Geen prinsjesdag
zonder
koets 1
GESPREK VAN DE DAG
JS'Vi*V;i^
Regeltjes regeren op derde dinsdag in septemberE
Gezinsstress
"v*ï
.'V* ->
-/«
MAANDAG 15 SEPTEMT
DAGELIJKS LEVEN
MENSELIJK
De DWERGOLIFANT, die voorkomt in
het Maleisische deel van Borneo, is
naar aanleiding van genetische tests
als een APARTE ONDERSOORT ge
classificeerd. Dat heeft de Maleisi
sche afdeling van het Wereldnatuur-
fonds (WWF) bekendgemaakt. De
dwergolifant is niet alleen kleiner,
maar heeft ook grotere oren, een lan
gere staart en rechtere slagtanden dan
de gemiddelde Aziatische olifant. Bo
vendien is de dwergolifant goedmoe
diger dan de Afrikaanse en de Aziati
sche olifant, aldus WWF-woordvoerder
Teoh Teik Hong. In de Maleisische
deelstaat Sabah leven tussen de 100
en 200 dwergolifanten. Amerikaanse
onderzoekers hebben vastgesteld dat
de wegen van de dwergolifant in Sa
bah en die van zijn Aziatische soortge
noot zich al 300.000 jaar geleden
hebben gescheiden. „Naarmate de
tijd verstreek en de evolutie voort
schreed veranderden de gemeen
schappelijke genetische kenmerken.
Dit vermoeden leefde al een aantal
jaar, maar tot nu toe wist niemand het
zeker", aldus Teoh.
De BRITTEN hebben ronduit chronische problemen in hun SEKSLEVEN. Ge
brek aan interesse, faalangst, voortijdig klaarkomen door mannen en het uitblij
ven van een orgasme bij vrouwen zijn volgens nieuwe studies 'chronische pro
blemen'. Dat bericht het British Medical Journal. Uit onderzoek onder 106>5
vrouwen en 447 mannen in Londen die een arts bezochten, is gebleken dat 40
procent van de vrouwen een seksueel probleem hadden. Bij mannen lag dat per
centage op 22. Uit een andere analyse kwam naar voren dat 35 procent van de
Britse mannen en 54 procent van de Britse vrouwen ooit een seksprobleem had
den dat langer dan een maand aanhield. Dat de Britten onder de lakens geen
helden zijn, is al langer bekend bij de wetenschap, maar de studies suggereren
nu dat de zaak ernstiger is dan gedacht. De uitkomsten van de onderzoeken on
derstrepen volgens deskundigen dan ook de noodzaak van een open en publieke
discussie over de problematiek. Ook de opleiding van artsen dient te worden
verbeterd gezien de specifieke problemen van de patiënten.
Een ANONIEME VERZAMELAAR uit het westen van de Verenigde Staten heeft
zaterdag op een veiling in Californië 434.750 dollar (385.075 euro) betaald
voor een door GEORGE HARRISON bij het laatste publieke optreden van de
Beatles bespeelde gitaar. Harrison bespeelde de speciaal voor hem gemaakte
Fender Rosewood Telecaster tijdens de opnames voor de film Let It Be op 30 ja
nuari 1969 op het dak van het kantoor van Apple Records in Londen, aldus Bill
Miller van Odyssey Auctions. Harrison overleed op 29 november 2001 op 58-ja-
rige leeftijd aan kanker. Foto: AP
Een BRITSE VREK heeft een vermogen na
gelaten aan instellingen die het algemeen
nut beogen. De gierigaard, die op 93-jarige
leeftijd stierf, spaarde 4,9 MILJOEN EURO
bij elkaar. Volgens de Britse krant The Ti
mes draaide Henry Reddaway uit Shillings-
tone (Dorset) elk dubbeltje drie keer om. De
vrijgezel die werkte als vertaler, droeg twin
tig jaar lang elke dag hetzelfde tweedjasje.
Hij vroeg een hulpkracht van de thuiszorg
het onkruid uit zijn verwilderde tuin te ver
wijderen. De spaarzame Engelsman raapte
elke spijker op die hij op straat zag liggen.
Toen de vrouw van een buurman een pa
piertje gebruikte om de opbrengst van een
collecte te noteren, schold Reddaway als
penningmeester van het kerkbestuur haar
uit voor de verkwisting.
De gemeente Emmen is een
luidruchtig WERELDRECORD
rijker. Kort geleden trommel
den liefst 1153 mensen in een
feesttent aan de Grote Rietpias
hun handen rood op de djem-
bé, de bekende Afrikaanse
TROMMEL. Daarmee verpul
verden ze het onlangs geves
tigde djembé-record van Ze
venhuizen, waar 888 spelers
een muziekstuk opvoerden.
Het nieuwe record wordt opge
nomen in het Guinness Book
of Records. Tijdens de nieuwe
recordpoging werd een speci
aal gecomponeerd stuk ge
trommeld. i
16-j
Gouden Koets en prinsjesdag zijn
onlosmakelijk met elkaar verbon
den. Zonder koets geen prinsjes
dag. Maar die traditie bestaat pas
honderd jaar. Op 15 september
1903 reed de Gouden Koets voor
het eerst over het Binnenhof. Nog
niet naar de Ridderzaal, maar naar
de Tweede Kamer.
Hoerakreten en stormachtig ge
juich begeleidden de koninklijke
stoet kort na één uur op de histo
rische derde dinsdag in septem
ber van het jaar 1903. Voor het
eerst rolde de gouden koets -toen
nog met kleine letters geschreven
bij de opening van het parlemen
taire jaar door de straten van Den
Haag. Koningin Wilhelmina was
gezwicht voor de verzoeken om
dit galarijtuig op prinsjesdag te
gebruiken en het publiek was blij
kens de krantenverslagen uit die
tijd verrukt.
De menigte begroette 'HM en den
Prins' -zoals het Dagblad van
Zuid-Holland en 's Gravenhage
meldde- met een 'geweldige, una
nieme hoerakreet'. 'Er was ontzet
tend veel volk op de been, meer,
naar het velen voorkwam, dan
ooit in vorige jaren. En men kón
nu de Koningin en de Prins zo uit
stekend zien in de gouden koets,
tot zelfs nog lange tijd na het pas
seren van het rijtuig, wegens het
glazen achterraam'.
Volgens dagblad De Standaard
van de toenmalige premier Abra
ham Kuyper, was de 'koninklijke
stoet thans bijzonder schitterend'.
Een mogelijke verklaring was er
ook. Het lag 'misschien wel aan
de omstandigheid, dat voor het
eerst bij deze plechtigheden ge
bruik gemaakt werd van de be
kende gouden koets. De koningin
en haar gemaal konden nu veel
beter gezien worden dan in de
traditioneel glazen koets'.
'Gedurende de terugtocht naar
het paleis kwam een hevige re
genbui -zich niet storend aan de
gunstige barometerstand- de
stemming van het publiek wel wat
veronaangenamen', aldus de
Haagsche Courant. 'Maar, dat
heeft men wel over voor de 'Sta
ten Generaal' en voor een blik op
de koningin in gala'.
Heldere stem
Ook toen al was de kledij van de
koninklijke gasten -in dat jaar al
leen Wilhelmina en echtgenoot
Hendrik- onderwerp van gesprek.
Iedereen wilde zich er van verge
wissen of de koningin - net 23 jaar
geworden - er goed uitzag. Vol
gens De Standaard 'viel dat mee'.
'Naar het ons voorkwam zag ze er
beter uit dan verleden jaar'.
De Telegraaf meende dat 'het ge
laat van de vorstin opgewekter
stond dan vorig jaar, al is de vroe
gere blos nog niet weergekeerd'.
Kostbaar geschenk
De Gouden Koets is het cadeau
van de Amsterdamse bevolking
aan de jonge koningin bij haar
troonsbestijging in 1898. Op het
goud voor de vergulding na wa
ren alle materialen voor het
destijds 120.000 gulden kosten
de galarijtuig uit het toenmali
ge koninkrijk afkomstig. Bijvoor
beeld vlas uit Zeeland voor de
kussens, leer uit Brabant en
ivoor uit Sumatra.
Voor de gebroeders Spijker, die
kort daarna een autofabrlek be
gonnen, was de bouw van de
koets een uitdaging, al was het
maar omdat Wilhelmina liet
weten dat die hoog genoeg
moest zijn om in te kunnen
staan. De koets werd een echt
meesterwerk.
Geen wonder, want in 1902 had
Wilhelmina op het randje van de
dood gebalanceerd toen ze tijdens
haar zwangerschap tyfus kreeg.
De vier maanden oude baby, een
jongetje, werd dood geboren en
het herstel van de koningin nam
maanden in beslag.
'De rede werd door de koningin
duidelijk en met een heldere
klank in prachtig beschaafd Hol
lands voorgelezen; geen woord
ontging aan de hoorders', aldus
De Standaard. 'Slechts op het ein
de van het dit jaar bijzonder uit
voerige staatstuk is enige ver
moeienis bij H.M. merkbaar',
constateerde De Telegraaf.
De koningin, 'gekleed in zeegroen
satijn met witte hoed', moet niets
hebben gemerkt van de scher
mutselingen achter de schermen
van de Tweede Kamer, die toen
nog bijeenkwam in de zogenoem
de bal- of troonzaal aan het Bin
nenhof. Daar werd ook de troon
rede voorgelezen. Tussen hofper
soneel en kamerleden was het tot
een opstootje gekomen. Beide
groepen betwistten elkaar het
recht om direct achter koningin
en prins aan te mogen lopen. De
hofdienaren wonnen uiteindelijk
het pleit want de vorstin had ze
het liefst dicht in haar buurt.
Geen cadeau
'Liever geen cadeaus' was het ad
vies dat koningin-regentes Emma
in 1898 gaf in de aanloop naar de
inhuldiging als koningin van haar
dochter Wilhelmina. De Amster
damse burgerij dacht daar echter
anders over en liet de gebroeders
Spijker een prachtige, protserige
gouden koets maken. Met tegen
zin ging Wilhelmina het geschenk
daags na haar troonsbestijging
bekijken. Vervolgens werd het ge
vaarte opgeborgen. Pas drie jaar
later, bij haar huwelijk, wefl i
koets ook gebruikt. er
Het rijtuig viel in de smaaljei
bevolking, die het fraaie k<pn
ke vervoermiddel weer ven
te zien op prinsjesdag van.i
jaar. Dat viel tegen. 'Een of*
van teleurstelling onder h^
bliek', meldde het Leidsch
blad op 18 september 1901m
zag in de verte reeds de sta>e
koets, maar het was de goi^
koets niet, hoewel dit rijtuig
te voren uit Amsterdam nan
Haag was overgebracht'. n
Ook in 1902 repte de krant a
'teleurstelling' toen de toe%e
wers 'de koninklijke familie
de gouden, maar in de gla^n
koets' voorbij zagen rijden^;
eerste was denkelijk voor dgs
afgecommandeerd', zo beq r
de verslaggever. Niet de regfr
hield het voertuig echter bim
maar de persoonlijke voorlig
van Wilhelmina. Die vond |n,
dere, in 1826 in Brussel getje'
Glazen Koets meer geschikflc
gebruikte ze die opnieuw iip,
Pas in de jaren twintig gaf '1
wens van het Volk' bij de kiL.
'de doorslag om bij de gelef"
heid van de opening van dt
ten-Generaal gebruik te md
van de gouden koets'. Sind
is het Amsterdamse cadeail
prinsjesdag niet meer weg I
ken.
Hans Jacobs
U MoF'i .t l/Wll, TEOCW »E BEiAST/MC> -EtSïiEAJ
POT |\c ANBEES IM GELGIÉ: SvH VKJIM EM
-| >u<
Op weg van de supermarkt naar huis, voel ik het
al opkomen. En het wordt alleen maar erger als ik
net de schoolbel haal, de dagelijkse strijd aanga
over tv-kijken en computeren versus lezen of bui
ten spelen, het transport naar hoboles en basket
baltraining regel, het eten klaarmaak, de rand
voorwaarden creëer voor de bijles rekenen, het
kroost naar bed dirigeer en tegen negen uur uitge
put in de bank plof. „Zet jij maar even koffie", zeg
ik tegen mijn echtgenote, die na een middag- en
avonddienst van haar werk komt. Ze kijkt me on
derzoekend aan. Waarom? Mankeert er wat aan
je handen? Ben je ziek?" Een beetje knikken, dat
gaat nog net. Gezinsstressbeaam ik.
Er zijn van die momenten dat alle uitslagen van
enquêtes en onderzoeken naar het welbevinden
van de Nederlandse burger in het algemeen en die
van gezinnen met kinderen in het bijzonder, keu
rig op hun plek vallen. Er gaat geen dag voorbij of
je krijgt in overzichtelijke staatjes en indrukwek
kende percentages voorgeschoteld hoe je er voor
staat. Soms zelfs twee keer op een dag. Eén keer in
de ochtendkrant ('Man haalt z'n eigen bier; nieu
we macho is zorgzaam en sportief) en één keer in
het avondblad ('Spitsuurgezin krijgt het nog
drukker'). Achter de onderzoeken schuilen eer
biedwaardige instanties als het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) en het Nederlands Inter
disciplinair Demografisch Instituut (NIDI). Er is
een hpop veranderd sinds Jozef en Maria zich voor
hun eerste bevolkingsonderzoek per ezel naar
Bethlehem begaven.
Net als bij andere kwalen, is de diagnose makke
lijk vast te stellen aan de hand van een aantal
overzichtelijke criteria. Ik neem ze even met u
door. Gezinsstress slaat vooral toe in de zoge
naamde spitsuurgezinnen waarin beide partners
werken (klopt helemaal!). Als de vrouw ook nog
eens laat kinderen heeft gekregen (klopt, de mijne
was 32 jaar bij de eerste en 36 bij de tweede!) en
het opvoeden van de kinderen samenvalt met de
zorgtaken voor de ouders (klopt, mijn schoon
moeder zit in een verpleeghuis!) is gezinsstress on
vermijdelijk.
Zoals alle lijders aan recent ontdekte ziekten,
kampt ook de gezinsstresslijder met veel onbegrip.
Gezinsstress mag dan inmiddels voer zijn voor de
mografen, binnen het gezin zelf is gezinsstress een
beladen term. Wie heeft er gezinsstress en waar
om? Klagen over gezinsstress moet met grote om
zichtigheid gebeuren. Voor je het weet ontstaan de
afschuwelijkste misverstanden. Dat ZIJ de indruk
krijgt dat JIJ aan gezinsstress lijdt omdat ZIJ zono
dig te laat kinderen kreeg en daarnaast nog wil
werken, zodat JIJ behalve met een drukke baan
ook nog eens geregeld met de zorg voor de koters
zit.
Maar daar kom je pas achter als het te laat is. Als
je aan het eind van een drukke dag geen koffie
kunt zetten, bijvoorbeeld, omdat je onder de ge-
hond rondlopen met een stel meqeer
de politie.,, Echt overbodige regel>jma
niet bij, vindt Berndsen. „Het gaa^ m,
praktische zaken, die glad moeteq(je\
pen. Wij vinden juist dat we weinyer
gelen hebben: op prinsjesdag ma^m-
dichtbij komen."
Of er een regeltje kan vervallen, dije
Thijs van Leeuwen geen antwoorq-yh
„Ie zou dan raken aan het ceremoj tc
de parlementaire democratie zoalj ge,
maart 1815 werd vastgelegd." Wel
leert Van Leeuwen dat het draaibo
dunner wordt. „En praktischer, ze)Q(
het vergelijkt met de vooroorlogse
zoensorders. Die waren heel gedeflC
Toch is het nog steeds heel belang
alles volgens plan verloopt. Het er)*
er kan gebeuren volgens Van Leeir 1S
„Dat de autobussen met militaireiPm
men te zitten in de file. De marech PJ'
zorgt ervoor dat dit niet gebeurt." I°",
rijd
zinsstress zit. Dan wordt de aanleiding tot je dia
gnose genadeloos gefileerd.
„Wat nou, de dagelijkse strijd over tv-kijken of
computeren? Die bestaat bij jou uiteen zwakjes:
Je mag na school geen tv kijken van je moeder'.
En dan zegt hij: 'Nou en?' Of hij gaat gewoon
naar boven, om daar te kijken. Het laatste
heb jij het liefst, dan kun je beneden lekker
rustig achter je laptop zitten met een mu
ziekje op. En dat ik net met m'n schoenen
aan de keukenvloer bleef kleven, bewijst dat
je hem zelf weer limonade hebt laten in
schenken. En het transport van basketbal
trainingen hobo-les organiseren? Ik hoor
net dat jij hebt aangemoedigd dat ze met de
fiets gingen. Het eten bestond waarschijnlijk
weer uit de gebruikelijke poffertjes uit de
magnetron, gevolgd door jouw opwarmpakket
bami-speciaal van Toko Lien. En na het eten
heb je ze waarschijnlijk net zo lang voor de tv
laten hangen totdat ze zelf aangaven dat
ze naar bed wilden. Ik snap niet waar jij
gezinsstress van hebt. De kern van jouw
opvoeding is: ik laat jullie je gang gaan,
dan kan ik ook mijn gang gaan.
Ja ja, ik snap het al. Gezinsstress kun je
je als man niet zomaar toe-eigenen. Ge
zinsstress is een vrouwenkwaal.
Reageren? column@dlckvanderplas.nl
Het mobieltje moet absoluut uit in de Rid
derzaal, de soldaten worden geacht hun
mond te houden tegen het publiek en wee
je gebeente als je als Kamerlid een fotootje
wilt schieten tijdens het voorlezen van de
troonrede.
Het zijn zomaar enkele van de honderden
regeltjes die prinsjesdag beheersen. De der
de dinsdag is nu eenmaal traditioneel een
regeltjesfestijn. Ook in een tijd waarin het
kabinet rigoureus wil snijden in de wirwar
van voorschriften.
Het circus begint al met een brief die in het
voorjaar wordt verstuurd. Dan is het de ge
woonte dat de chef van het Militaire Huis
van Hare Majesteit de Koningin een vrien
delijk verzoek richt tot de Gouverneur der
Residentie om de coördinatie en de uitvoe
ring van het militair ceremonieel op zich te
nemen. Die brief vormt het startsein van
een lange reeks van afsprakenmakerij, veel
oefenuren draaien en draaiboeken produ
ceren.
Waarom eigenlijk zo n officiële brief? Het is
toch altijd hetzelfde liedje? „Het hoort er
bij", legt Thijs van Leeuwen, kenner van de
rituelen rondom prinsjesdag, uit. „Het is
niet elke keer hetzelfde. Twee jaar geleden,
na 11 september, hebben we bijvoorbeeld
geen muziek gehad in de stoet, behalve
drie tamboers, en werd er geen rode kle
ding gedragen. Dat was te feestelijk. Hij
geeft nog een reden om alles vast te leggen
en te checken: „Het zijn elke keer andere
mannen en vrouwen".
Dus krijgt iedereen die morgen ook maar
het kleinste rolletje speelt, te maken met
het draaiboek. Zo heeft iedereen een vast
plekje in de Ridderzaal. Het staatshoofd
komt uiüeggen welke weg Nederland in
slaat komend jaar. Degenen aan wie zij dat
vertelt, ziin de Kamerleden. „Dus die zitten
om haar neen geschaard", legt Bep Bernd
sen, woordvoerster van de Eerste Kamer,
uit. „De leden van het corps diplomatique
zijn ook vertegenwoordigers, maar die zit
ten niet vooraan. Net als de autoriteiten,
zoals de burgemeester van Den Haag en de
commissaris van de Koningin, en vertegen
woordigers van werkgevers- en werkne
mersorganisaties.'
Ook tussen de volgorde is geen speld te
krijgen. Voorafgaand aan de vergadering
van de Eerste en Tweede Kamer samen
spreekt de voorzitter van de Eerste Kamer
een woordje bij wijze van uitleg. „Die leest
een stukje voor. Zo van: 'Er wordt muziek
ten gehore gebracht en dat is dat en dat en
dat. Als Hare Majesteit binnenkomt, moet
u gaan staan'. Daarna krijg je de berichten
van verhindering, net als bij een gewone
vergadering."
Dergelijke gewoonten zijn niet vastgelegd,
maar het is een kwestie van fatsoen om de
koningin tijdens het voorlezen van de
troonrede bijvoorbeeld niet in de rede te
vallen. „De veiligheidsregels zijn wel aan
gescherpt", meldt Berndsen. ,,'s Morgens is
er altijd een bomcheck: dan komt er een
De Gouden Koets maakte bij de eerste ritten in 1901 in Den Haag en
Amsterdam (foto) grote indruk. Foto: GPD/Spaarnestad Fotoarchief
