KUNST CULTUUR
Leids Kamerkoor pas in finale op dreef
Spetterende Taptoe-show '50 jaar DYS'
Puur speelplezier met 'Mus
Een typische acteursregisseu
'In een restaurant kijkje toch ook niet in de keuken'
Actie voor f
behoud va*
filmmaat rek
Derde Goude f
Penseel voor
Thé Tjong-KL
Kunstenaars laten zich tijdens Kunstroute niet graag op de vingers kijken
utrecht/anp - Met eenM
tiefilmpje en een hand»
genactie willen de spfT
producenten in ons lanÉi
komende donderdag y.-,
actie "Voor de Nedfi
film' het Nederlandse E
bij de problemen roniE
filmmaatregel bet n 4 J3I
kondigde directeur cH
van de Nederlandse VeH
Speelfilmproducenten
gistermiddag aan tijd^
jaarlijkse werklunch var
en de filmwereld op he
landse Filmfestival in
De cv-regeling is bed
stimulans voor de Ned
film en maakt het voo
ciers fiscaal aantrekkeli ste
een film te investeren. 1 rs c
net besloot onlangs ora >t°
regeling te stoppen. wi
te
Iva
amsteroam/cpd Staa
taris Medy van der Laf
tuur) heeft gisteren de
Griffel 2003, de jaarlijl m'
voor het mooiste kin<yei
uitgereikt aan Daan Ri
de Vries voor zijn boek 3
Thé Tjong-Khing kreeg
derde keer het Gouden |U
de prijs voor de mooi.
straties in een kinderbc
maal werden zijn tekerj e<
'Het Woordenboek van
Haas' van Sylvia Vandei?0
bekroond. De literaire n'
scheidingen werden P™
vooravond van de 49ste 33
boekenweek, die woei1*
oktober begint, uitgeit
jury's deelden tevens v 01
ren Griffels en twee 13
Penselen uit. Vijf boekei
een Vlag Wimpel, een|e
le vermelding van de jui1
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Zwaargewicht' door
Mugmetdegoudentand
Regie/tekstredactie: Don Duyns. Gezien:
27/9, LAKtheater. Leiden.
Als lunchvoorstelling had
'Zwaargewicht' al succes. Daar
om is de voorstelling 'op veler
verzoek' een paar weken op
herhaling en gaat daarbij op
tournee. Je weet dus eigenlijk al
van tevoren dat je kwaliteit
krijgt voorgeschoteld. En dat
blijkt ook te kloppen: het draait
allemaal om puur speelplezier.
Al heeft het geheel inhoudelijk
niet zo bar veel om het lijf, het
spel werkt aanstekelijk. Om het
relaas van de drie zwaargewich
ten kun je je kostelijk verma
ken.
Marcel Musters is weer eens
heel goed op dreef. Hij speelt
de Amsterdammer met dito ac
cent die door een wonderlijke
samenloop van omstandighe
den koning in een Afrikaans
land is geworden. 'Raar, hè',
roept hij met regelmaat uit om
aldus met de absolute onge
loofwaardigheid van zijn eigen
verhaal te spelen. Zijn li
chaamsgewicht als zodanig
doet eigenlijk niet ter zake.
Hoogstens het feit dat door zijn
onderdanen dikte als rijkdom
wordt ervaren.
Het lichaamsgewicht is wel een
punt voor de vrouw die Christi
ne van Stralen speelt. Door
haar volumineuze omvang tobt
ze met haar zelfbeeld en met
haar eigenwaarde - mijn 'self-
esteem' zegt ze in therapeuti
sche vaktermen. En dat lage
self-esteem groeit als het ware
met haar dikte mee. De relati
verende nuchterheid, waarmee
ze zulke woorden uitspreekt, is
uiterst komisch. Hetzelfde geldt
voor haar ontboezeming
aanzien van haar behc
lichamelijk contact.
Ricky Koole heeft ook
lo's aangetrokken om
jong meisje te spelen. 1
met haar kinderlogica
chers op haar hand. S
nisch jongleert ze heel fi
de zinsbouw en timing j
dertaai eigen is. Waa a
echter plotseling een p<
van een lied van Barba ,j
sand ten beste geeft ('P^Bt
you hear me'), is ee%e
raadselachtig. Het levi^
een prachtige scène op. Vl
gaat het hoofdzakelijk g.
deze uiterst luchtige pro|jj(
De drie personages hebl n;
veel met elkaar te ma e
zijn als het ware drie s( z
één geheel gemonteerd Qj
een zwak punt in de v 5l
ling die toch vooral als ir
satieproduct herkenba£=
Het speelplezier biedt
schoots compensatie. 2
IN MEMORIAM
Elia Kazan was een typische ac
teursregisseur. Hij wist filmspe
lers als Marlon Brando en Ja
mes Dean tot grote prestaties
op te zwepen. Zijn films blin
ken uit door een strenge stile
ring en behelzen vaak een kriti
sche analyse van de Ameri
kaanse samenleving. Kazans
hoogtepunt lag aan het einde
van de jaren veertig en het be
gin en midden van de jaren vijf
tig met films als 'A Streetcar
Named Desire', 'On the Water
front' en 'East of Eden'.
Voor de films Gentleman's
Agreement' (1947) en 'On the
Waterfront' (1954) won Kazan
de Oscar voor beste regisseur.
Maar toen hij in 1999 een ere-
Oscar voor zijn gehele oeuvre
kreeg, bleven velen in de zaal
demonstratief zitten. Kazan had
in 1953 voor een commissie van
het Huis van Afgevaardigden
toegegeven dat hij lid van de
Communistische Partij was ge
weest. Dat werd hem niet zo
zeer kwalijk genomen, alswel
dat hij de namen had genoemd
van anderen met communisti
sche sympathieën in Holly
wood. Dezen kwamen daar
door op een zwarte lijst terecht
Kazan werd op 7 september
1909 als Elia Kazanjoglou in Ka
di-Keu bij Constantinopel (nu
Istanbul) geboren. Zijn ouders
waren Grieken, die naar de Ver
enigde Staten emigreerden toen
hij vier jaar was. Kazan volgde
een toneelopleiding en maakte
in 1932 zijn debuut als acteur
op Broadway. Drie jaar later
reeds volgde zijn eerste regie. In
zijn films had hij veel baat bij
Elia Kazan
1909-2003
de ervaring die hij als toneelre
gisseur had opgedaan.
Kazan debuteerde in 1945 als
filmregisseur met 'A Tree
Grows in Brooklyn'. De film viel
bij zowel de critici als het pu
bliek in de smaak. James Dunn
en Peggy Ann Garner wonnen
voor hun rol een Oscar. Twee
jaar later viel Kazan voor 'Gen
tleman's Agreement' deze eer
zelf ten deel. De film werd in
dertijd als een moedige aan
klacht tegen het antisemitisme
beschouwd. In 1949 kwam 'Pin
ky* uit, dat eveneens als gedurfd
werd beschouwd, omdat de
film het rassenvraagstuk aan de
orde stelde.
Met Marlon Brando maakte Ka
zan drie films die tot de belang
rijkste in zijn oeuvre worden
gerekend: 'A Streetcar Named
Desire' (1951), *Viva Zapata!'
(1952) en 'On the Wateriff
(1954). Was de verfilm1
het toneelstuk van Tei
Williams nog verfilmd d
met *Viva Zapata!maa'
zan naar eigen zeggen
ste echte film. Hij had tl
mogelijkheden van het
ontdekt. 'OntheWaterf
kreeg acht Oscars, waar
die voor beste film en
gisseur.
'East of Eden' (1955) is e
de drie films waarin de i
verongelukte acteur Jam x
an speelde. Dean kreeg 1 q.
car-nominatie voor de 1 e
zorgvuldig gemaakte filr ,t
een Califomische boer e j,
twee zeer verschillende; p
Ook in de daarop volgen a
films, zoals 'Baby Doll' n
'Wild River' (1960) en 'Sj s
in the Grass' (1961) blee
een uitmuntend regisset n
wist filmsterren als Nath c
Wood en Carrol Baker to a
taties te brengen die ze 1
meer zouden herhalen. 11(
was ook actief als schrijv }I
behoort tot de weinige r< q
seurs in Hollywood die e
boeken hebben verfilmd
rica, America' (1963), na j
in 1961 verschenen rom q
gebaseerd op zijn eigen j
hoe hij van Turkije naar D
enigde Staten kwam. In n
publiceerde Kazan zijn t
roman: 'The Assassins' e
gisseerde hij de film 'Thf e
tors', een rolprent vol ge r
over de gevolgen van de
in Vietnam. Kazans laats
'The Last Tycoon' kwam
1976 uit.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert Leids Kamerkoor o.l.v. Ton
Beckers met werk van Marc-Antoine
Charpentier Solisten: Pauline van der
Meer, Mariska van der Meij, Marianne
van de Beukei. Niek Nieuwenhuijsen en
Peter Schede. Gehoord: 27/9,
Lokhorstkerk, Leiden.
Als opmaat voor de feestelijkhe
den rond zijn negende lustrum
presenteert het Leids Kamer
koor een programma rond
Marc-Antoine Charpentier. Van
deze Franse componist wordt
volgend jaar de driehonderdste
sterfdag herdacht. Charpentier
schreef vooral muziek voor de
contrareformatorische, triomfe
rende kerk, maar het bekendst
is zijn muziek geworden in het
tv-tijdperk, toen de inleiding
van zijn Te Deum de 'Eurovisie-
mars' werd. Dat speelt het or
kest, dat het Leids Kamerkoor
begeleidt, dan ook met een vet
te knipoog, zwierig en feestelijk.
De drie stukken cüe aan het Te
Deum voorafgaan, maken min
der enthousiasme los. Het Regi-
na Caeli en het Magnificat voor
de pauze vertonen meer ver
wantschap met niet heel kost
bare wierook: ze kringelen
braafjes door de kerk. Hoewel
Beckers onder meer door de
keuze van de solisten lijkt te
mikken op lichtheid en trans
parantie, klinkt Vooral het Regi-
na Caeli nogal log en zwaar. In
het koor overheersen de sopra
nen, het orkest klinkt bijna ro
buust en de solisten eindigen
niet altijd gelijk. Kleine fouten
en slordigheidjes springen na
melijk genadeloos in het oog bij
deze virtuoze muziek
Ook het Magnificat wordt niet
echt elegant. Het doorgeven
van de thema's gaat niet soepel,
de Franse uitspraak van het
kerklatijn zuigt veel concentra
tie weg en de virtuositeit gaat
geregeld ten onder in kramp
achtigheid. Pas bij de glorieuze
finale komt iedereen op dreef.
Interessant wordt het concert
pas met het Motet pour les Tré-
passés, waarin een ziel in het
vagevuur zich beklaagt over zijn
jammerlijke staat. Koor en so
listen wisselen elkaar af in dit
hoogst expressieve stuk, het
koor smeekt, zwaar en slepend,
als in ketenen om erbarmen, de
solisten geven reliëf in dit duis
tere landschap.
Het contrast tussen dit Motet
en het Te Deum, waar de ba-
rok-putti omheen lijken te bui
telen, is bijna te groot Beckers
hanteert een vitaal tempo,
waardoor het werk een over
rompelende wervelstorm
wordt, een triomfalistische lof
zang, die veel goedmaakt.
Georgina Verbaan.
Foto: Frans van Zijst
Georgina
ais mug
Amsterdam - Het boek 'Erik of
het klein insectenboek' van
Godfried Bomans wordt ver
filmd. Het verhaal vertelt over
een tienjarig jongetje dat een
wonderlijke reis door een insec
tenboek maakt. Onderweg
maakt hij allerlei nieuwe vrien
den. Veel bekende acteurs
transformeren voor de verfil
ming even tot insect. Georgina
Verbaan zal te zien zijn als
mug, Johnny de Mol speelt een
mier, Alfred van den Heuvel
maakt zijn opwachting als
wesp, Jurgen Raymann vertolkt
een hommel en cabaretiers
Plien en Bianca verschijnen als
lieveheersbeestjes. Normale
mensenrollen zijn er voor on
der anderen Gregor Frenkel
Frank (grootvader) en cabare
tier Lenette van Dongen, die
haar filmdebuut maakt als juf
frouw van Erik.
Beeldhouwer Van
Beek overleden
numegen - De beeldhouwer
Marius van Beek is zaterdag op
82-jarige leeftijd. Van Beek
kreeg vooral bekendheid door
het Jan van Hoof-monument,
de man met de vlag aan de
Waalbrug bij Nijmegen. Zijn
sculpturen staan in meer dan
dertig steden in Nederland. An
dere bekende werken zijn het
bezinningsmonument in Am
sterdam-Noord, de bronzen Ni
ke bij de Raad van State in Den
Haag, De Muzen voor het raad
huis in Oosterbeek en de Poort
van de Zon in het park Immerlo
in Arnhem.
Nat zijn ruimte volhangen met
intrigerende kunstwerken. Er
zal deze middag geen kunst
werk bijkomen, zegt hij. „Dat
heb ik meteen gezegd toen ze
mij vroegen mee te doen aan de
Kunstroute. Ik ben zo intensief
bezig, dat ik daar niemand bij
wil hebben. Ik vind het ook een
vreemde gedachte. In een res
taurant ga je toch ook niet in de
keuken kijken?"
Monique Nievaart heeft haar
atelier aan het Rapenburg. Haar
vingers popelen, maar het blijft
bij wijzen naar haar schilderijen
die veelal de natuur als thema
hebben. „Ik schilder op doek en
op papier. Met olieverf als ba
sis. Met acryl kan ik niet uit de
voeten. Het is moeilijk om te
werken als mensen je op de
vingers kijken, maar ik had het
wel leuk gevonden. Het is hier
alleen zo druk dat ik er niet aan
toekom."
Aan de Haarlemmerweg houdt
Marijk Gerritsma open huis. Te
zien is een hele reeks schilderij
en en schilderijtjes van land
schappen, huizen en bruggen.
„Schilderen en grafiek wissel ik
af. Vroeger etste ik, maakte ik
steen- en zeefdrukken. Nu doe
ik nog lino, diepdrukken. Mijn
thema is de natuur. Ik gebruikte
vaak dingen die ik had gevon
den. Een krab, een fossiel, een
schedel van een schaap. Een
tijdje geleden ben ik begonnen
met het schilderen van bruggen
en geïsoleerde landschappen.
„Ik probeer bezoekers altijd te
laten zien wat ik doe. Maar
schilderen, dat gaat niet. Daar
heb ik veel concentratie voor
nodig: Vandaag was ik van plan
een lino te snijden, maar het is
er nog niet van gekomen. Er is
zoveel aanloop geweest. Als je
de hele tijd de deur open moet
doen kom je aan werken echt
niet toe."
door Herman Joustra
door tidy van der Spek
valkenburg - Wat was het een
geweldig spektakel zaterdag
avond in de groots opgezette
arena op het Marine Vliegkamp
Valkenburg. Ter ere van het 50-
jarig jubileum gaf de Chr. Drum-
en Showfanfare 'Door Vriend
schap Sterk' uit Katwijk hier een
wervelende galashow. Deze le
verde DVS in 2001 in Kerkrade
(brandpunt van internationale
show wedstrijden) een eerste
prijs met onderscheiding op als
hoogst scorende vereniging.
Zo om en nabij de 4000 mensen
kreeg DVS in Valkenburg op de
been én vervolgens op een
comfortabele stoel op de over
dekte tribunes. Kosten noch
moeite zijn gespaard om al die
fans een hele avond lang in de
ban te houden van klank en
kleur, licht en beweging. Aan
zo'n spetterende Taptoe-show
met maar liefst tien verschillen
de optredens moet een enorme
organisatie vooraf zijn gegaan.
Honderden toegewijde grote en
kleine muzikanten hebben zich
te pletter gestudeerd op de aan
stekelijk swingende muziek en
de verrassende, ingewikkelde fi
guren. En niet te vergeten de
talloze vrijwilligers die de lange
rijen auto's correct de weg we
zen naar de diverse parkeerter
reinen, iedereen naar de juiste
stoel dirigeerden, voor ontelba
re hapjes en drankjes zorgden,
hand- en spandiensten verleen
den tijdens de show: het zijn de
zuilen van onze samenleving.
De taptoe met gastverenigin-
gen, uit Leiden, Rijnsburg, Sas-
senheim, Sneek en zelfs uit
Duitsland verliep als de ge
smeerde bliksem, bleef tot het
eind toe supergedisciplineerd.
Want geloof maar niet dat er
één club was die zich er met
een Jantje van Leiden afmaakte.
Elk optreden zat boordevol ver-
DVS straalde in prachtig gedistingeerd kostuum, speelde fantastisch en marcheerde feilloos in de maat. Foto: Dick Hogewoning
rassingen en blonk op een be
paald vlak wel uit. Zo stalen de
DWS-junioren al meteen de
show met hun dappere optre
den in 'Sounds from the beach',
bekende melodieën uit de jaren
'70. De trommels roffelden echt
eensgezind met bijna altijd de
zelfde arm en voetbewegingen.
De Floraband uit Rijnsburg
knalde eruit met hun vuurrode
uniforms (afgeleid van de En
gelse Guards), door swingende
steeds wisselende muziekstijlen
met hoog Beatles-gehalte vol
stuiterende ritmes, uitgevoerd
met groot bravour.
Sassenheim werd vertegen
woordigd door Adest Musica,
gekleed in een uniform gelij
kend op de Koninklijke Grena
diers (beremutsen en glitter
trommels). Ze verplaatsten zich
terug in de tijd van de 'sol-pij-
pen', met nostalgische melo
dieën in een pittig tempo.
Gershwin stond hoog in het
vaandel van het ook al jubile
rende Kunst en Genoegen (K
&G) Leiden. Helle fluiten en
sprankelende piccolo's zwier
den tussen de saxen en het
groot en klein koper. Alle muzi
kanten maakten zelfs een wals
je met als partner hun eigen in
strument aan 't hart gedrukt.
Ook het Duitse 'Feuerwehr Mu-
sikcorps' uit Grosze Linden
maakten met hun 'Fackel und
Sturm' show de blitz.
Het meest flamboyant trad Ad-
vendo uit Sneek op in schitte
rende pakken, ontworpen door
niemand minder dan Frans
Molenaar. Half zwart, half wit
met diagonale en horizontale
contrasterende lijnen, accentu
eerde het korps steeds elke
wending, elke draai, elk ritme
met vileine gladde gratie.
En het zwart gepluimde feest
varken DVS straalde in prachtig
gedistingeerd kostuum, geïn
spireerd op het groot-tenue van
de Garde Limburgse Jagers,
speelde fantastisch en mar
cheerde feilloos in de maat.
Fraai aanzwellende en afne
mende roffels, buitelende rit
mes, vergleden moeiteloos in
het strakke keurslijf van een
statige mars.
De Taptoe, het al uit de tijd van
Prins Maurits daterende signaal
van de blazers dat de soldaten
naar hun nachtkwartier roept,
'als de tap toe gaat' werd beslo
ten met een schitterend optre
den van alle deelnemers. Al die
kleurige gekostumeerde spe
lers, die gedisciplineerd kris
kras over het veld uitwaaierden,
met hart en ziel fluitend, bla
zend en trommelend, maakten
deze avond tot een onvergete
lijke happening.
leiden - Overal in de Waag han
gen of staan kunstwerken. Hier
is in een notendop te zien waar
de deelnemers aan de Kunstrou
te - kunstenaars en galeries -
mee bezig zijn, wat ze maken.
Een mooi, ambachtelijk stilleven
van Willem Breddels: een kapot
te eierschaal, een theedoek aan
de muur, een tinnen bord. Een
fantasielandschap van Johan
Scherft, met een prieeltje, trap
petjes en een fabriekje. Een
beeldje van een hollende vrouw,
van Clazien Juffermans. Op haar
ene arm heeft ze een kind, onder
haar andere arm een tas ge
klemd. En ze houdt ook nog eens
een tas vast
Op een paar tafels in het mid
den van de Waag ligt informatie
over de kunstenaars. Maar één
ding staat daar niet in: hoe ze
het precies doen. Dat is best
aardig om te zien, vindt ook
Hans Bos. De beeldhouwer
staat op de binnenplaats van
Ars Aemula aan de Pieterskerk-
gracht om zijn beeldhouwtech-
niek te laten zien. „Een klacht
van vorige jaren was dat de
kunstenaars alleen hun werk
lieten zien, en niet hoe ze het
maakten. Nou, dat leek mij wel
wat."
Bos staat te hakken en te tikken.
Naast hem ligt allerlei gereed
schap. „Dit gebruik ik voor
blauwsteen, daar werk ik het
liefst mee. Heel Leiden ligt er
vol mee. Drempels, stoepran
den. Een mooie steensoort" in
een paar uur heeft Bos de steen
Beeldhouwer Hans Bos op de binnenplaats van Ars Aemula: „Blauwsteen, daar werk ik het liefst mee. Heel Leiden ligt er vol mee. Drempels,
stoepranden. Een mooie steensoort." Foto: Henk Bouwman
al een ander aanzicht gegeven.
Een deel is glad, een ander deel,
dat uit de steen lijkt te kruipen,
is gerimpeld. „Ik heb een stuk
glad gepolijst, een ander deel
heb ik ruw gemaakt, om het
contrast er duidelijk uit te laten
komen. Zo probeer ik de illusie
te wekken dat ik de steen buig.
Aan belangstelling geen gebrek.
Geregeld komen bezoekers Bos
op de vingers kijken. Af en toe
vraagt iemand of hij het ook
even mag proberen.
Op de eerste verdieping laat Fe
nny van der Wal haar werk
zien. Schilderijen. „Maar nee, ik
schilder hier niet. Ik vind het
niet zo prettig als mensen op
mijn vingers kijken. Dat heeft
met concentratie te maken. Met
etsen is dat anders. Ik zou best
willen laten zien hoe ik dat doe.
Maar mijn atelier is in Den
Haag. En etsplaten meenemen
was voor mij geen optie. Die
zijn veel te zwaar."
Op dezelfde verdieping toont
Nathalie Muller haar werk, tex
tiel en grafiek Zij zou best de
monstraties willen geven, maar
haar atelier ligt in de Merenwijk
en dus behoorlijk uit de route.
„Ik ben bang dat er dan nie
mand komt kijken. Ik kan nu
niet laten zien hoe ik werk,
maar wel waar ik mee bezig
ben."
Iets verderop, in de Pieterskerk-
choorsteeg, heeft Rien van der
