KUNST CULTUUR
'Vondel is in Nederland ongeëvenaard'
ttiep Tn hef
Vernieuwd Paard van Troje mikt op 200.000 bezoekers
'De beelden die in mijn hoofd zitten'
NS vragen hulp in Kinderboekenweek
(Zan Ko de Boywachter top
Roodkapje en Ropfo Hood
Explosief
fanatisme in
vissersdrarru
In Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor
professionele en amateuristische kunstbeoefening. Heilig Vuur
volgt stad- en regiogenoten die musiceren, zingen, dansen,
toneelspelen, fotograferen of op andere wijze actief zijn.
Vandaag: Marrie Scheltes uit Alphen aan den Rijn.
Het penseel en het potlood
heeft ze al een tijdje links laten
liggen. Tijdens de zomer
maanden neemt Marrie Schel
tes steevast twee maanden
vrijaf van haar schilder- en il
lustratiewerkzaamheden.
„Even afstand nemen", ver
klaart de kunstenares uit Al
phen aan den Rijn. „Dat komt
niet alleen mijn werk ten goe
de. Het werkt ook heel stimu
lerend. Ik zit nu alweer te po
pelen om aan de slag te gaan."
Want de rest van het jaar
werkt ze vol overgave aan haar
illustraties en schilderijen.
Voor haarzelf, maar ook voor
opdrachtgevers. Zo verscheen
er onlangs een dichtbundel
met illustraties van haar hand:
25 afbeeldingen, gemaakt in
opdracht van het Diacones-
senhuis in Leiden.
Een bijzondere opdracht, ver-
amsteroam/gpd - N v-stafdirec-
teur Herfstbladeren Koen van
Bries tot Rukwind vraagt tijdens
de Kinderboekenweek 2003 van
1 tot en met 11 oktober hulp bij
de oplossing van een aantal
mysterieuze verdwijningen
diep in de bossen. Docenten
van groep zes en zeven van de
basisscholen kunnen een 'Ge
heim Dossier' over de verdwij
ningen aanvragen. Achter deze
titel verschuilt zich het gratis
lespakket waarmee leerlingen
aan deze spannende zoektocht
kunnen deelnemen.
De 49ste Kinderboekenweek
draagt als motto 'Diep in het
bos... Van Ko de Boswachter tot
Roodkapje en Robin Hood'.
„Het bos is een metafoor voor
het leven en de verhalen die
zich daar afspelen staan garant
voor spanning, geheimzinnig
heid en avontuur", verklaart
CPNB-adjunct-directeur Paul
Mosterd deze keus. Voorbeel
den van bekende titels zijn
Verhalen van het Wilde Woud'
van Tonke Dragt, 'Alle sprook
jes van Grimm' van de Gebroe
ders Grimm, 'De boze heks
geeft een feest' van Hanna
Kraan en klassiekers als 'De
wind in de wilgen' van Kenneth
Grahame en 'Winnie de Poeh'
van AA. Milne. Het grote aan
bod voor kinderen tot en met
zes jaar is samengevat in een
voorleesgids. Ouderen kunnen
een eigen keus maken uit de
'Kinderboekenmolen' die de
CPNB zal verspreiden via basis
scholen, boekhandels en biblio
theken.
Het Kinderboekenweekge
schenk 'Het Zwanenmeer
(maar dan anders)' is geschre
ven door Francine Oomen en
gaat over de avonturen van een
twaalfjarige drieling. „Hun huis
is een puinhoop, het zwembad
water lijkt wel erwtensoep en
KINDERBOEKENWEEK 2003 - 1 T/M 11 OKTOB
als de kikkers door het huis
heen springen en hun vader
bijna niet meer van zijn kamer
komt, beseffen Sam, Beer en
Pip dat er iets moet verande
ren", onthult Oomen alvast op
de achterflap. Het geschenk is
gedrukt in een oplage van
367.500 exemplaren en is gratis
bij de aankoop van tenminste
9,99 euro aan kinderboeken. De
auteur schreef en illustreerde
vanaf 1990 een lange rij kinder
boeken waarvan er vele werden
bekroond.
Het prentenboekje van dit jaar
werd gemaakt door Michael
Dudok de Wit, in 2001 met
'Father and Daughter/Vader en
Dochter' winnaar van een Os
car voor de beste korte anima
tiefilm. De titel is 'Vier bevertjes
in de nacht', de oplage be
draagt 115.000 exemplaren en
het is tijdens de Kinderboel
week te koop voor 2,25 efl
„Ik maak voor mijn films sfl
honderden tekeningen j
week, maar die staan altiji
de context van beweging,
maken voor kinderen is moi
ker, omdat die tekeningen
een heel eigen wet, ritme ei [j!j!
riatie moeten beantwoord^
vertelt Dudok de Wit.
De openbare bibliothekenPK
men dit jaar deel aan de PP N
derboekenweek met de
'Boeken over het bos
verspreid in een oplage
147.000 exemplaren
deelnemers daarmee hun
nis over bossen uit ber<
boeken als Mowgli's jun]
Sherwood Forest van
Hood testen. De oplossing!
vanaf 13 oktober op
www.kinderboekenweek.nl
telt de kunstenares. Het boek
je, waarvan 12.000 exemplaren
zijn gedrukt, is bedoeld om de
patiënten van het ziekenhuis
een hart onder de riem te ste
ken. In de bundel zijn teksten
opgenomen van auteurs als
Paul van Vliet, Ida Gerhardt,
Liselore Gerritsen, Huub Oos
terhuis en Anna Enquist, uit
gekozen - en in sommige ge
vallen zelfs geschreven - door
medewerkers van het Diaco-
nessenhuis.
Nadat verscheidene illustrato
ren waren benaderd om de
teksten van passende afbeel
dingen te voorzien, bleef Mar
rie Scheltes uiteindelijk over.
Ze maakte een mix van ab
stracte en figuratieve illustra
ties, in zwart-wit en in kleur.
„Het boekje is voor een hele
brede groep mensen bedoeld.
Dus ik heb geprobeerd er voor
Marrie Scheltes: „Er zijn zelfs al mensen van buiten het ziekenhuis komen vragen of ze een exemplaar
konden kopen, zo mooi vonden ze het." Foto: Mark Lamers
ieder wat wils in te stoppen."
In juni werden de eerste boek
jes uitgedeeld. De patiënten
reageerden verheugd, weet
Scheltes. „Sommige mensen
waren echt diep geroerd. En
ook het personeel reageerde
zeer positief. Er zijn zelfs al
mensen van buiten het zieken
huis komen vragen of ze een
exemplaar konden kopen, zo
mooi vonden ze het."
Het is typisch het soort illu
stratieopdracht waarbij Schel
tes zich thuis voelt. „Het liefst
werk ik voor opdrachtgevers
die iets doen in de sfeer van de
zorg of het milieu. Op die ma
nier doe je meer dan alleen
maar een mooie illustratie ma
ken. Je levert ook nog ergens
een positieve bijdrage aan."
Om een beetje 'in vorm' te
blijven, gaat de kunstenares
eens per week samen met een
groepje gelijkgestemden mo
deltekenen. En met diezelfde
insteek heeft Scheltes ook tij
denlang elke zaterdagochtend
de repetitie van het symfo
nieorkest van het Alphense
muziekschool bijgewoond.
„Fantastisch was dat. Je bent
heerlijk aan het tekenen en je
hoort nog mooie muziek ook.
Iedere keer pikte ik er iemand
anders uit, iemand waar ik iets
mee had. Na afloop heb ik een
tentoonstelling gemaakt van
mijn tekeningen."
De laatste tijd legt Scheltes
zich in toenemende mate op
het schilderen toe. „Daarin
kan ik me helemaal ontplooi
en. Ik merk ook dat mijn doe
ken steeds abstracter worden.
Momenteel wil ik graag de
beelden creëren die ik in mijn
hoofd heb zitten."
Rody van der Pols
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: 'Waanzee' door
Onafhankelijk Toneel, naar het boek vai
Robert Haasnoot in het Marokkaans mi
Nederlandse boventiteling. Bewerking
Robert Haasnoot en Ad van den
Kieboom. Vertaling: Mahjoub
Benmoussa. Regie en vormgeving: Gen
Timmers Gezien: 30/8, Rotterdam. No
te zien: 28/9, Leidse Schouwburg.
Zes Marokkanen zingen met d
pet in de hand op hele noten
Jeruzalem, dat ik bemin, wij ti
den uwe poorten in. Een o|
merkelijk tafereel, in het lid
van de wereldgeschieden
Toch past het in de voorstellii
die het Onafhankelijk Tone
maakte naar de roman 'Waai
zee' van Robert Haasnoot.
De schrijver kwam op het spod
van de geschiedenis van de Ka
wijkse 'gekkenlogger', speurd
getuigen en documenten op d
verwerkte het verhaal tot go<|
gedocumenteerde fictie. Op ui
nodiging van regisseur Gen
Timmers bewerkte Haasnoj
zijn boek tot een toneelstuk, dl
nu wordt gespeeld door Maroj
kaanse acteurs van Theatj
Tensift uit Marrakesh, de grofl
waarmee Timmers al vier kef
eerder een voorstelling maakt^
In 1915 wisten godvruchta.
Katwijkers het zeker: de eindtf
is begonnen. Goddeloze bal'
gasten kwamen vanuit de st£
naar het strand en vlaki
woedde een onmenselijk wref
oorlog. Kleine gezelschappi.
van gelovigen bereidden zit'
voor op de dag des oordet
Volgens hen was het mi
144.000 uitverkorenen gege\
het hemelse Jeruzalem te zii.C
de rest ging onverbiddelijk n;
de hel. Die uitverkiezing lag j
bij de geboorte vast; je kon h; r
niet verdienen, alleen versj k
len. De combinatie van an r
en machteloosheid vormde J
zware psychische belasting. g
Arend Falkenier was een m
met bijzondere gaven: oerste jj
veel natuurlijk overwicht, 0
zwaar gelovig. In 1915 ging si
scheep op de Noordster. A-l
boord raakte hij er van o\
tuigd dat de wereld was 0
gaan en dat het schip onder
ding van God naar Jeruzal 4
zeilt. Hij test het geloof van z
maten met fatale gevolgen
gooit alle netten en zeilen ov in
boord om de duivel te belet E
zich daarachter te verstoppei
Het lukt Haasnoot, Timmers ,c
de acteurs (met Youssef
Mansour als een dwingei 9
Arend) de klippen van spot 5!
ironie te vermijden. Ze schet: lii
een menselijk drama, inge a
ven door religieus fanatisme
een geïsoleerde gemeensch
Als er geen ruimte meer is v F
nuances en tegenstemmen M
een gedreven profeet die
dwingt te kiezen tussen reddjj<(
en verdoemenis een vuurtjehg
een kruitfabriek.
Openluchtvoorstelling Gijsbreght van Aemstel op de Burcht in Leiden
Krezip. Foto: United Photos de
Boer/Michel Schnater
Eerste lichting
Rockacademie
tilburg - Aan de Fontys Rock
academie in Tilburg zijn gister
avond de eerste zeven studen
ten afgestudeerd. Zij zijn vier
jaar geleden begonnen aan de
eerste en tot nu toe enige oplei
ding voor popmuzikanten in
Nederland. Tijdens de diploma
uitreiking in popcentrum 013 is
ook de eerste cd van studenten
gepresenteerd. De studenten
studeren af in de richtingen
performing, techniek, onderne
merschap en docentschap. Het
bekendste product van de aca
demie is de band Krezip.
Vrouw achter de
drums bij Normaal
borne - Tessa Boomkamp
kruipt bij de boerenrockforma-
tie Normaal achter het drum
stel. Boomkamp, die als gitarist
ook deel uitmaakt van de bege
leidingsband van Marco Borsa-
to, gaat van november tot en
met februari met Bennie Jolink
en de zijnen de Nederlandse
theaters af. De blondine, die ja
ren geleden cum laude afstu
deerde aan het conservatorium
in Enschede, is een van de drie
nieuwe leden van de Achter-
hoekse formatie.
Natuurtekenen
bij K&O Leiden
leiden - K&O geeft met ingang
van dinsdag 16 september de
cursus natuurtekenen in kleur.
In tien lessen leren deelnemers
werken met kleur- en aquarel
potloden. Docent is schrijver/il
lustrator Maria Rademaker, van
wie eind september het boek
'Natuurtekenen in kleur' ver
schijnt. Aanmelding en meer
informatie: tel. 071-5141141.
English Choir
zoekt versterking
leiden - Het Leiden English
Choir zoekt voor het komende
lustrumjaar nog bassen en bari
tons. Er staan concerten op de
agenda voor 19 en 20 december
2003 ('Christmas Carols') en 4
en 5 juni 2004 ('Nicolas Canta
te' van Britten). De repetities
zijn op woensdagavond in wijk-
gebouw Staalwijk aan de He
renstraat in Leiden. Meer infor
matie: tel 071-5141665.
den haag/anp - Vier jaar heeft Den
Haag het moeten stellen zonder eigen
popzaal. De ingrijpende verbouwing
van 't Paard duurde twee keer zo lang
als voorzien en kostte fors meer geld
dan begroot. Aan de lijdensweg van de
popliefhebbers en -muzikanten in Den
Haag en omgeving komt vandaag een
einde, 't Paard van Troje, zoals het za
lencomplex nu heet, is eindelijk weer
open.
In het eerste jaar wil directeur P. Jon
ker 200.000 bezoekers trekken naar het
pand in de Haagse binnenstad. „Twee
keer zoveel mensen als in het oude
Paard moet mogelijk zijn", zegt Jon
ker. „Iedereen in Den Haag is heel erg
benieuwd naar wat we gaan doen. Ik
verwacht dat het gaat draaien als een
tierelier."
Het drie fraaie grachtenpanden om
vattende gebouw was bij de sluiting in
augustus 1999 volgens Jonker totaal
uitgeleefd. Er moest veel gebeuren om
het pand weer te laten voldoen aan de
eisen van de tijd.
De gevel bleef vrijwel onaangetast,
maar verder werd praktisch alles ge
sloopt en opnieuw opgebouwd. In de
nieuwbouw is nog wel een aantal ele
menten van het oude Paard gespaard
gebleven.
Anno 2003 beschikt 't Paard van Troje
over drie zalen, een grote zaal met een
capaciteit van 1100 bezoekers, een
kleine zaal (300 man) en een café met
restaurant.
De hypermoderne inrichting van het
gebouw sluit geluidsoverlast voor om
wonenden praktisch uit. „We hebben
als test het geluid in de grote zaal zo
hard gezet dat we tegen de pijngrens
aan zaten. De buren, die 60 centimeter
verderop aan de andere kant van de
muur in hun slaapkamer waren, hoor
den niks", aldus een trotse Jonker.
Het Paard van Troje wil de komende
jaren uitgroeien tot een centrum dat
een staalkaart biedt van alle populaire
cultuuruitingen. „We kiezen niet voor
een bepaalde stroming", zegt Jonker.
„Wij bieden ruimte aan alles wat de
moeite waard is en waar een publiek
voor is."
De directeur denkt aan festivals rond
thema's als skatecultuur, crossover
met theater en multimedia, naast de
gewone programmering van muzikale
optredens.
Maar popmuziek voert uiteraard de
boventoon in 't Paard van Troje. Dat
blijkt morgen, als de popzaal voor het
eerst open gaat voor het publiek. Een
keur van Haagse popartiesten staat
dan op het podium. Bandleden van
onder anderen Golden Earring, Kane,
Di-rect en Hallo Venray gaan in wisse
lende samenstelling liedjes spelen
voor een al geruime tijd uitverkochte
zaal.
Het is nog onduidelijk of popdiva
Anouk aanwezig zal zijn op het feest,
dat ook wordt opgeluisterd met een
optreden van het duo Wipneus en
Pim.
land-Amerika Lijn te realiseren.
In de begintijd hadden zijn
voorstellingen een politieke la
ding. „Dat is gaandeweg min
der geworden, maar nooit hele
maal verdwenen." Dat blijkt
ook uit zijn versie van 'Gijs
breght'. Bij de laatste scène
weerklinkt Arabische muziek en
daarmee legt de regisseur een
link met het Midden-Oosten.
Ook daar wordt dagelijks strijd
geleverd met de vijand.
Verder is hij trouw gebleven
aan de zeventiende-eeuwse
tekst van Vondel. Alleen heeft
Gietelink rigoureus het mes ge
zet in de lengte. Hij bracht het
treurspel terug tot ruim ander
half uur. „Het verhaal heeft ook
niet zo heel veel om het lijf. De
personages zijn in dramatisch
opzicht misschien 'niet zo ge
weldig goed uitgewerkt. Toch is
het te gek voor woorden dat die
prachtige taal van Vondel niet
meer gespeeld wordt. Hij is in
Nederland ongeëvenaard.
Waarom wordt Shakespeare
wel gespeeld en zijn tijdgenoot
Vondel niet?"
'Gijsbreght van Aemstel' heeft
een rijke opvoeringstraditie.
Met de première van dit toneel
stuk werd op 3 januari 1638 de
Amsterdamse Schouwburg in
gewijd. Tot 1968 werd Vondels
drama elk jaar op nieuwjaars
dag gespeeld in Amsterdam. De
toneelvernieuwing ('Aktie To
maat') maakte er eind jaren
zestig een eind aan. „Sindsdien
is het stuk nog wel opgevoerd,
maar leidt het eigenlijk een
kwijnend bestaan. Een prachti
ge traditie is vernietigd. 'Gijs
breght' is het symbool gewor
den van alles wat fout was in
theaterland."
De zeventiende-eeuwse taal er
vaart Gietelink niet als een hin
dernis. „Welnee, om te lezen is
het misschien lastig, maar de
toeschouwers hoeven alleen
maar te luisteren. Bovendien
maken de acteurs het verhaal
aanschouwelijk. Ik heb het be
wust niet omgezet naar heden
daags taalgebruik. Zulke
De vijf acteurs die het verhaal van Gijsbreght van Aemstel spelen.
Publiciteitsfoto
kwatrijnen hoor je toch nooit
meer. Ze brengen je dichter bij
de tijd en bij het oergevoel van
het toneelstuk."
Overal strijkt het gezelschap
voor een week neer. Deze for
mule bevalt de regisseur uitste
kend. „Je bent niet een van de
vele gezelschappen die de
plaatselijke schouwburg voor
één avond bespeelt. In een
week tijd leren we de stad echt
een beetje kennen. Ik heb echt
het idee dat we in elke stad iets
bijzonders doen." Ab Gietelink
is van plan volgend jaar een
tournee te maken met 'Hamlet'
van Shakespeare.
Het liefst gaat hij ter plaatse een
samenwerkingsverband aan
met het theater in de stad. In
Leiden heeft hij dat gedaan met
de Leidse Schouwburg. „Direc
teur Bart van Mossel heeft de
voorstelling op de Burcht opge
nomen in zijn seizoengids. Dat
heeft goed geholpen, want de
vijf voorstellingen in Leiden
waren in mum van tijd uitver
kocht." Er wordt nu een extra
tribune geplaatst.
'Gijsbreght van Aemstel', dins
dag 9 t/m zaterdag 13 septem
ber, 21.00 uur, De Burcht, Lei
den.
Ab Gietelink: „Het Ontzet van Leiden is nooit ver weg." Foto: United Photos de Boer/Poppe de Boer
door Theo de With
leiden - De Burcht in Leiden gaat
weer gebruikt worden als decor
voor een serie openluchtvoor
stellingen. Van dinsdag 9 tot en
met zaterdag 13 september
wordt daar elke avond 'Gijs
breght van Aemstel' gespeeld.
Het toneelstuk van Joost van
den Vondel geldt als de klassie
ker onder de toneelklassiekers.
„Zonde dat het zelden gespeeld
wordt", vindt initiatiefnemer en
regisseur Ab Gietelink.
Eind jaren negentig legde de
Leidse theatergroep Het Arse
naal drie zomers achter elkaar
beslag op de Burcht. In het ka
der van Leiden Cultuurstad
werd in 1997 'Lucifer' - ook van
Vondel - opgevoerd. De groep
had daarna de smaak te pak
ken. In de volgende zomers
werden onder regie van Ruud
Wessels ook 'Baeto' (van P.C.
Hooft) en 'OntZ' (over Leidens
Ontzet) gespeeld. Daarna werd
het stil. Ab Gietelink springt nu
met zijn theatergezelschap No
made in het ontstane gat.
Flij heeft vijftien monumentale
plekken in Nederland uitgeko
zen om 'Gijsbreght' te spelen.
Vaak zijn dat historische loca
ties als de Leidse Burcht, het
Muiderslot en Slot Loevestein,
maar ook een futuristische plek
als het atrium van het Haagse
stadhuis wordt niet geschuwd.
„Elke locatie beïnvloedt de
voorstelling op een andere ma
nier", zegt Gietelink. „Dat
maakt locatietheater ook zo bij
zonder. Ik kom op plekken
waar nooit eerder theater is ge
maakt, zoals het droogdok van
Hellevoetsluis. Een plek als de
Burcht geeft het stuk bovendien
een plaatselijk karakter. In
plaats van over Amsterdam gaat
het ineens over Leiden. Dat de
vijand op de poorten van de
stad beukt, kun je daar letterlijk
uitbeelden. Het Ontzet van Lei
den is dan ook nooit ver weg."
Ab Gietelink studeerde filosofie
aan de Universiteit van Amster
dam. In 1984 richtte hij Noma
de op om theaterprojecten over
onder meer de VOC en de Hol-
