Vrijspraak voor Amina Lawal
BUITENLAND
Aanzien Poetin in Westen irriteert critici Kremlin
Zaak-Kelly leidt tot hervorming bij BBC en politiek
Voorarrest nieuwe
verdachte moord
Lindh verlengd
Aardbevingen treffen
Japans eiland Hokkaido
Vliegersprotest rakelt
in Israël oud debat op
Veroordeling ter dood Nigeriaanse door steniging teruggedraaid
20 blikeinen
ir 'Arnie'
les - Arnold Schwarze-
eeft gisteravond de
n de Republikeinse
cregen in de race om
erneurschap van Cali-
(olgens de partij maakt
it meeste kans maakt
kiezingen over twee
halfjaar
dwet Irak
De Amerikaanse
van buitenlandse za-
Powell wil er aan
at er binnen een half
grondwet voor het
Irak ligt. Die wet
rkiezingen en een
egering mogelijk, wel-
olgend jaar. Powell zou
toegeven aan de druk
dijk en anderen om
naken met een nieuw
n Irak.
politie
comt aanslag
De Britse veiligheids
hebben sinds 11 sep-
001 voorkomen dat
ittannië door terroris-
nslagen werd getrof-
egt John Stevens,
n de Londense politie,
regelen die de antiter-
:enheden hebben ge-
ïebben in een aantal
jen aanslag op Londen
en', aldus Stevens.
es snel
imte in
"hina lanceert moge-
nen een maand zijn
mande ruimtevlucht.
de Chinese staats-
endgemaakt. De eer-
is e vlucht in de ruimte
eveer 24 uur duren. De
regering heeft herhaal-
tegd dat uiterlijk in
)i ierste Chinese astro-
v< e ruimte in zullen wor-
j hoten.
^ti
o's strafbaar
jzbekistan
- Een hof van beroep
kistan heeft gisteren de
liisstraf van de journa-
m Sjaripov vermin-
r5,5 tot vier jaar. Sjari-
roordeeld wegens het
van homoseks, wat
le Oezbeekse wet, die
wt uit het sovjettijd-
boden is. Sjaripov
igekondigd zijn huidi-
aan te vechten bij het
phtshof. Sjaripov
rder deze maand in
lan secretaris-gene-
je Verenigde Naties
^r* an dat hij door agen-
Vteld is om een beken-
hem los te krijgen.
»m hekelt
ng VN
t - De Israëlische mi-
buitenlandse zaken
VRIJDAG 26 SEPTEMBER 2003
indt dat de VN een
leten maken aan hun
ende anti-Israëlische
In een rede tot de Al-
fergadering van de VN
ork hekelde de be-
nj n de in zijn ogen niet
stroom resoluties die
staat in diskrediet
itro jaagt
rlusconi
01 e beroemde corruptie-
r van Italië Antonio Di
k'obeert met een hand-
enactie een eind te
'an de onschendbaar
die politici vrijwaart
°tsvervolging. Di Pietri
petitie en bijna een
ïandtekeningen verza-
P^die aangeboden aan
B. gerechtshof in Rome.
'ras in juni speciaal in
geroepen ter bescher-
premier Silvio Berlus-
moest terechtstaan op
iging van omkoping
[Je,
dSC
the Rambo
steerd
- De Servische politie
ïravond de ex-officier
)ormalige Joegoslavi-
'krachten Vladimir
gearresteerd. De 42-
'enaamd Rambo,
het Joegoslavië-Tri-
Den Haag verdacht
Dgsmisdaden in Kroatië
Kritiek op president neemt toe aan vooravond top Camp David
door onze correspondent
Frank Hendrickx
moskou - Het is niet leuk vijan
den te hebben, maar zeker niet
als ze zo rijk zijn als Boris Bere-
zovski. De als politiek vluchte
ling in London ondergedoken
zakenman spendeerde de afge
lopen week een miljoen dollar
om een pamflet tegen president
Poetin afgedrukt te krijgen in de
chicste kranten van Amerika en
Engeland. Samen met vier an
dere critici maakt Berezovski
gehakt van Poetins beleid. De
rechterlijke macht, de media en
het parlement zijn onder con
trole gebracht van het Kremlin
en ondertussen verkoopt Rus
land de 'genocide van het Tsje
tsjeense volk' als een anti-terro
ristische operatie. De bood
schap aan president Bush: Poe
tin is niet te vertrouwen.
De tekst zal tijdens de twee
daagse in Camp David niet aan
de orde komen, maar gênant is
het wel. Zeker omdat nog een
aantal prominente Russen deze
week de aanval opende. De
Russische analist Pavel Felgen-
hauer deed in de Wall Street
Journal uit te doeken hoe onder
het bewind van Poetin anti-
Westerse, anti-joodse, nationa
listische krachten aan invloed
winnen. ,,Ze verlangen naar een
Groot Rusland, een rigide, ge
heimzinnige en autoritaire poli
tiestaat in Sovjetstijl", aldus
Felgenhauer.
Een gelijksoortig verhaal hield
schaakgenie Gary Kasparov.
Het 'beest van Bakoe' waar
schuwde eveneens voor de op
komst van 'fascistoïde krach
ten'. Verder hekelde hij de door
het Kremlin geënsceneerde ju
ridische kruistocht tegen pro-
Westerse zakenmannen als Mi-
chail Chadorkovsky.
In de Washington Post rekende
publiciste Jevgenia Albats af
met 'Poetin, de favoriete demo
craat van het Westen'. „De fra
giele Russische democratie is
onder Poetin ingestort. We
kunnen alleen nog kiezen tus
sen politici die heel veel van
Poetin houden of politici die
iets minder veel van Poetin
houden."
De uitspraken tonen de enorme
teleurstelling onder Russische
intellectuelen over het huidige
regime aan. In 2000 gaven de li
beralen hem nog het voordeel
van de twijfel, maar inmiddels
concluderen ze dat Rusland er
alleen economisch op vooruit is
gegaan. Er zijn geen kritische
televisiezenders meer, de oor
log in Tsjetsjenië houdt niet
meer op en de politiek in Rus
land is geestdodend voorspel
baar geworden.
In regionale verkiezingen mo
gen alleen lievelingen van het
Kremlin winnen. Gevaarlijke te
genstanders worden om duiste
re redenen gediskwalificeerd of
krijgen plotseling een mooi
baantje aangeboden in de om
geving van Poetin. Illustratief
was de recente verkiezing voor
het gouverneurschap in Sint
Petersburg. De kandidaat die
profiteerde van de enorme fi
nanciële en politiek steun van
het Kremlin was onoverwinne
lijk. Dat wist iedereen. Minder
dan 30 procent van de inwo
ners nam nog de moeite om te
kiezen. Ruim 11 procent stem
de uit protest 'tegen alle kandi
daten'. „Ik heb me vergist",
schrijft Albats nu. „Poetin be
loofde orde en recht, maar we
kregen orde zonder recht."
Het irriteert de critici dat Poetin
nog steeds veel aanzien geniet
in het Westen. Het extreem
bloedige optreden in Tsjetsje
nië wordt genegeerd. De oorlog
tegen terrorisme heeft veel lan
den blind gemaakt, meent An
na Politkovskaja, maar volgens
de befaamde journaliste is er
sprake van een kentering.
„Meer en meer Amerikaanse
politici begrijpen dat de metho
des die in Tsjetsjenië worden
gebruikt alleen maar meer ter
rorisme oproept."
De criticasters van Poetin ho
pen dat in Camp David een ein
de komt aan de kritiekloze hou
ding van president Bush, maar
die kans is klein. De binnen
landse problemen van Rusland
staan niet op de agenda, meld
den Russische media. Een grote
fout, meent Albats. „Russische
liberalen weten heel goed dat
niemand ons zal helpen een
democratie op te bouwen,
maar Westerse leiders moeten
het niet erger maken door Poe
tin te eren als een democraat."
iootste
nleverancier
ton - De Verenigde
ibben hun positie als 's
rootste wapenleveran-
jaar behouden. De
ïen waren vorig jaar
(ordelijk voor ruim 45
ran de wereldwijde
conventionele wa-
t de Amerikaanse wa-
was vorig jaar circa
ird dollar (11,7 miljard
noeid. Na de VS zijn
en Frankrijk de groot-
nleveranciers.
katsina/ap - Een islamitisch hof
van beroep in Nigeria heeft gis
teren de alleenstaande moeder
Amina Lawal vrijgesproken van
overspel en haar ter dood ver
oordeling teruggedraaid.
Een panel van vijf islamitische
rechters in Katsina herriep met
vier stemmen tegen één de ver
oordeling tot dood door steni
ging van Lawal omdat zij onvol
doende gelegenheid heeft ge
had om zich te verdedigen en
er procedurele fouten in de
zaak tegen haar zouden zijn ge
maakt. Het hof wees onder
meer op de omstandigheid dat
bij haar oorspronkelijke veroor
deling in maart 2002 maar één
rechter aanwezig was in plaats
van drie, zoals de islamitische
wet voorschrijft.
Volgens het hof is de 32-jarige
vrouw ook niet bij het overspel
betrapt en is haar onvoldoende
tijd gegund om haar verdedi
ging voor te bereiden. De aan
klagers zeiden zich bij de vrij
spraak neer te leggen, al kun
nen ze gedurende dertig dagen
alsnog in hoger beroep gaan.
De zaak van Amina Lawal heeft
wereldwijd veel aandacht ge
trokken. Zij zou de eerste vrouw
zijn die gestenigd zou worden
sinds twaalf deelstaten in het
noorden van Nigeria in 1999 de
islamitische rechtspraak of sha-
ria invoerden. De federale rege
ring van president Olusegun
Obasanjo en verschillende we
reldleiders hadden opgeroepen
het leven van Lawal te sparen.
Brazilië bood haar vorige week
zelfs asiel aan.
Lawal was van overspel be
schuldigd omdat zij ongehuwd
een kind had gekregen. Haar nu
bijna twee jaar oude dochtertje
werd twee jaar na haar schei
ding geboren. De man die door
Lawal als verwekker was aange
wezen is wegens gebrek aan be
wijs vrijgesproken.
De invoering van de sharia
heeft op verschillende plaatsen
in Nigeria tot heftige botsingen
tussen christenen en moslims
geleid, waarbij duizenden men
sen omkwamen.
Tot dusver zijn vijf mensen tot
de dood door steniging veroor
deeld. Krachtens de sharia is
een man opgehangen wegens
moord op een vrouw en haar
twee kinderen.
Van drie anderen is een hand
afgehakt wegens diefstal van
respectievelijk een geit, een koe
en drie fietsen.
om
Amina Lawal met haar dochtertje bij de rechtbank. Foto: Reuters/Luc Gnago
door onze correspondent Esther Gotink
londen - Na 23 dagen en 77 getuigen is een einde ge
komen aan het Hutton-onderzoek naar de dood van
wapenexpert David Kelly. Duizenden documenten en
e-mails hebben de werking van de Britse regering en
de omroep BBC binnenstebuiten gekeerd. De zoek
tocht naar de schuldvraag werd besloten met pleidooi
en van vijf advocaten en een slotverklaring van Lord
Hutton, die in november zijn vonnis velt.
Er is door overheid en BBC flink met modder gegooid
in hopeloze pogingen het publieke vertrouwen te her
winnen. Beide instituten speelden een rol in de beëin
diging van Kelly's leven, dat geheel in het teken stond
van de strijd tegen massavernietigingswapens. Hutton
hoorde hoe Downing Street (het kabinet van premier
Blair) probeerde invloed uit te oefenen op infornjatie
over Iraakse wapens, en hoe de BBC journalistiek in
gebreke bleef tijdens een cruciaal radioverslag daar
over. De bron van het BBC-verslag was Kelly.
De wapenspecialist pleegde zelfmoord nadat hij had
gesproken met BBC-verslaggever Andrew Gilligan. In
diens reportage werd de regering verweten informatie
over Iraakse wapens te hebben opgeklopt. Blairs voor
lichter Alastair Campbell zou de regisseur zijn geweest
van die operatie. Toen Kelly zich intern bekend maakte
als de mogelijke bron, werd hij door het ministerie van
defensie onderworpen aan kruisverhoren. Een Kamer
commissie mangelde hem vervolgens. Zijn naam lekte
uit en de media stortten zich op hem, waarop Kelly
zelfmoord pleegde. Gilligan hield bij Hutton vol dat
Kelly de naam Campbell had laten vallen. Pas bij een
tweede verhoor gaf de journalist toe fouten te hebben
gemaakt. Hij zei een 'grote misstap' te hebben begaan
door de Kamercommissie die Kelly hoorde, te e-mailen
dat Kelly ook de bron was van een ander BBC-verhaal.
Zo verraadde Gilligan zijn bron.
De journalist bood excuses aan voor zijn bewering dat
de regering zelf bedacht had dat de Iraakse leider Sad
dam Hussein na een aanval binnen 45 minuten kon
reageren met biologische- en chemische wapens, ter
wijl hij wist dat dat niet zo was. Kelly had tegenover
Gilligan zijn twijfels geuit over die claim.
Hoofd van de geheime diensten, John Scarlett, onthul
de bij Hutton dat de bewering inzake de Iraakse reactie
binnen 45 minuten alleen sloeg op mortiergranaten en
kleine wapens. Scarlett erkende verder dat Downing
Street hem had gemaand de claim uit te breiden tot
meer wapensystemen. Husseins potentiële dreiging
moest versterkt worden als motivering voor een oorlog
tegen Irak.
Campbell getuigde dat hij niets met de veranderingen
in het rapport van doen had, terwijl Hutton bewijzen
van het tegendeel heeft. Campbell zorgde deze week
voor een climax: hij gaf Hutton toestemming delen van
zijn dagboek te openbaren.
Uit passages in juli blijkt hoe happig Downing Street
was op het uitlekken van Kelly's naam. Op 4 juli
schreef Campbell dat minister Geoff Heom(defensie)
hem-verfSde dat een ambtenaar zich had gemeld als
stockholm/ap - Een Zweedse
rechtbank heeft het voorarrest
van de nieuwe verdachte van
de moord op minister van bui
tenlandse zaken Anna Lindh
vandaag met twee weken ver
lengd. Uiterlijk 10 oktober om
11*.00 uur moet het openbaar
ministerie de aanklachten tegen
de verdachte, Mijailo Mijailovic,
hebben ingediend, bepaalde de
rechter tijdens een besloten zit
ting op het hoofdbureau van
politie in Stockholm.
Mijailovic werd door vier bewa
kers de ruimte binnengebracht
waar de zitting werd gehouden.
Zijn hoofd was bedekt met een
deken. Zijn advocaat, Peter
Althin, wilde na afloop niets
zeggen over de bewijzen tegen
Mijailovic die op de zitting naar
vorén waren gebracht. „We zijn
nog kilometers van een veroor
deling verwijderd", zei hij. „Hij
is niet schuldig voor er een von
nis is geveld."
Mijailovic, afkomstig uit voor
malig Joegoslavië, is eerder ver
oordeeld wegens het neerste
ken van zijn vader, illegaal wa
penbezit en het telefonisch be
dreigen van twee wouwen. In
een psychiatrisch rapport dat in
1997 werd opgesteld in verband
met de aanval op zijn vader
staat dat hij dringend behoefte
heeft aan psychiatrische hulp.
Anna Lindh
Foto: EPA/Gerard Cerles
De rechter in die zaak kon hem
echter geen behandeling opleg
gen. Zijn vader overleefde de
steekpartij en hij kreeg een
voorwaardelijke straf.
Lindh overleed daags nadat zij
10 september door een man in
borst, buik en armen werd ge
stoken terwijl zij met een vrien
din aan het winkelen was.
Op de dag dat Mijailovic werd
aangehouden stelde de politie
een eerdere verdachte, een dak
loze man van 35, op vrije voe
ten. Volgens de Zweedse pers
komt het DNA uit het haar van
de nieuwe verdachte overeen
met het DNA dat is aangetrof
fen op een honkbalpet die is ge
vonden in het warenhuis waar
Lindh werd neergestoken. De
politie wil de berichten niet be
vestigen.
tokyo/anp/rtr - Het Noord-Ja
panse eiland Hokkaido is gis
teravond (Nederlandse tijd)
binnen een tijdsbestek van en
kele uren getroffen door twee
zware aardbevingen en een se
rie naschokken. Het Japanse
persbureau Kyodo maakte mel
ding v&n zeker 278 gewonden.
Een man kwam om toen een
auto hem aanreed terwijl hij
puin rond zijn huis aan het rui
men was.
De zwaarste beving had een
kracht van 8,0 op de schaal van
Richter en werd direct gevolgd
door een krachtige naschok.
Een uur later volgde een tweede
beving met een kracht van 7,0.
Later op de avond was er nog
een serie kleinere naschokken.
Het epicentrum van de beving
lag circa tachtig kilometer van
de oostkust van Hokkaido.
Door het natuurgeweld, hebben
zeker 41.000 mensen hun huis
moeten verlaten. Op het terrein
van een raffinaderij in de plaats
Tomakomai op het eiland brak
een grote brand uit. Een op
slagtank vatte er vlam en circa
30.000 kiloton petroleum zou
verloren zijn gegaan. Elders
ontspoorde een trein. Het vlieg
veld van de stad Kushiro is tij
delijk gesloten. Ongeveer
24.000 huishoudens zitten zon
der stroom en de watervoorzie
ning is deels onderbroken.
Gewaarschuwd is voor een
tsunami, een door aardbevin
gen veroorzaakte vloedgolf. Aan
de oostkust van Hokkaido zijn
al metershoge golven waarge
nomen die boten uit havens
naar de open zee hebben ge
sleurd.
In 1993 kwamen door zo'n
tsunami, het directe gevolg van
een aardbeving, tweehonderd
mensen om het leven op het ei
land Okushiri. Na de aardbe
ving van vrijdag zijn ook tsuna-
mi-waarschuwingen gegeven
aan heel Japan, Rusland, de Fi-
lipijnen en Taiwan.
Hokkaido, met Sapporo als
hoofdstad, is ongeveer zo groot
als Oostenrijk. Er wonen meer
dan vijf miljoen mensen, al is
het grootste gebied niet dicht
bevolkt.
mogelijke BBC-bron: „Geoff Hoon en ik waren het
eens dat dit Gilligan zou naaien als dit zijn bron was."
Uit onomwonden, rauw taalgebruik bleek dat het kabi
net er van het begin op uit was de BBC onderuit te ha
len. En over Hoon bleek uit het dagboek hoe fervent de
minister meewerkte aan de opoffering van Kelly's iden
titeit en integriteit.
Hoon zal door de affaire vermoedelijk moeten opstap
pen. Voor de Hutton-commissie bleef hij volhouden
dat hij niets te maken had met het lekken van Kelly's
naam. Zijn verantwoordelijkheid bleek echter niet al
leen uit Campbells dagboek. Er is ook een e-mail waar
in staat dat het aan Hoon was te beslissen of Kelly's
naam werd onthuld of niet.
Jeremy Gompertz, advocaat van Kelly's familie, liet
geen spaan heel van Hoon. Evenmin had hij een goed
woord over voor Gilligan. De raadsman gaf toe dat Kel
ly een binnenvetter was, wat het moeilijk maakte hem
te helpen. Dat Kelly's moeder ook zelfmoord pleegde,
kan op een familiekwaal duiden.
De BBC noch Downing Street wachten op Lord Hut-
tons conclusies. Premier Blair kondigde al aan de pro
paganda vanuit zijn departement te stoppen. Ambte
naren en ministers krijgen hun macht terug. BBC-di-
recteur Graig Dyke kondigde vergaande hervormingen
aan. Gilligan raakt wellicht zijn werkplek kwijt. De om
roep zal fouten voortaan ruiterlijk toegeven. De meta
morfose van de logge bastions is een indirect eerbe
toon aan Kelly. Zelfs postuum is hij verdienstelijk voor
zijn land.
door onze correspondent
Ad Bloemendaal
tel Aviv - Kolonel b.d. Omri Af-
ek heeft de brief van de protes
terende Israëlische luchtmacht
vliegers niet ondertekend, ook
al rekent hij de meesten tot zijn
vrienden. „Ze voeren morele
argumenten aan, maar in we
zen bedrijven ze politiek. Dat
mag natuurlijk, maar daar moe
ten ze de luchtmacht niet vooir
gebruiken. En ze moeten ook
niet doen alsof ze een hogere
morele standaard hanteren dan
de rest van ons", zegt de gepen
sioneerde jachtvlieger.
Maar kapitein b.d. Joel Piter-
berg, die in zijn diensttijd ge
vechtshelikopters vloog, heeft
het gevoel dat hij is misbruikt.
„Ik heb veel aanvallen uitge
voerd waarvan ik nu spijt heb).
Ik zou nu zelfs niet meer in de
buurt willen komen van de
plaatsen die ik ooit heb aange
vallen."
De brief aan de commandant
van de luchtmacht, waarin 28
officieren zich verzetten tegen
het uitvoeren van operaties in
Palestijns bezet gebied, was de
afgelopen maanden onderwerp
van fel debat onder reservisten
en gepensioneerde militairen.
En misschien ook wel onder
vliegers in parate squadrons,
zegt Afek, al heeft hij daar wei
nig contacten meer. Geen van
de ondertekenaars behoort
trouwens tot die laatste catego
rie, waardoor de protestactie
voor de luchtmacht geen ope
rationele gevolgen zal hebben.
De negen reservisten wacht
schorsing. In ieder geval is in de
krijgsmacht en de Israëlische
samenleving het debat over de
morele aspecten van het optre
den in de bezette gebieden in
eens weer opgelaaid. Als dat de
bedoeling was van de onderte
kenaars, dan zijn ze in hun op
zet geslaagd.
Feit blijft dat verreweg de mees
te actieve en gepensioneerde
Israëlische militaire vliegers
niet hebben getekend. Dat wil
niet zeggen dat alleen de 28 be
zwaar hebben tegen de bezet
ting van de Westoever en Gaza
en de liquidatie van radicale
Palestijnse leiders en militie
commandanten, soms ten kos
te van onschuldige omstanders.
Maar zodra vliegers de lucht in
gaan, worden ze geacht uit te
voeren waarvoor ze zijn aange
nomen.
„Het kan niet zo zijn dat vlie
gers zelf uitmaken welke mis
sies ze wel of niet accepteren",
zegt kolonel Afek. „De besluit
vorming over iedere actie in be
zet gebied loopt over schijven,
van premier Sharon tot aan de
commandant die uiteindelijk
de opdracht geeft. Altijd geldt
dat levens van onschuldige bur
gers zoveel mogelijk worden ge
spaard. Maar de leiders van de
terreurorganisaties wonen nu
eenmaal in dichtbevolkt gebied.
Dat maakt het moeilijk in alle
gevallen onschuldige slachtof
fers te vermijden."
De 28 vliegers voeren voorlopig
een selectief mediabeleid. Om
publicitair het onderste uit de
kan te halen hebben ze een
overeenkomst gesloten met Is-
raëls tweede televisienet en met
de tabloid Yediot Acharonot,
het grootste Israëlische dag
blad, dat gisteren vijf pagina's
met reacties aan de brief wijd
de. Misschien daardoor bege
leiden de andere media de actie
met overwegend negatieve
commentaren.
De ondertekenaars van de pro
testbrief kwamen gisteravond
uitgebreid aan het woord op
het tweede televisienet. „De
luchtmacht is een belangrijk
onderdeel van mijn leven. Maar
ik heb geen keuze meer", ver
telde een reservekapitein, die
een aantal weken per jaar een
F-16 vliegt. Volgens de lucht
machtvoorschriften werd hij al
leen aangeduid met A. en was
hij niet herkenbaar.
