Mooi, maar minimaal
Robin Schreyer
17) uit Voorhout:
Nieuwbouw Rijnlands Revalidatie Centrum in Leiden
L. Lameijer (72) uit Oegstgeest:
Open dag RRC
door Erna Straatsma
ZATERDAG
4 OKTOBER
2003
De verpleegafdeling is krap van opzet, met veel vierpersoonskamers.
it zag er aanvankelijk goed uit, maar na een
ntal maanden revalideren 'begon de narig-
iid'. Robin Schreijer (17) is dertien maanden
(zig met revalideren, nadat een stalen balk
p rechterbeen verpletterde. De grote vraag
bf zijn onderbeen nog zal helen. Lukt dat
|2t, dan is een amputatie het alternatief,
jbin werd een jaar geleden het slachtoffer
een bedrijfsongeval in de bouw. Zijn ene
n kwam onder een neerstortende balk te-
f:ht. „Het andere kon ik net wegtrekken."
|n bovenbeen heelde voorspoedig, maar de
jikjes botten in zijn verbrijzelde onderbeen
Iden niet meer aan elkaar groeien. Een aan-
I weken geleden is daarom besloten een sta-
pen in zijn been te plaatsen. Die zit met
enorm 'steigerwerk', dwars door de huid
n, vastgeklonken in zijn lichaam. Achter
stellage, halverwege zijn kuit, is een groot
eken te zien. „Daar was de huid volledig
feggeslagen." Met behulp van getransplan-
prde huid is de wond weer genezen,
jsiotherapeut Ed Janssen doet voorzichtig
feningen met Robins voet. „Hij mag zijn
ien met niét meer dan tien kilo belasten,
ftt betekent dat hij er niet op kan staan."
bs zit Robin in een rolstoel en verblijft hij al
pken in de kliniek van het Rijnlands Revali-
itie Centrum. Hij heeft veel aan zijn mede-
itiënten. „Nu het weer iets beter gaat trek ik
je op aan patiënten die net binnenkomen.
)als een jongen die een motorongeluk heeft
jhad en hier net ligt. Dan gaat het mij al een
lik beter."
f hij in de toekomst weer in de bouw kan
erken is nog onduidelijk. Door de verbrijze-
pg is zijn ene been inmiddels een stukje kor-
r dan de ander. En het is afwachten of de
alen pen helpt bij het botherstel. Voorlopig
engt hij veel tijd door in de fitnessruimte op
afdeling long- en hartrevalidatie. „Al mijn
lieren worden hier sterker." Zijn fysiothera
pie „Heel goed dat fitnessen, om af te rea-
fren. Daar kan ie zijn ei kwijt."
kan je natuurlijk niet bij als je in een rol
stoel zit."
Architect Harry Sipkens: „De overheids-
norm voorziet in het absolute minimum,
terwijl de maatschappij om meer vraagt.
Wel hebben we wat extra ruimte kunnen
vinden door voor een dunne gevelop-
bouw te kiezen. Zo zijn extra vierkante
meters ontstaan die we hebben toege
voegd aan de openbare ruimte, bijvoor
beeld om een krantje te kunnen lezen.
Met een hoger budget hadden we een
betere bijdrage kunnen leveren aan het
revalidatieproces.
Ellenlange procedures zijn er de oorzaak
van dat nieuwbouw in de gezondheids
zorg altijd ver achter de feiten aanholt,
zegt Marc van Gestel. „Op het moment
dat je in de gezondheidszorg een ge
bouw betreedt is het al weer drie keer te
klein. Ik heb het drie keer meegemaakt
om te verhuizen naar nieuwbouw en je
ziet steeds dat op dag één de boor al
weer in de muur gaat. Een dezer dagen
gaat het verzoek om uitbreiding de deur
uit."
Revalidatie is 'de achterkant van de lo
pend band', zegt Van Gestel. „Vroegge
boorten die blijven leven, zij het met
ernstige handicaps. Slachtoffers van ern
stige verkeersongevallen die blijven le
ven. En daar is meestal niet zo veel geld
voor." Toen hij 3,5 jaar geleden in dienst
trad van het revalidatiecentrum heeft hij
vergeefs geprobeerd de bouwplannen te
actualiseren. „Dat is niet gelukt." Het
hoofd medische zorg werkte hiervoor in
een revalidatiecentrum in Tilburg. „Daar
hadden we veertig eenpersoonskamer.
Heerlijk, een walhalla."
Meer ruimte heeft het revalidatiecen
trum dus niet - met uitzondering van de
nieuwe sporthal plus het grote zwem
bad, die er in Katwijk niet waren - maar
voor de patiënten is de verhuizing naar
Leiden een grote verbetering. Een betere
bereikbaarheid was ook de belangrijkste
reden om landinwaarts te verhuizen,
naar een stad die goed bereikbaar is met
het openbaar vervoer. Zeker voor de pa
tiënten ten oosten van Alphen aan den
Rijn waren de ritten naar Katwijk wel erg
ver. Van Gestel:Al kunnen we die reva-
lidanten sinds 2,5 jaar ook bedienen
vanuit onze polikliniek in het voormalige
Rijnoord-ziekenhuis. Daar hebben we
een volledige revalidatieafdeling. Ik zit er
als arts ook één dag per week. Alleen de
hele speciale gevallen worden naar Lei
den doorgestuurd." De locatie in Leiden
biedt ook voordelen, vanwege de sa
menwerking met het Leids Universitair
Medisch Centrum. Naast het revalidatie
centrum wordt de nieuwe mytylschool
gebouwd. Als die klaar is verhuist ook de
Een mooiere entree kun je je als revalidatiecen
trum niet wensen: de oprit ligt pal naast mane
ge Moedig Voorwaarts aan de Wassenaarseweg
in Leiden. Een hooiberg markeert het onderko
men dat patiënten aanspoort tot beweging.
Taxibusjes met 'revaiidanten' rijden af en aan.
Bij de ingang worden rolstoelers uitgeladen. Bo
ven de ingang is een terras, waarop personeels
leden en patiënten gezamenlijk koffiedrinken in
de najaarszon. Minister Hoogervorst heeft de
openingshandeling nog niet verricht, of de
plannen voor uitbreiding van het Rijnlands Re
validatie Centrum liggen al weer klaar. Zo gaat
dat in de gezondheidszorg. Door ellenlange pro
cedures hobbelt nieuwbouw altijd achter de fei
ten aan.
Dtherapeut Ed Janssen test de maximale belas
van het verbrijzelde been van Robin Schreijer.
De entree van het nieuwe gebouw aan de
Wassenaarseweg.
Patiënten hebben een sporthal 'van Olympische afmeting' tot hun beschikking.
Na een zwaar herseninfarct belandde mevrouw Lameijer
voor revalidatie in het Zeehospitium in Katwijk. Daar zat
ze van november 2002 tot mei 2003, toen de revalidatie
afdeling naar de nieuwbouw in Leiden verhuisde.
Een uitgebreid oordeel over het verschil tussen de oude
en nieuwe locatie kan ze niet geven, zegt Lameijer, die
zelf arts is. „In Katwijk had ik de moeilijkste periode. Het
was daar wat enger, maar dat had ook wel z'n charmes.
Het was er huiselijk en je had de duinen en de boule
vard. Toen ik in dit mooie, nieuwe gebouw kwam was
het ergste voorbij. Nu kan ik zeggen dat het hier fijn is.
Mooi, ruim en er is altijd iemand die je kan helpen." De
Leidse locatie is niet echt onbekend voor haar: „Als klei
ne kleuter heb ik nog gespeeld op het voetbalveld dat
hier toen lag."
De linkerkant van haar lichaam was volledig verlamd
toen ze binnenkwam. Na intensieve therapie hoopt ze
straks weer te lopen. „Die rolstoel is niet de bedoeling.
Over twee weken ga ik naar huis en dan moet ik kunnen
lopen." Ze gaat terug naar haar huis in Oegstgeest, waar
ze zich alleen hoopt te redden. „Zelfstandig wonen,
maar dan tussen aanhalingstekens. Ik kan zelf in en uit
bed, me aankleden en douchen. Maar een weekendje
naar Londen zit er niet meer in. Ach, als je maar een
beetje gezellig, gelukkig leventje kunt leiden. Dat je niet
als kasplantje door het leven moet. Dat is het doel van
mijn revalidatie."
Als arts vindt ze het extra moeilijk om in een ziekenhuis
te verblijven. „Je ziet dingen, die anderen niet zien. Je
wilt je er soms mee bemoeien. Dat is het nadeel dat ik
als arts heb. Maar over het algemeen is mijn benadering
positief. Je hebt hier goeie en slechte dagen, maar de
goeie hebben de overhand."
Ze verheugt zich op de terugkeer naar haar huis, dat mo
menteel wordt aangepast aan haar handicap. „Bij
vreemden zal ik me moeten redden, want ze hebben na
tuurlijk niet overal een speciaal toilet. Ach, ik houd wel
van situaties waarbij je niet weet wat je tegenkomt."
Jong en oud vinden hun weg naar het
nieuwe Rijnlands Revalidatie Cen
trum (RRC)dat maandag wordt ge
opend door minister Hoogervorst.
Het ziekenhuis heeft zowel een afde
ling vroegbehandeling voor 0 tot vier
jarigen als een (hart- en) longafdeling,
waar voornamelijk ouderen komen.
Wie geïnteresseerd is in het onder
werp revalidatie kan op 25 oktober
naar de open dag in het RRC komen.
Het gebouw aan de Wassenaarseweg
501 is dan open van li.00 tot 16.00
uur.
Het RRC telt vijf behandelterreinen:
- Patiënten'met neurologische aan
doeningen, tref je onder meer aan op
de afdeling vroegbehandeling. Hier
komen bijvoorbeeld spastische kin
deren voor diverse bewegingsthera
pieën. Ook ouders kunnen hier voor
cursussen terecht.
- Kinderrevalidatie is een afdeling
voor schoolgaande jeugd van 4 tot en
met 12 jaar. De afdeling zit nu nog in
Katwijk en verhuist naar Leiden zodra
de mytylschool naast het RRC een feit
is.
- Traumatologie omvat de behande
ling van onder meer verkeersslachtof
fers en bedrijfsongevallen.
- De hart- longrevalidatie richt
zich op de behandeling en begelei
ding van bijvoorbeeld slachtoffers
van hartinfarcten en ernstige astma
patiënten. Jarenlange rokers tref je er
in groten getale aan.
- Chronische pijnbehandeling biedt
geen uitzicht op genezing, maar is
vooral bedoeld om het leven van
mensen met pijn te verzachten. In het
RRC kunnen patiënten die zijn uitbe-
handeld leren omgaan met hun per
manente pijnklachten.
De centrale hal van het ziekenhuis; de frisse kleuren
moeten de oriëntatie van patiënten bevorderen.
kinderafdeling - nu nog in Katwijk -
naar Leiden.
Sommige medewerkers hebben een
beetje heimwee naar Katwijk. „Dat was
natuurlijk een schitterende locatie, zo
midden in de duinen en vlakbij de bou
levard", zegt Carla Timmers, die zelf in
Katwijk woont en nu heen en weer pen
delt naar Leiden. „Hier is niks te beleven
als je naar buiten gaat." Ze zag enorm
op tegen de verhuizing naar Leiden,
maar nu ze er eenmaal zit valt het toch
wel mee. „Het went heel snel."
Kleurrijk en fris is het door Harry
Sipkens ontworpen gebouw dat
een deel van het Katwijkse Zee
hospitium vervangt. Samen met bouw-
coördinator Leo Bellekom heeft de Rot
terdamse architect zijn best gedaan om
de juiste mix van 'rust en drukte' te vin
den. Rust is belangrijke voorwaarde voor
een goede revalidatie: te veel prikkels
verstoren dat proces.
Elke gang en afdeling heeft zijn eigen
kleur, zodat patiënten hun route makke
lijk herkennen. De wand van de centrale
hal is hemelsblauw. De vloeren zijn
oranjerood en her en der voorzien van
witte blokjes, ter grootte van een A4-tje.
Dat laatste is geen slimme zet geweest
van de inrichters, weet het personeel.
„Voor sommige revaiidanten is het ver
warrend", zegt Frank Boogmans, team
manager kliniek polikliniek. „Leuk be
dacht hoor van die architect, maar de re
vaiidanten denken dat er iets op de
grond ligt en willen het oprapen. Nou
zou je denken dat je er na één keer ach
ter bent dat het geen papier is, maar als
je een herseninfarct hebt gehad vergeet
je dat weer." Aanvankelijk hadden de ar
chitecten een vloer met motieven in ge
dachten, maar dat idee is afgeblazen.
Volgens de artsen zou een dergelijke ver
siering duizeligheid in de hand kunnen
werken."
Ruimte voor drukte is er in het midden-
Bewegingstherapie op de afdeling 'vroegbehandeling'. Foto's: Hielco Kuipers
ste gedeelte van het gebouw. Op de eer
ste verdieping is een groot restaurant,
met uitzicht op een enorme sporthal.
„Een hal van Olympische afmetingen",
aldus manager medische zorg Marc van
Gestel. De sporthal is ook beschikbaar
voor sporters van buitenaf, die er in de
avond- en weekenduren terecht kunnen.
Daarnaast is een groot overdekt zwem
bad, waar ook enkele verenigingen, zoals
de vereniging van MS-patiënten, gebruik
van maken. „Verhuur aan derden is
noodzakelijk, anders zouden we dit
soort luxe voorzieningen nooit kunnen
bekostigen", zegt directeur Frans van
den Broek d' Obrenan.
Achter het revalidatiecentrum ligt de
'proeftuin', ofwel een hindernisbaan
voor revaiidanten. Hier kunnen kruk-
kenlopers en rolstoelers wennen aan
hobbel- en zandpaden, bruggetjes en
ander ongemak oefenen.
De architect moest het doen met een
'minimaal budget'. Dus is het Rijnlands
Revalidatie Centrum niet ruim van op
zet. Artsen, diëtisten en verpleegkundi
gen hebben piepkleine vergader- en
werkkamers. De verpleegafdeling telt
een grote hoeveelheid vierpersoonska
mers. Veertig bedden zijn ondergebracht
in tien tweepersoonskamers en vier vier
persoonskamers. „Eigenlijk niet meer
van deze tijd", zegt Carla Timmers, afde
lingssecretaresse van de verpleegafde
ling. „In algemene ziekenhuizen zijn ze
die' afdelingen allemaal aan het verklei
nen." Tijdens een rondleiding toont ze
een ander minpuntje: minimale kast- en
opbergruimte voor patiënten. „Hierbo
ven zit nog een klein kastje, maar daar
