REGIO
Een virus is eigenlijk een reclameborc
willen weer voor de klas'
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 2(
NAVRAAG
Een baan in het onderwijs is weer in trek. want het aantal pabo-stu-
)TT 7 denten en deelne-
Hoogopgeleide vrouwen mers aan leraren-
uit de laatste telling van inschrijvingen voor het studiejaar
2003/2004. De pabo in Oegstgeest signaleert vooral een spectaculai
re stijging in het aantal aanmeldingen voor de tweejarige deeltijdop
leiding, zegt opleidingsmanager ANCELIOUE REICHERT van de Hoge
school InHolland (waar de Oegstgeestse pabo deel van uitmaakt).
Hoeveel extra
studenten krijgt
de pabo Oegst
geest dit jaar?
..Bij de voltijds-
opleiding heb
ben we een groei
van 19 procent;
daar zitten we
zelfs boven het
landelijke ge
middelde van 15
procent. Bij de
deeltijdopleidingen is er een verschuiving: bij de vierjarige oplei
ding zien we geen groei, maar bij de tweejarige opleiding nemen
de aantallen eerstejaars spectaculair toe. Daar zien we bijna een
verdubbeling. En we hebben ook nog een digitale opleiding; daar
hebben we ook een verdubbeling van het aantal inschrijvingen."
Heeft u de stijging van het aantal studenten zien aankomen?
„Nou, van die tweejarige deeltijdopleiding niet. Bij de andere op
leiding verwachtten we het wel. Het afgelopen jaar zagen we daar
ook al een stijging van het aantal inschrijvingen. Alleen was dat
toen nog niet zo hoog als voor komend studiejaar. We hadden de
laatste jaren een vrij stabiel aantal studenten. Dit seizoen merken
we voor het eerst dat er sprake is van een duidelijke stijging."
Leidt de toeloop van studenten tot personeelsproblemen bij de
pabo?
„Nee, wij ondervinden daarvan geen problemen. Gelukkig niet.
We hebben voldoende medewerkers. We hebben veel parttimers
die graag meer uren willen werken."
Hoe verklaart u de enorme belangstelling voor de tiveejarige
deeltijdopleiding?
„De tweejarige deeltijdopleiding is alleen toegankelijk voor stu
denten die hbo- of wo-opleiding hebben voltooid. Er komen veelal
hoogopgeleide vrouwen op af, die er een tijd zijn uit geweest. Je
ziet dat zij nu kiezen voor de zekerheid van een baan in het onder
wijs. En het is ook niet zo dat je daarmee heel weinig verdient, zo
als menigeen nog steeds denkt. Aan de deeltijdopleidingen doen
overwegend wat oudere studenten mee. zo tussen de 30 tot 50
jaar."
Voor wie is de digitale opleiding bedoeld?
„We beginnen aan het vierde jaar en oorspronkelijk was het be
doeld voor studenten in het buitenland. Nu zie je dat het aantal
Nederlandse studenten groeit. Ongeveer de helft van de deelne
mers woont nog maar in het buitenland, de rest in Nederland. Dat
kunnen bijvoorbeeld gehandicapten zijn of personen die het om
andere redenen praktisch vinden om thuis te studeren."
tekst: Ema Straatsma
Archieffoto: UP De Boer
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1978, woensdag 30 augustus
LEIDEN - Bewoners van de wijk Meerburg hebben vanmorgen om
kwart over acht het verkeer op de Hoge Rijndijk een kwartier lang vast
gezet. Uit drie richtingen ontstonden direct kilometers lange files.
Door het uitdelen van stencils aan luid toeterende automobilisten en
het ophouden van spandoeken maakten de bewoners het doel van hun
actie duidelijk. Met hun daad wilden ze kracht bijzetten aan de eis dat
er maatregelen genomen moeten worden tegen de gevaarlijke voetgan
gersoversteekplaats bij de Leiderdorpse Brug. De bewoners zeggen
voor wat voorzieningen als scholen betreft op Leiderdorp te zijn aange
wezen, waardoor kinderen vier keer per dag de Hoge Rijndijk moeten
oversteken. In afwachting van de aanleg van een tunnel en daarop
vooruitlopend tijdelijk de plaatsing van stoplichten eisen ze politiebe
scherming op de tijden dat de kinderen van en naar school gaan.
Na het beëindigen van de barricade verklaarden de bewoners met hun
actie te willen doorgaan. Al in juni hebben zij een petitie aangeboden
aan de gemeenteraad van Leiden en Leiderdorp, Rijkswaterstaat en
Provinciale Staten. Desgevraagd verklaarde een woordvoerder van de
politie dat het onmogelijk is de kinderen vier maal per dag over de Ho
ge Rijndijk te loodsen, in verband met de geringe korpssterkte.
ANNO 1978, woensdag 30 augustus
LEIDEN - Bewoners van de wijk Meerburg hebben op de Hoge Rijn
dijk het verkeer vastgezet. Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op
gironummer 57055 tn.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
Haarlem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
plaatsing) of door contante betaling aan de balie van het Leidsch Dagblad,
Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg, C P. Arnold
W.MJ. Bouterse (adjunct)
E-mall: directie@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor, Kees van
der Malen, léon Klein Schiphorst (adjunct)
E-mail: redactie.ld@hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82. Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 323 508
Familieberichten fax 023-5150 567
ADVERTENTIES
071-5 356 300
Sprinters (rubrieksadv 072-519 6868
ABONNEESERVICE
071-5128 030
E-mail: abonneeservice@hdc.nl
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €19,60 (alleen aut. ine)
p/kw €55,00 p/j €210,60
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 071-5128 030
ma t/m vr: 18-19 30 uur. za: 10-13 uur
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Zuid BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Uitgeverij Zuid BV, 2003
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen
HDC Uitgeverij Zuid BV is belast met de
verwerking van gegevens van abonnees van
dit dagblad Deze gegevens kunnen tevens
worden gebruikt om gerichte informatie over
voordeelaanbiedingen te geven, zowel door
onszelf als door derden. Heeft u hier bezwaar
tegen, dan kunt u dat schriftelijk laten weten
aan HDC Uitgeverij Zuid BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 507,2003 PA Haarlem.
Drie computervirussen haalden de af
gelopen weken de voorpagina's van
de kranten, omdat ze wereldwijd mil
joenen computers besmetten en
doordrongen tot in de computers van
bijvoorbeeld Belgische ministeries. De
virussen worden steeds 'slimmer' en
ze bereiken steeds meer computers.
Wie maakt die dingen, wat doen ze,
hoe gevaarlijk zijn ze en hoe voorkom
je besmetting? Internetbeveiligings
expert Tomislav Pavlovic van Syman
tec, een vooraanstaand computerbe-
veilingsbedrijf met vestigingen over
de hele wereld en het Benelux-hoofd-
kantoor in Leiden, licht een tipje van
de sluier op.
„Virusmakers zijn uit op naamsbe
kendheid", zegt Pavlovic. In Blaster,
dat in de recente reeks voor de Wel-
chia-worm en Sobig als eerste we
reldnieuws werd, stond in de code
zelfs een persoonlijk bericht aan Bill
Gates, de grote man achter Micro
soft ("billy gates why do you make
this possible? Stop making money
and fix your software!'). „De moge
lijkheid om veel schade aan te rich
ten, was er met Blaster. Het gaf de
maker van het virus de rechten rech
ten om alles met de besmette com
puter te doen wat hij maar wilde.
Maar die mogelijkheid is niet benut,
voor zover wij hebben kunnen na
gaan."
De verschuiving van virussen die di
rect schade aanrichten door bijvoor
beeld bestanden op de computer te
wissen naar virussen die er vooral op
zijn gericht zichzelf zo snel mogelijk
over de wereld te verspreiden, kan
het vermoeden dat het om naams
bekendheid gaat, staven. Het virus
als reclamebord voor de maker.
„Vroeger moest je om het gesprek
van de dag te worden veel schade
aanrichten, want de verspreiding
van virussen ging traag. Het moest
via een floppy, of via het kopiëren en
dubbelklikken van een bestand. Nu,
met internet en de toename van al
ways on-verbindingen, is het een
voudiger grote aantallen computers
te besmetten en daarmee het nieuws
te halen."
Anna Koernikova
Het maken van een virus is overi
gens geen heksentoer. Voor virussen
als het Anna Koemikova-virus, dat
een paar jaar geleden de computer
wereld nog in een wurggreep hield,
volstaat wat basiskennis en een paar
gedownloade programmaatjes. An
ders wordt het met de moderne, zo
genaamde 'blended
threats', gecombi
neerde aanvallen
van een hack en een
virus ineen. Ze val
len aan, kraken zich
binnen en versprei
den via de gekraak
te computer het vi
rus naar een vol
gend slachtoffer.
„Voor een virus als Blaster moet
je echt wel iets kunnen. Daar is goed
en lang over nagedacht. Je moet
eerst de zwakke plek in de software
vinden, dan moet je bedenken wat
je daarmee kunt doen en dan moet
je daar iets voor maken", zegt Pa
vlovic. Dat is, naast de zucht naar
naamsbekendheid, volgens hem
dan ook een tweede kenmerk van de
virusschrijver: hij heeft veel tijd.
De onschadelijkheid van een virus
als Blaster of de Welchia-worm moet
overigens tussen aanhalingstekens
gelezen worden. De programmaatjes
genereren namelijk een gigantische
De patch voor Blaster was al een week bij Microsoft te krijgen, toen het wormvirus wereldwijd toesloeg. Foto: AFP
hoeveelheid verkeer op computers
en netwerken, die leidt tot grote ver
tragingen. Pavlovic vindt dat die op
stoppingen niet onderschat mogen
worden: „Voor een eindgebruiker
thuis zal dat misschien niet meteen
erg zijn, maar voor bedrijven is het
rampzalig als de mailserver of de e-
commerceserver waar je je geld mee
moet verdienen niets meer kan ver
werken. De Welchia-worm maakte
op zich niet stuk. Hij beschermde
zelfs tegen het Blaster-virus. Hij in
stalleerde zichzelf, haalde de patch
van Microsoft op en herstartte de
computer. Veel bedrijven komen in
grote problemen als hun servers zo
maar uit en aan gezet worden.
Het grote aantal besmettingen (hon
derdduizenden computers in een
paar dagen tijd) van de laatste virus
sen is het gevolg van het toegeno
men internetverkeer. En van de gro
te vlucht die snelle en altijd open
verbindingen als ADSL nemen.
„Blaster en Welchia krijgen een
kans, omdat pe's altijd aanstaan. De
gebruiker hoeft zelf niets te doen, al
leen zijn beveiliging verwaarlozen.
Door ADSL bij iedereen wordt de
speeltuin voor hackers groter. Vaak
hebben mensen ook een thuisnet-
werkje. Dat is leuk, dan kun je be-
Archieffoto: UP De Boer
standen uitwisselen. Maar dat net
werk staat dan ook open voor inter
net en dat vergeet men snel."
„Vaak zien computergebruikers het
nut van beveiliging pas in als het te
laat is. De patch voor Blaster was al
een week voordat het toesloeg be
schikbaar. Wij hebben ook gewaar
schuwd: er komt iets aan! Maar ge
zien het grote aantal besmettingen,
hebben maar weinig mensen die
waarschuwing ter harte genomen.
Verantwoordelijkheid
En dat terwijl de verantwoordelijk
heid voor de beveiliging van compu
ters en netwerken toch echt bij de
eindgebruiker ligt. „Sommige inter-
netproviders bieden als extra service
virusscans aan. Vanwege Blaster en
Sobig is dat de afgelopen weken
standaard gedaan. En er zijn men
sen die vinden dat de providers
moeten zorgen voor virusvrije pro
ducten. Maar er zijn nog altijd veel
gebruikers die niet gescand willen
worden. Zij willen de vrijheid om
zelf te bepalen wat ze binnenhalen.
Je zou zelfs fabrikanten als Microsoft
verantwoordelijk kunnen houden,
omdat veel virussen gebruik makeA
van een zwakke plek in hun systeem.
Het is een cirkeltje
waarin je rond-
draait. Misschien
dat de overheid nog
eens bepaalt wie er
precies verantwoor
delijk is, maar voor
lopig moet de eind
gebruiker voorko
men dat hij besmet
raakt. Sommige
mensen maakt het
niets uit of ze be
smet raken. Zolang
het virus geen scha
de aanricht en al
leen het netwerkverkeer
wat vertraagd, vinden ze het niet erg.
Maar zelfs als het jou niet uitmaakt
of je bent besmet of niet, heb je toch
verantwoordelijkheid. Want via jouw
computer worden weer twintig an
deren besmet. Bovendien kunnen
hackers zonder dat jij het merkt
jouw computer als spam relay ge
bruiken, een doorgeefluik voor on
gewenste mail. Daar zijn veel provi-
Virussen en familie
Een computervirus is een programma
dat zich in een ander programma of be
stand nestelt. De virussen verspreiden
zichzelf via diskettes, e-mail en inter
net. Sommige virussen zijn zo gepro
grammeerd dat ze schade toebrengen.
Andere zijn vooral gericht op versprei
ding. Toch richt ook die categorie virus
sen schade aan: ze belasten schijfruim
te, geheugen en verbindingen. Behalve
'echte' virussen zijn er meer bedreigin
gen voor uw computer, die vaak onder
de noemer 'virus' worden geplaatst.
Virus
Een computervirus is een klein pro
gramma, geschreven om de manier
waarop een computer werkt te veran
deren, zonder dat de gebruiker er van
weet of er toestemming voor heeft ge
geven. Een virus moet aan twee criteria
voldoen:
1. Het moet zichzelf kunnen starten.
Meestal plaatst het zijn eigen code in
een ander startend programma
2. Het moet zichzelf vermenigvuldigen.
Virussen worden ingedeeld naar de
plek waar ze zich nestelen: bestandsvi
russen, bootsectorvirussen, macrovi-
Trojan
Een Trojan Horse is een schadelijk be
stand dat zich voordoet als iets on
schuldigs. In tegenstelling tot een virus
vermenigvuldigt een Trojan zichzelf
niet. De computergebruiker moet zelf
iets doen om de Trojan Horse op zijn
computer te krijgen, zoals bijvoorbeeld
een bijlage bij een e-mailbericht aan
klikken, of een van internet geladen
programma starten.
Worm
Een worm vermenigvuldigt zichzelf van
systeem naar systeem zonder dat daar
voor een 'gastbestand' nodig is. Dit in
tegenstelling tot een virus, dat altijd
meelift op een besmet gastbestand. De
worm gebruikt vaak wel bestaande be
standen - bijvoorbeeld Word- of Excel-
files uit een computer - om zichzelf
vermomd naar andere computers te
sturen.
Hoax
Een 'hoax' is een nepbericht dat de
ontvanger waarschuwt voor zogenaam
de virussen. Het zijn een soort ketting
brieven, die mailverkeer onnodig belas
ten. Bovendien veroorzaken ze onnodi
ge paniek. Vaak hebben ze onderwer
pen als 'Viruswaarschuwing''Niet ope
nen!' of 'Stuur dit door aan iedereen die
u kent'.
ders niet blij mee; je kunt er voor af
gesloten worden van internet. En bij
bedrijven schaadt het de reputatie
behoorlijk als via jouw zakelijk ver
keer een virus of spam (ongevraagde
reclamepost, red) bij een ander bin
nenkomt."
Daarom hamert Pavlovic vanuit zijn
kantoor aan de Leidse Schipholweg
op een degelijke beveiliging. „De vi
russcanner alleen is niet meer ge
noeg. In deze always on-tijd moet je
altijd zorgen voor een firewall (een
digitale beschermingsmuur, red.) en
je moet je software bijhouden. Ik zeg
altijd: patchen, patchen. patchen.'
Een patch is een soort 'pleister', die
foutjes in programma's repareert.
„Virussen maken vaak gebruik van
de kwetsbaarheid van een systeem;
dankzij tijdig patchen heb je vaak
niet eens een virusscanner nodig."
De beveiliging werkt, verzekert Pa
vlovic. Symantec ontdekt wekelijks
10 tot 15 nieuwe virussen. „Je hoort
er maar van een paar per jaar. De
rest is door ons afgevangen." Bevei
ligingsexperts als Symantec houden
het internetverkeer op verschillende
plaatsen in de wereld voortdurend
onder de loep. „Daardoor zien we
precies wat er aan komt." Om de
laatste snufjes van de hackers en vi
russchrijvers af te kijken, maken Pa
vlovic en zijn collega's ook gebruik
van een 'honeypot server', een soort
lokdoos. „Dat is een lege server, die
zich voordoet als een volle, belang
rijke server van bijvoorbeeld een e-
commercebedrijf. Die lokt hackers
en dan kunnen wij precies zien wat
ze proberen te doen op zo'n server.
Het is een soort race."
En zoals in elke race, verbeteren de
deelnemers zich voortdurend. De vi
russen worden steeds slimmer, de
beveiliging steeds robuuster. „De vi
russen worden ingewikkelder. Sobig
kan zichzelf al updaten. Daardoor
weet je nooit wat je binnen hebL Hij
kan zich verspreiden als een onge
vaarlijk bestandje, maar op een later
tijdstip via internet nieuwe instruc
ties ophalen en zo veranderen in iets
destructiefs. Ook de verspreidings
snelheid zal omhoog gaan. Virussen
zoeken nu vaak nog willekeurige
adressen uit om zich te verspreiden.
In de toekomst zoekt een virus eerst
uit of een computer al besmet is. Zo
Hackersgereedschap
Via virussen en wormen kun
nen hackers vervelende ding
uithalen met een computer.
Dat doen onder meer via:
Adware, programma's die in
het geheim informatie verza
melen over internetgedrag.
ze informatie wordt doorge
sluisd naar reclamebedrijven
is vaak de oorzaak van grote
hoeveelheden spam.
Dialers, programma's die de
computer laten inbellen naai
een ander nummer dan ge
woonlijk - meestal naar dun
0900-nummers, soms zelfs t<
in Kazachstan. Het doel is h<
opschroeven van de telefooi
kerfing en van de bankrekeni
van de eigenaar van het nun
iner.
Hack tools, gereedschap dat
een hacker gebruikt om toe
gang tot een computer te kri
gen, zoals bijvoorbeeld een
programmaatje dat precies bi
houdt welke toetsen worden
aangeslagen. Handig voor
wachtwoorden.
Remote access software, pro
gramma's waarmee, als he'
slachtoffer online is, vanaf
andere computer toegang kar
worden veriaegen om inform
de te verzamelen of om uw
computer aan te vallen.
Jokes, 'grapjes', programma's
die meestal niets kapot make
maar vaak alleen afleiden of 1
riteren, zoals een screensavt
die te pas en te onpas opdoei
Spy ware, programma's die
passwords en andere informi
tie verzamelen, ook als het
slachtoffer niet online is, en
later doorsturen naar een
re computer.
ja, gaat hij meteen verder naar el
andere, niet-geïnfecteerde. Dat I
voorkomt doublures en verhoo{|
dus de besmettingssnelheid.
Ook mobiele diensten worden ii
ressanter. Palm, Ipaq, GPRS, het
allemaal mobiele snufjes waarin
direct op internet zit. De tussen
komst van een pc is niet langer
noodzakelijk. En dus is het inten
sant gebied voor virusschrijvers,
als alles met een groot bereik.
Voorlopig zijn we niet van de bel
gingen af. Patchen, patchen, patr*
chen, zegt Pavlovic dus nog maal
een keer.Antivirussoftware allej
is niet meer genoeg. Een firewall!
antispam is ook broodnodig teg<
woordig." Hij hoopt dat mensen
ooit nog eens net zo normaal vii
hun pc gesloten te houden als hi-
voordeur. „Dat zou ons werk erf"
stuk makkelijker op maken. Het V
heeft jaren gekost voordat iedere^
doorkreeg dat virusscanners gee
onzin waren. Het zal nog wel evi
duren voordat iedereen beseft d
een firewall ook onmisbaar is als
altijd online bent." Dat Pavlovic
heel wat opvoedend werk heeft
verrichten, bleek de afgelopen vi
ken maar weer: „Om Sobig te ac
ren, moet je een mailtje openen
het attachment dubbelklikken. 1
dacht dat bijna iedereen het wel
afgeleerd om zomaar onbekendi
tachments te dubbelklikken. Ma
gezien de impact van Sobig is di
nog niet zo"
Eric de Jager
Bill Gates, de rijkste man ter wereld en de trotse verkoper van Internet Explorer werd in de
code opgeroepen zich meer te bekommeren om de beveiliging van zijn producten. Foto: AP
