ECONOMIE
«elzijn varken is belangrijk, totdat het geld kost
Zwartspaarders kiezen eieren voor hun geld
doen?
Waardeoverdracht pensioen: wel of niet
i
Klantenkaart onontgonnen goudmijn
Maar een op de vijf bedrijven analyseert gegevens nauwgezet
Wat is een vrouw waard?
I
USTI
HDC 158
zaterdag 9 AUGUSTUS 2003
ortekaas
)P-j
Het is echt weer
Erlijk bad in de mod-
'reden knorrend
i*n zeventig zeugen
twarte bad bij de
varkenshouderij van
^n in IJsselstein. Niks
jbch? Nou, in Neder-
/oordig wel. Want
^en in de wei in een
dat zie je alleen
j de ongeveer tach-
he varkensboeren in
I
ij
,Jk zorg nu zelf maar
ïKtra water. Normaal
ad in de wei vanzelf
enwater, maar dat is
Het bad is belang-
idder beschermt te-
aten en tegen de zon.
lijk is het verkoe-
'shouder vertelt het
issen de biggende
jfwijl hij praat, floept
roze nieuw leven uit
'baar onaangedane
e gul haar opgezette
i haar verse koters
ijkt allemaal het lus
ven en het lijkt in
Ie beelden die wel
nti zijn van de volle
de intensieve var-
^ij. Maar er zit wel
tje achter.
elijke vrijheid van de
600 vleesvarkens, de 90 zeugen,
de 300 biggen en de twee beren
Bert en Ernie op de boerderij
van De Bruin dient immers
duur betaald te worden. Neem
die kilo hamlappen bij de plaat
selijke Albert Heijn. 'Gewone'
hamlappen kosten 7,49 euro
per kilo, op biologische ham
lappen met EKO-keurmerk
prijkt een plakkertje met het be
drag van 12,49 euro.
Maurits Steverink legt uit hoe
dat komt. Hij is ketenmanager
voor de Task Force Marktont
wikkeling Biologische Land
bouw en werkzaam bij Biologi-
ca, dat beleid ontwikkelt en
voorlichting geeft over biologi
sche landbouw en voeding.
„Biologisch varkensvlees kost
de klant zo'n 60 tot 70 procent
meer in de winkel. Maar het is
wel een eerlijke prijs. Voor de
biologische boer liggen de kos
ten veel hoger, met name waar
het gaat om voedsel, huisves
ting en arbeid.
Biologisch voedsel is ongeveer
twee keer zo duur als het voed
sel dat varkens normaal krijgen,
maar het is wel noodzakelijk
dat het biovoer gegeven wordt.
De huisvesting is duurder, om
dat er per varken meer ruimte
beschikbaar moet zijn op het
bedrijf. En de arbeid is duurder,
omdat er per varken meer ar
beid geleverd moet worden dan
op grote bedrijven."
Waarom zou je er dan eigenlijk
aan beginnen? De Bruin: „Ik
begon met een scharrelvar
kensbedrijf, al in 1985. In 1990
zijn we omgeschakeld: wij wa
ren het derde biologische var
kensbedrijf van Nederland. Ik
wil me niet afzetten tegen de
gangbare bedrijven, maar ik
zou het zelf niet anders willen
dan op deze manier. Ik geniet
van de varkens, het zijn pracht
beesten en nog intelligent op de
koop toe. Ik vind het beter om
op deze manier met een varken
om te gaan." Steverink: „Je
kunt je inderdaad afvragen
waarom boeren dit doen. Ge
lukkig is er een groep boeren
die het lef heeft gehad om te
schakelen met de bedoeling het
biologisch varkensvlees goed
op de kaart te zetten. En dat
geldt net zo goed voor nog
maar een enkele supermarkt
die het lef heeft om zo'n duur
product in het schap te leggen
naast het goedkopere vlees."
De eerste die dat doet, is Albert
Heijn. Sinds vorig jaar wordt in
zo'n 500 winkels biologisch var
kensvlees verkocht. De verkoop
groeit mede daardoor, maar het
gaat Steverink niet snel genoeg.
Nog maar een paar jaar gele
den, na de varkenspestepide
mie die in Nederland gruwelijk
huishield, waren de verwach
tingen van biologisch varkens
vlees hoog gespannen: tot 15
procent van al het vlees zou
biologisch worden. Maar dat
streefgetal wordt bij lange na
niet gehaald.
Steverink: „De hoeveelheid ver
kocht biologisch varkensvlees is
1,7 procent van het totaal. Dat
had van mij wel een procentje
meer mogen zijn. Maar vergeet
niet dat we pas net bezig zijn
met het actief promoten van
biologisch vlees op de winkel
vloer. Vanaf oktober vorig jaar
is het biologisch vlees pas echt
zichtbaar in de winkel."
En ja, daar is de dure euro
weer, en de recessie. „Dit is een
moeilijke tijd. Ook al hebben
mensen geen last van de reces
sie, het wordt ze in ieder geval
wel aangepraat dat ze er last
van hebben. Door de economi
sche tegenwind gaat de groei
minder snel dan wij verwacht
hadden. Daar komt bij dat er
nu een groter prijsverschil is
met het gewone varkensvlees.
Daardoor kunnen supermark
ten bijvoorbeeld flink stunten
met de schouderkarbonade."
„Het is moeilijk: je moet de
consument toen zo informeren
dat hij in die paar seconden die
hij neemt om te beslissen wat
hij koopt, genoeg weet om de
juiste keuze te maken. Hier
hebben we meer medewerking
van supermarkten nodig."
Volgens varkenshouder Theo
de Bruin is er in ons land meer
aan de hand. „De Nederlander
zegt wel dat hij het welzijn van
het dier heel belangrijk vindt.
Dat roept iedereen. Maar zodra
hij zijn portemonnee moet
trekken, geeft hij niet thuis. Het
deel van het inkomen dat de
gemiddelde Nederlander aan
zijn eten wil besteden is ge
woon laag. Vergelijk dat maar
eens met een Fransman. Die is
bereid veel meer voor zijn
voedsel te betalen. Het is voor
een deel een kwestie van men
taliteit."
Modder beschermt tegen parasieten en tegen de zon. Foto: GPD/Frank Jansen
Vakantiehuis in buitenland verklikt
Veel mensen die een vakantiehuis bezitten in het buitenland
zijn uit hun schulp gekropen. Maar de Belastingdienst heeft
sinds vorige week ook enige tientallen brieven van verklikkers
ontvangen. Dat is volgens de fiscus een onbedoeld gevolg van
het bericht dat de overheid de jacht op buitenlands bezit heeft
uitgebreid. De FIOD/ECD in Haarlem trekt alle tips van de ver
klikkers na. Sinds een jaar zijn 1100 mensen met buitenlands
bezit tot inkeer gekomen „Deze inkeerders hebben alsnog aan
gifte gedaan", meldde een woordvoerder gisteren. Uit gegevens
die Financiën binnenkreeg uit het buitenland, bleek dat er nog
al wat Nederlanders zijn met vakantiewoningen die dat niet aan
de fiscus hebben gemeld.
ECONOMIE WIJZER
langs een nieuw boek over pensioenen
uitgebracht, 'Plan uw pensioen', waar
in het al dan niet meenemen van je
pensioen helder belicht wordt. Het
boek laat duidelijk zien hoe je aan de
hand van plussen en minnen die je
zelf aan de diverse onderdelen toe
kent, conclusies kunt trekken.
Tot slot speelt ook het gemak nog een
rol. „Het feit dat je bij overdracht te
zijner tijd met maar één pensioenuit
voerder te maken hebt, kan meewegen
bij de overweging", vertelt Frans van
de Kring van Onafhankelijke Pensioen
Adviseurs. „Zolang je er door de waar
deoverdracht maar niet op achteruit
gaat."
Meer informatie:
Consument Geldzaken: 020 684
9055
Consumentenbond: www.consumen-
tenbond.nl; tel. 070 - 445 45 45
Kring van Onafhankelijke Pensioen
Adviseurs: www.kopa.nl
4rd - Onder mensen die hun
jaartegoeden in Duitsland
2;ij de Nederlandse fiscus
12»gemeld, is een flink aantal
^spaarders. Om hoeveel per-
gaat wil woordvoerder La-
et ministerie van financiën
j- alleen dat het in sommige
lat om bedragen van vele
3|
Inet zwart geld in het bui-
i vrijwillig aangifte doen bij
igdienst, kunnen deze zo-
3jc maken van de zogeheten
ing. Zij betalen dan alsnog
ver de verzwegen spaarre
kening, maar krijgen geen fiscale boete
opgelegd. Wie zelf schoon schip
maakt, voorkomt bovendien dat hij
voor de rechter komt wegens belas
tingfraude - en dat zijn zaak daarmee
openbaar wordt.
Het betalen van 'genadegeld' sluit ove
rigens niet uit dat de fiscus een onder
zoek kan instellen naar de herkomst
van zwart geld, waarvan een strafzaak
het gevolg kan zijn.
Sinds juni hebben ruim 100
zwartspaarders in de Duitse grensge
bieden zich gemeld bij de Belasting
dienst. Sommigen stapten zelf naar
een belastingkantoor, anderen deden
aangifte op aanraden van een advo
caat of een belastingadviesbureau, al
dus de woordvoerder van het ministe
rie.
Er bestaat overigens grote onduidelijk
heid over de internationale afspraken
die het mogelijk maken dat bankgege
vens tussen Europese landen automa
tisch worden uitgewisseld. Die zouden
aanvankelijk op 1 januari 2004 ingaan.
Nu zullen de nieuwe regels echter pas
op 1 januari 2005 van kracht worden,
zo is de bedoeling. Deze datum is een
compromis dat de ministers van fi
nanciën van de Europese Unie in juni
ondertekenden.
Reden voor het uitstel is het politieke
gesteggel over de wet die het omstre
den bankgeheim in de Europese Unie
zou regelen. Helemaal verdwijnen zal
het bankgeheim op 1 januari 2005 niet:
Luxemburg, België en Oostenrijk wis
ten hun angstvallig gekoesterde bank
geheim te behouden.
Wel wordt ook in deze landen de zoge
heten bronbelasting ingevoerd. Dat wil
zeggen dat over de genoten rente van
elke spaarrekening voortaan belasting
moet worden betaald. Daarbij wordt
niet de identiteit van de spaarder,
maar alleen het nummer van zijn
spaarrekening bekend bij de fiscus.
De banken van de landen die de wet
ondertekenen melden de rente-in
komsten automatisch aan de fiscus,
zoals dat onder meer in Nederland al
het geval is. De gegevens over bankre
keningen kunnen internationaal over
en weer worden uitgewisseld door de
belastingdiensten. Vanaf 2005 is de fis
cus in de meeste EU-landen dus vrij
wel alwetend over de buitenlandse
spaartegoeden van hun landgenoten.
In Nederland worden inkomsten uit
sparen en beleggen belast in box 3. Ie
dereen betaalt jaarlijks 1,2 procent van
zijn of haar vermogen, de zogeheten
vermogensrendementsheffing.
tilburg/gpd - De Albert Heijn
Bonuskaart, de BIJ-card, de
Rocks Chipcard of de ICI Paris
Klantenkaart. In Nederland zijn
naar schatting 20 miljoen klan
tenkaarten in omloop. Maar de
winkelier doet er nog te weinig
mee, concludeert Joma Leen
heer die er landelijk onderzoek
naar doet.
De drijfveer van de winkelier
om een klantenkaart in te zet
ten, is niet direct ingegeven
door de wens de omzet en
winst te vergroten. Maar de
concurrent heeft ook een klan
tenkaart. „Defensief dus", con
cludeert Joma Leenheer. Ter
wijl klantenbinding eigenlijk de
drijfveer zou moeten zijn, want
dót bevordert de verkoop.
Klanten zijn daar erg gevoelig
voor, zo blijkt uit Brits onder
zoek van de Carlson Marketing
Group. Tachtig procent van de
16.000 ondervraagde klanten
kaarthouders gaat geregeld
naar dezelfde winkel terug als
deze een klanten- of spaarkaart
heeft. Meer dan 66 procent zegt
ook echt meer te besteden. En
als een bedrijf met de klanten
kaart zou stoppen, dan geeft
bijna de helft (46 procent) hele
maal niets, of in ieder geval
minder geld uit in die zaak.
Een klantenkaart biedt legio
mogelijkheden om klanten
meer aan een winkel of bedrijf
te binden. „Speciale koopavon
den of productdemonstraties
zijn bij uitstek geschikt om de
klant meer te betrekken en loy
aler te maken. Maar slechts 15
procent van de klantenkaart
programma's gebruikt die mo
gelijkheid", aldus Leenheer.
De BIJ-card van de Bijenkorf is
een positieve uitzondering. Met
deze kaart krijgt de klant niet
alleen diverse kortingen op Bij
enkorf-producten maar ook op
bijvoorbeeld theatervoorstellin
gen. Met de BIJ-card kun je bo
vendien betalen. Verder kent de
Bijenkorf speciale koopavon
den voor trouwe klanten en is
er een Bijmagazine. „Je hoort
ergens bij. De BIJ-card is echt
een beetje een clubkaart."
Met de meeste onderzochte
kaarten (79 procent) kun je
punten of zegels sparen die in
gewisseld kunnen worden voor
kortingen, waardecheques of
voor speciale geschenken. Veel
bedrijven sturen ook gericht
post naar de klanten (61 pro
cent). Maar daar blijft het wel
zo'n beetje bij. Terwijl klanten
kaarten een schat aan informa
tie bieden over koopgedrag en
over de effecten op speciale
aanbiedingen.
Slechts 20 procent van de be
drijven analyseert die gegevens
nauwkeurig, concludeert Joma
Leenheer. Zo'n 40 procent
maakt regelmatig een analyse
en de overige 40 procent doet
niets met de gegevens.
Overigens zijn de kosten van
een klantenkaartprogramma
aanzienlijk. De overgrote meer
derheid, 70 procent, draait
quitte of noteert een klein plus
je, zo ontdekte Leenheer.
Slechts 20 procent noemt zijn
klantenkaaitprogramma winst
gevend. Minder dan 10 procent
moet een verlies incasseren.
Door het afnemende consu
mentenvertrouwen is er steeds
minder klantentrouw, signa
leert Joop Holla van markton
derzoeksbureau GfK-panelser-
vices. De klant die tuk is op
koopjes gaat steeds vaker
vreemd. Supermarkten hebben
op dit ogenblik grote moeite
om de klantentrouw een beetje
op niveau te houden. Dat blijkt
wel uit het groeiende markt
aandeel dat de kaartloze prijs
vechters Aldi en Lidl afsnoepen
van bijvoorbeeld Albert Heijn.
Simpele prijskortingen werken
nauwelijks, is de overtuiging
van onderzoeker Holla.
Direct mail met gerichte aan
biedingen, blijkt verder heel ef
fectief om de klant meer aan
een winkel te binden. „Heel ge
richte acties en aanbiedingen,
gebaseerd op gezinssamenstel
ling, koopgedrag in het verle
den en interesses, dat wordt de
trend", voorspelt Joma Leen
heer.
En gezien het grote aantal klan
tenkaarten ligt het voor de
hand dat partijen uit verschil
lende branches met elkaar gaan
samenwerken. „Punten inwis
selen bij de Kijkshop, aanbie
dingen voor een pretpark, pun
ten sparen bij verschillende de
taillisten zoals met Airmiles.
Beide partijen kunnen er beter
van worden: je leent eikaars
klanten en reputatie en je deelt
de kosten."
Vrouwen verdienen op de ar
beidsmarkt gemiddeld minder
dan mannen. Maar zo'n gemid
delde zegt op zich niets. Je wilt
weten of dat komt omdat ze
minder gekwalificeerd zijn, of
louter omdat ze vrouw zijn en
daarom achtergesteld worden.
Vroeger hadden vrouwen ge
middeld minder opleiding en
dat verklaarde al een deel van
het verschil. Ze zijn nog altijd
meer dan mannen geneigd om
hun loopbaan te onderbreken
en in deeltijd te werken en dat
verklaart een ander deel.
Als je rekening houdt met alles
wat we kunnen meten hou je
vaak zo'n procent of 10 toon
verschil over. Zou dat
dan het zuivere
vrouw-effect zijn, het
pure effect van voor
oordeel en discrimi
natie? Moeilijk te zeg
gen. Je kunt daar in
het statistisch onder
zoek nooit zeker van
zijn.
Je zou het liefst een
experiment doen
waarbij je alle kwali
teiten gelijk maakt, en
alleen het geslacht va
rieert. Je zou een soci
aal laboratorium
moeten opzetten, een
model waarin je de
werkelijkheid na
bootst maar ook veranderingen
kunt invoeren om na te gaan
wat de gevolgen zijn. Zoals in
een waterloopkundig laborato
rium, waarin je stroming en
golfslag kunt nabootsen en kan
uitzoeken of je dijken stevig ge
noeg zijn.
Je zou een soort sociaal Madu-
rodam willen hebben waarin
mensen zich gedragen volgens
regels die je als onderzoeker
opgeeft. Het echte Madurodam
is alleen maar een afbeelding
van Nederlandse gebouwen. Je
leert er niet hoe Nederland
functioneert, je wordt niks wij
zer over de werking van het
poldermodel op de arbeids
markt. Of over de gevolgen van
afschaffing van het ziekenfonds
of privatisering van de universi
teiten.
Er blijkt nu een soort sociaal
Madurodam op internet te be
staan. Hebt u wel eens gehoord
van een avatar? Ja, inderdaad,
als u of uw kinderen dat soort
computerspelletje spelen. Ava
tars zijn wezens die in compu-
ter-Madurodam wonen. Of ei
genlijk in EverQuest, want zo
heet de fantasiewereld waartoe
je kunt toetreden, en waar een
onderzoeker voor op zijn buik
heeft gelegen.
In een spel zoals EverQuest wo
nen allerlei soorten mensen die
allerlei activiteiten onderne
men: huizen bouwen, gereed-
Joop Hartog
hoogleraar
micro-economie
aan de universiteit
van Amsterdam
schappen maken, oorlogje voe
ren. Er zijn magiërs, boeven,
priesters en vechtersbazen. Tot
mijn genoegen zijn er ook eru-
dieten, briljante geesten maar
wel hooghartig. En er zijn
sprookjesachtige wezens, zoals
elfjes en dwergen. Al die we
zens leven hun leven in zo'n
spel, verrichten arbeid, reage
ren op elkaar, maken ruzie,
worden verliefd, en vormen zo
met zijn allen een maatschap
pij. Er zijn 44 maatschappijen
en in elke maatschappij zijn op
elk moment zo'n 2000 spelers
actief.
Je speelt het spel door eigenaar
te zijn van een of meer avatars,
en die avatars din
gen te laten doen die
je leuk vindt. Je
krijgt er in het begin
acht mee, en daar
kun je eigenschap
pen voor kiezen: het
type (elfje of erudiet
of normaal mens),
het geslacht en het
niveau van kracht,
intelligentie en wijs
heid. Die niveaus
kunnen in het spel
worden verhoogd,
door bepaalde erva
ring op te doen. Als
je een smid van ho
gere kwaliteit wilt
hebben, om moeilij
kere wapens te maken, moet
die smid honderd keer een
handeling verrichten die je met
je muisklik op gang moet bren
gen. Het kost dus tijd van de
speler.
Buiten het spel om is nu een
echte veiling ontstaan waarin je
avatars kunt kopen. Als je te on
geduldig bent om zelf de kwali
teit van je smid te verhogen
koop je gewoon een meester-
smid op de veiling. Qe E-we-
zens van het elektronische Ma
durodam worden uit hun spel
gehaald, en verhandeld in de
echte wereld, met echte prijzen.
En hier kun je nu het zuivere ef
fect van vrouw zijn meten.
In het computerspel staan alle
kwaliteiten los van geslacht.
Mannelijke en vrouwelijke ava
tars van dezelfde kracht, wijs
heid en intelligentie zijn in elk
opzicht identiek, ze kunnen
precies hetzelfde, er is geen an
der verschil dan hun geslacht.
En wat zien we? Op de veiling
doen vrouwen 90 procent van
de prijs voor mannen met exact
dezelfde kwaliteiten. Het zijn
bijna allemaal mannen die het
spel spelen (maar 80 procent
van de avatars is vrouw). De
conclusie is helder. In de ogen
van die mannen zijn vrouwen
dus 10 procent minder waard
dan mannen die precies het
zelfde kunnen en dus precies
even productief zijn.
3jeer: „Klantenkaart nog te weinig benut."
John Schouten
ïemers zijn de afgelopen tijd
^ichte economische tij hun
2geraakt. Dat betekent meest
ee pensioenregeling. Vroeger
3|en de meesten wel weer aan
2^n. Als het zover is, is het ook
2in de pensioenopbouw te
jigebouwd pensioen bij de vo-
fcver kun je in principe mee-
oir je nieuwe werkgever,
^jrdracht heet dat. Of dat ook
2|s een kwestie van wikken en
j^rdracht van de opgebouw-
!nrechten is een optie zo-
n de beëindiging van een
1 contract gaat. Bij collectief
waardeoverdracht niet mo-
irdeoverdracht moet worden
gd binnen twee maanden na
tot de nieuwe pensioenre-
derland kent duizenden
egelingen en elke situatie is
natuurlijk weer uniek. Op de vraag of
waardeoverdracht gunstig is of niet,
valt dan ook geen pasklaar antwoord
te geven.
„De helft van de vragen die bij ons
binnenkomen, gaan over pensioe
nen", vertelt Ronald Hilgersom, voor
zitter van de Vereniging Consument
Geldzaken in Amsterdam. „Nu met al
die ontslagen willen veel mensen we
ten of het verstandig is om bij een
nieuwe baan hun pensioenrechten
mee te nemen. Daarvoor is het nodig
om bij de nieuwe werkgever informa
tie over de pensioenregeling in te win
nen en bij het nieuwe pensioenfonds
vrijblijvend offerte voor waardeover
dracht aan te vragen. Dan kun je na
melijk een aantal zaken naast elkaar
zetten", aldus Hilgersom.
Volgens de Pensioen- en Spaarfond
senwet moet de waarde van het totale
pensioenpakket op het moment van
waardeoverdracht tenminste gelijk zijn
als voor de overdracht. De verdeling
van de waarde over ouderdoms- en
nabestaandenpensioen kan echter
verschillen. Zou de hoogte van het ou
derdomspensioen bij het
nieuwe fonds lager zijn
dan bij het oude, dan
wordt dit gecompenseerd
met een hoger nabestaan
denpensioen. Heel be
langrijk is natuurlijk: wor
den de aanspraken jaar
lijks geïndexeerd of niet?
Worden aanspraken bij
het nieuwe pensioen
fonds jaarlijks verhoogd,
terwijl het oude pensioen- EIGEN
fonds dat niet deed, dan K2 E 11 D C
is waardeoverdracht al D s U K J
een stuk aantrekkelijker.
De overstap van een eind- Brenda van Dam
loon- naar een middel
loonregeling hoeft niet zo
veel te verschillen, maar de overstap
naar een pensioen op basis van een
beschikbare premieregeling is meestal
af te raden. De hoogte van het pensi
oen staat dan namelijk niet vast omdat
deze afhangt van het behaalde rende
ment en de rentestand op moment
van pensionering. Overdracht naar
een eindloonregeling is vrijwel altijd
aan te bevelen. Kijk ook naar
de ingangsdatum van het ou
de en het nieuwe pensioen. Is
dat met 65 of al eerder? En
wat zijn uw eigen wensen op
dit vlak?
„Consumenten kunnen zelf
meestal moeilijk beoordelen
of waardeoverdracht zinvol
is", is de ervaring van Eric
Frans, voorzitter van de Kring
van Onafhankelijk Pensioen
Adviseurs. „Meestal word je
via de afdeling personeelsza
ken van de nieuwe werkgever
daarin wel begeleid. Uiteraard
kun je met vragen ook terecht
bij een pehsioenadviseur", al
dus Frans.
Waar kun je nog meer terecht? Leden
van de Vereniging Consument Geld
zaken kunnen over dit onderwerp gra
tis telefonisch advies krijgen. Voor een
persoonlijk adviesgesprek moet uiter
aard betaald worden. Daarnaast orga
niseert Consument Geldzaken regel
matig lezingen over pensioenen. Ver
der heeft de Consumentenbond on-
