Stroomhandel
is koorddansen
ECONOMIE
Prijsstuntverbod voor LOI
Arcadis schrapt 275
banen in Nederland
Politici voorstander
van krachtige Opta
Het licht gaat echt nog niet uit
VS in beroep
staalconflict
Transavia helpt rivaal
easyjet met piloten
Graantekort in EU wordt
geschat op 20 miljoen ton
Milieugroepen boos over Franse en Duitse lozingen
"oft verliest
ver patent
Microsoft, 's we-
^te softwarefabri-
r een rechtbankjury
Hloordeeld tot 521
f lar boete. Het con-
..n patent hebben ge-
technologie
browser Explorer
feete moet worden
de universiteit van
n het bedrijf Eolas
•Ifes. Beide claimen
te hebben ontwik -
rdt gebruikt in Ex-
H browser van Mi-
Jlstrekt dominant:
/an de intemet-ge-
geeft zich via Explo
sief. Microsoft ont-
4c op het patent te
^aakt en kondigde
ïjp te gaan.
^conomie
verrassend
4n heeft het in het
2 taal economisch
7 oed gedaan. Het
i ïlands product
1 procent toe ten
j het kwartaal er-
rcentage is ruim
hoog als werd ver-
arbasis kwam de
!,3 procent, zo
3 apanse bureau
stiek vandaag be-
j esteringen namen
irocent. De consu-
dde 0,3 procent
ixport nam toe met
lerlijn via
am open
i De haven van Rot-
u| met de nieuwe
rice van rederij Ita-
ijelangrijke verbin-
ptainervervoer met
en Midden- en
nka gekregen.
4et verkeer met
jonomieën als
'olombia verwacht
flrijf veel. „De
2frdt markten die tot
I indirect bereik-
i aldus een woord
emacht vertrok het
)ij overslagbedrijf
Italia laat zes sche-
aarop telkens 2400
issen. Om de elf
j^ien schip Rotter-
Roberine
ohn Deere
p gazonmaaier Ro-
jtleider in Neder-
5sland, gaat na 1
por het leven als
Het Amerikaanse
|e naam is eigenaar
2|iedese bedrijf Ro
ts dat in 1951 werd
pr de smeden
Slenny Robers. Aan
ziging is een groot
itoek in negen lan-
'igaan. De distribu-
)hn Deere-machi-
tbesteed aan Louis
negen.
J boeken
Alstom
4#ursautoriteiten
^beginnen een on-
j|de boekhouding
5®ter van het Franse
?8)m. In juni kwa-
4pitants van ATI
ïoer in de boekhou-
3iioeid. De onregel-
3£iadden betrekking
4Sact bij een treinen-
JwYork. Alstom
3$oen dollar uittrek-
week geleden
3^en en de Franse
3mjf te hulp.
erstel
"art in 2004
76
ijle burgerlucht-
volgend jaar her-
3Jtemationale orga-
3|e burgerlucht-
gjgaat ervan uit dat
4?ssagiers in 2004
^nt zal groeien en
^tjaar daarop. De
6Öe verwacht dat
gjeer vertrouwen
ïfluchtvaart, door-
%velden extra vei-
yegelen zijn geno-
orziet de ICAO dat
jinomie een herstel
f
neemt
jinn over
3^
2£xtiel- en techno-
^amma Holding
limann Protection
ïiovergenomen. Het
jfïpt en produceert
lojsmaterialen, waar-
srije kleding, en be
stemen voor
édelen. BPG heeft
Jji Duitsland en
bedrijf levert on-
II de politie en
in Europa en aan
hulporganisaties,
isoneelsleden
ijks 10 miljoen eu-
mma maakt via
^erseidag Indutex
ngssystemen.
'Concurrentie wordt uit de markt gedrukt'
amsterdam/leiden/anp -
Waldeck, moederbedrijf van de
Leidse Onderwijsinstellingen
(LOI) en Studieplan, mag niet
langer met prijzen stunten. De
mededingingswaakhond NMa
heeft het onderwijsbedrijf verbo
den om tegen verliesgevende ta
rieven cursussen aan te bieden.
Met de scherpe prijzen drukt
Waldeck concurrenten de markt
uit, aldus de NMa.
Als het bedrijf ondanks het ver
bod tarieven onder de kostprijs
blijft berekenen, moet het 5000
euro per dag boete betalen. De
totale dwangsom kan oplopen
tot 500.000 euro. Ook mag
geneve/afp/anp - De Verenigde
Staten hebben beroep aangete
kend tegen een uitspraak van
de Wereld Handels Organisatie
(WTO) in een internationaal
staalconflict. De WTO bepaalde
vorige maand dat de extra in
voerrechten die de VS sinds vo
rig jaar heffen op de import van
staal, in strijd zijn met de inter
nationale handelsregels. Vol
gens de WTO maken de VS zich
schuldig aan discriminatie van
buitenlandse staalproducenten.
De zaak was door de Europese
Unie, Japan en zes andere lan
den aanhangig gemaakt en be
tekende een belangrijke zege
voor staalbedrijven in de
EU,zoals het Brits-Nederlandse
Corus. De Amerikaanse rege
ring besloot vorig jaar maart tot
tijdelijke extra heffingen van 8
tot 30 procent op een reeks
staalproducten om de eigen in
dustrie te beschermen. De kla
gers zullen blijven samenwer
ken om te bereiken dat de uit
spraak in het beroep wordt be
vestigd. Pas aan eind het jaar
zal het conflict worden be
slecht. Dus blijven de heffingen
voorlopig bestaan.
Waldeck niet meer schermen
met de slogan dat het de laagste
prijs garandeert. Het bedrijf be
looft consumenten compensa
tie als zij ontdekken dat een
zelfde cursus elders goedkoper
is.
De NMa tikt Waldeck op de vin
gers, terwijl het onderzoek naar
het prijsbeleid nog loopt. De
kartelpolitie wil met deze tus
senstap voorkomen dat de Na
tionale Handels Academie
(NHA) uit de markt is gedrukt,
voordat het onderzoek is afge
rond. Waldeck zou na de af
tocht van deze concurrent zo
ongeveer een monopoliepositie
hebben. Aanleiding voor het
onderzoek was een klacht van
NHA. Waldeck heeft een stevig
marktaandeel in Nederland. De
NMa vindt het onacceptabel
dat het bedrijf zijn macht ge
bruikt om concurrenten om
zeep te helpen. Consumenten
lijken op het eerste gezicht te
profiteren van de scherpe tarie
ven. Zodra de concurrentie het
loodje heeft gelegd, zal Waldeck
de cursusprijzen echter verho
gen, vreest de NMa.
De prijzenoorlog heeft de NHA
al in moeilijkheden gebracht.
Een woordvoerder laat weten
dat er geen accuut gevaar is dat
het bedrijf ten onder gaat. Wel
heeft Waldeck zijn concurrent
dusdanig in de hoek gedreven
dat NHA over inkrimpen heeft
nagedacht. „En elke keer als wij
de prijzen verlagen, duikt Stu
dieplan er weer onder", aldus
de NHA-woordvoerder.
door Richard Mooyman
schiphol - Transavia biedt
concurrent easyjet de hel
pende hand. De Nederland
se luchtvaartmaatschappij
gaat piloten uitlenen aan de
Britse prijsbreker, die
kampt met een tekort aan
vliegers. De bedoeling is dat
vier tot tien Transavia-vlie
gers in het winterseizoen
vanuit Londen voor easyjet
gaan vliegen.
De stap is opmerkelijk aan
gezien de KIM-dochter en
easyjet verwikkeld zijn in
een keiharde concurrentie
strijd, onder meer op de
populaire bestemmingen
Nice en Barcelona. Mede
onder druk van het succes
van easyjet heeft Transavia
goedkope lijnvluchten inge
voerd onder de naam Basiq
Air. Easyjet is bezig met een
ambitieus uitbreidingspro
gramma, waarbij 120 nieu
we vliegtuigen zijn besteld.
Volgens Transavia is het in
de luchtvaart gebruikelijk
om diensten te verlenen
aan andere vliegmaat
schappijen. Afgezien van
incidentele vluchten is het
volgens een woordvoerster
wel voor het eerst dat
Transavia easyjet structu
reel gaat helpen. „Het is
een commerciële beslissing.
Wij hebben deze winter wat
ruimte gezien de situatie in
de markt. Als wij het niet
doen en daarmee geld ver
dienen, dan zou een ander
bedrijf dat doen."
Transavia ondervindt nog
steeds de gevolgen van de
oorlog in Irak en de slechte
economische omstandighe
den. Het aantal boekingen
voor deze zomer ligt onder
de verwachtingen. Het
mooie weer speelt volgens
de woordvoerster slechts
een marginale rol bij het te
genvallend aantal boekin
gen.
Een akkerbouwer oogst met zijn combine een perceel zomertarwe in
de Tusschenklappenpolder tussen Zuidbroek en Muntendam nabij
Veendam. Het graan is er twee weken eerder rijp dan normaal.
Foto: ANP/Vincent Jannink
den bosch - Volgens ramingen
komt de graanoogst in de Euro
pese Unie dit seizoen 20 mil
joen ton lager uit dan nodig is
voor de consumptie. Aaike
Maarsingh van de land- en
tuinbouworganisatie LTO Ne
derland verwacht dat veevoer
hierdoor op termijn duurder
wordt. Het graantekort zal vol
gens experts echter geen enkele
invloed hebben op de brood
prijs. Om een tekort aan graan
te voorkomen heeft de Europe
se Unie de uitvoer naar andere
delen van de wereld aan ban
den gelegd. Alle exportvergun
ningen voor tarwe, rogge en
gerst zijn opgeschort. De op
brengsten in Nederland zijn dit
jaar daarentegen aanzienlijk
hoger dan gemiddeld.
„Hier is het graan voor de
droogte goed gegroeid en heb
ben we veel kilogrammen.
Maar elders in de Europese
Unie is de produktie nog nooit
zo laag geweest als dit jaar", al
dus Maarsingh.
In Duitsland, maar ook in
Frankrijk, zijn akkerbouwers
zwaar door de droogte getrof
fen. „Het heeft hier tien weken
niet geregend", zegt Martien
Stokkermans die al 25 jaar een
akkerbouwbedrijf heeft in Zuid-
Frankrijk. Hij spreekt van een
rampzalig jaar. „Zo'n hitte heb
ben we hier nog niet meege
maakt."
Stokkermans bewerkt 500 hec
tare bouwland. Zijn opbrengst
tarwe en maïs schat hij op 20
procent minder dan anders en
met zonnebloemen hoopt hij
op 60 a 70 procent van normaal
uit te komen. „Maar de sojabo
nenteelt lijkt te verbranden."
amersfoort/anp - Ingenieurs
bureau Arcadis schrapt dit jaar
in Nederland 275 arbeidsplaat
sen. Slechtere marktomstandig
heden en gestegen pensioen
lasten nopen het bedrijf tot de
ze ingreep. Dat maakte Arcadis
vanochtend bekend bij de pu-
blikatie van de cijfers over het
tweede kwartaal.
De nettowinst daalde met 16
procent naar 5,7 miljoen euro
en de omzet verminderde met 2
procent tot 198 miljoen euro.
Autonoom was er sprake van
een daling van 11 procent. Van
de 275 arbeidsplaatsen waar
het bedrijf vanaf wil, zijn er in
middels 100 verdwenen door
beëindiging van tijdelijke con
tracten en natuurlijk verloop.
Bij Arcadis werkten tot voor
kort wereldwijd 8500 mensen.
De helft van de winstdaling is
toe te schrijven aan koersdalin
gen van Amerikaanse, Brazili
aanse en Chileense valuta's.
Over de eerste zes maanden
kwam de omzet uit op 391 mil
joen euro tegen 395 miljoen eu
ro in de eerste zes maanden
van 2002. De nettowinst daalde
van 10,6 naar 9,3 miljoen euro.
Arcadis waarschuwde dat de
winst over heel 2003 10 tot 15
procent lager zal uitpakken.
„De vooruitzichten op lange
termijn zijn gunstig, maar de
huidige economische realiteit
beperkt de groei", constateerde
bestuursvoorzitter Noy.
Aanvaringen met KPN onvermijdelijk
den haag/anp - De Opta moet
zijn tanden kunnen laten zien.
Zo reageerden Kamerleden gis
teren op het pleidooi van KPN-
topman Scheepbouwer om de
post- en telecomtoezichthou-
der aan banden te leggen. De
politici zien daar niets in. Ze
vinden dat de consument meer
keuze krijgt bij grote concur
rentie op het vaste telefoonnet.
„De relatie tussen Opta en KPN
is al slecht sinds de oprichting
van Opta vijf jaar geleden. Dat
leidt regelmatig tot scènes uit
een slecht huwelijk", meende
Kees Vendrik van Groenlinks.
„Als de toezichthouder zijn
werk goed doet, zijn aanvarin
gen onvermijdbaar", stelde
WD'er StefBlok.
Vendrik en Bert Bakker van D66
scharen zich vierkant achter
Opta. Volgens het duo is een
goede toezichthouder nodig
om voormalig monopolist KPN
in toom te houden. Zij zijn eer
der voor uitbreiding dan inper
king van Opta's bevoegdheden.
CDA'er Joop Atsma stelde dat
Opta als een waakhond moet
fungeren, maar hij wil niet dat
Nederland in zijn wet- en regel
geving vooruit loopt op Europa.
„Ik krijg steeds meengBignalen
dat dat wel zo is. Als het klopt,
moeten we dat snel terugdraai
en." Volgens Atsma kan dat dit
najaar bij de behandeling van
de nieuwe Telecommunicatie
wet. Hij zei niets te begrijpen
van Opta's verbod op nieuwe
kortingen voor KPN-klanten.
„We moeten het vrije onderne
merschap niet in alle opzichten
aan banden leggen."
Daarom wil WD'er Blok meer
duidelijkheid over de regels
waarbinnen Opta opereert. Ver
der vindt hij dat Opta niet al
leen moet kijken naar de markt,
de concurrentie en het consu
mentenbelang, maar ook naar
„het innovatieklimaat van Ne
derland". Blok wil aandacht
voor „het aanmoedigingen van
investeringen in infrastructuur
en het steunen van innovaties".
Paniek is nergens voor nodig want er is nog
helemaal geen stroomtekort. Met die me
dedeling wil stroomnetbeheerder Tennet
eventuele paniek sussen. „Het licht gaat
echt nog niet uit", zegt Elvira Nijkamp van
Tennet. De netbeheerder kondigde dit
weekeinde Code Rood af, voor het eerst in
negen jaar. Dat was nodig omdat de hoe
veelheid stroom die Tennet achter de hand
heeft voor noodgevallen, is gedaald tot 390
megawatt, genoeg voor 390.000 huishou
dens. „Maar daar hebben we nog geen
aanspraak op hoeven maken omdat er niet
meer dan 12.400 megawatt wordt ge
bruikt", legt Nijkamp uit. En zelfs als de
vraag hoger is dan 12.500 megawatt, de kri
tische grens, is er geen reden tot paniek.
„Naast de reserves die we kunnen inzetten,
kunnen we centrales verbieden elektriciteit
aan het buitenland te verkopen."
Als uiterste maatregel kunnen centrales
toestemming krijgen om de temperatuur
van het koelwater op te laten lopen tot
maximaal 32 graden. Nu ligt die grens op
30 graden. Door die hogere watertempera
tuur kunnen de centrales zo'n 500 mega
watt extra produceren.
Zelfs als er nu een grote stroomcentrale
zou uitvallen, hoeft dat volgens Nijkamp
geen probleem te ziijn. „Maar de kans op
zo'n calamiteit is gelukkig erg klein." Ten
net hoopt overigens dat het morgen de Co
de Rood weer kan intrekken. „Als de tem
peratuur daalt, kunnen we onze reserves
snel aanvullen."
Voorkomen kun je deze stroomproblemen
niet volgens elektriciteitsdeskundige Ed
van der Veen. „Dit is absoluut een extreme
situatie. Je kunt wel centrales bouwen die
er beter tegen kunnen maar daar hangt een
enorm prijskaartje aan. Dat staat niet in
verhouding tot een enkele hittegolf."
Een andere manier van koelen heeft vol
gens Van der Veen ook geen zin. „Aan
luchtkoeling heb je met deze hitte ook
niets. Het enige wat je zou kunnen doen, is
meer centrales aan zee. Die wordt iets min
der snel warm."
Hoogspanningsmasten, zoals hier bij de Vinex-lokatie Wateringseveld nabij Den Haag, zorgen ervoor dat de stroom over ons land wordt ge
distribueerd. Foto: GPD/Phil Nijhuis
parijs/berlijn/anp - In zowel Duitsland als
Frankrijk is gisteren beroering ontstaan
over de opheffing van beperkingen voor
koelwaterlozingen door kerncentrales. Die
kunnen niet op volle toeren draaien, omdat
het proceswater te warm is. Door te lozen
in het toch al opgewarmde rivierwater kan
onder meer grote vissterfte ontstaan.
Duitse milieugroepen en regionale opposi
tiepartijen zijn furieus over de toegestane
lozingen. Onder meer de SPD en de Groe
nen in Beieren eisen dat de kerncentrale Is-
ar I direct van het net wordt gehaald. Vol
gens de Duitse zender ARD vrezen de op
posanten grote gevolgen voor natuur en
milieu. In Beieren en Baden-Württemberg
hebben drie kerncentrales toestemming
gekregen tijdelijk water te lozen met een
temperatuur die enkele graden boven de
norm is.
De Franse regering besliste gisteren dat
kerncentrales koelwater tot 28 graden kun
nen lozen in de rivieren. Dat gold al voor
de kerncentrale van Tricastin langs de Rho
ne. Milieubeschermers zijn ook hier boos
over de maatregel.
De Franse stroomvoorziening is voor 80
procent afhankelijk van kerncentrales.'Een
kwart van de 'klassieke' en kerncentrales
draait er op halve kracht of is stilgelegd.
Vergeleken met vorig jaar verbruiken de
Fransen 10 procent meer stroom wegens
de hitte: sproei-installaties bij boeren wer
ken op volle kracht waar nog toegestaan,
en overal draaien airconditioners, ventila
toren en ijskasten op volle toeren.
door Achille Prick
en Petra Huijser
den haag - De prijs voor elektri
citeit is de afgelopen dagen door
de hittegolf als een komeet om-
hooggeschoten. Eén megawatt
uur kost normaal rond de 30 eu
ro, gisteren werd op de stroom-
beurs Amsterdam Power Exchan-
ge(APX) bijna 1800 euro aange
tikt. Een record. Uit toekomstige
nota's zal blijken welke energie
leverancier slim heeft ingekocht
en welke niet.
De stroom die dagelijks bij ie
der Nederlands huishouden
binnenkomt, heeft voortdurend
een andere prijs en komt ook
telkens weer ergens anders van
daan. Van een centrale in Ne
derland of in het buitenland, of
van grote bedrijven die hun ei
gen stroom maken en over
schotten op de markt gooien.
Shell kon gisteren makkelijk
wat bijverdienen met zelf ge
produceerde stroom van de raf
finaderij in Pernis. Ook bij be
drijven als metaalreus Corns,
chemiebedrijf Akzo Nobel of
Schiphol wordt momenteel
druk gerekend. Het kan nu heel
lucratief zijn de eigen productie
te beperken en eerder voordelig
ingekochte stroom voor een
vette prijs door te verkopen.
Sinds de liberalisering van de
Europese energiemarkt heeft
Nuon, de grootste elektriciteits
leverancier van Nederland, er
voor gekozen om te investeren
in de handel in energie en niet
in de productie ervan. Op de
eerste etage van het hoofdkan
toor van Nuon in Amsterdam
zijn zo'n 65 handelaren namens
het bedrijf dag in dag uit actief
op de energiemarkt. Ze worden
bijgestaan door een handjevol
meteorologen en statistici.
„Elektriciteit is kennis van het
weer", zegt Jogchem Brinksma,
directeur inkoop en handel.
„Als wij op onze schermen een
groot wolkenveld zien komen
aandrijven vanaf de Noordzee,
spelen we daar meteen op in.
Mensen verlaten eerder tuin,
strand of zwembad, dus gaat
thuis eerder de tv of radio aan.
Dat betekent meer vraag naar
stroom. Dan kunnen wij onze
eigen centrale harder laten
draaien of ergens goedkoop
De dealingroom van energiebedrijf Essent in Den Bosch waar de
stroom wordt ingekocht. Foto: GPD/Sandra Peerenboom
Cijfers over stroom
Nederland gebruikt op jaar
basis 10.000 megawatt elek
triciteit.
Een vijfde van die elektrici
teit wordt gebruikt door
huishoudens, de rest gaat
naar de industrie
Zo'n 20 procent van onze
stroom wordt geïmporteerd.
De belangrijkste buiten
landse stroomleveranciers
zijn Frankrijk en Duitsland,
gevolgd door Engeland.
Door het warme weer is het
stroom gebruik 12 procent
gestegen.
De stroomvreters in huis
zijn waterbedden, boilers,
wasdrogers, lichten en
kookplaten.
Een gemiddeld huishouden
gebruikt 3000 kwh, (3 mega
watt) per jaar.
stroom inkopen. Wij hebben
het weer in Nederland en alle
andere omstandigheden die het
stroomverbruik beïnvloeden
van kwartier tot kwartier in
beeld. Helaas kun je stroom al
leen maar per uur inkopen."
Brinksma beleeft een paar
spannende dagen. Heeft Nuon
genoeg stroom ingekocht om
de hitte door te komen, of moet
hij nu dure megawatturen inko
pen? „Deze extreme hitte was
onvoorzien, dus wij moesten
ook bijkopen. We hadden vori
ge week al wat extra ingekocht
in het buitenland, voor een
goede prijs. En we hebben deze
week ook via de APX ingekocht,
maar zeer beperkt. Als we hele
maal van de huidige markt af
hankelijk zouden zijn, was
Nuon morgen failliet."
De stroomhandel betekent niet
dat energieleveranciers en -pro
ducenten onbeperkt kunnen
in- en verkopen. Het stroomnet
heeft een beperkte capaciteit:
iedereen moet binnen bepaalde
marges blijven. Anders kan er
hoogspanning ontstaan en
crasht de hele boel, óf onder
spanning en valt de elektriciteit
ook uit. „Dat noemen wij ba
lanceren", zegt Brinksma.
„Vraag en aanbod moeten per
manent zo dicht mogelijk bij el
kaar liggen. Als je bijvoorbeeld
te veel hebt ingekocht, zal onaf
hankelijk netbeheerder Tennet
je dwingen te verkopen. En dat
zijn dan geen gunstige prijzen.
Omgekeerd hetzelfde: als dreigt
dat jouw klanten zonder
stroom komen te zitten, dwingt
Tennet je om stroom van hen te
kopen. Zij hebben reserves ach
ter de hand. Ook dat zijn geen
gunstige prijzen. Een soort boe
te voor het feit dat je niet goed
hebt gebalanceerd."
Via de APX wordt gemiddeld 13
tot 15 procent van het elektrici
teitsverbruik in Nederland ver
handeld. „Het is een anonieme
handel dus we geven geen na
men, maar er zit van alles bij.
Producenten, leveranciers of
partijen die hebben ingespeeld
op de stijgende vraag", zegt
Nanke Kramer van APX.
