Taylor vertrokken uit Liberia
BUITENLAND
i-mode nu ook op
KPN PrePay *fll
Eigen aanklager beter voor Rwanda-tribunaal
De mooie reuzinnen van Trebinje
€99,'
Nieuwe president Blah biedt rebellen plek in regering aan
Verwarring over taken
Kelly in omgang met pers
Amerikanen schieten op Iraakse politie
Primafoon 1 m
_rzoek naar
jiden in cola
Een Indiase rechter
icht gegeven onder
in naar de hoeveel-
:iden in Pepsi-Cola.
een omstreden
it door een Indiase
ipering is opgesteld.
n belangrijke groei
er de Amerikaanse
nindustrie. Het on-
iar de pesticiden ge-
erzoek van Pepsi zelf.
fis des duivels over
^rt dat door het India-
>eksinstituut CSE is
en besloot daarom
chter te stappen. In
ais staat dat de Pepsi-
ica-Cola die in India
ie 1 produceerd pestici-
ikzij en, in tegenstelling
die in de VS zelf
pe laakt. Volgens CSE
Indiase frisdranken
ndj ®et grondwater dat
tsei vuild.
Je)
ntumor in
3 e schedel
j on
ivinf - Wetenschappers
>ren te hebben ge-
£een hersentumor
elijke schedel van
oud. Dat maakte
zajiteit van Tübingen in
rjgisteren bekend. De
^jers baseren hun be-
arkt(radiografische me-
—■«cans die zij hebben
de schedel die is op-
n Steinheim an der
p jet zuidwesten van
w 1 Daaruit bleek dat de
MA| n deformatie heeft
|N jan een knobbel. Vol-
iderzoekers moet de
an wie de schedel was
khAoofdpijn hebben ge-
jie mogelijk aan de
jrleden.
ivej
at bedreigt
Barrier Reef
idai
3r £et Great Barrier Reef,
ente koraalrif ter wereld,
Je komende vijftig jaar
len als gevolg van het
Fect. Het Australische
[oor Zeewetenschap
ier gisteren voor ge-
d. Volgens de on-
moet op korte ter-
:stoot van broeikas
den beperkt, omdat
imperatuur van het
todanig stijgt dat veel
,ve»kleur zullen verliezen
n <ïn. „Hun productivi-
geéliversiteit dreigen te
ist|decimeerd aldus de
eetopers. Het 'bleken'
oofrif doet zich voor als
imperatuur zoveel
Ie algen die de riffen
an.fti bouwen sterven,
inzj
lezen
dinsdag 12 augustus 2003
l WTC
J- Kinderen spelen dit
le<%langrijke rol in de
ïr igvan de aanslagen
led(tember 2001 op het
ov%ie Center in New
jemeester Michael
ilin$» heeft dat gisteren
(naakt. Ongeveer 200
mtfullen namen voorle
ren deel van de bijna
en. De herderddngs-
antid begint op 11 sep-
/arh 8.30 uur. Zestien
ater, op het moment
ooitste vliegtuig zich in
baitoorde, volgt een kor-
dhfck op de tijdstippen
ien^ede gekaapte vfieg-
j qte en dat de torens
i ifen, is stilte gepland,
ent
len' moeten
^betalen
at' e Amerikanen die af-
Oorjaar naar Irak ver-
ai daar als 'menselijk
jen de dreigende aan-
Jand te protesteren,
a een boete betalen
rd dollar. Zij zouden de
ase sancties tegen het
'//en geschonden. Dit
crant Sarasota Herald-
62-jarige Faith Fip-
dat zij in een brief
eeg voorgelegd om
n 'schikking1 10.000
italen, of voor de
'erschijnen. Zij zou
deeld kunnen wor-
jaar gevangenisstraf
e van een miljoen
lerikaanse sancties
'erboden aan Ameri-
ibanden te onder-
iet het regime van
tussein en naar Irak te
'2 sterft aan
»jn Canada
''r In Canada is giste-
-jarige vrouw overle-
gevolgen van de
SARS. Dit hebben de
-jrfezondheidsautori-
«^eld. De vrouw is het
poffer van de epide-
ïada. Negen mensen
janada nog in het zie-
let verschijnselen van
[gebied rond de stad
TCanada is behalve
ige plaats op de we-
le longziekte hevig
Jen heeft gegrepen,
d overleden er onge-
lensen aan SARS, en
ïduizenden besmet.
door Frans van den Houdt
den haag - Van de VN-Veiligheidsraad
mag aanklager Carla Del Ponte zich al
leen nog bezighouden met het Joego-
slavië-tribunaal. Voor het tribunaal dat
de genocide in Rwanda in 1994 behan
delt, wordt een nieuwe aanklager be
noemd. Er is altijd kritiek geweest op
het Rwanda-tribunaal in Tanzania.
Vanaf het begin was duidelijk dat het
niet zou werken, één aanklager voor
twee grote tribunalen die ook nog
eens duizenden kilometers uit elkaar
liggen. Niet alleen is het logistiek ge
zien een nachtmerrie om die enorme
afstand voortdurend te overbruggen,
het is vrijwel ondoenlijk voor één
persoon om zijn aandacht evenredig
aan twee zeer uiteenlopende kwesties
te wijden. Een van de tribunalen,
waarschuwden de critici, zal steeds
het onderspit delven. En zij kregen
gelijk.
De meeste aandacht, financiële en
technische middelen gingen de afge
lopen tien jaar steeds naar het Joego-
slavië-tribunaal in Den Haag, wat on
herroepelijk ten koste ging van het
Rwanda tribunaal in het 'verre' Tan-
zaniaanse Arusha. „De Afrikaanse ge
nocide wordt ook binnen de VN ken
nelijk minder belangrijk gevonden
dan de Europese", stelde een Rwan
dese aanklager onlangs cynisch vast.
Die kritiek bestond al in 1996, ander
half jaar na de start van het Rwanda-
tribunaal, toen de Zuid-Afrikaan Ri
chard Goldstone hoofdaanklager was.
Medewerkers typeerden hun tribu
naal in Arusha toen al als 'het stief
kindje van de VN'. „Wij worden bin
nen het bureaucratische VN-systeem
op alle mogelijke manieren gedwars
boomd, zodat we ons werk niet goed
kunnen doen." Volgens de tribunaal
medewerkers was Goldstone 'abso
luut niet geïnteresseerd in Rwanda'.
„Hij wilde hier nooit een minuut te
lang blijven. Hij was erg publiciteits
geil en alleen geïnteresseerd in Joego
slavië, waar de wereld z'n aandacht
op richtte. Gevolg is dat er na ander
half jaar pas twintig aanklachten zijn,
een erg mager resultaat."
Na Goldstone kwam de Canadese
Louis Arbour, van wie veel verwacht
werd in Arusha. „Ze wil echt gaan
knokken voor verbeteringen binnen
het Rwanda-tribunaal. Zij is iemand
met haar op d'r tanden die het VN-
systeem zeker zal bevechten", zei een
jurist bij het tribunaal. Maar ook de
Canadese aanklager liet het Rwanda-
tribunaal in de kou staan, evenals Del
Ponte die in 1999 aantrad. Zo stelde
een onderzoekster onlangs vast dat
Del Ponte in 2001 slechts 38 dagen in
Arusha en de Rwandese hoofdstad
Kigali te vinden was en de rest van de
tijd vrijwel steeds in Den Haag met
Joegoslavië bezig was. Dit jaar zou
Del Ponte pas twee keer in Kigali zijn
gesignaleerd.
Het Rwanda-tribunaal heeft nooit
optimaal kunnen functioneren. Criti
ci beschrijven het kantoor van de
aanklager dat zich met de Afrikaanse
genocide bezighoudt als 'een ongeor
ganiseerde boel' en noemen Del Pon
te een 'ineffectieve functionaris' die
haar werk in Arusha als een parttime
baan beschouwt. Ze wijzen erop dat
het Rwanda-tribunaal met een jaar
lijks budget van 100 miljoen dollar de
afgelopen negen jaar maar vijftien
rechtszaken heeft afgerond (61 zaken
zijn onder behandeling). Om, zoals
afgesproken, voor 2008 klaar te kun
nen zijn, zal een aantal zaken naar
rechtbanken in Rwanda doorverwe
zen moeten worden. Del Ponte geeft
toe dat Arusha traag werkt en achter
ligt op schema, maar wijdt dat vooral
aan procedurele obstakels, gebrek
aan geld en invloeden van buitenaf,
niet aan haar eigen functioneren.
Deels heeft Del Ponte gelijk. Zij is de
afgelopen jaren stelselmatig tegenge
werkt door de regering van Rwanda,
een fervent tegenstander van het VN-
tribunaal.
Zo kregen getuigen vaak geen toe
stemming van Kigali om naar Arusha
af te reizen, met als gevolg dat diverse
rechtszaken tijdelijk gestopt moesten
worden. Vervolgens begon Rwanda
een campagne om Del Ponte te wip
pen. Reden: Del Ponte wilde naast
Hutu's die verantwoordelijk worden
gehouden voor de genocide in 1994,
ook Tutsi's gaan vervolgen die in die
periode misdaden begingen. Dat laat
ste kan natuurlijk nooit een reden
zijn om een aanklager weg te sturen.
Voor de geloofwaardigheid van het
tribunaal en het verzoeningsproces in
Rwanda is het juist van wezenlijk be
lang dat niet eenzijdig Hutu's maar
ook Tutsi's worden vervolgd en be
recht voor misdaden. Een nieuwe
procureur zal daar niet omheen kun
nen.
Met een eigen aanklager zal het
Rwanda-tribunaal veel efficiënter
kunnen werken en aanklachten beter
kunnen behandelen. Misschien dat
dan eindelijk op voet van gelijkheid
gewerkt kan worden met het Joego-
slavië-tribunaal in Den Haag. Volgens
Rwandese overlevenden van de geno
cide moet dan echter nog aan een be
langrijke eis worden voldaan: de
nieuwe aanklager moet de Afrikaanse
cultuur begrijpen.
monrovia/anp-rtr - De omstre
den Liberiaanse president Char
les Taylor is gisteren onder forse
internationale druk afgetreden.
Na weken van speculaties of hij
de stap zou zetten, droeg Taylor
de macht officieel over aan zijn
voormalige plaatsvervanger, vi
ce-president Moses Blah. Daarna
verliet de gewezen president
zijn land en vloog hij naar Nige
ria, waar hij gisteravond laat ar
riveerde.
Vanochtend kwam hij aan in
Calabar waar zijn nieuwe wo
ning staat. De Nigeriaanse re
gering bood de voormalige
krijgsheer asiel aan, nadat hij
door een Speciaal Hof in het
buurland Sierra Leone was
aangeklaagd wegens wanda
den.
In Monrovia vierden gister
avond zwaarbewapende tieners
van de opstandelingen maar
ook aanhangers van het oud
staatshoofd feest.
Verscheidene Afrikaanse staats
hoofden, onder wie de Zuid-
Afrikaanse president Mbeki en
zijn Ghanese collega Kufuor,
woonden de feestelijke machts
overdracht in de Liberiaanse
hoofdstad Monrovia bij. Het
vertrek van Taylor wordt gezien
als een belangrijke voorwaarde
om een einde te kunnen maken
aan het geweld in het West-
Afrikaanse land, dat al veertien
jaar onder een burgeroorlog ge
bukt gaat.
De belangrijkste rebellenbewe
ging van Liberia, LURD, rea
geerde prompt. Plaatsvervan
gend secretaris-generaal Sekou
Fofana stelde dat met het aftre
den van Taylor er, wat betreft
de LURD, een einde aan de
oorlog is gekomen. „Op het
moment dat hij Liberia verlaat,
zullen we niet langer vechten.
Het lijden van de Liberianen is
voorbij", aldus de voorman van
de Liberianen Verenigd voor
Verzoening en Democratie.
krföl' m',
Charles Taylor (links) heeft gisteren de macht overgedragen aan Moses Blah, die moeite heeft zijn aandacht bij de ceremonie te houden.
Foto: AFP/Georges Gobet
De opvolger van Taylor riep de
rebellenbewegingen in Liberia
op tot het voeren van vredes
overleg.
„U heeft geen reden meer om
niet op de vredeswagen te
springen", aldus het nieuwe
staatshoofd. Blah bood daarop
de rebellen de post van vice-
president aan.
Ook zouden de opstandelingen
andere posten in de regering
kunnen krijgen, zei Blah tegen
de Amerikaanse zender CNN.
De 56-jarige Blah is een oude
strijdmakker van Taylor. Als
22ste president van Liberia
heeft hij het in ieder geval tot
14 oktober voor het zeggen. Op
die datum zullen er verkiezin
gen in Liberia worden gehou
den.
In zijn afscheidsrede als presi
dent haalde Taylor als vanouds
uit naar zijn tegenstanders.
Daarbij kreeg ook de Ameri
kaanse president Bush er van
langs. Taylor treedt onder meer
onder druk van Washington te
rug, maar hij zei 'terug te ko
men als God het wil'.
In Washington reageerde de
Amerikaanse regering met te
vredenheid slechts enkele mi
nuten nadat Taylor was ver
trokken met het Nigeriaanse re
geringstoestel. Later juichte
president Bush het aftreden
toe. Volgens hem is het 'een be
langrijke stap op weg naar een
betere toekomst voor het Libe
riaanse volk'.
Taylor toonde zich positief over
zijn rol als president van het
verscheurde land. „De geschie
denis zal goed over mij oorde
len", aldus de in het wit gesto
ken Taylor. „Ik heb mijn taak
volbracht en accepteer de rol
van offerlam."
Secretaris-generaal Kofi Annan
van de Verenigde Naties riep
alle lidstaten op alle mogelijke
steun te verlenen aan het Libe
riaanse volk om vrede en veilig
heid in het land te bewerkstelli
gen.
Hij doelde daarbij vooral op het
leveren van militairen aan de
internationale vredesmacht.
door onze correspondent
Esther Gotink
londen - Wapenexpert David
Kelly is volgens de personeels-
directeur van het defensiemi
nisterie een stap te ver gegaan
in zijn contacten met de pers.
Richard Hatfield, die gisteren
moest getuigen op de ope
ningsdag van het onderzoek
naar Kellys zelfmoord, zei dat
Kelly heeft geweten dat hij fout
zat omdat hij zijn ontmoetin
gen met BBC-verslaggever An
drew Gilligan aanvankelijk ver
zweeg.
Hatfield erkende dat mediacon
tact een onderdeel vormde van
Kellys taakomschrijving. Maar
hij zei dat de regeringsadviseur
moet hebben gerealiseerd dat
hij 'buiten het kader van discre
tie' opereerde, omdat hij niet
op verzoek van de journalist
maar uit eigen beweging een
gesprek met Gilligan had be
legd, zonder medeweten van
het ministerie.
Op de eerste dag van het onder
zoek, onder leiding van Lord
Hutton bleek gisteren gelijk ver
warring te bestaan over Kellys
bevoegdheden in zijn omgang
met de pers. Hij pleegde op 17
juli zelfmoord, nadat zijn naam
was uitgelekt als de anonieme
bron voor Gilligans radiover
slag, waarin de Britse overheid
wordt verweten met wapenfei
ten te hebben gesjoemeld. Kelly
heeft volgens Hatfield de gren
zen overschreden, terwijl Pa
trick Lamb van buitenlandse
zaken het tegenovergestelde
beweerde. De plaatsvervangend
chef van de afdeling non-proli-
feratie getuigde dat Kelly altijd
in staat is geweest de lijn die de
regering ldest 'met gezag' te
verwoorden. Juist daarom werd
hij zo vaak gevraagd journalis
ten te woord te staan. Buiten
landse Zaken had nota bene het
nummer van Kelly doorgegeven
aan journalist Susan Watts, die
evenals Gilligan verslag deed
over het opkloppen van wapen
feiten. Zowel Gilligan als Watts
moeten vandaag in de getui
genbank verschijnen.
Voormalig collega en goede
vriend Terence Taylor noemde
David Kelly een 'sublieme' we
tenschapper die een cruciale
rol speelde in de ontdekking
van wapenprogramma's in Irak,
in een periode dat Saddam
Hussein het bestaan ervan glas
hard ontkende. Taylor was de
allereerste getuige en via een vi
deolink gaf hij te kennen hoe
veel respect Kelly oogstte bij zo
wel Britse als Amerikaanse ex
perts.
„Zijn werk in Irak was opmer
kelijk succesvol. Hij leidde het
VN-inspectieteam door een
moeilijke periode en was zeer
vastberaden." Taylor zei dat
daags voor de zelfmoord niets
aan Kelly te merken was ge
weest. Tijdens een telefoonge
sprek tussen het tweetal had
Kelly in 'normale gemoedstoe
stand' verkeerd en verteld hoe
zeer hij uitkeek naar zijn doch
ters huwelijk in oktober.
Het onderzoek naar de dood
van de wapenexpert kan grote
gevolgen hebben voor premier
Blair. Voorzichtig worden ver
gelijkingen gemaakt met de Le
winsky-affaire van voormalig
VS-president Clinton; al werd
die na een pijnlijk verhoor vrij
gepleit, het volksvertrouwen
was voorgoed beschadigd.
In de regering-Blair is defensie
minister Hoon nu de zondebok,
stelt de Sunday Express. Vol
gens de krant dient Hoon zijn
ontslag in zodra Lord Hutton
de onderzoeksconclusies pre
senteert, omdat hij daarmee
een gedwongen aftreden van de
premier kan voorkomen. Hoon
was Kelly's werkgever en is
daarmee verantwoordelijk voor
het uitlekken van zijn naam.
Hoon ontkent dat hij weggaat.
Vorige week lag hij ook al onder
vuur, omdat hij zijn vakantie
boven Kellys begrafenis zou
hebben verkozen. De werkelijk
heid lag anders: Kellys weduwe
stelde Hoons aanwezigheid niet
op prijs.
Een hulpcommissaris van de politie in Bagdad
bevestigde dat twee van zijn mensen zijn dood
geschoten door de Amerikanen. Hij zei te gelo
ven dat de militairen de politieagenten voor mo
gelijke belagers hebben aangezien. Volgens hem
is een delegatie van de Amerikaanse marechaus
see inmiddels bij hem langs geweest om condo
leances aan te bieden.
Een woordvoerder van het Amerikaanse leger zei
op de hoogte te zijn van het incident maar wei
gerde meer informatie te verstrekken.
De Arabische nieuwszender al-Jazeera stelde dat
de Amerikanen vermoedden dat het trio met een
explosief een aanslag op Amerikaanse militairen
wilde plegen.
bagdad/afp-anp - Amerikaanse militairen heb
ben in de Iraakse hoofdstad Bagdad per ongeluk
drie Iraakse politieagenten onder vuur genomen.
Twee van hen overleefden de schietpartij niet.
Volgens de enige overlevende van het incident
achtervolgden hij en zijn collega's al schietend
een verdacht voertuig toen de Amerikanen hen
op de korrel namen.
Overlevende Hamza Atiya Muhsen vertelde giste
ren dat een van zijn collega's werd doodgescho
ten toen hij met de armen in de lucht en zijn
penning in zijn hand uit de auto stapte. Het voer
tuig was niet herkenbaar als politiewagen. Muh
sen zegt zelf tijdens het incident zaterdag te zijn
geschopt en geslagen.
Stad kent langste bevolking van Europa
(advertentie)
Gratis 10,- i-mode™"tegoed en 15,- PrePay
tegoed
Zonder abonnement gebruik maken van i-mode
Toegang tot de beste en meeste sites
Voordelig e-mailen
Gemakkelijk en snel
Bellen, SMS-en en i-mode op het beste en
snelste netwerk in Nederland
Vraag in de winkel naar de
voorwaarden of kijk op www.kpn.com
Maakt contact
door onze correspondent
Cees van Zweeden
trebinje - Toen Trebinje in mei
kampioen werd van Bosnië,
gingen bij 's lands voetbalbond
de wenkbrauwen omhoog.
Moest dit luizige oord in het ui
terste zuidoosten van Bosnië
straks als gastheer fungeren
voor een PSV of een Manches
ter United? De stad had slechts
twee hotelletjes en één restau
rant, en een stadion dat die
naam nauwelijks verdiende.
Maar als de supporters uit den
vreemde straks in Trebinje
neerstrijken, zullen zij ogen te
kort komen.
Trebinje is de plaats in Europa
met zowel de langste mensen
als het grootste overschot aan
dames. Het is tevens een stad
wier schoonheid wedijvert met
die van haar inwoners.
„Trebinje is altijd een stad ge
weest waar mannen graag kwa
men", zegt Nedjo Naric (51),
een plaatselijke historicus.
„Vroeger kwamen hier de man
nen uit Niksic in Montenegro
op zoek naar een huwelijks
partner. Nu zie je veel Spaanse
VN-militairen. Maar zij raken
gefrustreerd, omdat zelfs de
kleinste meisjes groter zijn dan
zijzelf."
Statistieken zijn er nauwelijks,
maar het straatbeeld spreekt
voor zich. Volgens sommigen
zijn er in Trebinje, dat 30.000
inwoners telt, op elke man
twaalf vrouwen. Maar die
schattingen komen van man
nen die zich de koning te rijk
wanen. „In werkelijkheid
schommelt het percentage
vrouwen eerder rond de 65 pro
cent", zegt Naric.
Het rustige Trebinje heeft een enorm overschot aan vrouwen. Foto:
GPD/Cees van Zweeden
Eén oorzaak is de oorlog. Treb
inje ligt in een streek waar de
geschiedenis nauwelijks cle
mentie mee heeft getoond, zo
als de talrijke fortificaties al
doen vermoeden. Aan het einde
van de negentiende eeuw was
het mannentekort zo schrij
nend dat een Nederlandse
vrouw, Jeanne Merkus, als een
soort Jeanne d'Arc de comitad-
ji's moest aanvoeren tegen de
Turken.
Trebinje ontworstelde zich aan
het Ottomaanse juk om kort
daarna door de Habsburgse
laars vermorzeld te worden. De
Habsburgers trokken zich der
tig jaar later terug, maar niet
nadat zij een deel van de man
nelijke bevolking hadden opge
knoopt. Tijdens de Tweede We
reldoorlog offerde Trebinje dui
zenden van haar beste zonen
op het altaar van de partizenen-
strijd tegen de nazi's, en de
burgeroorlog van de jaren ne
gentig eiste nog eens enkele
honderden levens.
Maar de voornaamste reden
voor het vrouwenoverschot is
volgens Naric niet oorlog maar
armoede. Ooit lag Trebinje op
de handelsroute die van het na
burige Dubrovnik naar Niksic
in het Montenegrijnse bergland
liep, zoals de oude Romeinse
weg in het gebied illustreert.
Maar de burgeroorlogen heb
ben Trebinje afgesneden van
zowel Kroatië als Montenegro,
en de Bosnische hoofdstad Sa
rajevo is vijf uur rijden.
Het isolement heeft het aantal
banen in de stad, dat voor de
burgeroorlog 12.000 beliep, ge
halveerd. En de meeste van die
resterende banen is zo slecht
betaald, dat een middelbare-
schoolleraar met zijn 200 euro
per maand nog goed af is. „Het
gevolg is een leegloop van de
stad", zegt Naric. „En het zijn
vooral de mannen die vertrek
ken."
Moeilijker te verklaren valt de
lengte van de achterblijvers.
Reeds is de jaren tachtig bleek
uit een onderzoek naar de fy
sieke kenmerken van militaire
dienstplichtigen in Europa dat
Trebinje de langste rekruten
had. Sindsdien is het verschil
waarschijnlijk alleen maar gro
ter geworden, omdat mensen
hun huwelijkspartner zelden
buiten de stad vonden.
„Kijk naar het Joegoslavische
volleybalteam", zegt Nedeljko
Likic, een gepensioneerde gy
naecoloog in de stad. „Alle spe
lers komen van hier.
Als medicus schrijft Likic het fe
nomeen toe aan de mmbinatie
van zee, bergen en Wtoiaat. Ge
legen op 300 meter hoogte, zijn
de nachten in Trebinje koeler
en minder broeierig dan in het
naburige Dubrovnik op de kust.
„Mensen slapen hier beter, ter
wijl ze toch de Mediterrane
voedingsgewoontes hebben",
zegt hij.
Volgens Likic behoort het sterf
tecijfer bij de geboorte in Treb
inje tot het laagste ter wereld.
„In ons ziekenhuis sterft op 400
bevallingen slechts één baby.
Vrouwen zijn hier erg gezond."
Dat ze ook erg mooi zijn, erkent
de medicus met graagte. „Deze
stad stond in heel voormalig
Joegoslavië bekend als een
Mekka voor mannen", zegt Lik
ic. „Maar", zo vervolgt hij met
een knipoog naar zijn eigen
echtgenote, „dat is een onder
werp waarover ik nu niet kan
uitweiden."
