'Met geloofwaardige personages kun je ver gaan'
KUNST CULTUUR
Festival weerspiegelt vooruitgang Nederlandse film
'Mensen willen dichtbij huis naar het theater'
R4
otaptoe
liegkamp
tenburg
Nederlandse
Nacht van de
Wansmaak
De lange leerschool van schrijfster Maria Goos
ninaties voor
iden Strop
irdam - Vijf boeken zijn
ïineerd voor de Gouden
de prijs voor het span-
e boek van Nederlandse
Het zijn 'De mannen
maandagochtend' van
:erdinandusse en Tomas
Jezettingsgeld' van Max
e, 'Terug naai- de kust'
ikia Noort, 'De zesde
in Tomas Ross en 'De
man' van Peter de
De shortlist is samenge-
oor een vakjury, maar
jliek wordt via onder
e boekhandel bij de ver-
;van de winnaar betrok-
e Gouden Strop 2003
zondag 2 november uit-
in de Beurs van F
terdam.
nière later
r onenigheid
ac - Het Nationale To-
Den Haag heeft de pre-
ran 'Tartuffe' uitgesteld
artistieke onenigheid,
ite voorstelling zou za-
plaatshebben, maar is
Dven naar 17 oktober. De
en regisseur Jürgen
ïbben besloten één rol
igen. Jürgen Gosch zet
:tities zo veel mogelijk
itussen wordt gezocht
vervangende speler.
donderdag 25 september 2oo3
prdpoging
Kijken
- Tweehonderd
ïebbers kunnen vanaf
13 december in Am-
meedoen aan een re-
ig filmkijken. In de Ci-
jioscoop aan de Mar
lt kunnen ze zich laven
'eveer veertig films. Het
record, dat op 64 uur
i djeconden staat, is begin
gevestigd in Thailand,
ouj de zogeheten Cinema-
gefzullen er klassiekers, po-
injfilms en vele premières
.zijn, waaronder de US
Tit 'Underworld' en de
Ie 'Mambo Italian'. Van
v-fanaten wordt verwacht
f Jonder één seconde
rentig uur lang films
)e poging wordt inge-
ij het Guinness Book of
Aanmelden kan vanaf
er:
bemarathon.nl
teken nieuwe
kbbemuseum
teVEN - Het nieuwe Van
ieum in Eindhoven
(t nog allerlei gebreken,
brand- en klimaat-
functioneren niet
de vloerbedekking
Van een meerdere ma-
areerde lekkage aan
de museumdirectie
nier of het probleem nu is
:n. Reparatie van de ge-
irengt aanzienlijke kos-
zich mee, zegt waarne-
ecteur F. Lubbers. De
hoogte van het scha-
is nog onbekend,
verwacht dat het me
ivan de gebreken op de
trijs kan worden verhaald:
ij staat wel vast dat
onderdelen niet goed
ïvoerd. Door de haast
ander te snel gedaan,
gevolgen van dien."
- Op Vliegkamp Val-
1 wordt zaterdag de Eu-
gehouden. Dat ge-
ere van het vijftigjarig
lt^ van het Katwijkse
i fanfarekorps DVS. Al-
korpsen uit de regio
zoals K&G uit Lei-
lest Musica uit Sassen-
Floraband uit Rijns-
DVS met de senioren
'toren. Het Katwijkse
Jubilate verzorgen
k-jtoptreden. Er zijn nog
i tien euro verkrijgbaar
1 in Katwijk.
%p' wordt zaterdag om
zorgd door de Katwijk-
onie. Om 20.00 uur be-
hoofdprogramma,
jeen hoofdrol is wegge-
DVS en K&G, die een
lijk optreden verzor-
ffeestavond wordt afge-
!et een aantal gezamen-
jen van DVS en het Chr.
koor Jubilate uit Kat-
rder op de dag treden
en op in de dorpskom
tijk. Vanaf 14.30 uur
tij Katwijkse centrum bol
Jiarsmuziek. Maar liefst
jtten zullen het centrum
tijk muzikaal opluiste-
j optocht loopt via de
|enweg, Koninginne-
Voorstraat en
yt. De Masterband van
lafe om 14.30 uur bij de
eelentribune in de Zuids
halfuur durend con-
Marc van Kaam verruilt Naaldwijk voor groter theater in Alphen
Marc van Kaam: „Ik zal er alles aan doen om het mensen naar de zin
te maken." Foto: Eric Taal
door Theo de With
vervolg van voorpagina
alphen aan den rijn - Hij heeft
ervaring met theater, film en ho
reca. Die combinatie maakt Mare
van Kaam volgens het gemeen
tebestuur van Alphen uitermate
geschikt om directeur te worden
van het theater-bioscoopcom
plex dat in aanbouw is aan de
oever van de Rijn. Het nieuwe
complex wordt over anderhalf
jaar geopend.
De 38-jarige Van Kaam is sinds
acht jaar directeur van De
Naald in Naaldwijk. Hij wist dit
sociaal-cultureel centrum om
te vormen tot een volwaardig
theater. „Wat ik in Naaldwijk in
het klein doe, kan ik in Alphen
in het groot doen", zegt hij. De
Naald heeft een grote en een
kleine zaal (met resp. 500 en
120 stoelen) die geschikt zijn
voor zowel theatervoorstellin
gen als het vertonen van films.
Het door architect Dirk Jan
Postel ontworpen complex in
Alphen aan den Rijn telt straks
een theaterzaal met 760 stoe
len, een kleine zaal met 240
plaatsen en drie bioscoopzalen.
„Ik ben heel gelukkig dat ik kan
gaan bouwen aan de invulling
van dit prachtige gebouw", zegt
de nieuwe directeur. Hij werd
gekozen uit 63 gegadigden. „Als
voorzitter van de afdeling Zuid-
Holland van de Vereniging van
Schouwburg en Concertzaal Di
recteuren (VSCD) heb ik de
plannen in Alphen vanaf het
begin gevolgd. Guido Creuwels,
de directeur van het Parkthea
ter, praatte mij geregeld bij en
ik moet eerlijk zeggen dat het al
snel bij mij begon te kriebelen."
Van Kaam werkt vanaf 1 okto
ber één dag per week in Alphen
en breidt het aantal dagen ge
leidelijk uit, zodat hij eind 2004
fulltime beschikbaar is voor het
theater. Hij heeft de middelbare
hotelschool gedaan en kwam
De Naald tien jaar geleden bin
nen als horecaman. „Het thea
tervak heb ik me in de praktijk
eigen gemaakt", zegt hij. „The
ater is natuurlijk vooral 'a way
of life'. Maar als horecaman
ben ik er altijd van doordron
gen dat het publiek een avondje
uit is. Ik zal er dan ook alles aan
doen om het mensen naar de
zin te maken."
Hij heeft zich verplicht om zorg
te dragen voor een brede pro
grammering, waarin toneel,
muziek, cabaret en dans aan
bod komen. „De behoefte in
een gemeente van 85.000 inwo
ners zal anders zijn dan die in
Naaldwijk met 20.000 mensen.
Iedereen moet iets van zijn ga
ding kunnen vinden. Groothe
den als Youp van 't Hek, Mini
Maxi en Tineke Schouten moe
ten kunnen bestaan naast expe
rimenteel toneel en moderne
dans. Je moet niet alleen bieden
waar mensen om vragen, maar
ook behoeften creëren. Mèt ca
baret is het gemakkelijk scoren.
Je hebt altijd volle zalen, maar
uiteindelijk is het de doodsteek
voor je theater."
Over theaters in naburige ste
den als Leiden, Zoetermeer en
Gouda, die veelal ook publiek
uit de Alphense regio trekken,
maakt Van Kaam zich weinig
zorgen. „Mensen zullen altijd
liever dichtbij huis naar het
theater gaan. Met een mooie
utrecht/anp/gpd - Met de pre
mière van 'Phileine zegt sorry'
van regisseur Robert-Jan West-
dijk is de 23ste editie van het Ne
derlandse Film Festival gister
avond in Utrecht begonnen. Vol
gens festivaldirecteur D. Boone
kamp weerspiegelt het program
ma van het festival de enorme
vooruitgang van de Nederlandse
film het afgelopen jaar. „Het Ne
derlandse publiek heeft de Ne
derlandse film weer in de armen
gesloten", zei ze in haar ope
ningstoespraak.
De ruim zeventig premières dit
jaar zijn volgens Boonekamp
een bewijs van de vooruitgang
die de filmsector heeft geboekt
de laatste twee jaar dankzij de
zogeheten film-cv, een pakket
fiscale maatregelen, die het
voor financiers aantrekkelijk
maakt om te investeren in
films. „We beantwoorden aan
de vraag om een herkenbaar
product. Een product van eigen
bodem in de eigen taal. De Ne
derlandse film is 'belangrijk
voor onze eigen identiteit. Het
stopzetten van de film-cv geeft
als resultaat dat er meer wordt
afgebroken dan wat we hebben
opgebouwd. Wij kunnen het
niet zo ver laten komen."
Boonekamp riep de bioscoop
bezoeker op om Nederlandse
films te blijven bezoeken en uit
eindelijk een structureel filmbe-
leid op te bouwen. Staatssecre
taris M. van der Laan (Cultuur
De actrices Kim van Kooten, Hadewych Minis en Liesbeth Kamerling poseren voor de fotografen tijdens de opening van het Nederlands Film
festival in Utrecht. Foto: ANP/Rick Nederstigt
en Media) wilde gisteravond
niets zeggen over de cv-regeling
en richtte zich voornamelijk op
het uitreiken van het Gouden
Kalf aan de Vlaamse acteur Jan
Decleir, die Gast van het Jaar is
op het festival. Ze noemde hem
een „monument en berg van
een acteur, waar je niet om
heen kan".
Burgemeester A. Brouwer-Korf
van Utrecht reikte de Filmprijs
van de Stad uit aan de jonge
filmmaakster Jiska Rickels, die
in haar eindexamenfilm 'Unter-
tage' een groep mijnwerkers
onder de grond volgt. Brouwer
bevestigde met de komst van
een megabioscoop dat het festi
val in Utrecht blijft.
Ter gelegenheid van de premiè
re van de zich ten dele in New
York afspelende 'Phileine zegt
sorry" reden de acteurs en de
makers ervan in New-Yorkse
gele taxi's door de stad. Ronald
Giphart, schrijver van de roman
waarop de film is gebaseerd,
was zeer ingenomen met het
resultaat. „Het is een mooie
film geworden", liet Giphart
weten. Twee jaar terug was hij
nog doodongelukkig met een
eerdere verfilming: die van zijn
roman 'Ik Ook Van Jou'.
„In tegenstelling tot toen, heb
ik nu nauw samengewerkt met
de regisseur. Ik fungeerde als
klankbord en meedenker van
Robert Jan Westdijk, die teken
de voor het scenario en de re
gie. Iedere wijziging ten opzich
te van het boek heeft hij aan mij
voorgelegd: onder meer een
scène waarin twee personen op
een bootje zitten in de Hudson,
bij Manhattan. Dat bleek te be
grotelijk, want er moest van de
Amerikaanse vakbond een me
dische ploeg bij en zo; nou,
daar heeft Robert Jan een scène
in een zwembad van gemaakt.
Omdat 't gaat om dat vredige,
kabbelende gevoel. De roman
tiek."
Giphart is ook gelukkig met de
keuze van de acteurs - „Kim
van Kooten stond vanaf het be
gin bovenaan mijn verlanglijst
je" - en vooral de 'sféér'. „De
humor, de subtiliteiten, de fijne
ironie maar ook de grofheden
van het boek; dat alles komt
over. Robert Jan heeft een nieu
we beeldtaal uitgevonden, die
perfect mijn persoonlijke taal in
film omzet."
programmering moet het luk
ken bezoekers hier heen te lok
ken. Ik wil ze een totaal avondje
uit bieden. Een kopje koffie
vooraf, een wijntje na afloop. Ik
ben met de architect al in ge
sprek over de inrichting. Met
kleuren en ruimte-indeling kun
je gezelligheid creëren. Het
Chassé Theater in Breda en de
Koninklijke Schouwburg in Den
Haag zijn daar bijvoorbeeld
goed in geslaagd."
Dat hij naast de Euro Cinema in
het nieuwe complex drie bio
scoopzalen moet exploiteren,
vindt Marc van Kaam geen pro
bleem. „In Naaldwijk draaien
we ook films. Het theaterpu
bliek en bioscoopgangers zijn
vaak twee gescheiden werelden.
Ik vind het leuk om een kruis
bestuiving op gang te brengen.
En een beetje concurrentie is
alleen maar gezond."
utrecht - Het debuutfilmpje
van actrice Kim van Kooten,
Carry Tefsen poedelnaakt, een
legercommercial van Paul Ver
hoeven, prehistorische recla
mes met een piepjonge André
van Duin en een film waarin
Godzilla Nederland met de
grond gelijk maakt. Het is een
greep uit het materiaal dat de
Eerste Hollandsche Filmnacht
vormt, een Nederlands broertje
van de roemruchte Nacht van
de Wansmaak.
In de nacht van vrijdag op za
terdag (aanvang middernacht)
wordt op het filmfestival in
Utrecht een vijf uur durende
verzameling getoond van de
meest bizarre, obscure en ab
surde filmfragmenten, trailers
en curiosa die vijftig jaar Neder
landse filmhistorie hebben op
geleverd. Samensteller Jan
Doense is ook verantwoordelijk
voor de tweejaarlijkse Nacht
van de Wansmaak: „De Hol
landsche Filmnacht is op de
zelfde leest geschoeid. De Ne
derlandse film heeft zoveel bij
zonder materiaal voortge
bracht: het publiek kent slechts
het topje van de ijsberg."
Er is één verschil met de Nacht
van de Wansmaak. „In Utrecht
vertonen we niet alleen maar
mislukkingen: dat zou geen eer
lijke doorsnede opleveren van
de Nederlandse filmgeschiede
nis." Fans van hilarisch slechte
fragmenten en trailers hoeven
zich echter geen zorgen te ma
ken. „Gelukkig is er ook een he
leboel wél fout gegaan de afge
lopen halve eeuw."
door Wijbrand Schaap
utrecht - Het blijft een lastig on
derwerp, maar een gesprek met
welke scenarioschrijver dan ook
kan er moeilijk niet over gaan:
de beroerde positie van scenario
schrijvers in de Nederlandse
film- en televisiewereld. Maria
Goos, de schrijfster die - eerst
met de televisieseries 'Pleidooi'
en 'Oud Geld', en later met de
theaterstukken 'Familie' en
'Cloaca' - inmiddels meer succes
sen op haar naam heeft staan
dan de meesten van haar colle
ga's, ervaart het steeds weer aan
den lijve. De televisieserie 'Lieve
Mensen', die tijdens het Neder
lands Film Festival in première
gaat, kwam er pas na acht jaar
touwtrekken.
Goos is er nu laconiek over: „Ik
heb het als achtdelige serie, als
driedelige serie, als 12-delige
serie, als telefilm, als bioscoop
film opgeschreven, en steeds
weer met een totaal ander sce
nario. Het is dan misschien iro
nisch dat het is teruggebracht
tot een serie 8-minutendra-
maatjes bij de VPRO, maar ik
ben daar toch heel blij mee.
Overigens is het nu toch weer
een serie halfuursdrama's ge
worden, omdat de VPRO heeft
besloten om de afleveringen
drie aan drie te vertonen."
Het resultaat, getuige de eerste
twee afleveringetjes, mag er
zijn. Peter Blok en Loes Luca
spelen een aandoenlijk achter
standsechtpaar in een resociali-
satieflat. De dialogen zijn
puntig en de vormgeving opval
lend: elke aflevering bestaat uit
één ononderbroken opname.
Goos, die de afleveringen zelf
regisseerde, is dik tevreden: „Al
zal ik nu wel weer van mensen
horen dat het maar goed was
dat het achtminuten-afleverin-
gen zijn, omdat het nooit als
singleplay zou passen. Terwijl
ze dan niet beseffen dat het nu
ook bewust als achtminuten-
deeltjes aan elkaar geschreven
is. De singleplay-versie zou to
taal anders zijn."
„Die hoofden drama bij al die
omroepen willen wel, maar ze
staan met de rug tegen de
muur. Want boven die hoofden
drama zitten nog zoveel andere
mensen die er ook wat over te
zeggen hebben en dat zijn toch
voornamelijk journalisten.
Geen mensen met een drama
achtergrond of grote affiniteit
met drama. Dat maakt het
moeilijk. Daarbij komt dat de
omroepen in zo'n onmogelijke
politieke spagaat liggen. Ze
moeten hun identiteit bewijzen
en hun marktaandeel halen.
Dat botst op een ongelooflijke
manier."
„Wat er met mij gebeurd is, dat
gebeurt met veel mensen. Ik
kon godzijdank naar het toneel,
maar niet veel mensen hebben
die uitwijkmogelijkheid, dus je
kunt wel bedenken dat er po
tentieel talent gekeeld is in de
afgelopen jaren. Je maakt iets
moois en iets authentieks, en
vooral daarop zitten mensen
niet te wachten, en dan stopt
het. Het stopt omdat er opeens
ander beleid is."
Zelf geeft Maria Goos les op een
schrijversopleiding en op een
toneelschool. Vreemd genoeg is
Het Nederlands Filmfestival besteedt uitgebreid aandacht aan het werk van Maria Goos.
Foto: GPD/Marc van der Kort
ze het gelukkigst met de schrijf-
prestaties van de acteurs in op
leiding: „Acteurs hebben een
enorme voorsprong, omdat zij
kunnen improviseren. Zij kun
nen een dialoog laten ontstaan
op een heel natuurlijke manier,
terwijl op die schrijfopleiding
mensen enorm aan het compo-
neren en schaven zijn. Dat remt
verschrikkelijk af. Zij leveren
scenario's af als blokken beton.
Veel te 'to the point', veel te
precies gezegd, veel te efficiënt
geschreven. Terwijl het toch het
mooiste is om mensen zo te la
ten communiceren als ze com
municeren. Tien procent van
wat we zeggen is wat we bedoe
len. De rest is ruis. Bij improvi
seren op de toneelschool leer je
ook heel erg om subteksten te
gebruiken. Iedere toneelspeler
krijgt als eerste opdracht op de
toneelschool: 'Je bent verliefd
op dat meisje, maar je mag het
niet zeggen tijdens je improvi
satie. Dat moet je anders oplos
sen.' dat is eigenlijk schrijven.
Dat is tekst produceren."
Maar toch, met alleen dialogen
ben je er niet. Veel kenners kla
gen over het geringe vermogen
van Nederlandse schrijvers om
goede eindes, laat staan goede
plots te schrijven. Maria Goos
kent de kritiek. Ze komt met
een voorbeeld uit haar eigen
praktijk: 'Familie', over een fa
milie die nog een keer bij elkaar
komt omdat de moeder onge
neeslijk ziek is.
„In mijn eerste versie van 'Fa
milie' ging die moeder gewoon
dood. Theo Nijland, een vriend,
zei toen tegen mij: het is zo
voorspelbaar. Ze moet niet
dood. Dan heb je pas een dra
ma. Ik vond dat niets. Het leek
me zo'n cabaret-effect. Toch
heb ik toen een versie geschre
ven, waarin de behandeling van
moeder wel had aangeslagen,
maar ze dat niet durfde te ver
tellen. Dat tilde dat verhaal op
eens naar een heel ander ni
veau. Ik liet het aan mensen le
zen en verwachtte dat ze zou
den zeggen: nou zeg, dat is wel
zo bedacht, dat kan niet. Maar
iedereen zei: goh, wat erg wat
daar gebeurt. Toen ik dat merk
te kreeg ik ook steeds meer lef
in mijn werk. Zolang je iets
schrijft waarin je personages
geloofwaardig zijn, kun je
enorm ver gaan. Sinds 'Familie'
ben ik een stuk minder bang,
om eens een flink effect erin te
schrijven. Als het publiek de ka
rakters op het toneel eenmaal
geaccepteerd heeft, kun je alles
maken. Dat is een omslag ge
weest in mijn schrijverscarrière.
Maar ja. Toen was ik dus al wel
twintig jaar aan het schrijven."
Twintig jaar schrijfervaring
blijkt echter nog steeds geen
vrijbrief voor het maken van
een film. Goos' volgende scena
rio dreigt niet verfilmd te wor
den, omdat voor de meeste
geldschieters een verwacht pu
blieksbereik van 150.000 toe
schouwers te weinig is. Maria
Goos heeft nu al een oplossing
klaar voor als haar plan sneu
velt ten gunste van 'de zoveel
ste 'Kruimeltje', 'Abeltje' of
'Pietje": „Misschien maak ik
eerst wel een roman van dat
scenario dat er nu ligt. Want ro
mans, daar willen ze wel films
van maken."
'Cloaca' is te zien op 26/9,
19.30 uur Theater Lieve
Vrouw, Utrecht; 28/9, 14.00
uur Camera en 29/9 22.00 uur
Rembrandt 1. 'Lieve Mensen'
is te zien op 27/9, 19.30 uur
Camera en 28/9, 22.00 uur 't
Hoogt. Op 27/9 gaat Maria
Goos in gesprek met Frank Ke
telaar (18.00 uur, Theater Kik
ker).
