GESPREK VAN DE DAG
Voetbalplaatjes Panini
terug
Menu McDonald's
ook in braille
Legende eindigt lange
reis bij planeet Jupiter
Para Nomon
ooOOOC
Prinses Laurentien
in verwachting
ZATERDAG 20 SEPTEMBER 2<
DAGELIJKS LEVEN
k&ES' 2«u ZXJL.KE- Kunst HET lie-fST VERSIE-ftA/
MENSELIJK
Voor de tiende achtereenvolgende
maal staat BILL GATES (foto) boven
aan de lijst van 400 RIJKSTE Ameri
kanen. Het vermogen van de 47-jari-
ge Microsoft-topman groeide het af
gelopen jaar met 3 miljard dollar. Vol
gens de samensteller van de lijst, het
tijdschrift Forbes, is Gates nu goed
voor 46 miljard dollar. Gates' collega
en medeoprichter van Microsoft Paul
Allen (50) staat met 22 miljard dollar
op de derde plaats. Tussen Gates en
Allen in bevindt zich de 73-jarige
Warren Buffet, topman van de inves-
teringsgroep Berkshire Hathaway. De
vijf plaatsen daarna zijn voor leden
van de familie Walton, de eigenaars
van de Amerikaanse supermarktgi
gant Wal-Mart, met elk 20,5 miljard
dollar. Filmmaker Steven Spielberg
(56) staat op een gedeelde 71ste
plaats, met 2,5 miljard dollar. Media
magnaat Rupert Murdoch bezet met
7,2 miljard de 27ste plaats. Burge
meester Michael Bloomberg (61) van
New York, en oprichter van het finan
ciële persbureau Bloomberg ziet zich
zelf terug op de 36ste plek en is goed
voor 4,9 miljard. De 78ste plaats
wordt gedeeld door Apple-topman
Steve Jobs (48), modeontwerper
Ralph Lauren (64) en CNN-oprichter
Ted Turner (64). Zij hebben elk 2,3
miljard te verteren. Foto: GPD
De BRITSE REGERING dient op
korte termijn een wetsvoorstel in om
de 92 leden van het Hogerhuis die
hun positie geërfd hebben, hun par
lementszetel te ontnemen. Het plan
is onderdeel van de tweede fase van
de MODERNISERING van het 700
jaar oude House of Lords. In 1999
werden al zo'n 600 erfelijke leden
het Hogerhuis uitgezet. Premier
Blair kondigde al voor zijn aantre
den in 1997 aan dat hij af wilde van
de erfelijke parlementszetels, een
archaïsch en ondemocratisch ge
bruik volgens de Britse regeringslei
der. In de plannen wordt het aantal
Hogerhuisleden teruggebracht tot
600. Het House of Lords bestaat nu
uit 702 leden, van wie de meeste
zijn benoemd. Zesentwintig van hen
zijn bisschop van de anglicaanse
kerk. Ook de rechters van het hoog
ste Britse rechtsorgaan, de Law
Lords, maken deel uit van de ka
mer. De wijzigingsvoorstellen moe
ten nu aanvaard worden door beide
kamers van het Britse parlement.
Een groot deel van conservatieve
oppositie lijkt zich tegen de plan
nen van Blair te keren.
Zangeres DO zal dinsdag in het Land
van Ooit de eerste nieuwe KINDER
POSTZEGELS bestellen. Ze geeft
daarmee het startschot voor de
55ste landelijke Kinderpostzegelac
tie. Vanaf woensdag gaan 250.000
basisschoolleerlingen op pad om be
stellingen voor de postzegels en
wenskaarten te verzamelen. Het the
ma van de actie 2003 is Kind en
Cultuur. Do, die wereldwijd bekend
werd met de hit Heaven, zal haar be
stelling met een speciaal lied bege
leiden, verkleed als een minstreel
uit de Middeleeuwen. De Kinder
postzegels zijn dit jaar ontworpen
door grafisch vormgeefster Annelys
de Vet. Met de opbrengst van de ac
tie steunt de Stichting Kinderpost
zegels projecten voor kwetsbare kin
deren in binnen-en buitenland.
Een legende onder de ruimteverken
ners, de sonde Galileo, begint zon
dag aan zijn laatste reis. De Ameri
kaanse ruimtevaartorganisatie NASA
brengt Galileo, die in veertien jaar
4,6 miljard kilometer heeft afgelegd,
dan op ramkoers met de planeet Ju
piter. Daar moet de sonde zondag
avond om 21.49 uur (Nederlandse
tijd) in de atmosfeer verbranden.
NASA hoopt dat Galileo tot op het
laatst zijn dienst zal bewijzen en in
formatie doorgeeft over de atmosfeer
van de ijzige gasbol. „We hopen dat
Galileo ons ook in zijn laatste uur
nieuwe informatie over Jupiters om
geving zal geven", aldus Claudi
Alexander, de directeur van het Gali
leo-project.
Naar verwachting laat de sonde ze
ven minuten voor de verbranding
voor het laatst van zich horen, al kan
de schadelijke straling van Jupiter al
eerder roet in het eten gooien. Gali
leo zal snel verbranden door de wrij
ving met de atmosfeer van Jupiter,
waar het met een snelheid van
170.000 kilometer per uur induikt.
Het ruimteschip dat in oktober 1989
in de ruimte werd gebracht, behoort
tot de meest succesvolle missies van
het Amerikaanse ruimtevaartagent
schap. Nog voor het Jupiter in de
cember 1995 bereikte, was Galileo de
eerste satelliet die vlak langs een as
teroïde scheerde en van nabij foto
grafeerde.
Het vloog daarna 34 keer rond de
grootste planeet van ons zonnestel
sel en onderzocht ook enkele ma
nen. Galileo vond onder meer aan
wijzingen voor het bestaan van on
dergrondse zoute oceanen op de
manen Europa, Ganymede en Callis-
to. Wetenschappers zijn vooral geïn
teresseerd in de mogelijkheid dat er
onder de ijskorst van Europa vloei
baar water voorkomt, wat specula
ties over het bestaan van buitenaards
leven voedt.
Deze verwachtingen zijn ook de re
den voor het vurige einde van Gali
leo. De energie aan boord van de
sonde, die zes jaar langer is gebruikt
dan vooraf was gepland, is bijna op.
Daardoor dreigt Galileo stuurloos te
worden. NASA wil voorkomen dat de
sonde onverhoopt op Europa te
rechtkomt en de maan met aardse
bacteriën bevuilt.
Betrokkenen komen zondag bijeen
om stil te staan bij het dramatische
einde van de succesvolle verkenner.
„Het zal vermoedelijk het karakter
van een wake hebben", aldus
Alexander. ANP
Wat jij doet, is altijd para nomon", zei de leraar
Grieks op de middelbare school tegen mij. 'Para' bete
kent langs en 'nomon' betekent grens. Langs de grens
dus. En die grens scheidde goed en kwaad, niet spie
ken en wel spieken, braaf en stout. Niet vreemd gaan
maar wel stiekem tongzoenen: para nomonEen stic
kie roken maar niet inhaleren, dat is het eigenlijk.
Dit weekend was ik in Brabant, Nederlands grootste
para nomon-provincie. In het Land van Ooit werd
oud-premier Wim Kok tot baron van Ooit geslagen.
Ik was uitgenodigd voor de feestelijke lunch en trof
daar mijn oude vriend Ad Knibbeler die commissaris
is in dat pretpark. Hij was vroeger penningmeester
van de voetbalclub Willem H en kan met smaak ver
tellen over zijn belevenissen uit die tijd. Hoe ooit twee
bejaarde dames zich meldden die van hun stokoude
vader ieder een voetballer hadden geërfd. De voorzit
ter van de club bleek zijn schplden bij de oude heer
voldaan te hebben door de transferrechten van die
spelers af te staan. Of hoe na verre uitwedstrijden met
het elftal gegeten moest worden in obscure restau
rants omdat in de nette zaken langs de route nog re
keningen open stonden van diezelfde voorzitter. Al-
O O O o
O O O
p) c> O O0OO
co oc cl
O v.'
ouC
C) O V
Prinses Laurentien is opnieuw in verwachting.
Dat heeft de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) gis
termiddag meegedeeld. De geboorte van het
tweede kind van prinses Laurentien en prins
Constantijn wordt begin april 2004 verwacht.
Het is de bedoeling dat het kind in Nederland
geboren wordt, hoewel de ouders in Londen
wonen. Het eerste kind van het paar, Eloïse,
kwam op 8 juni vorig jaar ook in Nederland ter
wereld. Het meisje was toen vierde in de lijn
van troonopvolging, maar zakt al een plaatsje
door de baby van prins Willem-Alexander en
prinses Maxima, die kort na de jaarwisseling
wordt verwacht. De nieuwe broer of zus van
Eloïse wordt nummertje zes.
Het wordt volgend jaar april waarschijnlijk weer
een maand vol emotie voor de koningin. Niet
alleen krijgt ze dus opnieuw een kleinkind,
maar prins Friso zou van plan zijn op 24 april in
Delft te trouwen met Mabel Wisse Smit.
Prinses Laurentien is van plan haar professio
nele activiteiten tot het einde van de zwanger
schap voort te zetten vanuit Londen, aldus de
RVD. Sinds mei 2003 is Laurentien vanuit de
Britse hoofdstad onafhankelijk communicatie
adviseur.
Daarnaast vervult zij de functie van European
Director of Strategy voor UBMC African Parks,
een management en financieringsmaatschappij
die zich inzet voor het behoud van de nationale
parken in sub-Sahara Afrika. Onlangs was zij
nog met prins Bemhard in Afrika.
Naast haar professionele werkzaamheden zet
Laurentien zich in voor de bevordering van al
fabetisering. Vorige week maakte ze nog met
een bus een toer lang vier alfabetisëringsprojec-
Prinses Laurentien en prins Constantijn. Foto: AP
ten in het land. Ze pleitte toen voor een onder
zoek om uit .te vinden welke mensen in welke
omstandigheden het meeste kans maken onge
letterd te blijven.
Prins Constantijn is sinds 1 augustus op deel
tijdbasis in dienst van het ministerie van bui
tenlandse zaken als adviseur Europa-communi
catie. In deze functie adviseert de prins de
staatssecretaris voor Europese Zaken over de
opstelling en uitvoering van de communicatie
strategie inzake Europese samenwerking. ANP
Blinden en slechtzienden kun
nen vanaf deze maand in braille
lezen hoe duur een Big Mac is,
of welke sausjes er zijn bij de
kipnuggets. Alle 224 McDo-
nald's-vestigingen in Nederland
hebben nu op de toonbank een
speciale braille-menukaart lig
gen. Voor slechtzienden staan
alle snacks er ook in extra grote
letters op, met een plaatje er
naast.
McDonald's heeft geen 'gewo
ne' menukaarten en er worden
geen bestellingen aan tafel op
genomen. Klanten moeten hun
keus maken met behulp van een
groot, verlicht menubord dat
achter de toonbank hangt.
Slechtzienden kunnen de me
nuteksten daardoor niet van
dichtbij bekijken en blinden
kunnen de kaart minder makke
lijk laten voorlezen. Voor de on
geveer 625.000 mensen in ons
land met een visuele handicap
was het daardoor af en toe lastig
om iets bij McDonald's (of een
andere hamburgerketen) te be
stellen.
McDonald's heeft daarom de
braillekaart laten drukken, als
initiatief in het kader van het
Europees Jaar van mensen met
een handicap. Volgens het be
drijf zijn er al veel positieve re
acties van klanten binnengekt
men.
De kaart is ontwikkeld in sa
menwerking met de Federatie
Slechtzienden- en Blindenbe-
lang. Die organisatie streeft nj
'volwaardig burgerschap' voo
mensen met een visuele hand
cap in ons land. De menukaai
is, voorafgaand aan de produi
tie, door een groep blinden ei
slechtzienden getest.
Het menu in braille en met gi
te letters en plaatjes is gedruk
bij Proson, het werkbedrijf va
blindencentrum Sonneheerdt
Ermelo. Proson heeft de groot
ste brailledrukkerij van Europ
Er werken zowel blinden en
slechtzienden als mensen die
wel goed kunnen zien.
Tot nu toe hebben alleen vest
gingen in Nederland een brai
kaart, maar McDonald's Nedi
land sluit niet uit dat andere
landen het idee overnemen. 1
halve voor blinden en slecht
zienden is de menukaart met
grote letters en afbeeldingen
ook handig voor kinderen, ve
standelijk gehandicapten en
mensen met dyslexie. GPD
Geen Panini-album ontbreekt aan de collectie van verzamelaar Bernard Nauta. Foto: GPD/Tom van Dijke
Heel wat voetbalharten gaan vol
gende week sneller kloppen. Na een
afwezigheid van vier seizoenen
komt uitgever Panini weer met een
Nederlands voetbalalbum op de
markt: Voetbal 2004. Voetbalplaat
jes sparen kan ook op gevorderde
leeftijd met een goed gevulde por
temonnee.
Geen Panini-album ontbreekt aan
de collectie van verzamelaar Ber
nard Nauta (42). Niet de editie uit
1990 met PSV-topscorer Romario,
niet die 1111*1985 met Ruud Gullit
in Feyenoord-shirt, niet de editie
uit 1980 met Tsjeu La Ling als
Ajax-vedette en ook niet de laatste
editie van seizoen 2000/2001 met
bijvoorbeeld een mindere voetbal
god als Johan Abma van Cam-
buur.
Aan zijn verzameldrift kwam in
2001 een gedwongen einde toen
uitgever Panini stopte met albums
over de Nederlandse competitie.
De plaatjes werden voor kinderen
onbetaalbaar omdat spelers als
Frank en Ronald de Boer giganti
sche bedragen vroegen voor foto's
met hun tronie. Nu het portret
recht onlangs collectief is geregeld
door voetbalvakbond WCS, is het
ook weer mogelijk om betaalbare
albums uit te brengen.
Zwollenaar Bernard Nauta gaat
ook de nieuwe serie weer kopen.
Eind volgende week liggen ze in de
schappen van de meeste tabaks
en tijdschriftenwinkels. Maar als
hij de prijs van de nieuwe plaatjes
hoort verzucht hij: „Belachelijk
duur." De Italiaanse producent
gaat 50 eurocent per zakje van 5
plaatjes vragen, waar dat in 1994
75 guldencent (35 eurocent) voor
zes plaatjes was. Om het nieuwe
boek vol te krijgen zijn 332 plaatjes
nodig. Maar voor dat zover is moet
de verzamelaar bijna het dubbele
aantal stickers kopen. Hij kan zo
met drie, vier of zelfs vijf keer Fer
ry Bodde van ADO Den Haag op
gescheept komen te zitten. Het is
de bedoeling dat hij die Bodde
met andere verzamelaars ruilt te
gen ontbrekende plaatjes.
Nauta koopt zijn boeken meestal
tweedehands. Dan zijn ze vaak
een stuk goedkoper, tegen de 20
euro voor een compleet boek. Al
wordt voor een zeldzaam album
als WK Mexico 1970 grof geld ge
vraagd en betaald. Onlangs ging
Mexico 1970 via internetveiling
huis e-bay van de hand voor 800
euro.
Nauta heeft 16 jaar lang moeten
sparen om alles compleet te krij
gen. Overal is hij geweest, alle mo
gelijkheden zijn gebruikt. „Vaak
vond ik de b'oeken op speciale
beurzen met voetbalprullaria.
Maar soms ook op gewone boe
kenbeurzen en een aantal keren
bij een kraam van kinderen op een
vlooienmarkt. Tegenwoordig gaat
het allemaal een stuk makkelijker
door internet. Op een stuk of vier
veilinghuizen staan tientallen ad
vertenties."
Door hetzelfde internet is het aan
tal spaarders van de boeken de
laatste jaren flink toegenomen,
weet Nauta. En daardoor schieten
de prijzen voor schaarse oude
boeken omhoog. „Waar ik begin
jaren negentig nog vijftien gulden
betaalde voor een boek, wordt nu
voor de zeldzamere exemplaren 45
euro gerekend."
Aan de andere kant zijn er niet zo
veel zeldzame edities. De WK-boe-
ken van '70 en '74 zijn nauwelijks
meer te krijgen. Maar het WK-
boek Argentinië '78, de grote door
braak van Panini in Nederland, is
nog redelijk voorhanden. Vanaf
1978 begon Panini ook met het
jaarlijkse boek over de ere- en eer
ste divisie. In die reeks is vooral
1985 duur. Dat jaar verhuisde Pa-
nini-Nederland, waardoor de dis
tributie en de marketing in de knel
raakte. Hét boek over 1985 doet
dan ook 50 euro.
Omdat Nauta van Panini alles
heeft, is hij overgestapt op voet
balplaatjes van vóór het Panini
tijdperk. Hij probeert voor een
vermogen voetbalplaatjes bijeen te
krijgen te krijgen uit de jaren der
tig en vijftig van de vorige eeuw,
toen dergelijke afbeeldingen
meestal deel uitmaakten van ver
pakkingen van zeep, sigaretten
(Miss Blanche) of kauwgom. Der
gelijke plaatjes zijn zo zeldzaam
dat hij nog jaren zoet zal zijn.
Voor het nieuwe Panini-album zal
hij dit keer een beproefd verza-
melrecept toepassen. Hij koopt bij
de tijdschriftenwinkel in één keer
een doos met 100 zakjes. „Dan
heb ik het album vermoedelijk op
een twintigtal plaatjes na vol. De
laatste dertig kun je bij Panini be
stellen."
Alex Bogers
De plaatjesalbums van Pan
zijn het succesnummer var
broers Giuseppe en Benito
ni. Om de omzet van hun k
tenkiosk in de Italiaanse st;
Modena op te stuwen besli
zij in 1961 door hen zelf ont
kelde voetbal plaatjes te ga
verkopen die de klanten in
boek moesten plakken. Tot
toe kregen verzamelaars pr
jes bij pakken chocolade, ze
sigaretten etc.
De eerste voetballer op een
nini-plaatje is Inter Milan-v
diger Bruno Bolchi, de inmi
63-jarige trainer van de in c
rie B ploeterende voetbalpl
Messina. In 1978 kwam Pan
met een boek over de Ned<
landse voetbalcompetitie.
Panini is vooral groot gewo
door eigen vindingen. Zo 0
wikkelden de broers een m
ne, de 'fifimatic', die plaatje
sorteert en verpakt in zakje
Niet één zakje heeft twee c
zelfde plaatjes. Met de twe
innovatie komt in 1970 de
reldwijde doorbraak. Vanaf
jaar krijgen de plaatjes een
kleeflaag en hoeven verzar
laars niet meer zelf te lijme
Concurrenten worden erdo
uit de markt gedrukt.
In 1964 brengen de broers il
lië de eerste albums op de
markt die niet over voetbalt
gaan. Het eerste Nederlandf
boek met een ander thema
schijnt in 1983: Robin Hood
jaar zijn tot nu toe 11 Nedei
se boeken verschenen.
Panini lokt de jeugd door ir
dertijdschriften te adverter
met een stuk of vier gratis
plaatjes. Wereldwijd heeft
ni inmiddels zo'n 6 miljard
plaatjes verkocht. Het eersl
boek is zo nu en dan nog t<
koop. De laatste keer ging
voor 1000 euro van de han
tijd werkzaam geweest in de olie, Ad Knibbeler. Maar
hij ijverde ook in een van zijn talloze bestuursfuncties
voor het veilig verkeer in de buurt. Chicanes moesten
er komen zodat de boze automobilist de kinderen
geen kwaad zou doen. „En elke keer als ik zo'n auto
weer hoor optrekken, denk ik: omzet voor de oliehan
del". De heer heeft gegeven, de heer heeft genomen.
En het Brabantse woord is vleesgeworden en heet Ad
Knibbeler.
Omdat Ad de para nomon-specialist bij uitstek is,
legde ik hem het obscure geval voor dat ik kortgele
den hoorde: een projectontwikkelaar had in een of
ander dorp veertien huizen aanbesteed waar van
heinde en ver belangstelling voor was. Bij de notaris
zou geloot worden. De wethouder van het dorp had
vóór de loting gezegd: Eigen inwoners eerst!" En ver
domd: veertien briefjes werden uit de koker gehaald
en veertien keer was een ingezetene van dat dorp de
gelukkige. Ra ra? „Dat is eenvoudig", zei Ad, „de na
men van de inwoners gaan in de ene koker en alle
andere namen in een andere koker. Dan kwik je die
kokers eens (kwikken is Bosch dialect voor wegen op
de hand) en de koker met de eigen mensen is bij voor
beeld het lichtst. Als het moment daar is, pak
je de lichtste koker, je zet hem op tafel en
zegt: „Gaat uw gang, meneer de notaris"! En
warempel: allemaal eigen volk! „Oplichterij
dus", zei ik. Opkomen voorde belangen van
de mensen die aan jouw zorgen zijn
toevertrouwd", zei Ad. Want om een
handig woordje zit het Brabantse pa
ra nomon-volk nooit verlegen.
Even later gingen we lunchen. Het
kaartje met mijn naam lag op een
tafel vlakbij het raam maar Knib
beler bleek aan de hoofdtafel te zit
ten. Recht tegenover onze gewezen
premier, de kersverse baron. Ik had
durven zweren dat ik kort daarvoor
Ads kaartje op een andere tafel had
zien liggen. Kennelijk had iemand
vlak vóór de lunch de kaartjes omge
wisseld om mijn vriend een loer te
draaien. In Brabant gebeuren die
dingen nu eenmaal.
