LEIDEN REGIO
Eerst een boterham met haring, dan een met suiker
'Dierendag zou niet nodig moeten zijn' Antwoorden 3 oktoberkwis
n>
=r
n>
n>
n>
n>
3
n>
c
\A
Cl
O
Cl
STUDIE IN BEROEP
R3
Leidens Ontzet van uur tot uur
I
fl>
0>
3
rt«
vn
pi
Sü
ten treinen
larlem-Leiden
en/bollenstreek - Er rijden
jveekeinde geen treinen tus-
iLeiden en Haarlem en vice
a. Dat komt door werk-
=qnheden aan een nieuwe
brbrug bij Vogelenzang. De
je als 'Traliebrug' bekend
|nde brug over de Leidse-
t stamt uit 1923 en wordt
angen.De NS laten bussen
zaterdag 4 OKTOBER 2003
ft si
tan
ordenaar
impt advocaat
Je) haag/leiden - De zaak te-
n j een 27-jarige Hazerswou-
iaar die wordt verdacht van
sijgshandel en bezit en diefstal
kj geweld, is aangehouden,
werd onlangs ver-
tot veertien jaar cel
de moord op een Leid-
e /tiend in diens woning aan
i <j/an Riebeeckhof. Voor deze
ntiwe kwestie heeft de Ha-
swoudenaar een nieuwe ad-
bjaat in de arm genomen, en
nog enige tijd nodig te
om zich voldoende in
r,|aak te kunnen verdiepen,
v^verdachte heeft gebroken
eljt zijn vorige omdat hij onte-
den was over de resultaten
d^hij boekte,
d
o'plitie pakt drie
étrdachten van
Vkrachtingen
ia
den - Twee Leidse vrouwen,
□en 20 jaar oud, hebben aan-
]e gedaan van verkrachting
2 oktober. De politie heeft
e verdachten aangehouden,
ree Leidenaars worden ver-
1 rht van verkrachting van het
)0 jarige meisje. De mannen,
en 18 jaar oud, zaten gister-
^bnd nog vast. Het zijn beken-
li van het meisje, dat het
n eetal op 2 oktober op de ker-
tegenkwam. Zij namen
mee naar een woning in
binnenstad. De mannen
bben haar waarschijnlijk een
middel gegeven,
••jnderdag hield de politie een
"jarige Leidenaar aan, die
a>rdt verdacht van verkrach-
ig van een 20-jarige Leidse
Duw. Hij zou haar omstreeks
fOO uur vanaf het centrum
•ar haar huis hebben gevolgd.
de woning sprak hij de
puw aan, drong zich aan haar
j, en ging mee naar binnen,
donderdag deden zich ver-
r geen grote incidenten voor,
moest de politie een paar
er in actie komen om vecht-
jrtijen te sussen. Vijf mensen
;rden aangehouden voor klei-
overtredingen. Drie mensen
[den aangifte van beroving,
jm vijftien mensen werden
I it slachtoffer van zakkenrol-
rs.
door Wilfred Simons
leiden - De Leidenaars weten
precies wat ze moeten doen op 3
oktober, tenminste als ze nog op
hun benen kunnen staan na de
doorwaakte feestnacht die eraan
vooraf gaat. Geroutineerd stiefe
len ze van de reveille naar de
aubade, van de Pieterskerk naar
het straattheater op de Bree-
straat. Onvermijdelijk eindigen
zij op de kermis. Alleen nieuwko
mers dwalen verdwaasd door de
stad. Maar ja, wat wil je - Leide
naar, je bent het of je bent het
niet.
7.00 uur: Reveille.
Wie haalt het in zijn hoofd om
midden in de nacht het Wilhel
mus te gaan zingen? Alle Leidse
straten zijn nog leeg, op de ge
meentereiniging na, maar op
het Stadhuisplein staat een
man of duizend zich de longen
uit het lijf te zingen. Goedemor
gen! 'De trots van Neerlands
steden, parel van het Hollands
land', de stad met 'rood en wit
zijn blazoen' ontwaakt. „Vroe
ger, ja", zegt een kalende heer
met een beige regenjas aan,
„vroeger wés je gewoon Leids,
je had geen oog voor het bij
zondere van 3 oktober." Nu
wel, nu ontroert het hem, dat
hij erbij hoort, dat hij Leidenaar
is. Met het klimmen der jaren is
het besef gegroeid. Daarom is
hij er elk jaar van de partij en
doet hij de hele dag mee (maar
hij gaat niet naar de kermis).
„Zo", zegt hij als de laatste to
nen van 'Leiden, Stad van mijn
hart' heeft weerklonken. „Nu ga
ik een broodje eten. Goed ont
zet!"
7.30 uur. Haring en witte
brood.
Wittebrood is het lekkerste
brood dat er is. Gek hè, hoe
komt dat toch? Annie van Ton
geren en Rie Hanno staan bijna
als eersten bij de Katwijkse ha
ringkaakster Destegul Arik. „Ik
heb zestien haringen, ja, maar
dat is voor drie gezinnen hoor",
zegt Annie. „Wil je een tip? Je
snijdt een boterham, je doet er
haring op, je eet hem op en dan
neem je daarna een boterham
met suiker. Ja, gewoon suiker.
Dat is zó heerlijk, je weet niet
watje proeft."
Commisaris Rens Heruer van
de 3 October-Vereeniging weet
het antwoord. „Het is kraak- en
kraakvers, vannacht om 1.30
uur zijn we begonnen met aan
leveren. En de bakkers doen er
'broodverbeteraar' in. Vraag me
niet wat het is. We hebben dit
jaar precies 4.800 broden laten
bakken door vijf bakkers - Van
Maanen, Raaphorst en
Raaphorst, Hendriks en Tijs-
sen." Gewapend met Digrostas-
sen, plastic zakken en tupper-
ware komen de Leidenaars naar
De Waag - al snel staat de rij tot
voorbij de Aalmarktschool.
Rustig schuifelen ze voort. An
nie en Rie gaan terug naar de
Merenwijk om te genieten van
hun haring, wittebrood en sui
ker. „En vanavond hutspot!"
8.00 uur. Aubade.
„Wat gaan we hier doen?",
vraagt een roodharige puber
aan zijn moeder. „Zingen", is
het antwoord. „Alweer?" vraagt
hij verbaasd. „Ja", zegt zijn
moeder lachend. „De Reveille is
om je stem een beetje door te
smeren, nou komt het echte
werk." De jongen haalt zijn
schouders op - nou, het zal wel.
De Aubade is ontroerend. Geen
zacht gebrom of onvaste toon,
maar honderden mensen die
zachtjes en ingetogen Oud-Hol
landse liederen zingen. Ze ken
nen ze gewoon! Dirigent Wim
de Ru spreidt zijn in wit en
rood gehandschoende handen
wijd uit. Zou er in die vreselijke
zomer van 1574, toen de Leide
naars als vliegen stierven van
honger en pest, misschien ook
iemand vol goede moed in de
smalle streegjes gezongen heb
ben van God, die hij wil dienen,
en 'steeds te voet wil vallen',
'dat Hij op u mach letten'? Zou
dat de wanhopige Leidenaars
niet opgekikkerd hebben?
9.00 uur. Vlootschouw en nau
tische markt.
Geen overbekende activiteit.
Op de Oude Singel vertrekken
de eerste Leidenaars al met ka-
merpalmen van de waren
markt, alsof ze een prooi naar
hun hol slepen. Maar op de
Houtmarkt liggen stoomslepers
te wachten op publiek. Het is er
rustig. Dick van Roon uit de
Buitenkaag heeft hier zijn tjalk
'Vrouwe Wilhelmina' gelegd.
Hij voelt zich spekkoper. „Over
land kom je op 3 oktober de
stad niet in, maar met een boot
is het gemalckelijk", lacht hij.
Het is tijd voor een 'bakkie' met
een koekje erbij.
Aan boord komt ook Spaarn-
dammer Ruud de Haan, 'die al
veertig jaar op een boot woont'.
De Haan komt graag in Leiden,
'vanwege de warmte'. „Ik lag
een keer aan de Oude Vest, het
was een koude dag, en ik heb
een schoorsteentje uit m'n dak.
Komt er een oud mannetje naar
me toe en dat zegt: 'Ik zie dat u
kolen stookt'. Vanwege de rook,
hè. Ja, zeg ik. Komt die man
even later terug met twee zak
ken kolen! Had-ie jdren op zijn
zolder laten liggen, hij kon het
niet over zijn hart verkrijgen
om die weg te gooien. 'Zou ik u
die zakken mogen geven", zegt
hij. Van die lieve dingen, die
heb je in Leiden. Die zakken
heb ik nog steeds."
10.15 uur. Herdenkingsdienst
Pieterskerk
De Pieterskerk als kerk, dat is
weer eens wat anders. Dominee
Anne van der Meijden preekt
op de brug over de Vliet, ter
hoogte van de Schelpenkade.
Ton Rijnsburger (62), een man
met een imposante witte snor,
zit op een wit plastic keuken
krukje aan de rand van het trot
toir. Naast hem wachten buurt
bewoners T. Bontje (72) en Pe
ter Thys (52) op wat komen
gaat. Tijd om eens lekker te kla
gen. Pechtold, Balkenende en
Bush komen allemaal voorbij
en het is natuurlijk allemaal
niks. Het parkeerbeleid niet, de
bezuinigingen niet en de oorlog
in Irak ook niet. „Die hoge he
ren doen waar ze zin in heb
ben, ja toch."
Thys heeft een kratje bier bij
zich en wijn. Wilt u rood of ro
sé? Voor burgemeester Lenfe-
rink heeft hij een Bavaria-malt-
biertje bij zich. „Echt bier krijgt
hij pas als hij zich heeft bewe
zen." Voor Goekoop had hij
Triple, voor Lemstra een Vos,
maar Lenferink, nee. „Hij is een
nieuweling, dus moet hij inge
wijd worden."
Een echte Leidenaar ben je al
leen als je er geboren bent, vin
den Bontje en Rijnsburger. Zij
zelf kunnen op alles aanspraak
maken. De een kwam ter we
reld in de Leliestraat, de ander
op de Oranjegracht. „Daar
woonden we met ons zevenen
in drie kamers en toch was het
gezellig, hoor!" Thys wordt er
een beetje kriegel van. „Nou, ik
vind dat het zo langzamerhand
wel mag! Ik woon hier sinds
1971." Bontje en Rijnsburger
lachen. „Jij bent een broekie."
14.00 uur. De Optocht.
De meeste mensen in het pu
bliek hebben het gidsje 'Er was
eens een sprookje', maar toch
is het lang niet altijd duidelijk
wie nu precies wie is. „Die calè
che die langs kwam, was dat
nou Alkmaar of Groningen?"
vraagt een zekere Ingrid. De
eerste is al voorbij, dan komt de
tweede. „Bent u Alkmaar?",
roept Ingrid. Een man in de
koets steekt zijn duim op.
„Daar begon de victorie!",
roept hij. „Dan was die eerste
Groningen", zegt Ingrid tevre
den.
Dan komt Lenferink, die naast
voorzitter Piet van Sterkenburg
van de 3 October-Vereeniging
in een koets zit. Thys rent met
zijn maltbiertje naar hem toe.
Lenferink staat op. Thys leunt
over de koets, wijst op het bier
tje en steekt een verhaal af.
Lenferink zegt: „Dus volgend
jaar krijg ik echt bier?" En Thys
zegt: „Als je 'n 't goed doet,
krijg jij iets beters!"
(advertentie)
voor een mudvolle kerk over
'het imago van de stad in de
Bijbel'. Dat is niet zo best,
blijkt. In de stad staan de men
sen bloot aan 'machten', vroe
ger zeiden ze zonde, maar dat
woord is uit de mode. De Ko
ninklijke Militaire Kapel onder
leiding van Jacob Slagter speelt
de sombere 'Liebestot' uit de
Wagneropera Tristan en Isolde.
Ja, zo kun je Leidens Ontzet ook
vieren, ver van de kermiswal-
men. Het is onmiskenbaar chic
en gewijd. Als de Kapel even la
ter zachtjes en gevoelig het An
dante Cantabile van Tsjaikofski
inzet, begint een mevrouw
zachtjes te huilen. Tranen rol
len over haar wangen. Ze ver
ontschuldigt zich, zegt dat ze
zelf niet weet waarom ze huilt.
Dan stamelt ze: „Dat je Neder
lander bent. Dat je niet in een
Chinees dorpje geboren bent.
Begrijpt u dat?" Gelouterd ver
laat ze de kerk.
13.00 uur. Wachten op de op
tocht.
Een flets zonnetje breekt door
leidens Ontzet is dé oktoberdag waar heel Leiden elk jaar weer naar uitkijkt. Maar daags erna
is het, eveneens traditiegetrouw, werelddierendag. Op 4 oktober 1226 stierf Franciscus van
Assisi. Deze heilige, zo wil het verhaal, kon met beesten spreken en geldt daarom als
n|chutspatroon van de dieren. Dierendag bestaat sinds 1930 en is in het leven geroepen om de
rechten van dieren eens per jaar voor het voetlicht te brengen. Dat dat nodig is, vindt Leen
beheerder van Streek-Dierentehuis Stevenshage aan de Kenauweg, eigenlijk 'triest'.
ta
dierendag wat betekent dat voor u?
it(k heb er eerlijk gezegd wat dubbele gevoe-
bij. Aan de ene kant is het natuurlijk erg
dat er een dag is, waarop iedereen ex-
:a aandacht heeft voor dieren. Maar eigen-
jk is het triest dat daar een speciale dag
por nodig is. Dierendag geeft mij een beetje
.et kerstgevoel: twee dagen vrede op aarde,
jn de rest van de dagen dan? Ik ben blij dat
je dieren vandaag in het zonnetje worden
l ezet, maar het zou niet nodig moeten zijn."
11 dat er op Dierendag extra aandacht
1 voor asieldieren?
a, dat wel. Maar of dat altijd de aandacht
die we willen? Een jaar of tien terug kwa
len er op dierendag eenentwintig dieren bij
jis binnen. Baasjes die dierendag een
hooie gelegenheid vonden om hun huisdier
dumpen."
el
31ïoe zijn Leidenaars eigenlijk vóór hun die-
den?
lik kom zelfvan Texel. Daar wordt anders,
mijn ogen beter, met dieren omgegaan
jan bijvoorbeeld in Brabant waar ik ook ge
kerkt heb. Toen ik vanuit het zuiden van het
and naar Leiden ging, zo'n achttien jaar te
eing, dacht ik dat het hier beter zou zijn.
A^aar wij krijgen elk jaar zo'n 1000 dieren in
iet asiel. En wat we ook proberen, dat aan
wordt eigenlijk nooit minder. Wat dat be
zou het wel wat beter kunnen met de
van de Leidenaars. Maar wij
3 lebben hier zo'n zeventig vrijwilligers die
Regelmatig helpen. En dat is hartstikke veel,
In vergelijking met opvangcentra in andere
jteden, maai- ook ten opzichte van ander
soortige organisaties die op vrijwilligers
In dat licht bezien hebben Leide
naars veel voor dieren over."
ebuizend dieren per jaar. Worden die alle-
fnaai hergeplaatst, of moeten er veel dieren
Worden afgemaakt?
komt natuurlijk wel eens voor dat
beesten die hier binnenkomen er zó slecht
eaan toe zijn, dat we ze moeten afmaken. En
ioms hebben dieren zulke gedragsproble-
nen dat herplaatsing gewoon niet mogelijk
s. Maar ons streven is om elk dier dat hier
linnenkomt een nieuw huis te geven. En dat
ukt aardig. Ik schat dat slechts drie of vier
irocent van alle dieren die hier worden ge
bracht, moet worden afgemaakt."
Hoeveel dieren zitten er nu in Stevenshage?
„Op dit moment hebben we bijvoorbeeld 25
jonge katjes en zo'n 65 volwassen katten. We
krijgen per jaar ongeveer 600 katten en 300
honden binnen en dan nog wat andere die
ren zoals konijnen, chinchilla's, enzovoort.
En tegenwoordig heel veel kittens, jonge
katjes. Deze week nog kregen we een nestje
van vier piepjonge katjes van slechts 2 da
gen oud. Gewoon gedumpt. De meeste die
ren zitten hier een week of vier voordat we
een nieuw adres voor ze hebben."
Moeten katten en honden niet gewoon pre
ventief gesteriliseerd of gecastreerd worden?
„Kon dat maar, ik ben daar een groot voor
stander van. Als iedereen dat zou laten
doen, zijn er een stuk minder problemen. Er
zijn zoveel mensen die een kat hebben,
maar zich geen raad weten met een nest
jonge katjes. Dan is het beter om er voor te
zorgen dat er geen nestjes kunnen komen.
Alle volwassen katten die het asiel verlaten
zijn in elk geval niet meer in staat om voor
nageslacht te zorgen. Dat regelt de dieren
bescherming voor ons."
Er is dagelijks zoveel mensenleed in de we
reld. Is het, in dat licht bezien, nog wel te
recht om zoveel aandacht te hebben voor die
renleed?
„Het is verschrikkelijk wat mensen elkaar
aandoen. Maar wat mensen dieren aandoen
is ook vreselijk. Ik vind dat je het één niet
helemaal los kunt zien van het ander. Ie
mand die vreselijk tegen dieren is, kan naar
mijn idee geen heel plezierig mens zijn."
Kan het dierentehuis een beetje rondkomen?
Alles wordt duurder, ook voor ons. Drie
kwart van ons geld moeten we zelf genere
ren. Door sponsors, donateurs, de inkom
sten uit het pension, ga zo maar door.
Slechts een kwart van ons budget krijgen we
van de gemeente. Dat lijkt veel. Maar als je
bedenkt dat zwerfdieren eigenlijk een ge
meentelijke aangelegenheid zijn, is het niet
bijzonder. Het oplossen van het probleem is
aan ons uitbesteed. Daar zou soms best wat
meer geld voor mogen worden vrijge
maakt."
tekst: Timoteus Waarsenburg
foto: Hielco Kuipers
mmmê
In de 3-oktoberbijlage van deze
krant stond een kwis met vijf
tien multiple-choicevragen.
Hierbij de antwoorden.
1. Waar woonde burgemeester
Pieter Adriaansz. van der
Werf}?
Het woonhuis van Pieter Adri
aansz. van der Werff, eindjaren
zestig met de grond gelijk ge
maakt, heeft op de hoek van de
huidige Legewerfsteeg en Van
der Werfstaat gestaan.
Antwoord B
2. Waardoor stierven de meeste
Leidenaars tijdens de Spaanse
belegering?
De pest maakte zo'n zesdui
zend slachtoffers in Leiden,
naar verluidt ongeveer een der
de van de totale bevolking. Dat
is beduidend meer dan het aan
tal honger- of oorlogsdoden in
deze periode.
Antwoord C
3. Wat bood burgemeester Van
der Werff de hongerige Leide
naars volgens de overleverin
gen aan?
Volgens de overleveringen
drong een deel van de honge
rende bevolking bij burgemees
ter Van der Werf aan op overga
ve. Van der Werff weigerde zich
over te geven aan de Spanjaar
den en bood het volk ter ledi
ging van de honger zijn arm
aan.
Antwoord B
4. Hoe onderhielden de bele
gerde Leidenaars contact met
Willem van Oranje?
De stad onderhield voorname
lijk contact met Willem van
Oranje en de zijnen door post
duiven.
Antwoord C
5. Hoe heette de Leidse muzi
kant en duivenmelker Willem
Cornelisz van Duijvenbode
voordat hij deze naam van het
stadsbestuur kreeg?
Muzikant en duivenmelker Wil
lem Cornelisz. Speelman woon
de op het Rapenburg. Geduren
de het beleg onderhielden zijn
duiven het contact tussen
stadsbestuur en prins Willem
van Oranje. Na het ontzet van
Leiden werd Speelman hiervoor
beloond. Hij mocht voortaan
de geslachtsnaam Van Duijven
bode voeren.
Antwoord C
6. Hoe beloonde Willem van
Oranje Leiden voor zijn stand:
vastigheid?
Als dank voor het moedig
standhouden tegen de Span
jaarden schonk Willem van
Oranje de stad Leiden in 1574
een universiteit.
Antwoord A
7. Wie vond de ketel met huts
pot?
In de vroege ochtend van 3 ok
tober 1574 vertelt de Leidse
weesjongen Cornelis Joppensz
tegen een aantal Leidenaars die
een aanval willen doen op de
Spanjaarden bij de Lammen
schans dat hij die nacht een
sliert van fakkels in de richting
van Leiderdorp had zien trek
ken. In ruil voor een paar gul
dens bood hij aan om de
schans te gaan verkennen. Als
Comelis met zijn muts zwaait
ten teken dat de schans verla
ten is, durft de rest ook de
schans te bekijken. Dirck Ghijs-
brechtszoon Schaeck vindt daar
de hutspot.
Antwoord C
8. Waar kwamen de watergeu
zen de stad binnen?
Begin augustus 1574 laat Wil
lem van Oranje de dijken in de
omgeving van Rotterdam door
steken. Het duurt twee maan
den voordat het water tussen
Rotterdam en Leiden zo hoog
staat dat de geuzen met hun
ondiepe boten over de onder
gelopen polders kunnen. Op 3
oktober 1574 varen ze over de
Vliet Leiden binnen.
Antwoord A
9. Wat zijn 'Leidse Glibbers'?
Hoewel Leiden van de buiten
wereld is afgesloten, lukt het
sommige inwoners van de stad
toch om af en toe contact te
hebben met de buitenwereld.
Zo zijn er Leidenaars die
's nachts de stad uitglippen om
de Spaanse bevelhebber Valdez
verslag te doen van de situatie
in de stad. Deze lieden worden
Glippers of Glibbers genoemd.
Antwoord C
10. Uit welke ingrediënten be
stond hutspot in de zestiende
eeuw?
Bestaat hutspot tegenwoordig
voor het overgrote deel uit
aardappelen, peen en ui, vroe
ger was dat zeker niet het geval.
In plaats van de aardappel werd
vooral de pastinaak of witte
peen gebruikt.
Antwoord B
11. Hoeveel mensen bekijken
jaarlijks de Grote Optocht op 3
oktober?
De Grote Optocht op 3 oktober
trekt tegenwoordig gemiddeld
tussen de 160.000 en 170.000
toeschouwers.
Antwoord C
12. Waar staat elk jaar de
grootste kermis van Neder
land?
De grootste kermis van Neder
land staat elk jaar in Tilburg.
Antwoord A
13. Wanneer is de 3 October-
Vereeniging opgericht?
In 1823 besloot de Leidse ge
meenteraad dat er een einde
moest komen aan de traditio
nele herdenking van Leidens
Ontzet. Uit protest tegen dit be
sluit organiseerden de corps
studenten sindsdien elk jaar
een uitreiking van haring en
wittebrood voor de nooddrufti-
gen. 1886 werd de 3 October-
Vereeniging opgericht.
Antwoord B
14. Hoeveel haringen deelt de 3
October- Vereeniging jaarlijks
aan de inwoners van Leiden
uit?
Vorig jaar gaf de Vereeniging
maar liefst 40.000 haringen
weg.
Antwoord B
15. Wie of wat waren de water
geuzen?
Hoewel het woord 'geuzen'
beelden oproept van romanti
sche vagebonden, ging het in
feite om een verzameling uit
schot. Als je nergens meer te
recht kon, dan kon je nog wa
tergeus worden. Zonder de ijze
ren leiding van edelman Louis
Boisot hadden de geuzen waar
schijnlijk een heel wat slechtere
reputatie gehad.
Antwoord B
Enthousiast dirigeert Wim de Ru de menigte, die juicht, niet aan het vlakke strand, maar onder de grote bomen van het Van der Werfpark, "k
Heb u lief, mijn Nederland!'. Foto: Hielco Kuipers
Studie, opleidingen en cursussen
Werk, honderden banen, direct solliciteren
Lezingen en workshops
Reïntegratie
«§%s9i ff©güs?> toüfsdte
wsak?
(®atdter il sfey
Info: bel 040-2979494
ROC*
^arCjCar.
iricolleqe
