Eenendertig mannenliedjes
BOEKEN
Escapades van een beroepsfantast tussen waan en werkelijkheid
Verzameling biedt veertigers schok der herkenning
Spanner
dram;
van Ho
Eigenwijze kleuters en een zwangere tiene
Helemaal
1956
Teloorgang van de Toscaanse idylle
HOC 144
DINSDAG l6 SEPTEMBER 20
TOP-10 FIC
1. (1) Nicci French,
De verborgen glimlach.
Ambo/Anthos, 18,90
2. (-) Dan Brown,
Het Bernini Mysterie.
Luitingh, 19,95
3. (-) Séndor Marai, Gloe
Wereldbibliotheek, 14,:
4. (-) Margaret Mazzantii
Ga niet weg.
Wereldbibliotheek, 17,!
5. (9) Geerten Meijsing,
Malocchio.
Arbeiderspers, 17,95
6. (-) Judith Koelemeijer,
Het zwijgen van Maria 2
Plataan, 17,50
7. (-) Herman Finkers,
Liefde is vreemd.
Bezige Bij, 10,00
8. (-) Bart Chabot,
Broodje springlevend.
Nijgh Van Ditmar, lf
9. (4) Michel Faber,
Lelieblank, scharlakeni
Podium, 25,00
10. (-) Séndor Mérai,
De opstandigen.
Wereldbibliotheek, 17,
De boekentoptien wore
lijks samengesteld op b
verkoopcijfers van Athi
Boekhandel en H. de Vr
ken in Haarlem, Boe
Kooyker in Leiden, I
Boekhandel Harkema ii
sum, Boekhandel Los
sum en Boekhandel Di
Almere.
Schrijver Tomas Lieske toont zich opnieuw een verteller pur sang
Wie de romans 'High Fidelity1 of
'Een jongen' heeft gelezen, weet
dat de Engelse schrijver Nick
Hornby een fervent liefhebber is
van popmuziek. In 31 Songs geeft
hij aan hoe belangrijk muziek
voor hem is en op welke eigen
aardige manieren zijn smaak
zich heeft ontwikkeld.
roman recensie
Jacob Moerman
'31 songs' door Nick Hornby. Uitgeverij
Atlas. Prijs: €15,00.
Eigenlijk staan ze het liefst bui
ten de samenleving, de manne
lijke hoofdfiguren in de romans
van Homby. Het zijn oude jon
gens die zich willen verstoppen
achter een geluidsmuur van
loeiende gitaren en bonkende
drums. Zowel Will in High Fi
delity als Rob in Een jongen
doen nog steeds de dingen die
ze twintig jaar geleden al de
den: plaatjes draaien, experi
menteren met drugs, vrienden
of concerten bezoeken, soms
een avondje stappen. En lijstjes
maken met hun favoriete pop
nummers of cd's.
In 31 Songs presenteert Hornby
zijn eigen lijstje en beschrijft hij
hoeveel invloed de muziek op
zijn leven heeft gehad. Aan de
hand van nummers van beken
de idolen als Bruce Spring
steen, Patti Smith, Van Morri
son en Rod Stewart schetst hij
een beeld van zijn persoonlijke
mening over popmuziek. Ook
aan de hand van nummers van
minder bekende artiesten, on
der wie Nelly Furtado (die on
langs een hit scoorde met het
nummer I'm like a bird), Mark
Mulcahy en Rufus Wainwright.
Is dit boek nu alleen maar een
beschrijving van favoriete pop
liedjes? Nee, gelukkig niet.
Homby doet veel meer in deze
31 korte essays. Op een vaak
humoristische manier ontleed
hij zijn eigen beweegredenen
om een nummer 'op te nemen'.
En het is hem vooral te doen
geweest om deze beweegrede
nen weer te geven.
Een voorbeeld. In zijn essay
over de muziek van de Ameri
kaanse zanger Jackson Browne
moet Homby teruggaan naar
het jaar 1977, toen zijn 'muzi
kale microklimaat veel te woest
was om plaats te bieden aan
fijngevoelige Califomische
bloemen'. Ook Homby werd
opgenomen in de punkgolf, zo
dat hij eind jaren zeventig een
voorkeur had voor ruige muziek
en eigenlijk helemaal geen zin
had om het album The Preten
der van Jackson Browne de be
luisteren. Bovendien: „De al
omtegenwoordigheid van The
Pretender in de platencollectie
van alle meisjes die ik op de
universiteit ontmoette, beves
tigde mijn vermoeden dat
meisjes er niets van begrepen
als het op muziek aankwam."
Nu weet Homby beter en blaast
hij gedreven de loftrompet over
de muziek van Browne. En dat
doet hij op een bijna aandoen
lijke manier. Homby beseft dat
hij zich in zijn muzikale voor
keur maar al te vaak heeft laten
leiden door elementen die bui
ten de muziek hebben gelegen
en plaatst de nummers vaak in
een sociologische of maat
schappelijke context.
Daarmee is 31 Songs eigenlijk
op te vatten als de geschiedenis
van een popliefhebber, die zich
nu niet meer hoeft te bewijzen
en gewoon zo nu en dan naar
goede muziek wil luisteren. Een
volwassen liefhebber, kortom.
Het enige nadeel is dat Homby
rijkelijk heeft gestrooid met on
bekende namen uit vervlogen
tijdperken. Een meer dan ge
middelde kennis van de pop
muziek is vereist om van het
boekje te kunnen genieten. En
ook een bepaalde leeftijd. Voor
de doorsnee lezer is 31 Songs
hooguit vermakelijk en onder
houdend. Voor de mannelijke
popliefhebber van boven de
veertig biedt het boekje maar al
te vaak een schok der herken
ning.
roman recensie
Jaap Goedegebuure
'Gran Café Boulevard' door Tomas
Lieske. Uitgeverij Querido. Prijs: €17,95.
Tomas Lieske heeft iets met
exotische plaatsen en vervlogen
tijden. Als gedreven verteller
laat hij zich graag meenemen
door zijn lust tot inleven, ver
van Hollandse parkjes en per
ken. Dan kruipt hij in de huid
van Duitse, Turkse of Spaanse
personages en gaat tientallen
jaren terug in de geschiedenis.
Lieske's verbeelding gaat sa
men met een visionaire blik en
een zeer uitbundige manier van
schrijven. Niet zelden neemt hij
ons grenzen mee over, de gren
zen tussen waan en werkelijk
heid, droom en daad, en herin
nering en hier en nu. Zijn
woordgebruik is beeldend, op
het dwingende af. de vaart
waarmee hij zijn lezers door het
verhaal heenvoert af en toe dui
zelingwekkend.
Gran Café Boulevard, de roman
die volgt op het met de Libris-
prijs 2001 bekroonde Franklin,
voldoet in veel opzichten aan
de verwachtingen die Lieske in
middels bij zijn lezers heeft ge
wekt. Ook nu gaat hij een halve
eeuw terug in de tijd, naar de
jaren veertig om precies te zijn,
en ook nu is de lijn van het ver
haal grillig en verrassend.
De hoofdpersoon van de ge
schiedenis, Alexander Rothweill
geheten, past Lieske als een
handschoen. Is de verteller een
bevlogen fantast pur sang, zijn
personage handelt als een be
roepsfantast die van de nood
een deugd maakt en uit zijn be
scheiden talent een maximum
aan geldelijk gewin haalt. Roth
weill verhoudt zich tot Lieske
als de marionet tot zijn buik
spreker. Geestelijke diepgang
heeft hij niet, hang naar avon
tuur des te meer. Hij is de klas
sieke schelm, de oplichter die
zich in de grijze zone tussen
recht en krom een vis in het
water voelt.
Hij heeft een loopbaan als foto
graaf opgegeven ten gunste van
een bestaan als vervalser van
paspoorten en andere docu
menten, daartoe begunstigd
door het precaire tijdsgewricht.
Reizend tussen Parijs, Milaan
en Bilbao onderhoudt hij een
spinnenwebachtig netwerk dat
ertoe dienen moet om vluchte
lingen naar veiliger oorden te
helpen, of het nu Spaanse com
munisten zijn die na de burger
oorlog een veilig heenkomen in
Frankrijk zoeken, of neergestor
te Engelse piloten die dwars
door Spanje naar Gibraltar wor
den geloodst om zo aan Duitse
krijgsgevangenschap te ontko
men.
Rothweill laat het niet bij ver
valsen alleen. Wanneer het zo
uitkomt klopt hij naïevelingen
geld uit de zak door ze een Pa
rijs appartement te verhuren
waar hij noch als eigenaar noch
als makelaar recht op kan laten
gelden. Een enkele keer gaat hij
zelfs op het dievenpad. Bij zo'n
escapade ontmoet hij zijn grote
liefde, de jonge Pili, een tijdens
de burgeroorlog wees gewor
den meisje dat net aan de ter
reur van een weeshuis is ontko
men en zich nu gretig in het le
ven stort. Ze beseft dat Roth
weill haar bedrogen heeft, maar
laat zich niettemin graag beko
ren door zijn kwikzilverachtige
uitstraling.
Wanneer de Spaanse bodem de
gelieven te heet onder de voe
ten wordt (Rothweill wordt
door de Guardia Cicil ontmas
kerd als potentiële terrorist, Pili
heeft zich vergaloppeerd door
een steunpilaar van het Franco
regiem dodelijk te beledigen),
nemen ze gezamenlijk de wijk.
Eerst trekken ze, als waren ze
een stel filmsterren of een vor
stelijk echtpaar incognito, langs
het ene luxe hotel na het ande
re, daartoe in staat gesteld door
Rothweills ruime beurs. Ten
Tomas Lieskes woordgebruik is beeldend, op het dwingende af, de vaart waarmee hij zijn lezers door het
verhaal heenvoert af en toe duizelingwekkend. Foto: GPD/Jacques Zorgman
slotte strijken ze neer in de Hol
landse polderstreek tussen Am
sterdam en Leiden, ergens in de
buurt van Rijp wetering, op dat
moment nog niet meer dan een
gehucht in een drassig polder
landschap.
Via een aantal uitvoerige flash
backs heeft Lieske ons dan al
onthuld wat Pili nog aan de
weet moet komen: Alexander
Rothweill licht niet alleen auto
riteiten en naïeve sukkels op,
hij draait ook zijn geliefde een
rad voor de ogen. De enige con
cessie die hij ter wille van haar
aan zijn ware identiteit heeft
gedaan, is toegeven dat zijn ka
le schedel met een pruik bedekt
is. Maar dat hij in werkelijkheid
is geboren als Taco Albronda
heeft hij nooit verteld, zoals hij
ook heeft verzwegen dat hij zijn
ouders niet te hulp is geschoten
toen die vast zaten in een bran
dende auto en dat daarna een
eerdere minnares voor dood
heeft laten liggen nadat die
voor zijn ogen van een steiger
was gevallen. Hij blijft handelen
naar het devies 'eens een ver
valser. altijd een vervalser'.
Zo blijkt er onder de schelmen
roman een tragischer verhaal
schuil te gaan. Wanneer Pili
haar minnaar gebrek aan be
trokkenheid verwijt, gaat het
haar ook om een gebrek aan
empathie dat des te schrijnen
der is nu Alexander/Taco in fei
te alle aanleiding had om zich
met haar lot te identificeren.
Want ook zij is haar ouders op
een gruwelijke manier kwijtge
raakt en voelt zich daar nog
lang schuldig over.
Het Hollandse verblijf veroor
zaakt een knik in de tot dan toe
frivole geschiedenis en het le
ven als God in Frankrijk. Het
zompige landschap en de met
vleermuizen bevolkte boerderij
waar het verhaal eindigt, heb
ben de kracht van een meta
foor, al moet gezegd worden
dat Lieske deze symboliek er
niet al te dik heeft opgelegd.
Veel meer werk maakt hij van
de rol van een d rit te im Bunde,
Taco's broer Fedde, een dorps
gek zonder weerga, maar dan
wel een die waan aan wijsheid
paart en in staat blijkt Pili daar
mee de ogen te openen en tege
lijk ook voor zich in te palmen.
Dan komen de spanningen tot
een ware explosie, waarbij de
gezagsdragers die Taco op de
hielen zitten zich niet onbe
tuigd laten. Aan het slot over
schrijdt Lieske, zijn gewoonte
getrouw, de grens tussen reali
teit en visioen, door de toe
komst van het verstedelijkte
Groene Hart letterlijk uit de ver
drinkingsfantasieën van Taco
op te laten rijzen. En daarmee
krijgt deze historische avontu
ren- en schelmenroman te elf
der ure het karakter van een
mythe.
Foto uit besproken
boek
thriller recensie,
Arno Ruitenbeek
'De wet van de zwaartekrai
Stephen Horn. Uitgeverij M. Pr
Met zijn debuut De vet c
deed Stephen Hom eejjt
twee jaar geleden een aic
de toppositie in het le$n
lergenre. Zijn hand e
spanning in de (An%
juridische sfeer gecon.
met persoonlijk dramajn
hoofdpersonen, levert 15
wet van de zwaartekrac 1
Jurist Philip Barkley is p
blunder op een zijspo»r
bij het ministerie van ji 1
ruil voor een baantje in
hoek van de VS moet
laatste opdracht uitvoe 1,
ken naar de spoorloos^
nen Martin Green. Déqi
Green is een naaste n >i
ker van de gedoodverf 1
we president Warren Y ti
Van alle kanten, ma<
van bovenaf probeert
Barkley en het publiek]
hameren dat Green hei
oneerd voor de H
Maar Barkley, FBI-age
Hunter en de bejaari 1
chercheur Joseph
blijven hardnekkig doo
een heel ander spoor
lösung en de joodse
op Zwitserse banken,
Green onderzoek ver
Hom toont zich een
auteur, die ver weg I
(vals) sentiment. u
Nico Jesse werd in
1954 ineens wereld
beroemd met zijn fo
toboek 'Vrouwen van
Parijs'. Bijzonder, om
dat Jesse het boek in
een paar dagen tijd
moest voltooien en
hij zich de kunst der
fotografie groten
deels zelf eigen had
gemaakt (eigenlijk
was hij van plan huis
arts te worden). Door
een door Jesse toege
past procédé - het
voortdurend gebruik
van flitslicht ook als
dat niet strikt nood
zakelijk was - komen
de modellen bijna los
van hun achtergrond.
Hoewel Jesse later
vergelijkbare foto
boeken zou maken,
wist hij het succes
van 'Vrouwen van
Parijs' nooit te evena
ren. Een keuze uit
zijn werk is schitte
rend gebundeld tot
'Nico Jesse, 1911-1976'
(Focus Publishing,
€45,00) in een reeks
monografieën van
Nederlandse fotogra
fen. Dat Jesse ook
dichterbij huis raak
kon schieten, bewijst
deze foto van het ge
zin Agterbosch-Vor-
gers in gebed voor de
geprakte dis. Let op
het kleine stukje
worst en het gehaak
te kleedje over de
koffiemolen. Hele
maal 1956.
door Willeke Heijkoop
Nog even en het is 'diep in het
bos' wat de klok slaat. Maar
voordat de Kinderboekenweek
losbarst, ligt op deze Leestafel
nog een bescheiden greep uit
wat er het afgelopen seizoen zo
al aan lees- en voorleesboeken
werd uitgebracht. Voor kinderen
van zes tot en met zestien.
Pelle kan het zelf wel van Joke
van der Kamp (Querido,
€10,95) tekeningen van Els van
Egeraat) is een lekker voorlees
boekje voor kinderen van een
jaar of zes. In vijf flinke verha
len staat het buitengewoon ei
genwijze jongetje Pelle centraal.
Hij doet bij voorkeur alles wat
niet mag en dat is per definitie
leuk voor jonge kinderen. Hij
sluit zijn moeder - oeps! - op in
de schuur en hij vist een tropi
sche vis uit het aquarium van
zijn vriendje en partner in cri
me Thijs.
Pelle en Thijs stappen samen
zomaar op de bus om vervol
gens te verdwalen: kortom: Pel
le belandt voortdurend in situa
ties waarvoor ouders van jonge
kinderen zo benauwd zijn. E.jht
mis gaat het uiteraard nooit.
Pelle kan het zelf wel is het
eerste kinderboek van tekst
schrijver Joke van der Kamp.
Kan ze gerust nog eens doen.
De Nederlands/Belgische uitge
verij Clavis bracht eerder dit
jaar De verrekijker op de markt
(door Maria C.P. van Velzen
met illustraties van Philippe
Goossens, €12,50) Hoofdper
soon is Jolijn. Haar moeder is
overleden bij een tragisch on
geluk en Jolijn doet stuurse po
gingen om te wennen aan de
nieuwe vriendin van haar va
der. Vlak voor de vakantie vindt
ze ergens in het park een verre
kijker. Die vondst bezorgt haar
en klasgenoot Joris de avon
tuurlijkste vakantie ooit.
Nogal vergezocht, deze 'thriller
voor achtjarigen'. Met iets te
dappere kinderen en een iets te
scherpe scheiding tussen de
goeden en de slechten. Maar
dat neemt niet weg dat het voor
de doelgroep vast een fijn boek
is. Op alle fronten mooi is Ik
kom nooit meer terug! van
Rindert Kromhout (Leopold,
€13,95). Hoofdpersoon Mischa
heeft enorm de smoor in over
alle aandacht die naar zijn klei
ne broertje Bennie gaat. Het
verwende ventje haalt Mischa
vooral de omstandighe j
Mischa weer thuisbren a
moeder heeft niet eens
dat hij weg was... Ik ko s
meer terug! is een ver! j
verdriet en eenzaamht T|
tegelijkertijd vol vrieni )r
liefde en hoop. Gewel< S(
voor de bovenbouw va |e
sisschool. n
Voor middelbare scho e
Baby van Marjan vani ia
(Gottmer, €12,50) ron< e[
smullen. Dit hedenda.
denboek heeft als ther
zwangerschap. De zesi
Babette woont samen n
moeder. Die brengt he
deel van haar tijd dooi 2
vriend: Babettes vader j.
wachting van zijn twef
Babette is op zichzelf l j
verstandige meid, ma< 11
tijdelijk op het verkeer [j.
als ze aan het blowen i
haar nieuwe vriendje 1
Na een vaag feestje bel^
samen in een bed en cL
van het een het ander. 5,
weken later ontdekt B j..
ze zwanger is. Vervolg te
vouwt zich het minst 1 e
ge scenario dat in zo'it j,
mogelijk is. Leuk is hek„
maar alle betrokkenen
de schouders eronder.
roman recensie
Wim Vogel
'Malocchio, een Toscaanse jeugd' door
Geerten Meijsing. Uitgeverij De
Arbeiderspers. Prijs: 17,95.
Op de foto's die zijn Werkbrie-
ven 1968-1981 verluchtigen,
zijn ze te bewonderen: de jonge
goden die als Joyce Co. de
Nederlandse zangberg be
stormden. Mooie jongens,
mooie meisjes, aardige buren,
prettige auto's - ook toen na
tuurlijk al de Citroën DS - ver
weg in hun Casa Colonica, hun
boerenwoning op het platte
land van Toscane.
Van al dat verwachtingsvolle,
van al die 'Haarlemse bluf, zo
als Geerten Meijsing haar ka
rakteriseerde, is nu, zoveel ja
ren later, vrijwel niets overge
bleven. Natuurlijk, er is een
groeiend oeuvre. Maar de
vrienden zijn vertrokken en ver
dwenen, de vrouwen kregen
kinderen van andere mannen
en de buren werden een plaag.
Als ook Chiara, de dochter ver
trekt om in Amsterdam naar de
middelbare school te gaan,
weet Meijsing dat blijven zin
loos is. Vooral omdat hij, toch
een kunstliefhebber bij uitstek,
er steeds meer achter komt hoe
de Italiaanse kunst al eeuwen
lang nauw verweven is met 'een
wrede en barbaarse machtspo
litiek'.
Het is vooral die teloorgang van
de Toscaanse idylle die Maloc
chio, de nieuwe roman van
Geerten Meijsing zijn noodza
kelijke tragiek verschaft. Dat is
er dus van de schepper van de
Erwin-trilogie geworden: 'een
vieze, oude man' die zijn li-
Pelle kan het zelf wel
Met tekeningen van
Els van Egeraat
DE LEESTAFEL
Querido^
het bloed onder de nagels van-
daan en moeder kiest steevast
partij voor haar jongste. Op een
dag is Mischa het zat. Hij pakt
wat spullen en een beetje geld,
stapt op zijn fiets en vertrekt.
Om nooit meer terug te komen.
Dan zullen zijn ouders eindelijk
eens beseffen hoe slecht ze hun
zoon hebben behandeld.
Onderweg komt hij behalve te
genslag, ook een aantal mensen
tegen die aardig voor hem zijn.
Met Jolanda en haar - geschei
den - vader sluit hij vriend
schap. Het zijn uiteindelijk
om die heksen te temmen en
weg te krijgen. Eerst jaren later
dringt het tot de vader door dat
het vertrek van de moeder voor
zijn dochter een drama is ge
weest. Het gevoel 'Wij samen
tegen de wereld' is zijn gevoel
geweest. De boze blilcken van
Chiara laten hem vooral voelen
dat hij tekort is geschoten.
Het zijn voor mij die twee lij
nen, de ontluistering van de
jeugd en het groeiend inzicht in
eigen onontkoombaar falen, die
van Malocchio een geslaagde
roman maken. Niet het struc
tuurloze gebabbel over de kwa
liteit, of de beperktheid, van het
Toscaanse eten. Ook de groei
ende verwijdering tussen Pro
venier en zijn huurbaas interes
seert mij niet echt, ofschoon ik
die als leidmotief nog wel kan
waarderen, per slot van reke
ning vergrijst het Toscaanse pa
radijs voor Provenier op vele ni
veaus.
De echte waarheid is, en dat is
de harde werkelijkheid van de
ze confrontatie van een schrij
ver met zichzelf, dat hij van
Toscane en van Lucca hield als
van een vrouw en dat al die
vrouwen, ook zijn dochter, zijn
vertrokken.
Malocchio moet daarom niet
gelezen worden, Provenier zegt
het zelf, als handleiding voor de
opvoeding van jonge meisjes.
Wel als een intieme brief van
een 'buitengeliefde vader' aan
zijn 'inniggeliefde dochter.
Waar de verhoudingen zo lig
gen, is ruimte voor nagelaten
bekentenissen, voor intimiteit
en waardevolle herinneringen.
En Toscane? Dat blijkt bij nader
inzien bewoond te worden
door eenkennige, arrogante,
zelfingenomen eigenheimers.
Benieuwd hoe Sicilië bevalt,
Meijsings nieuwe paradijs.
chaam, vol tekenen van verval,
haat, die slaapt in het kinder
bedje van zijn vertrokken doch
ter en die, zijn leven overziend,
'een overweldigend gevoel van
mislukking en verlies' ervaart
en bitter vaststelt dat het ge
daan is.
De ondergang van de vader
loopt in Malocchio parallel met
het opgroeien van Chiara. Als
Chiara drie is, besluit haar
moeder naar Nederland terug
te keren. Er zit weinig anders
op dan Chiara alleen op te voe
den, zij het dat de plaats van de
moeder in huis en in bed met
een, in elk geval voor de vader,
prettige regelmaat wordt inge
nomen door nieuwe vriendin
nen. Pas later weet Erik Prove
nier, de hoofdpersoon van deze
roman, dat die vriendinhen
voor Chiara heksen waren die
iets aan haar vader wilden ont
futselen door met hem te sla
pen.
En even zo vele keren gebruikt
Chiara haar boze, duistere blik,
