GESPREK VAN DE DAG
Moderne kijk werd Zarife fataal
Onderzoek naar e-mailen: wereld is ook klein op interne
Zigeunerbruid wil niet trouwen
Zinloos geweld
maandag 29 SEPTEMBER
DAGELIJKS LEVEN
i<T Nuo Hët coNJcEpr, Ifoon.
MENSELIJK
De 114-jarige Japanner
Yukichi Chuganji is gis
teravond OVERLEDEN.
De Japanner was volgens
het Guinness Book of
World Records de OUD
STE MAN ter wereld.
Zijn familie maakte Chu
ganji's overlijden be
kend. De voormalige zij
derupskweker woonde
met zijn 72-jarige doch
ter in Ogori, 890 kilome
ter ten zuidwesten van
Tokyo. Hij heeft zijn laat-
ste jaren in bed doorge
bracht. Chuganji at graag rijst met rund- en var
kensvlees en misosoep. Hij dronk elke dag melk,
maar nooit alcohol. De oudste mens ter wereld
woont eveneens in Japan. De Japanse Kamato
Hongo werd twee weken geleden 116 jaar oud. Ja
pan heeft ongeveer 20.000 inwoners van boven
de honderd. Het land kent de hoogste levensver
wachting voor beide geslachten: 85,23 jaar voor
vrouwen en 78,32 jaar voor mannen in 2002. Het
Japanse eten, dat weinig vet en veel vis bevat, zou
wel eens het geheim daarachter kunnen zijn, den
ken wetenschappers. Foto: Reuters
De Australische zangeres
KYLIEMINOGUE heeft de
Britse politie gevraagd
honderden DREIGBRIE
VEN die ze heeft gekregen
te onderzoeken. Het ma
nagement van Minogue
heeft een klacht inge
diend. Dat stond zaterdag
in de Sun. De krant ba
seert zich op politiebron
nen. De Sun meldde dat
de brieven, met poststem
pels uit West-Engeland,
naar het Londense kantoor
van Minogue's platen
maatschappij EMI werden
gestuurd. Ook kreeg de
zangeres en voormalig so
apster dreigpost thuis op
haar deurmat in Londen.
Een woordvoerder van
Scotland Yard zei dat de
politie in West-Londen
een mogelijk geval van
pesterij op 18 september
onderzoekt. Er is nog nie
mand aangehouden.
sibiu - Huilend verlaat de 12-jarige
dochter Ana Maria van de in 1997
overleden zigeunerkoning Ion Cioaba
de kerk in de Roemeense plaats Sibiu.
Ze had daar in het huwelijk moeten
treden met een door haar familie uit
gekozen 15-jarige jongen. De bruiloft
was groots opgezet en zou drie dagen
duren in de aanwezigheid van zo'n
400 gasten. De jonge bruid, gehuld in
een peperdure jurk, gaf voor het altaar
echter te kennen niet te willen trou
wen. Familieleden wisten haar te kal
meren en over te halen het huwelijk
toch door te zetten. Zonder haar kers
verse echtgenoot aan te kijken, trouw
de de zigeuner-prinses alsnog.
Foto: Reuters
De theorie dat de wereld klein is en vrijwel iedereen via
zes tussenpersonen met elkaar is verbonden, blijkt ook
op te gaan voor e mail contact. Meer dan 60.000 vrijwilli
gers uit 166 landen deden mee aan een onderzoek naar
de weg die communicatie via internet aflegt.
De onderzoekers aan de universiteit in Columbia gingen
ervan uit dat iedereen ter wereld via gemeenschappelijke
bekenden elkaar kan bereiken. Ze vroegen deelnemers
aan het onderzoek een e-mail te versturen naar een van
achttien personen in dertien landen zonder dat ze van
hen een e-mailadres hadden. Ze moesten hun elektroni
sche boodschap versturen naar iemand van wie ze dach
ten dat hij dichter bij de beoogde ontvanger stond dan
zijzelf. Onder de ontvangers was een hoogleraar in de
Verenigde Staten, een Noorse dierenarts en een Indiase
specialist in technologie.
Uit het onderzoek blijkt dat een boodschap vijf tot zeven
stappen nodig heeft om bij de 'geadresseerde' uit te ko
men. Mannen zoeken vooral mannen op als volgende
tussenpersoon, terwijl vrouwen hun post eerder naar
üi
vrouwen versturen. De korste links liepen via profess u:
nele relaties, terwijl een familielid of vriend een slech ai
tussenstap blijkt te vormen. De resultaten van het on te
zoek worden gepubliceerd in het Amerikaanse tijdsei n
Science. De theorie dat iedereen ter wereld via ongevi je
zes tussenpersonen met elkaar is verbonden, stamt vfla
1967. Een Amerikaanse onderzoeker voerde toen een p
soortgelijk onderzoek uit met 'ouderwetse' post. Daa ri
bleek dat boodschappen ongeveer zes tussenpersont v
nodig hadden om hun doel te bereiken. DPA
Zarife werd het slachtoffer van een botsing tussen culturen waarover we in Nederland volgens betrokkenen het liefst het zwijgen toe doen. Het slachtoffer van een behoudende I
vader die zijn dochter volgens de wetten van de islam wilde grootbrengen, terwijl zij zichzelf meer thuisvoelde in de westerse cultuur. Op de foto wordt het contrast tussen de e
islam en het westen symbolisch in beeld gebracht. De vrouw op deze foto van een markt in Den Haag is overigens niet Zarife. Foto: GPD
Zarife (18) uit Almelo werd vorige maand door
haar vader vermoord. Steeds vaker komen al
lochtone meisjes of jonge vrouwen in botsing
met de traditionele opvoeding. De school van
Zarife vindt het tijd voor een openbaar debat.
Zarife ging afgelopen zomer mee op vakantie
naar Turkije. Zo wilde haar vader dat graag.
Net zoals haar vader meer dingen wilde die
Zarife niet altijd zag zitten. De verhouding tus
sen vader en dochter was dan ook al enige tijd
gespannen. In Turkije kwam het tot een esca
latie met dramatische afloop. Aanleiding was
het zoveelste conflict over het huishouden.
Zarife wilde boos de woning uit lopen, toen
vader plotseling zijn jachtgeweer pakte en
schoot. De jonge vrouw overleed korte tijd la
ter in het ziekenhuis aan haar verwondingen.
Vader, aanvankelijk in paniek gevlucht, meld
de zich alsnog bij de politie. Sinds half augus
tus zit hij in een Turkse cel.
De moord (of doodslag) op Zarife is in de
Turkse gemeenschap van Almelo een publiek
geheim. Daarbuiten is het stil. De Twentse po
litie doet er het zwijgen toe. Tot ergernis van
de school van Zarife, het Van Rhijn College
(onderdeel van het ROC Twente Plus). Hier
volgde het meisje de mbo-opleiding zakelijke
dienstverlening, op het hoogste niveau 4. „Ze
was een goede leerling", zegt directeur Jaap
Krikke. „Ze was laag ingestroomd, maar had
zich flink opgewerkt.
Op school was lange tijd niet duidelijk dat Za
rife thuis onenigheid had over de opvoeding.
Haar ouders wilden graag dat hun dochter
volgens de orthodox-islamitische opvattingen
opgroeide. Ze droeg daarom een hoofddoekje.
De strenge regels van thuis begonnen steeds
meer te knellen. Vorig jaar kwam Zarife plotse
ling niet meer op school. Korte tijd later werd
duidelijk waarom. Ze was van huis weggelo
pen. Gevlucht naar een Blijf-Van-Mijn-Lijf
huis in de buurt van Ede. „De mensen hier
stonden perplex zegt Krikke. „We hadden tot
dat moment nooit iets gemerkt van de proble
men."
Zarife meldde zich op haar vlucht bij de politie
en die adviseerde haar om geen contact meer
met haar vader te hebben. In haar eigen be
lang, zo begrepen ze op school later. Intussen
opende vader de jacht op zijn dochter. Hij had
lucht van haar verblijfplaats gekregen, reden
voor Zarife om te verhuizen naar een ander
Blijf-van-Mijn-Lijf-huis in de buurt van Venlo.
Maar ook daar was ze niet veilig. De familie
organiseerde een soort klopjacht. In super
markten werden briefjes met haar foto opge
hangen, met de vraag: wie weet waar dit meis
je is?
Zarife belde twee keer met school, weet Krik
ke. „Ze vroeg ons om haar diploma's te sturen
naar een postbus in Venlo. De tweede keer
wilde ze zich laten uitschrijven. Ze wilde daar
een nieuw bestaan opbouwen. Haar vader
heeft later nog de boeken bij ons ingeleverd."
Van een ander leven kwam niets terecht. Va
der en dochter kregen weer contact met el
kaar. Hoe de relatie zich daarna ontwikkelde,
is onduidelijk. Zarife ging uiteindelijk, al dan
niet onder druk gezet, mee met haar familie
op vakantie in Turkije. Een vakantie met een
dramatische afloop.
Krikke is nog altijd verbijsterd over de plotse
linge dood van zijn oud-leerling. En over de
stilte daarna. Van de politie, waarmee tijdens
de vlucht van Zarife contact is geweest, hoor
de hij niets meer. In de krant las hij er geen
letter over. „Het is erg merkwaardig dat er in
het openbaar niet over gesproken wordt. An
dere scholen moet hier ook mee te maken
hebben, dat kan niet anders. Maar je hoort ze
er niet over. Ik vind dat we in Nederland hypo
criet omgaan met dit soort problemen. Er
wordt geen normale discussie over gevoerd,
net zoals dat tot voor kort gebeurde met kin
dermishandeling en geweld achter de voor
deur. Ik vind dat een slechte zaak. Hoe spasti-
scher je ermede omgaat, hoe langer dit gedrag
blijf bestaan. Als dit een Nederlands meisje
was overkomen, was er veel meer ruchtbaar
heid aan gegeven."
Krikke benadrukt dat het op zijn school, waar
10 procent van de 1200 leerlingen allochtoon
is, geen schering en inslag is. „Het is absoluut
niet zo dat we dus problemen hebben met al
lochtone leerlingen. Met 99 procent van hen
gaat het uitstekend. Wij willen de Turkse va
ders niet neerzetten als brute, gewelddadige
mannen. We horen - zeker na de door van Za
rife - heel veel Turkse meisjes zeggen dat ze
zo'n lieve vader hebben. Maar soms gaat de
opvoeding een grens over. Dat zou je met el
kaar ter discussie moeten stellen. Als Turkse
ouders graag willen dat hun kind met een isla
mitische jongen thuis komt, prima. Dat ge
beurde tot voor kort ook in Nederlandse ka
tholieke of protestante gezinnen. Maar als ou
ders dat met ongeoorloofde middelen willen
doordrukken, dan is dat wel een probleem."
Krikke: „Het moet maar eens afgelopen zijn
met het stilhouden van dit soort incidenten.
Natuurlijk denken wij achteraf: hebben we het
als school wel goed gedaan? Aan de andere
kant hadden we lange tijd niet het idee dat het
met Zarife mis zou gaan. Het was een keurig
meisje. Wanneer de politie een Blijf-Van-Mijn-
Lijf-huis adviseert, heb je niet de behoefte
daar verder in te treden. Mocht zich zo'n geval
bij ons weer voordoen, dan zullen we nog
meer pogingen ondernemen om in gesprek te
komen met de ouders. Of met vertegenwoor
digers van de Turkse gemeenschap."
Marco Krijnsen
Wie eer schendt, mi
familie te schande
Eerwraak is -zeker bij de ou
generaties Turken- een bek
fenomeen. De eer van de fa
lie (namus) is een groot goe
moet voortdurend bewaakt
worden. Wie die eer schent
maakt de hele familie te scl
de. Dat is bijvoorbeeld het g
als een meisje een seksuele
latie heeft zonder dat ze ge
trouwd is. Of als een getrou
vrouw vreemd gaat. Is er ee
niet-Turkse partner in het s
dan is de schande extra gro
De familie moet in zo'n gev
handelend optreden. Meisjt
jongen worden verplicht te
trouwen. Of er moet een (eM
tueel gewelddadig) einde w<
den gemaakt aan de relatie,
groot belang is of de omgev
weet dat de eer van de fami
geschonden? Wanneer je h<
vader alleen weet, kun je er
mee omgaan. Als je Nederli
se buren op de hoogte zijn,
wordt het al moeilijker. Maa
als de Turkse familie, vrienc
en kennissen erachter korai
ontstaat er een echt probiet
Dan ontstaat er een sociale
druk waarbij een vader zich
dwongen voelt in te grijpen
de eer te redden.
De twee vijftigplussers in het tuintje aan de rand van
het basketbalveld kijken verstoord op bij het lawaai.
Een jongetje van een jaar of zeven steekt, luid
schreeuwend, het terrein diagonaal over, achtervolgd
door een woest uitziende man van begin veertig. Zo
als bij elke confrontatie met zinloos geweld, is er ook
bij deze senioren de aarzeling tussen net doen of je
neus bloedt, fysiek optreden met het tuingereedschap
dat onder handbereik is of het bellen van het alarm
nummer 112. Pas als ze het jongetje 'Niet doen, pap!
Niet doen, pap!' horen roepen, beperken ze zich tot
blikken die zowel argwanend als afkeurend kunnen
worden geïnterpreteerd. Ze schudden allebei het
hoofd wanneer de man in volle vlucht zijn rechter
hand opheft en de basketbal tegen de rug van het
jongetje gooit.
In de twee jaar dat hij probeerde zijn zwemdiploma
A te halen, hadden we nog een excuus om onze zoon
niet voor een sportclub op te geven. En uit zichzelf
zou hij er nooit over beginnen. Hij is niet het type dat
de hele dag met een voetbal, tennisracket of hockey
stick op straat is te vinden, zich tot vervelens toe be
kwamend in die ene flitsende passeerbeweging, die
soepele backhand of die slepende push. Beetje tv kij
ken, computeren en de snoeppot plunderen, dat is
het wel zo'n beetje, 's Avonds in bed leest hij tegen
woordig een boek, vooral omdat hij het moment van
slapen gaan dan nog een kwartier mag rekken. Als
hij op straat speelt met vriendjes en er komt toevallig
een voetbal aan te pas, dan neemt hij zijn heel eigen
plek in de opstelling in. Hij loopt niet op links, hij
loopt niet op rechts. Hij loopt vooral in de weg.
Dat het uiteindelijk basketbal werd, lag voorde
hand. Zijn zus speelt het al een paar jaar en het is
voor ons wel zo overzichtelijk als we de koters op za
terdag een beetje bij elkaar in de buurt houden. Er
zijn in het weekeinde al te veel verscheurde gezinnen.
Hij traint nu op vrijdagmiddag, een halfuur eerder
dan zijn zus, en de eerste berichten die mij via deze
bevooroordeelde bron bereikten, waren niet hoopge
vend. ,,Hij loopt maar een beetje heen en weer met
zijn handen gespreid een vliegtuig na te doen, kijkt
vooral naar het plafond of naar de punt van zijn
schoenen als de trainer wat uitlegt en hij blijft bij het
partijtje doen zo ver mogelijk uit de buurt van de
bal. "Het was nog maar de eerste keer, bracht ik daar
tegenin. „En jij was in je eerste jaar nou ook niet be
paald een aanwinst voor de vaderlandse basketbal-
sport.
Maar omdat één keer trainen op vrijdag toch een wel
erg wankele basis is, neem ik de zaterdagmiddag
daarop de rol van personal coach op me. Met mijn
dochter, mijn zoon en een basketbal die eigenlijk wat
te groot en te zwaar is voor iemand die uitkomt bij
de mini's, lopen we naar het basketbalveldje achter
ons huis. De baskets hangen daar wat te hoog, maar
ook dat maakt niet uit, omdat we ons voorlopig fo
cussen op de basis: overgooien en vangen.
Ik weet eigenlijk nog niet wat me bezielde om na
vijf minuten basistraining als een dolle stier
achter hem aan te hollen, in de poging hem de
basketbal naar zijn hoofd te gooien. Omdat
hij elke keer twee stappen opzij doet, als ik de
bal met een pisboogje naar hem toe werp?
Omdat hij binnen een minuut begint over
'naar huis gaanOmdat hij bij het zoeken
van de bal in de bosjes ontdekt dat hij ver
stoppertje doen leuker vindt? Omdat hij...
Waarschijnlijk is het een combinatie van dit
alles.
De week daarop vertelt hij in elk geval aan ie
dereen die ernaar vraagt dat hij basketbal wel
leuk vindt, maar dat hij er, als het aan hem ligt,
toch maar afgaat.
O ja, en waarom dan wel?
Een keer of vijftig heb ik nu al aan fan en
alleman plechtig moeten beloven dat ik
me er echt nooit - 'echt nooit meer!'- mee
zal bemoeien.
Reageren? column@dlckvanderplas.nl
