone krijgt
een oeuvreprijs in Marokko
Concerten Hazes
uitgesteld
Rotterdam - Volkszanger André
Hazes staat 8 en 10 december
niet in Rotterdam Ahoy'Dat
heeft zijn platenmaatschappij
gisteren bekendgemaakt. Al
eerder werd bekend dat de zan
ger met huwelijksproblemen
kampt. Daardoor is hij niet in
staat om eind dit jaar grote
shoWs te geven. De concerten
zijn verplaatst naar 29 en 31
maart volgend jaar.
Koreaanse prijs
voor Leidenaar
de wijk/gpd - Als het om kwalitatief
hoogwaardige kunst gaat, moet je al
gauw in de Randstad zijn. Maar soms
zijn er van die pareltjes, die zich zo
maar op het platteland aandienen.
Zoals de vijfentwintig Rembrandt-et
sen die medio oktober in het Drentse
De Wijk opduiken.
Verantwoordelijk voor deze expositie
is Wijermars Antiquairs, die de ver
bouwing van zijn galerie aangrijpt om
groots uit te pakken. Via via stelde
een particulier, die anoniem wenst te
blijven, zijn collectie Rembrandt-et
sen voor dit doel beschikbaar. „We
waren op zoek naai- iets bijzonders.
Een goede relatie tipte ons over de
collectie, die we niet kenden. Het
klikte meteen. Natuurlijk zijn we ape
trots. Een betere herstart is bijna niet
denkbaar", zegt de antiquair Gerard
Wijermars. Zijn zoon Joan, die in
diens voetspoor treedt, knikt: „De et
sen zijn alleen in Duitsland en op een
Rotary-tentoonstelling te zien ge
weest."
Rembrandt heeft zo'n driehonderd
prenten gemaakt, waarvan tachtig
etsplaten bewaard zijn gebleven. On
der de 25 etsen, die tot 9 november in
het zuidwestelijke puntje van Dren
the worden getoond, bevinden zich
'De terugkeer van de verloren zoon',
'Rust op de vlucht naar Egypte', die
samen met de koperen etsplaat uit
1644 is te zien, een zelfportret uit
1630 en 'Jezus geneest de zieken' of
wel de 'Honderdguldensprent'.
In het boekwerk Rembrandt als et
ser' van Jan Poortenaar wordt deze
laatste ets een technisch wonder ge
noemd, vooral in het contrast tussen
licht en donker. Voor de benaming
'Honderdguldensprent' worden ver
schillende verklaringen gegeven. De
meest aannemelijke is dat reeds in
Rembrandts tijd een exemplaar voor
die prijs is verhandeld, tot verwonde
ring van zijn tijdgenoten. „Hij was de
beste etser in zijn tijd", zegt Wijer
mars jr.
Ooit startte Wijermars' vader zijn ne
ring met welgeteld één dekenkist in
Zwolle. Jaren later belandde hij in
Apeldoorn, waai- de éénmansactie tot
een volwaardig bedrijf - Kunst- en
Antiekgalerie Het Loo - was uitge
groeid, dat zijn neus liet zien op be
roemde beurzen als TEFAF Maas
tricht, pAn Amsterdam en Olympia
Londen.
Momenteel wordt er hard gewerkt
om het pand klaar te stomen voor de
officiële heropening op 19 oktober.
„Kijk, hier liepen vroeger koeien",
zegt Joan Wijermars, terwijl hij
korte rondleiding door het j
geeft. Behalve vertrekken vooi
permanente collectie (meubels, s z
derijen, beelden en andere objei
is er nu ook een aparte expo
ruimte.
Expositie Rembrandt-etsen, ga
Wijermars Antiquairs, Dorpss
10 De Wijk, van 19 oktober tot
vember
leiden - De Leidse hoogleraar
Koreaanse taal en cultuur Bou-
dewjjn Walraven (56) heeft een
hoge onderscheiding gekregen
van, de regering van Zuid-Ko-
rea. De onderscheiding, 'kung-
minmunhwa-hunjang' geheten,
wordt alleen gegeven aan aca
demici en kunstenaars die zich
verdjenstelijk hebben gemaakt
voopKorea. Walraven is de eer
ste Nederlander die de onder
scheiding ontvangt. Hij krijgt de
onderscheiding morgen uitge
reikt in het Nationale Theater
van Seoul. Walraven heeft veel
geschreven over allerlei aspec
ten van de Koreaanse cultuur.
Roland Mans
in Oegstgeest
oegstgeest - Kinderboeken
schrijver Roland Mans is mor
gen te gast bij de Rijnlandse
Boekhandel in Oegstgeest. Eerst
bezoekt hij de Leidse Hout-
school en de Jan de Witteschool
in het dorp. Daarna signeert hij
van_ 15.30 tot 16.30 uur zijn
werk in de boekhandel. Van de
Leidse schrijver verschijnt een
dezer dagen zijn tweede boek.
Op zondag 12 oktober is Mans
met twee collega's ook present
op hét kinderboekenfeest in de
centrale bibliotheek van Lei-
deri.
Philharmonic mag
niet verhuizen
new york - De versmelting die
de New York Philharmonic en
Camegie Hall nastreefden gaat
niet door. Het oudste symfo
nieorkest van de Verenigde Sta
ten wilde zo ontkomen aan de
hoge kosten van de vereiste re
novatie van de Avery Fisher
Hall waar het nu speelt. Boven
dien zou Carnegie Hall een be
tere akoestiek hebben. Het Lin
coln Center, waar de Avery Hall
onderdeel van uitmaakt, verzet
te zich tegen de voorgenomen
verhuizing en dreigde naar de
rechter te stappen. Het orkest is
nog tot 2011 contractueel ge
bonden aan de Avery Fisher
HalL
Parelvissers in een Frans interieur
door Hans Visser
den haag - Gewoon een soort
driehoeksverhouding, dat is
volgens regisseur Vemon
Mound het verhaal dat Georges
Bizet vertelt in' zijn opera 'De
Parelvissers'. Net als in zijn
'Carmen', houden twee man
nen van dezelfde vrouw en dat
loopt natuurlijk niet goed af. In
de regie van de Brit Vernon
Mound zal het Nederlandse pu
bliek dat de komende maanden
allemaal kunnen beleven als de
Staatsopera van Tatarstan met
deze opera op tournee gaat.
Eerder maakte Erik Vos met dit
gezelschap uit de stad Kazan
een nieuwe spraakmakende
productie van Verdi's opera
'FalstafF en David Prins regis
seerde daar Mozarts komedie
'Le nozze di Figaro'. Deze keer
ging Mound, die al heel wat
buitenlandse ervaring heeft, het
Russische avontuur aan.
Onder leiding van de daar in
middels gepokte en gemazelde
Italiaanse dirigent Marco Boe-
mi en met solisten van de grote
operahuizen van Moskou en
Petersburg, beleefde zijn visie
op deze opera onlangs zijn pre
mière in Rusland en is volgend
jaar in deze regie in het Mos-
kouse Bolshoi-theater te zien.
Vernon Mound vond het regis
seren in Kazan een leuke en ze
ker ook eervolle ervaring.
„Maar als je zo maar vanuit
West-Europa terecht komt in
zo'n stad, duizend kilometer
voorbij Moskou, dan kijk je wel
even je ogen uit. Het leven en
werken in Rusland is voor de
gewone mensen zwaar. Veel
geld hebben ze daar niet en dan
verbaast het je, als je daar een
paar weken woont en werkt, dat
ze daar toch nogal wat peper
dure restaurants hebben. Voor
wie?' denk je dan."
„Ik heb veel in andere landen
en culturen gewerkt, maar ope
ravoorstellingen kunnen ze ook
daar heel goed maken. Ook al
gaat dat nog altijd volgens het
oude Russische systeem en
hebben ze een heel eigen werk
houding. Dat verander je niet
zo maar. Ondanks die mentali
teit is het voor mij fascinerend,
boeiend en stimulerend om in
Tatarstan te werken. Maar je
moet er niet van opkijken dat
een aantal toch nog stevig met
je in discussie wil gaan omdat
ze opeens ook moeten acteren.
Want operazangers staan daar
vaak vrij statisch op het toneel.
Dat zijn ze gewend."
Bizet voltooide 'De Parelvissers'
in 1863. Populair is het werk
nooit geworden. Behalve dan in
Nederland. Mound noemt het
werk niettemin 'lovely1: „Een
schitterende opera. Ik heb hem
al eerder geregisseerd voor een
openluchtvoorstelling in Lon
den en dat was toen een groot
succes. Vandaar dat Peter Ul-
tee, de Nederlandse producent,
mij vroeg om ook in Kazan die
voorstelling te regisseren. Maar
het moest geen kopie worden
van de Londense productie.
Gelukkig maar, want ik hou er
van om te vernieuwen. Het zou
ook
niet kunnen, want we spelen
straks in Nederland in gewone
theaters, grote en kleine."
„Bizet laat het verhaal spelen
op Sri Lanka, maar in wezen
kun je dit gegeven van twee
mannen die houden van de
zelfde vrouw in elke denkbare
omgeving plaatsen. Bizet koos
voor parelvissers op Sri Lanka,
omdat het publiek in het ro
mantische Parijs van rond 1863
dol was op toneelbeelden met
dit soort exotische sferen. Maar
de muziek zelf heeft absoluut
geen exotiéch tintje. Het is puur
Franse operamuziek. Daarom
besloot Uc de handeling te
Scène uit De Parelvissers door de opera van Tatarstan. Foto: GPD
plaatsen in een Frans interieur, normaal, zodat de mensen klei-
een chique Franse huiskamer.
Alles is daar net iets groter dan
ner lijken. En de kleur is dan
net iets té blauw en net iets té
In Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor
professionele en amateuristische kunstbeoefening. Heilig Vuur
volgt stad- en regiogenoten die musiceren, zingen, dansen,
toneelspelen, fotograferen of op andere wijze actief zijn.
Vandaag: theatersportvereniging Naschoolse Opvang.
Het is een theatersportvereni
ging uit Leiden en de naam
luidt Naschoolse Opvang.
Jiiist. Theater ja, dat is duide
lijk, daar kun je je iets bij voor
stellen. Bij sport ook. Maar wat
is nou in 's hemelsnaam een
theatersportvereniging? „Dat
listen vorm van improvisatie-
töneel", zegt Shanti Day van
déze club. „Een vorm van the
ater waarbij de spelers niet
weten wat er gaat gebeuren.
Ze hebben geen vaste tekst en
geen vaste rollen. Daarbij
komt nog dat een grote rol is
weggelegd voor het publiek.
Interactie met de toeschou
wers is belangrijk. Die wordt
gevraagd suggesties te doen,
óver wat er gespeeld gaat wor
den."
„En hoe, met welke emoties",
vult medelid Taco Visser aan.
„En op welke plek. Speelt de
scène zich af in een bakkerij of
éigens anders? Dat soort za-
kén. Of we willen een zoge
noemde 'drie in de pan spe
len'. Dan spelen we een scène
drie keer over, in drie verschil
lende stijlen. Filmstijlen bij
voorbeeld. Dan kan het pu
bliek kiezen. Een western, een
tekenfilm, een thriller. Dat
soort keuzes. En dan het as
pect sport. Meestal strijden
twee teams van twee vereni
gingen tegen elkaar. Die spe
len dezelfde scènes. Het pu
bliek stemt daarna steeds op
het team dat naar hun oordeel
de scène het best heeft ge
daan."
Goed, en dan de naam, Na
schoolse Opvang uit Leiden.
Wel een tikkeltje vreemd na
tuurlijk. Maar dat hoort ook
wel een beetje bij het wereldje
van de theatersport, vindt Day.
„Er zijn wat leraren lid van de
vereniging en we oefenen in
een gymnastiekzaaltje, van de
Lucas van Leydenschool. Elke
donderdag, 's avonds. Ja, dan
krijg je echt zo'n naschoolse-
opvangsfeertje. Vandaar de
naam. Een andere vereniging
in Leiden heet Moeders Mooi
ste. Ook apart. En je hebt bij
voorbeeld ook Badmutz. Ach,
zo'n aparte naam is ook een
vorm van creativiteit."
In elk geval zijn er vele tiental
len theatersportverenigingen
in Nederland. Mogelijkheden
37. rió
Shanti Day en Taco Visser van de theatersportvereniging Naschoolse Opvang. Foto: Henk Bouwman
genoeg dus voor een wed
strijd, zou je zo zeggen. Na
schoolse Opvang speelt er zo'n
tien per jaar. Zaterdag wacht
een ontmoeting met Fijn Plan
uit Den Haag. „De theater
sport heeft de afgelopen tien
jaar echt een hoge vlucht ge
nomen", constateert Visser
met genoegen. „Het is ooit be
dacht door een Canadees,
Keith Johnstone, maar het
heeft zich flink uitgebreid."
Voor Day en Visser is dat be
grijpelijk. Omdat de theater
sport grote charmes heeft. Vis
ser: „Je leertje associaties de
vrije loop te laten. Je leert je te
laten gaan. Ja, je oefent na
tuurlijk wel. Je moet niet blok
keren tijdens een improvisatie.
Je moet accepteren wat de an
deren doen, je leert vertrou
wen in elkaar te hebben." Day
beaamt dat: „Soms gaat het
natuurlijk mis. Dat is niet erg.
Je moet durven falen. Ik vind
dat juist een van de charmes
van een wedstrijd. Het publiek
vindt dat ook."
Dat publiek hoeft echt niet al
leen zijn mondje te roeren en
suggesties te geven. Nee, ster
ker nog, meeleven is gewenst,
ook in gebaar. „Als ze iets leuk
vinden, mogen de mensen een
roosje gooien. Of als ze het
niet met de rechters eens zijn,
natte sponzen."
Want behalve het publiek be
oordelen ook de rechters het
gebodene. De stemmen van
publiek en jury bij elkaar leve
ren uiteindelijk de winnaar op.
Voor de goede orde: die rech
ters zijn lid van de strijdende
verenigingen. Ruimte genoeg
om zo het eigen team te be
voordelen, denk je dan. Nou,
niet dus. Day: „Rechters kun
nen niet te veel sjoemelen, an
ders zou de sfeer heel grimmig
kunnen worden. Het publiek
kan zich dan tegen de rechters
richten. Bovendien, wie aan
theatersport doet, doet dat
voor zijn plezier. Niet echt om
de wedstrijd. Wie aan theater
sport doet kan de goede pres
tatie van een ander team echt
waarderen."
Naschoolse Opvang treedt za
terdag in het strijdperk tegen
Fijn Plan in het Leids Volks
huis aan de Apothekersdijk.
Aanvang 20.00 uur. Voor
kaartjes of meer info: 06-
52537237
Herman Joustra
goud. De kostuums doen den
ken aan de stijl van de mode
ontwerper Gaultier. Een opera
moet net zo prettig voor het
oog zijn als voor de oren."
„Maar aan de muur hangen
dan wel schilderijen die de
sfeer van Sri Lanka oproepen.
En ook de dansen zijn geïnspi
reerd op die sfeer. Daarom heb
ik in de Engelse productie nogal
wat Indiase danseressen laten
meedoen. Londen heeft nu
eenmaal een grote Indiase ge
meenschap, dus dat was toen
geen probleem. Maar in Kazan
hebben ze die niet. Ik heb daar
om een paar danseressen uit
Londen naar Tatarstan laten
komen om het operaballet te
laten zien hoe je zulke dansen
uitvoert. Dat subtiele Oosterse
spel met die voeten en die vin
gers zagen ze daar voor het
eerst en ze vonden het gewei-
dig."
Vernon Mound regisseerde een
stoet van opera's, maar in
Scandinavië, waar hij veel werkt
en les geeft, bracht hij ook mu
sicals op het toneel. Niet zo
vreemd, vindt hij. En hoe dicht
liggen sommige musicals niet
de opera?: „Shows als 'Miss Sai
gon' en 'Les Misérables' heb
ben muzikaal veel kwaliteit en
vertellen een goed verhaal.
'Miss Saigon' heb ik bij de ope
ra van Zweden laten spelen in
een eigen regie. Omdat het een
operagezelschap betrof, moch
ten we van de producent afwij
ken van de regel dat de show er
volgens zijn vaste standaardre
gie uit moest zien. Sterker nog:
die mócht ik zelfs niet eens toe
passen. Als je dan een eigen vi
sie op zo'n werk kunt laten
zien, wordt het de moeite
waard om zo'n show te regisse
ren. En het wérkte, want ik zag
heel wat dames een zakdoekje
pakken. En als ik zakdoekjes
zie, ben ik tevreden."
Opera: 'De Parelvissers' - Mu
ziek: Georges Bizet. Libretto:
Michel Carré en Cormon.
Door: Staatsopera van Tatars
tan. Nederlandse première Lu
cent Danstheater, 10 oktober.
ibes
ling
muziek recensie
Hans Keijzers
Concert.- Grey De Lisle. Gezien^/
bus, Leiden.
rde
A-
-jar
sge
itaJ
marrakesh - De Amerikaanse
filmregisseur Oliver Stone, die
in Marokko een film over
Alexander de Grote opneemt,
heeft op het derde internatio
nale filmfestival van Marrakesh
een Gouden Ster gekregen voor
zijn hele oeuvre. Op het festival
wordt Stone's nieuwe docu
mentaire Comandante ge
toond. Net als eerdere films van
Stone als Platoon en JFK heeft
deze documentaire over de Cu
baanse president Fidel Castro
in de VS stof doen opwaaien.
„Ik wilde het portret tonen van
een dictator dat weinig mensen
kennen", zei Stone tegen ver
slaggevers. „Ik wilde alleen
maar zeggen: luister naar Fidel
Castro zoals hij zelf spreekt en
vorm dan je eigen mening."
Los Angeles is de thuisbasi 'j.
zangeres Grey de Lisle,
haar aderen stroomt Iers,
aans en Nederlands Bloet
Nederlands is ze niet mj
maar wel heeft ze een oi
landse meisjesnaam: Van
bree. 'Homewreck', haar
de plaat, brengt een g-U
neerde mix van country,
rockabilly en punk, maar^oRp
ook een vervelende dosisjaak
op de vocalen. In Q-bus di
den gaf Grey De Lisle sfiorp
met haar bebrilde man MfcTh
Hammond het enige akfcgjs
sche concert van de tour.
De Lisle kiest bijna geheel
de countryinslag. Breelken
met een sec en droog »de
zet ze het materiaal van Hj; b(
wreek neer. Dat pakt gojoni
bij de gedeeltelijk parlandilijk
tolkte ballad 'Borrow andjzod
'Beautiful mistake' en hehrisc
echtgenoot Hammond gh. n
gen 'Showgirl'. Bij dat Ikon
nummer kun je de zakdfus
pakken als je de openi»Zo
'The only time I fell in lo\feeni
Christmas Eve' hoort. Iktar
zo'n onvervalste eersteklas is
jerker. [der
Grootmoeder Eva Flores Bof d
van Mexicaanse afkomst Qhie
haar leerde Grey de >n."
'Usted'. Het Spaanse Me:
nummer komt als een
rechte verademing in
Grey, in lange jurk en oj
voeten, heeft een stem
'u' tegen zegt. Bij mini]
taarbegeleiding kun je
tiest vocaal flink op je bi
maar Van Oostbree blij!
overeind.
Toch sluipt na een flink
de verveling er in en vraafich
onwillekeurig af hoe Grfege
Lisle full blast zou klinken De
volle band in haar rug.|nst
eergisteren in Paradiso.|van
als je weet dat de subtii de
Lone Justice gitarist Maifaar
zionic duimen zit te draaest
een hotelkamer in Amste»erei
Met het spannende vefer e
gloednieuwe 'Break myWp
geeft het duo aan het eiijzegi
een flinke positieve slingjbanl
het optreden. De terugrep va
Amsterdam wordt niet
of luxe touringcar gei
maar gewoon simpel
trein. Tweede klas.
St
amsterdam/gpd - „Heb je een
mijnlicht bij je?" Bediende
Klaas Knol gaat voor door het
volgestouwde magazijn van
stripwinkel Lambiek in Am
sterdam. Tot aan het plafond
reiken ze: de complete jaar
gangen van Donald Duck (van
af 1952) en Eppo, talloze strips
over superhelden als Spider-
man en De Hulk en waar
schijnlijk het complete oeuvre
van André Franquin, geestelijk
vader van Robbedoes en Guust
Flater. Het moet allemaal weg.
Liefst verkocht, anders ver
huisd. „Nee, ik word er niet
vrolijk van," zegt eigenaar Kees
Kousemaker.
Zijn vervallen pand in de Kerk
straat - zelfs het grote uithang
bord verkeert in staat van ont
binding - moet van de ge
meente worden opgeknapt.
Van een nieuwe fundering tot
een nieuw dak en alles wat
daar tussen ligt. Het kan wel
eens het einde betekenen van
'de beste stripwinkel van de wereld'. „Dat is onze
reputatie althans," erkent Kousemaker. Lambiek
is in ieder geval onweersproken 'de oudste strip-
winkel van West-Europa', en daarom een begrip
in binnen- en buitenland. Volgende maand al 35
jaar.
„Een vreemde manier om je jubileum te vieren,"
zegt Kousemaker. Zijn voorraad, behalve strip
boeken ook posters, tekeningen en allerhande
parafernalia, is tot volgende week in de uitver
koop. Daarna verhuist hij naar een winkelpand
van een voormalige juwelier, schuin aan de over-
4 kant, waar hij een jaar lang een mini-Lambiek
overeind probeert te houden. Ali? spullen die er
Kees Kousemaker voor zijn stripshop
in de Amsterdamse Kerkstraat.
Foto: GPD
niet in passen, verdt
opslagruimten of gaal
het stripmuseum d»
gend jaar in Groningi
deuren opent. Wat
beurt als het huidige i
pand helemaal is opg£
is nog onduidelijk. Wf
verkopen van stripbol
geen lucratieve bfc
meer, als het dat ooit,
weest. „Het is lieft.
oud papier," zegt Ko|j
ker (62).
Hij heeft het de laatstfj
vol kunnen houden j
de huur die hij vangt
woningen boven zijnt
Maar nu moet hij eï
joen euro lenen voorr
novatie. En wat de d
we appartementen I
opleveren, is nog ol
De komende tijd zijnj
posities op het onduj
gebied tussen kunst I
mies, waar Lambiek*
mee vestigde, niet m»
gelijk. Daarvoor is het nieuwe winkeltje
Maar Kousemaker verkreeg het niet over
om helemaal te stoppen. „Misschien
zoon na de verbouwing verder. Hij
al in de winkel."
Toch, van harte aanbevelen zal
hem niet. De meeste vaste klanten
tijd en veel jonge aanwas komt er niet
blijven verkopen, dat wel - zie de
tekenaar Hein de Kort, van Fokke
De Avonden in stripvorm. „Maar als de
branche als geheel al slecht gaat, kun
gaan hoe het met de stripbranche
Kousemaker.