Kosten Koningshuis
verstopt
I
GESPREK VAN DE DAG
VOC op Taiwan nog altijd springlevend
Honderd jaar kreeft
Staat betaalt
dit jaar 67,5
miljoen euro
zaterdag 27 SEPTEMBER 2( -
DAGELIJKS LEVEN
PÊ26. MfWEEfL HlBF*- VINVT AAI) M fÊ-T ZOLGtifk
MENSELIJK
Een grote ZWARTE KAT uit Burling-
ame in de Amerkaanse staat Califor-
nië is tien jaar nadat hij was wegge
lopen WEER THUIS bij zijn baasje.
De nu twaalf jaar oude Ted werd vo
rige week gevonden ongeveer twin
tig kilometer bij zijn oorspronkelijke
adres vandaan. De vinder bracht
hem naar het plaatselijke asiel, dat
zijn eigenaar kon achterhalen dank
zij de microchip die bij het dier was
geïmplanteerd. Waar Ted al die tijd
heeft uitgehangen, is niet bekend.
WERKEN op kantoor beschadigt de
HERSENEN. Urenlang stilzitten
achter het bureau zorgt ervoor dat
het brein sneller veroudert. Dat heb
ben Chinese wetenschappers uitge
dokterd. De artsen ontdekten dat
kantoorwerkers van rond de 30 jaar
het moeten doen met hersenen die
gezien de mate van veroudering nor
maal gesproken bij 40-plussers
voorkomen. De wetenschappers
gooien dat op een gebrek aan bewe
ging. In de studie is een groep kan
toorklerken vergeleken met leef
tijdsgenoten die lichamelijke arbeid
doen. Bij die laatste groep bleken
de hersenen minder verouderd.
POSTZEGELS die JOHN LENNON
ontwierp om een staking van post
beambten te steunen hebben deze
week op een veiling bij Sotheby's in
Londen 1.260 pond (ruim 1.800
euro) opgebracht, twee keer zoveel
als was verwacht. Op de postzegels
staat een gebalde vuist. Een door
Lennon gesigneerd exemplaar van
het Beatles-album Revolver werd
geveild voor 21.600 pond (ruim
31.000 euro) en een tafel uit een
huis dat Lennon bezat in Weybri-
dge, ten zuiden van Londen, voor
2.400 pond (ruim 3.400 euro). Voor
een verzameling foto's van de Beat
les in Australië werd geen koper ge
vonden.
whangarei Nieuw Zeelander Brian Hoult houdt misschien wel honderd jaar
kreeft in zijn handen. Hoult ving het dier, 1,34 meter lang en meer dan zes kilo
zwaar, in de baai van Wangarei op het Noordeiland. Hij heeft de vrouwtjes
kreeft toevertrouwd aan de zorgen van George Campbell, een voormalig cura
tor van een visserijmuseum. Die heeft beloofd op haar te passen tot zij haar
pantser afwerpt. Foto: EPA
Nederlandse kooplui waren in zeventiende eeuw de eerste koloniale heersers
De uitkering die de leden van het
Koninklijk Huis volgens de rijksbe
groting 2003 krijgen, is historisch
gezien 'uiterst bescheiden'. Maar
schijn bedriegt, want veel kosten
van het koningshuis zijn onder an
dere noemers opgenomen in de
begrotingen van diverse ministe
ries. Het Oranjehuis komt goed aan
zijn trekken, stelt de Rotterdamse
econoom Harry van Dalen.
Het eerste hoofdstuk van de rijks
begroting -het huis der Koningin-
is het kortste en passeert meestal
als hamerstuk de Tweede Kamer.
Volgens Van Dalen traden rege
ring en parlement de afgelopen
twee eeuwen terughoudend op
als het ging om de financiën van
het Koningshuis. Een uitzonde
ring vormde de socialist Domela
Nieuwenhuis die de Koningen in
1890 betitelde als 'knabbelaars
aan de Staatsruif. Later veroor
deelde hij het inkomen van de
jonge koningin Wilhelmina, die in
1908 het voor die tijd niet onaan
zienlijke bedrag van 600.000 gul
den ontving, plus de inkomsten
uit de Kroondomeinen (vijf k zes
ton).
Het Koningshuis kan dit jaar reke
nen op een bedrag van 7,3 mil
joen euro, waarvan koningin Bea
trix het leeuwendeel krijgt (bijna
3,9 miljoen). In historisch per
spectief geplaatst, is die uitkering
volgens Van Dalen 'uiterst be
scheiden'. Koning Willem I kreeg
volgens de rijksbegroting van
1816 2,4 miljoen gulden uit de
staatskas. Voor de prins van Oran
je was 200.000 gulden uitgetrok
ken. Als we rekening houden met
de inflatie zouden Koning Willem
„De moderne geschreven Taiwa
nese geschiedenis begon in de
zeventiende eeuw met de Neder
landers. We waren een Neder
landse kolonie, net zoals we daar
na een Chinese en Japanse kolo
nie werden zegt James Ang, his
toricus bij Academia Sinica in de
Taiwanese hoofdstad Taipei.
„Onze voorouders emigreerden
300 jaar geleden vanuit China
naar Taiwan, precies zoals de Eu
ropeanen naar Amerika verhuis
den. Niemand beschouwt de VS
nu toch nog als een deel van Eu
ropa?''
Angs visie dat Taiwan in de loop
van de eeuwen een heel eigen
cultuur heeft gekregen die we
zenlijk anders is dan die van het
Chinese vasteland doet het goed
in het kamp van de 'onafhankelij-
ken'. Dat is groep Taiwanezen die
vindt dat het eiland zich direct tot
een soevereine staat moet uitroe
pen, onafhankelijk van China
Angs versie wordt echter als 'on
zin' afgedaan door de 'vastelan
ders', de Chinezen en hun naza
ten die na de verloren burgeroor
log tegen de communisten in
1949 met generallismo Chiang
Kai-shek naar Taiwan vluchtten
en decennia lang de politiek op
het eiland domineerden.
Daar tussenin bevindt zich de
zwijgende meerderheid, de Tai
wanezen voor wie China een
'non-issue' is en die alles het
liefst bij het oude laten. Maar
weigeren stelling te nemen wordt
steeds moeilijker, want met de
presidentsverkiezingen volgend
jaar maart in het vooruitzicht,
zijn de tegenstellingen in de ver
scheurde Taiwanese samenleving
Ang werd 'Koxinga', zoals hij ii
Nederland werd genoemd, op >1
Taiwan helemaal niet met opa if
armen ontvangen. „De VOC ha tl
400 soldaten, twee schepen en ie
twee forten aan een natuurlijke t
baai bij wat nu de stad Tainan e
is", legt Ang uit. „Koxinga had u
10.000 soldaten en 200 jonken 1
Toch kostte het hem negen e
maanden om Fort Zeelandia u r
eindelijk in te nemen. Dat kwal
hoofdzakelijk omdat hij ook de la
lokale Taiwanese bevolking U'
moest onderdrukken.'' u
Voor de pro-Chinalobby geldt 1 r
overgave in 1662 van Frederik e
Coyett, de laatste Nederlandse
gouverneur van Taiwan, als de
definitieve inlijving bij het Chii
se keizerrijk van een eiland dat g
zich tot dan net buiten het blik
veld van Peking bevond. Volgei r
Ang was Taiwan niet anders da e:
Okinawa, Mongolië en Vietnam u
vazalstaten van China, die uitei
delijk vroeg of laat hun zelfstal) 1
digheid terugkregen.
Middelbare scholieren in Taiw t
krijgen voorlopig nog steeds de t
'Chinese' geschiedschrijving a
voortgezet. Mocht president 1
Chen Shui-bian volgend jaar h< z
kozen worden dan kan dat wel
eens veranderen. Het ministeri
van onderwijs maakte recent b
kend de manier waarop de ge- p
schiedenis wordt aangeboden
rieus onder de loep te willen n
men. Het zou kunnen beteken
dat de Hollandse bijdrage aan
ontwikkeling van Taiwan moei
worden herschreven.
h
Gert-Jan Broere
D(
Reconstructie
Sommige dingen heb ik gezien, andere gehoord
en de rest is veronderstelling. Laat ik beginnen
met een paar feiten. Afgelopen zondag zag ik in
Rotterdam een honkbalwedstrijd. Ik hoorde op
de tribune voortdurend een telefoon rinkelen
maar niemand nam op. Het duurde een uur voor
ik in de gaten had dat het mijn eigen mobiel
was. Ik heb dat ding misschien twee keer per jaar
bij me en dit was toevallig één van die keren. Aan
de lijn was de politie die me vertelde dat iemand
gepoogd had mijn auto te vernielen omdat mijn
auto de zijne ingesloten had. De schade viel ge
lukkig mee maar als ik tegen de dader een klacht
wilde indienen, moest ik me na afloop van de
wedstrijd melden op het bureau. De agent gaf het
adres en wenste mij verder veel plezier.
Een paar innings later, de bezoekers stonden in
middels met 7-0 voor, hield ik het honkbal voor
gezien en liep ik naar mijn auto. Op weg daar
naar toe haalde ik me voor de geest hoe de wagen
geparkeerd stond. De situatie was volgens mij de
ze: Ik stond op een brede berm als laatste van een
rij auto's. Links was de weg, rechts was zo'n hek
dat je kunt verplaatsen door het uit een betonnen
voet te tillen. Aan de andere kant van dat hek
was een parkeerterrein en achter mijn auto was
de oprit naar dat parkeerterrein. Toen ik op de
plek des onheils kwam, waren de auto's voor de
mijne verdwenen. De suppoost van het parkeer
terrein, een man in een uniform, vroeg: ,,Is die
wagen van u?" Ik knikte. Hij vervolgde: „De vent
vóór u kon er niet uit. Hij vroeg of ik het hek wil
de openen maar daar kan ik niet aan beginnen.
Toen begon hij te schreeuwen en met zijn auto
achteruit tegen de uwe te rammen. Ik heb de po
litie gebeld. Dié vroeg mij het hek te openen en
daarna hebben ze die man en zijn wagen mee
naar het bureau genomen. Gaat u daar maar
heen".
Ik bekeek mijn auto maar zag geen spoor van
vernieling. Ik meldde me op het bureau. Een
vriendelijke agente verzocht mij even te wachten
„naast de familie van de andere partij". Die fa
milie bleek een allochtone vrouw met een kindje
van een jaar of vijf. Twee rechercheurs vergezel
den me even later naar mijn auto. Ook zij con-
stateerden „geen spoor van opzettelijk toege
brachte schade". „Waarom zou ik dan een aan
klacht indienen", vroeg ik. Dat raadden die re
chercheurs mij inderdaad af. Ik vroeg of ik ver
in de stad Tainan, op de plek waar vroeger een Nederlands fort stond, staat dit beeld van de laatste Nederlandse
gouverneur van Formosa die zich overgeeft aan de Chinezen. Oorspronkelijke knielde de man, maar nadat Ne
derland eindjaren tachtig Taiwan duikboten had geleverd vonden de Taiwanezen het niet netjes meer om de
Nederlander zo onderdanig te laten zijn en werd er een staande versie van gemaakt. Foto: GPD/Gert Jan Broere
op scherp gezet
Ook de Taiwanese geschied
schrijving is het strijdtoneel ge
worden van de pro- en anti-Chi-
nalobby, met name de korte pe
riode (1622-1662) dat de Verenig
de Oost-Indische Compagnie de
dienst uitmaakte op Formosa, zo
als het eiland toen in het westen
bekend stond. Sinds drie jaar ge
leden de Democratisch Progres
sieve Partij ('onafhankelijken') de
macht overnam van de Nationale
Partij ('vastelanders'), is de na
druk verschoven in de aandacht
van histiorici verschoven van de
Chinese geschiedenis naar Tai-
wans koloniale verleden. Ang, die
van 1991 tot 1994 in Leiden stu
deerde, is het beste bewijs van
die veranderende tendens. Zijn
kantoor is gevuld met kopieën
van de 'Generale Missiven' van
de VOC. De logboeken moeten
hem helpen in zijn speurtocht
naar Nederlandse invloed in de
huidige Taiwanese maatschappij.
Hij wil daarmee het bewijs leve
ren dat de Spanjaarden, Japan
ners en Nederlanders bijgedra
gen hebben aan de ontwikkeling
van een cultuur die geheel eigen
is en niet Chinees, zoals de 'vas
telanders' beweren. „De Neder
landers hebben bijvoorbeeld een
veel grotere invloed gehad op de
landbouw dan tot nu toe ge
dacht. De gebruikte technieken
werden door de Nederlanders
meegebracht en niet door de Chi
nezen."
In de Chinese stad Xiamen, dat
tegenover Taiwan ligt, staat een
groot standbeeld van Zheng
Chenggong, de Chinees die in
1662 de Nederlanders van For
mosa joeg. Hij geldt in China als
een nationale held, maar volgens
trekken mocht. „Natuurlijk", zeiden de heren.
Pas toen ik Rotterdam uitreed, begreep ik wat er
eigenlijk aan de hand was geweest. Allochtoon
gezin gaat op de laatste warme zondag van de
zomer naar de dierentuin. Het parkeerterrein ligt
namelijk dicht bij Blijdorp. Auto raakt ingesloten
door mijn auto en waarschijnlijk door een wa
gen die later op die brede berm schuin voor
de mijne is komen te staan. Gezin komt te
rug, man vraagt suppoost of hij het hek
even open wil doen zodat hij via het par
keerterrein weg kan rijden. Suppoost
weigert. Man begint te mopperen en gc
met zijn wagen achteruit tegen de mijne
duwen om wat ruimte winnen. Sup
poost belt om politie-assistentie. Agenten
komen, hek gaat open, gezin en auto mee
naar het bureau, man drie uur vast in cel
tot domme Joost Prinsen komt vragen wat
er eigenlijk aan de hand is. Wat die alloch
toon nu precies deed of riep bij dat parkeer
terrein, weet ik niet. Maar wat die suppoost
deed, weet ik wel: allochtoontje pesten.
Daar durf ik een eed op te doen. Zo waar
lijk helpe mij Allah almachtig.
Tal van ministeries leveren diensten en materieel aan het Koninklijk Huis,
vooral op speciale gelegenheden zoals het huwelijk van prins Willem-
Alexander en Maxima. Foto: GPD
en zijn hof in deze tijd omgere
kend nissen de 28 en 35 miljoen
euro krijgen.
Toch valt er veel af te dingen op
de vaststelling dat het Oranjehuis
een bescheiden rijksuitkering ge
niet, relativeert Van Dalen. De 7,3
miljoen staat weliswaar expliciet
in de rijksbegroting! maar ook alle
'bedrijfsmatige' zaken komen
voor rekening van de staat. Sinds
1981 staan de kosten van de hof
houding op de begroting van ons
rijk als 'functionele kosten' die ge
declareerd worden bij diverse mi
nisteries. Tal van ministeries leve
ren bovendien diensten en mate
rieel aan het Koninklijk Huis.
In het hofjargon spreekt men over
de kosten van 'bevriende dien
sten'. Zo is er de Dienst Koninklij
ke en Diplomatieke Beveiliging
die op de begroting van Binnen
landse Zaken verschijnt. De
staatsbezoeken worden gefinan
cierd door Buitenlandse Zaken,
terwijl pers en publiciteit door de
rijksvoorlichtingsdienst worden
betaald. Verkeer en Waterstaat
krijgt de rekening van het rege
ringsvliegtuig en het onderhoud
van de paleizen komt ten laste
van de begroting van het ministe
rie van VROM. Van Dalens con
clusie: „Al met al levert een speur
tocht een geschat bedrag van 67,5
miljoen euro op, waarmee het
Oranjehuis ruimschoots het
staatsinkomen van Koning Wil
I voorbij streeft." GPD
Onderhoud van paleizen komt ten laste van de begroting van het
ministerie van VROM. Hier het voormalige woonhuis -nu kantoor
van Willem-Alexander, naast paleis Noordeinde. Foto: GPD
