in de polder
El
BI
Exclusiever dan exclusief
Hoogheemraadschap AGV: een in zichzelf gekeerde organisatie
Global Travel verkoopt vorstelijke, onalledaagse reizen op maat
De vraag: hoe ervaren bewoners,
deskundigen en overheid de
dijkbewakers van het waterschap?
Het antwoord: in zichzelf gekeerd,
arrogant, onbereikbaar, opvallend
afwezig bij calamiteiten.
Twee weken na de dijkdoorbraak in
Wilnis, in een van de diepste polders
van Nederland, komt jarenlange
frustratie boven.
door Istvan Kövi en Hans Westervoorde
De inwoners van Wilnis hadden in hun huizen lagen blub
ber te ruimen. Foto: ANP/Vincent Boon
Vroeger kwam de dijkgraaf je
nog hoogstpersoonlijk uit
bed halen als het water
dreigde. ,,En nu? Hij is niet eens tele
fonisch bereikbaar."
Jan Sneep, kalm maar vastberaden
zestiger, weet zijn verontwaardiging
over de gezagsdrager en diens gevolg
van het Hoogheemraadschap Am-
stel, Gooi en Vecht (AGV) te kanali
seren. Maar dit moet hij wel even
kwijt.
De inwoner van Wilnis maakte nog
de ware dijkgraaf mee, bij de waters
nood van 1953 toen hij negen ver
dronkenen moest bergen. Nu is de
dijkgraaf verworden tot een soort su
perburgemeester, zo'n typische
hoogwaardigheidsbekleder in een
ivoren toren. En is zijn 'departe
ment', het waterschap, haast een
ondoordringbaar bureaucratisch ap
paraat. Voor een melding over dicht
geslibde, watergangen word je al ein
deloos doorverbonden, weten ze in
Wilnis. „Overigens prachtig hoor,
dat kantoor", zegt Sneep. „Het logo
loopt fraai door over alle wanden en
deuren."
En kennelijk heerst er de bijpassen
de vergadercultuur onder de heren
van het hoogheemraadschap: veel
praten, weinig doen. Er is volgens
menig Wilnisser al jaren geen noe-
ZATERDAC
IB SEPTEIVB:
2003
Ravage na de dijkdoorbraak bij Wilnis. Foto: GPD/Marc van der Kort
menswaardig onderhoud meer ver
richt aan de Ringdijk. Je kon er op
wachten dat de dijk zou breken of
schuiven, zeggen Jan Sneep en Dirk
Lely. Daar heeft de theorie van de
verdroging die de deskundigen aan
hangen, weinig mee van doen, me
nen zij.Anders was er van die
14.000 kilometer dijk toch veel meer
door uitdroging verschoven. Deze
dijk deugde niet."
Scheuren
Behalve het wantrouwen jegens de
dijk vertoont het vertrouwen in dijk
graaf De Bondt en zijn waterschap al
ruim voor die dramatische dinsdag
van de doorbraak fikse scheuren.
Die beginnen op te treden op 25 au
gustus 2002, exact een jaar en een
dag voor de doorbraak. In de nacht
stroomt bij hevige regenval de ring
vaart over en loopt het in de wijk
Veenzijde de kelders in.
Het rapport dat het Nederlands in
stituut voor Brandweer en Rampen
bestrijding (Nibra) in maart dit jaar
opstelt over het opereren van het
Hoogheemraadschap AGV bij die
overstroming is vernietigend. Burge
meester Marianne Burgman van De
Ronde Venen spreekt in dit verband
van 'een ramp in een ramp.' En:
„Mijn vertrouwen in het goed func
tioneren van mede-overheden is wat
betreft het waterschap op zijn minst
aangetast. Ik ben er iets minder hef
tig over dan de man in de straat, om
dat ik iets meer weet. Maar ik begrijp
heel goed dat dat wantrouwen be
staat."
De conclusies van het Nibra zijn
hard: 'De taken volgens het calami
teitenplan zijn niet uitgevoerd'. Het
waterschap had gehoor moeten ge
ven 'om in elk geval duidelijk te ma
ken dat de problemen serieus wer
den genomen'. Uitgewerkte ongeval
lenscenario's en wachtdienstregelin
gen ontbreken, er zijn geen criteria
voor de zogeheten opschaling. Er is
geen regeling die bepaalt dat dijk
graaf, plaatsvervanger en andere be
leidsteamleden moeten opdraven bij
calamiteiten. Calamiteitennummers
ontbreken. Cruciale omissies, aldus
het Nibra.
Aan het einde van de middag zijn de
rapen gaar. Delen van polders ko
men onder water te staan, een aan
tal dijken stroomt over, kelders en
souterrains van huizen komen onder
water te staan en er ontstaat bij bur
gers onder andere schade aan oprit
ten, tuinen, schuren en woningen.
Een aantal gemalen valt uit wat ri-
ooloverstorten tot gevolg heeft. Rio
len stromen over, waaronder het ri
ool van een chemisch bedrijf.
„Best een kritisch rapport", blikt Ni-
bra-onderzoeker Michiel Roscam
Abbing terug. „Het hoogheemraad
schap bleek een in zichzelf gekeerde
organisatie, met een eindeloze ver
gadercultuur, die slecht communi
ceerde. Maar toch was men niet on
gelukkig met onze kritische opmer
kingen. Ze wisten precies waar ze
verbeteringen konden aanbrengen.
Of ze dat hebben gedaan, weet ik
niet."
Burgemeester Burgman zat hoogst
persoonlijk achter het onderzoek
van het Nibra. „En jullie hebben
waarschijnlijk de gekuiste versie."
Furieus: „Ik was net burgemeester
van De Ronde Venen en was bij de
wateroverlast van augustus vorig
jaar op de terugweg van vakantie. Ja,
ik ontplofte toen ik hoorde wat er
was gebeurd. Hoe kan dat nou, niet
bereikbaar? Hoe kan dat, te laat ge
reageerd? Hoe kan dat, halve infor
matie verstrekken? Een calamiteiten
plan had Amstel, Gooi en Vecht niet.
Het is het ontbrekende hoofdstuk in
ons gemeentelijk plan."
Maatregelen
Het waterschap werkt sindsdien aan
de bereikbaarheid, zegt woordvoer
der Roland Sluijter. Er is onder an
dere een informatiepunt water inge
steld, waar meldingen van klanten
direct naar worden doorverbonden.
En de gedupeerde bewoners die de
meeste schade ondervonden, heb
ben op een bijeenkomst met het wa
terschap en gemeente juist hun te
vredenheid geuit, zegt Sluijter.
De indruk dat het schap werkelijk le
ring uit het verleden trekt, hebben
veel Wilnissers zeker niet. Ja, de dijk
is nadien opgehoogd. Maar dat is
volgens waarnemingen van de aan-
wonenden dan ook het enige dijkon-
derhoud van de afgelopen dertig
jaar. Burgman heeft in juli - na di
verse pogingen en een brief op po
ten - van het waterschap de garantie
gekregen dat de dijken goed waren.
„Ik heb het zwart op wit. En hoe dan
een dijk kan verschuiven? Dat moet
maar eens worden uitgezocht in ons
onafhankelijk onderzoek. Dan zal
ook de vraag over nalatigheid wor
den beantwoord. Voor die tijd ga ik
niet zitten zwartepieten."
Dirk Lely en andere Wilnissers staat
het nog levendig voor de geest: een
bijeenkomst van het waterschap op
18 februari. Het decor is partycen
trum De Meiert, twee weken geleden
opvangcentrum voor de honderden
evacués van de dijkbreuk. Op de
agenda staan de watergebiedsplan
nen van het waterschap. Tal van
dorpelingen en boeren komen hun
zorg uitspreken na de overstroming
van augustus. Achter de water
schapstafel wordt wat lacherig ge
reageerd. Het zou zo'n vaart niet lo
pen. Maar, zo wordt wel toegegeven,
de veendijken zijn niet geheel in or
de. Dat is echter geen reden tot zorg.
Gaat de dijk onverhoopt toch scheu
ren, dan krijgen de wijkbewoners
volgens het waterschapsrelaas nau
welijks natte voeten. Het doorbre
kende water wordt dan grotendeels
afgevoerd via de watergangen en af
gevoerd door de duikers.
Het waterschap wil er ook zeker wat
aan doen, zo wordt polderbewoners
voorgehouden. Maar voorlopig is
het daar nog niet aan toe. De aanpak
van deze waterkering staat voor over
vijf jaar op de planning.
Overrompeld
Bij het Hoogheemraadschap Amstel,
Gooi en Vecht zijn ze die vroege
ochtend van dinsdag 26 augustus to
taal overrompeld. Dijkdoorbraak in
Minis. Hoe heeft het kunnen gebeu
ren?
Dijkgraaf De Bondt wordt uit zijn
bed gebeld. Hij kan er ook niet bij en
blijft dat ook, met zijn gevolg, tegen
de pers herhalen. Deze doorbraak
komt als totale verrassing. De dijk
staat niet bekend als risicodragend;
inspectie wijst uit dat hij veilig is.
Kort geleden is er zelfs nog een
schouw per helikopter uitgevoerd
naar mogelijke verdroging van het
dijklichaam. „Dit was volstrekt niet
te voorzien."
Burgemeester Marianne Burgman
krijgt het die zwarte dinsdag tegen
over de media bijna niet over haar
lippen. Ze citeert uit een rapport
waarin staat dat de dijk 'in uitsteken
de staat verkeert'. Het is werkelijk
om te huilen, moet ze toegeven, ter
wijl dijkgraaf De Bondt verderop aan
de tafel afgemeten voor zich uit kijkt.
Twee keer is burgemeester Burgman
nu onaangenaam verrast door het
waterschap. Twee keer kregen bewo
ners van een van de diepste polders
van Nederland natte voeten. „Onze
evaluatie van de eerste keer was dra
matisch voor het waterschap. Politie,
brandweer en geneeskundigen zijn
heel ver met calamiteitenplannen.
Het waterschap loopt ver achter. En
ik heb 32 kilometer van die prutdij-
ken. Voor mij is het nog steeds code
rood."
Vorstelijk, luxe en exclusief.
Kernwoorden van de eerste
reisbeurs Travel Deluxe die
eind deze maand in de
Amsterdamse Beurs van
Berlage wordt gehouden.
Zo'n 40 exposanten richten
zich op die toerist die niet
op een paar duizend euro
kijkt voor 'een geheel
andere vakantie'.
door Gerard Chel
Het schildje 'hofleverancier' tref je niet aan op de ge
vel van Global Travel. Toch mocht de Amsterdamse
touroperator in het millenniumjaar voor de (bijna)
voltallige koninklijke familie een treinreis door India
organiseren. Overigens: in een minder luxe trein dan
de bedoeling was. Ten paleize kwamen ze iets te laat
op dit idee, autoconcern Mercedes was even eerder
en had de meest exclusieve wagons net voor de neus
van de Oranjes weggekaapt.
Wereldwijde treinreizen - sjieker gezegd: treincruises
- is dé specialiteit van directeur Mick Wüstenhoff.
Zo'n tien jaar verkoopt hij kaartjes voor treinreizen,
in prijs variërend van 50 tot 20.000 dollar. Met de
trein van Rotterdam naar Vietnam of liever van Mos
kou naar Peking? Of slechts de lokale stoomboemel
ergens in Latijns-Amerika? Dik zeventig van dergelij
ke onalledaagse reizen staan op zijn programma. In
dien gewenst geheel verzorgd en geregeld, volgens
de all inclusive-formule. Wüstenhoff: „Het enige dat
er nog bij komt zijn fooien en eventueel telefoonkos
ten."
Ze zijn voldoende interessant voor de Nederlandse
markt, al loopt het niet storm. Wüstenhoff: „Voor
een tweeënhalve week durende treincruise van
Kaapstad naar Dar-es-Salaam heb ik ieder jaar een
paar passagiers. Praat je wel over 10.000 euro per
persoon. Geheel compleet in een luxe suite met ex
cursies en andere randprogramma's. En of je nu één
fles champagne drinkt of tien" Alles bij elkaar heeft
Global Travel een paar honderd klanten, maar aan
gezien de marges in deze sector niet gering zijn, kan
Directeur Mick Wüstenhoff van Global Travel: „De
echt rijken zijn onze klanten niet, die logeren gratis
in een kasteel van een van hun vriendjes."
Foto: GPD/Roland de Bruijn
Wüstenhoff er goed van rondkomen. „Ik tel geen
klanten, ik kijk naar de omzet Dit jaar verstuur ik
minder nota's, maar ik zit nu al op dezelfde omzet
als vorig jaar."
Global Travel zegt geen last te hebben van de econo
mische recessie. En de longziekte Sars leidde tot
slechts twee annuleringen. De Irak-oorlog daarente
gen ging ten koste van de luxe Fly Drive reizen in
Zuid-Afrika, tweede specialisme van Wüstenhoff - al
trekt dat volgens hem nu weer aan. „We zagen de
bui ruim vantevoren hangen en zijn direct andere,
meer dichtbij-bestemmingen, zoals Moskou en Pe
tersburg gaan promoten. Dat loopt als een trein.
Mensen die een bepaalde reis willen maken, doen
dat op een zeker moment toch. Onze klanten zoeken
ook het avontuur, maar dan wel luxe en comforta
bel. Willen graag door zuidelijk Afrika trekken, maar
wel met een verblijf in een royal suite met eigen keu
ken, kok en butler, uiteraard 'n zwembad en ook een
eigen Landrover voor de deur voor de excursies.
Kost 3.000 dollar per dag."
Wie denkt dat Global Travel z'n klantenbestand
vooral in de Randstad of de rijke regio's heeft, zit er
naast, zegt Wüstenhoff. „Ik adverteer me suf in de
regionale dagbladen en daar komt een geweldige
respons op." En nog een misverstand: Global Travel
moet het niet hebben van de Heinekens en de
Heijns. „Die hebben overal hun eigen vrindjes bij
wie ze gratis een weekje in een kasteel kunnen loge
ren. Die hebben ons niet nodig."
Global Travel richt zich dan ook meer op, wat Wüs
tenhoff noemt, het 'oude geld'. „Het familiebedrijf
wordt verkocht en dan komt er geld vrij voor iets dat
al jarenlang op het verlanglijstje stond, maar er nooit
van kwam: een luxe reis naar een exclusieve bestem
ming." Toch zijn het niet altijd de rijken die bij hem
boeken. „Ik weet van diverse mensen die er echt een
paar jaar voor hebben moeten sparen." Ook jong ge
pensioneerden hebben zijn speciale aandacht. „Zijn
55 jaar en hebben bijna alles al gedaan, van Noord
kaap tot Zuidpool, maar nog nooit een treincruise."
Jongste loot aan de boom is het privé-eiland van Vir
gin-tycoon Richard Branson. Voor 50.000 dollar per
dag staat het exclusief tot je beschikking en kun je
proberen te verdwalen op dit nietige zandhoopje
Maagdeneiland in de Caribbean. Let wel: exclusief
vluchten van en naar Miami en vervolgens Puerto
Rico. Maar de boot van Puerto Rico naar het Necker-
eiland is 'gratis'. En voor die 50.000 dollar mag je
nog 25 andere gasten meenemen. Vijf witte stranden
biedt het 30 hectare grote eiland waar kolibries en
pelikanen nestelen. De staf staat dag en nacht onop
vallend voor je klaar en uiteraard is het eten drin
ken onbeperkt. Kaviaar tot je er bij wijze van spreken
scheurbuik van krijgt. Met midden in het zwembad
een tafel én 26 stoelen. Waar de gerechten in een
bootje langszij komen.
Wüstenhoff: „Wil je 's avonds een steelband, dan
wordt dat geregeld. Volgende dag een barbecue op
het strand? Staat er voor je er erg in hebt." Hij weet
van twee Nederlandse families die er zijn geweest -
nét voordat hij het in z'n programma had. Wüsten
hoff verwacht er veel van. „Ik hoop de komende drie
jaar twee groepen te kunnen boeken."
Global Travel: www.Globaltrains.com
De beurs Travel de Luxe' wordt gehouden van
donderdag 25 t/m zondag 28 september in de
Beurs van Berlage, Damrak 243, Amsterdam.
Open: do. vrij. van 10 tot 22 uur, za. zo. van 10
tot 18 uur. Website: www.traveldeluxe.nl
