BUITENLAND
'Snel overleg met Noord-Korea'
Olie achter coup in straatarm Sao Tomé en Principe
Meisje weer bij ouders,
marinier gearresteerd
Internationaal Strafhof
begint met zaak Congo
'Terrorisme betaald uit
opbrengst illegale cd's'
Teheran: Fotografe stierf
inderdaad na marteling
Kritiek op Washington
en Londen houdt aan
anto op voor
j"i identschap
ilge*
J.la! A - De voormalige staf-
piel! in het Indonesische le
de)* leraal Wiranto, is voor-
^en als kandidaat voor de
N intsverkiezingen volgend
i Hi iranto werd door een
n Ninationalistische jonge-
M jepering kandidaat ge-
Dor Golkar, de partij van
ctator Suharto. De gene-
■feeft in het verleden al
I >Zegd mee te willen
hogelijk accepteert
naj de kandidatuur van
o niet vanwege zijn ver
tel Hij was stafchef toen het
11999 in Oost-Timor
in verderf zaaide.
il zet Ierse
- rist land uit
- Israël heeft de
Tier John Morgan het
Stgezet. De journalist en
ictivist werd zaterdag bij
aangehouden, omdat
jeime dienst hem ten on-
or een bommenmaker
p Ierse splintergroep Real
Hd. Morgan werd op een
g gezet. Israël arresteer-
[i omdat zijn naam en be
ing overeen kwamen met
[i de voortvluchtige bom-
;r. Israël noemde de
fading maandag nog 'zeer
kkend', en legde een
d tussen Ierse en Pales-
jerroristen.
aat wegens
ird berecht
mpbell - Een Ameri-
soldaat die tijdens de
tin Irak twee officieren
icht door handgranaten
fet in te gooien, moet
I krijgsraad verschijnen
b moord en poging tot
L De 32-jarige Hasan Ak-
ji op 23 maart in een
n Koeweit zeven grana-
'len gestolen en die een
[hebben gegooid. Een 27-
pitein en een 40-jarige
ykwamen om het leven,
lende daarna het vuur
ndere officier, die ge-
arinslag
er ernstig'
j- De kans dat grote aste-
lle aarde met een ver-
Inde klap raken, lijkt klei-
I gedacht. Meteorieten
tl de dampkring name-
8ler uit elkaar te vallen
Ier aangenomen, zo
tl Britse en Russische
ichappers in Nature. Uit
!rde computersimulaties
erden zij dat een
jomp met een doorsnede
3 meter de aarde ver-
lijk eens in de 160.000
lén stuk raakt. Dat is
fader dan de huidige
g van eens in de drie-
buizend jaar. Als zo'n
e zich door de damp-
r ort, kan dat een kwart
[wereld het leven kosten.
Mies Amerika
[m Myanmar
icton - De Amerikaanse
heeft gisteren voor sanc-
i Myanmar (Birma) ge-
Het Huis van Af ge vaar-
[deed dat dinsdag al. De
p zijn een reactie op de
'ngvan de opposi-
nar, die de laatste
)r de militaire junta is
fjjprd. Oppositieleidster
w Suu Kyi wordt al
0 mei vastgehouden. De
l[ jvan goederen uit Myan-
~|rdt verboden en alle te-
1 Jivan leden van de junta
ïlijB worden bevroren.
,#oordpoging
aai lantanamo
1 l - Opnieuw heefi een
eu ne op de Amerikaanse
)asis Guantanamo op
fcprobeerd zelfrnoord te
werden al 28
Wdpogingen gedaan op
waar ongeveer 680
en vastzitten die lid zou-
wi van al-Qaeda of met de
Afghanistan gevoch-
yden hebben. Van de ge-
en, die vaak al anderhalf
uitzitten, is er nog niet
itaat van beschuldiging
name de onzeker-
etjfahn ze verkeren zou ge-
[0 fn in Guantanamo tot
20p drijven.
1z biedt Italië
—excuses aan
1 De Duitse europarle-
Jr Martin Schulz, die
en geleden door de
premier Silvio Berlus-
kampbewaker werd
kt, heeft gisteren zijn
jemaakt omdat hij
jd dat de Italiaanse
Iracistisch is. Schulz zei
em speet dat hij de he-
hg had aangevallen.
Duitse televisie noem-
lz de Italiaanse regering
h, omdat minister van
hngen Umberto Bossi
hen voorgesteld de
iit het vuur te laten
op schepen met illegale
uiten.
donderdag 17 juli 2003
Spanning langs de zwaarbewaakte grens tussen beide Korea's. Vanmorgen werden over en weer enkele mitrailleursalvo's uitgewisseld. Foto: Reuters/Kim Kyung-hoon.
washington-seoul/anp-afp-rtr - De
Verenigde Staten verwachten spoedig
weer een dialoog aan te gaan met Noord-
Korea over het omstreden nucleaire pro
gramma van dat land. Intussen kwam het
vanmorgen langs de grens tussen Noord
en Zuid-Korea tot een korte schotenwis
seling. Niemand raakte hierbij gewond.
De Amerikaanse regering is optimistisch
gestemd over de vooruitzichten op her
vatting van multilaterale gesprekken
over de nucleaire crisis met Noord-Ko-
rea, aldus een hoge Amerikaanse func
tionaris. China bemiddelt tussen beide
landen. Peking is een van de weinige
vrienden van het regime in Pyongyang.
De Chinese plaatsvervangende minister
van buitenlandse zaken, Dai Bingguo,
bracht eerder deze week een bezoek aan
Noord-Korea. Colin Powell, de Ameri
kaanse minister van buitenlandse zaken,
werd gisteren door zijn Chinese collega
Li Zhaoxing op de hoogte gebracht van
de resultaten van het diplomatieke of
fensief.
Powell denkt dat de huidige crisis vreed
zaam kan worden opgelost. „De diplo
matieke weg ligt open en ik verwacht in
de zeer nabije toekomst ontwikkelingen
te zien", zei minister Powell. „De VS zijn
nog steeds hoopvol gestemd over een
diplomatieke oplossing", voegde de be
windsman eraan toe.
De VS willen dat bij het overleg met
Noord-Korea ook Japan en Zuid-Korea
worden betrokken. Pyongyang wil alleen
met Washington overleggen. Bovendien
heeft het streng communistische regime
verscheidene malen geëist dat de VS een
niet-aanvalsverdrag met Pyongyang te
kenen.
Eind april was er in Peking overleg tus
sen een Amerikaanse en een Noord-Ko-
reaanse regeringsdelegatie onder super
visie van China. Vermoedelijk hebben
de Noord-Koreanen na de Chinese druk
ingestemd met een nieuwe ronde van
dit driepartijenberaad.
Intussen kwam het aan de zwaar be
waakte grens tussen Noord- en Zuid-Ko
rea tot een zeldzaam schietincident.
Volgens de legerleiding in Seoul vuur
den Noord-Koreaanse militairen enkele
machinegeweersalvo's af. De Zuid-Kore-
anen beantwoordden het vuur. Aan de
grens is al een halve eeuw een bestand
van kracht na de oorlog van 1950-1953.
Beide partijen aan weerskanten van de
grens zijn zwaar bewapend en perma
nent alert. Het laatste schietincident aan
de landgrens dateerde uit 2001. Bij een
botsing tussen beide marines vielen vo
rig jaar nog twintig doden.
De VS hebben duizenden militairen in
Zuid-Korea gelegerd. Het Pentagon on
derzoekt de schietpartij, maar het lijkt
volgens het ministerie van defensie
vooralsnog om een klein incident te
gaan. Seoul en Pyongyang hebben na de
oorlog nooit een vredesakkoord gete
kend.
door onze correspondent
Esther Gotink
london - De 12-jarige Shevaun
Pennington is gisteren met haar
ouders herenigd, vier dagen na
dat ze verdween met een 31-ja
rige Amerikaanse ex-marinier
die ze via internet had leren
kennen. De man, Toby Studa-
baker, werd enkele uren eerder
gearresteerd in Frankfurt.
De arrestatie had niet direct te
maken met de verdwijning van
Shevaun, maar met de ontdek
king van de FBI dat Studabaker
kinderporno van internet had
gedownload. Dit kwam aan het
licht nadat zijn computer in be
slag was genomen om het e-
maüverkeer tussen hem en het
Britse meisje te onderzoeken.
Shevaun reisde zaterdag met de
ex-soldaat per vliegtuig naar
Parijs. Met het smoesje dat ze
ging winkelen verliet ze haar
ouderlijk huis nabij Manches
ter. Studabaker, wiens vrouw
vorig jaar overleed aan kanker,
zei dat hij de Atlantische Oce
aan was overgestoken in de ver
onderstelling dat hij een 19-ja-
rige zou ontmoeten.
Maar de FBI zegt bewijzen te
hebben dat hij al die tijd wist
hoe oud het meisje was. Vol
gens de Amerikaan zou hij pas
in Frankrijk haar werkelijke
leeftijd hebben ontdekt. Per te
lefoon verklaarde hij tegenover
zijn familie woest te zijn over de
hele affaire. Hij liet Shevaun
een brief tekenen, waarin ze
verklaarde dat hij haar niets
had aangedaan.
Volgens de politie was Shevaun
al die tijd bij Studabaker. Aan
vankelijk bleek daar verwarring
over, omdat de Amerikaan en
de Britse in telefoontjes naar
huis een tegengesteld verhaal
hadden verteld. Studabaker
nam gisteren vrijwillig contact
op met de FBI, wat resulteerde
in zijn arrestatie in Frankfurt.
Shevaun was toen al ongedeerd
terug in Engeland. Recher
cheurs willen later met haar
praten. Studabakers schoonzus
Sherry zei na het nieuws van
zijn arrestatie 'opgelucht' te
zijn. De familie had niets meer
van hem gehoord sinds zijn te
lefoontje uit Frankrijk.
Shevaun Pennington en haar moeder Joanna kunnen weer lachen als ze per auto het politiebureau verla
ten. Shevaun werd ondervraagd over haar avontuur met internet-geliefde Toby Studabaker. Foto: AP
door onze correspondent Eelco van der Linden
pretoria - Het blijkt telkens weer: olie of andere minera
le rijkdommen brengen Afrikaanse landen meer ellende
dan voorspoed. In het minuscule en straatarme eilands
taatje Sao Tomé en Principe komt de ellende - in de vorm
van een militaire coup - zelfs nog voordat de olie aan de
oppervlakte is gehaald.
De coupplegers hebben gisteren zonder bloedvergie
ten alle machtscentra die er toe doen overgenomen, de
regering afgezet en de 150.000 eilandbewoners er een
'junta van nationale verlossing' voor teruggegeven.
Volgens schaarse verklaringen van de soldaten willen
ze 'de economische en sociale teloorgang stoppen'. Ze
waarschuwen tegen buitenlandse inmenging.
De 960 vierkante kilometer metende voormalige Portu
gese kolonie (1470-1975) is een van de armste landen
van de wereld, met als enige exportproduct cacao, een
werkloosheid van 50 procent en naar verhouding de
grootste buitenlandse schuld ter wereld. Corruptie en
mismanagement zijn er chronisch, net als politieke in
stabiliteit. In 1995 werd een coup gepleegd, maar Eu
ropese en Amerikaanse druk maakten een terugkeer
van een burgerbestuur mogelijk. President Fradique de
Menezes, die op het moment van de coup in Nigeria
verbleef, heeft sinds hij in 2001 werd gekozen vier re
geringen ontslagen. Premier is Maria das Neves, die
het land wil redden met de exploitatie van olie en een
nauwe samenwerking met de Verenigde Staten.
Elke politieke discussie op de twee eilanden draait
rond olie, en het kan niet anders of de coup heeft er
mee te maken. Sao Tomé en Principe ligt 240 kilometer
uit de West-Afrikaanse kust in de Golf van Gabon, die
een bewezen oliereserve heeft van 60 miljard vaten.
De productie zal starten rond 2007, maar door de al
vergeven vergunningen zal het land al vanaf volgend
jaar jaarlijks 100 miljoen dollar netto ontvangen.
Nigeria, waarmee vorig jaar een maritiem grensgeschil
werd bijgelegd, zal 60 procent van de daadwerkelijke
olie-inkomsten ontvangen, tegen Sao Tomé 40.
Het land rekent op een wederopstanding en speculeert
hevig op Amerikaanse interesse. Die is er zeker, hoewel
Washington tot nu ontkent een marinebasis op Sao
Tomé te gaan bouwen. Men rept wel van 'hulp' en
'nauwe economische samenwerking'.
De VS zijn vanwege de problemen in het Midden-Oos
ten op zoek naar een alternatief voor hun olie-import,
en Afrika lijkt de beste mogelijkheden te bieden. Er zijn
geen stekelige politiek-geografische problemen en de
meeste olie wordt offshore gewonnen. De VS importe
ren al steeds meer Afrikaanse olie, met name uit Ango
la en Nigeria. Maar ook landen als Equatoriaal Guinee,
Gabon, Congo-Brazzaville, Tsjaad en Sudan zien hon
gerig uit naar meer Amerikaanse dollars.
De verwachting is dat in 2015 een kwart van de 8,5 mil
joen vaten die de Amerikanen elke dag nodig hebben
uit Afrika zal komen. Nu is dat 16 procent. Amerikaan
se bedrijven als Exxon en Chevron zijn erg actief in
Afrika en partners in de ook door de Wereldbank gefi
nancierde pijplijn die olie van Tsjaad naar de kust van
Kameroen zal brengen.
den haag - Het Internationaal
Strafhof (ICC) begint zijn eerste
zaak met het verzamelen van
informatie over de gruwelijke
misdaden die in het noordoos
ten van Congo zijn en worden
gepleegd. Hoofdaanklager Mo
reno Ocampo heeft dit gisteren
in Den Haag bekendgemaakt.
Het is volgens sommige waar
nemers een zeer bescheiden
start. Maar de aanklager be
klemtoonde dat het ICC voor
alsnog met beperkte mankracht
en middelen werkt. Er moeten
volgens Moreno Ocampo nu
eenmaal keuzes worden ge
maakt.
Een reden om zich eerst op een
onderzoek naar de gruwelen in
Congo te richten, is de goede
documentatie die klagers heb
ben overhandigd. Bovendien
zijn de misdaden nog aan de
gang, en kan optreden van het
ICC mogelijk erger voorkomen.
Het ICC bestaat formeel sinds 1
juli 2002. Toen trad het oprich
tingsverdrag, het Statuut van
Rome (1998), in werking. Alleen
zaken van na deze datum vallen
onder de jurisdictie van het
ICC. Het hof kan geen strafza
ken behandelen van landen die
niet zijn aangesloten.
Zo zijn de Verenigde Staten on
der president Bush fel tegen het
ICC en pogen het met alle mo
gelijk middelen te ondermij
nen. Moreno Ocampo kon niet
zeggen in hoeverre dat het eer
ste onderzoek naar de situatie
in Congo belast.
Het onderzoek betreft Ituri. In
deze streek in het noordoosten
van Congo zijn gruwelen be
gaan die sinds 1 juli vorig jaar
aan zeker 5000 burgers het le
ven hebben gekost. Alles wijst
er volgens Moreno Ocampo op
dat de misdaden die er zijn be
gaan precies die drie zijn waar
voor het ICC uitsluitend is op
gericht: volkerenmoord, oor
logsmisdaden en misdaden te
gen de mensheid.
Real IRA, een radicale afsplit
sing van het Ierse Republikein
se Leger (IRA). Met de op
brengst inanciert de Real IRA
volgens de politie zijn campag
ne tegen het vredesproces in
Noord-Ierland.
In Rusland viel de politie in
2000 een fabriek binnen waar
de Tsjetsjeense maffia illegale
cd's produceerde. Rusland
schatte de winst per maand op
500.000 dollar. Het grootste
deel daarvan zou zijn doorge
sluisd naar rebellen, die een gu
errillaoorlog voeren tegen hjet
Russische leger.
Tegen al-Qaeda heeft Noble
minder overtuigend bewijs. Een
deel van het geld dat het net
werk van sympathisanten krijgt,
zou zijn verdiend met handel in
nagemaakte merkartikelen. Het
Libanese Hezbollah zou geld
krijgen van CD-piraten van Li
banese afkomst in Zuid-Ameri-
ka.
Iedere geïnvesteerde euro levert
cd-piraten tien euro winst op.
Bij drugshandel is die verhou
ding hetzelfde. De straffen zijn
echter veel lager, en de politie
zit er ook veel minder fanatiek
achteraan.
washington-dublin/ap-afp -
Handel in illegale software,
cd's, nagemaakte merkartikelen
en sigaretten wordt een steeds
belangrijker bron van inkom
sten voor al-Qaeda, Hezbollah,
de rebellen in Tsjetsjenië en an
dere extremisten. Dat zei Inter
pol-baas Ronald Noble gisteren
in Washington.
Interpol schat de omvang van
de illegale handel op 450 mil
jard dollar, ofwel 5 tot 7 procent
van de omvang van de totale
wereldhandel. De winsten zijn
hoog, de straffen relatief laag.
Dat beginnen ook terroristische
organisaties te ontdekken, zei
Noble.
Paramilitaire organisaties in
Noord-Ierland en ctnisch-Alba
nese rebellen in Kosovo doen
volgens Interpol samen met
misdaadbendes aan smokkel en
cd-, dvd- en softwarepiraterij,
en verdienen daar miljoenen
mee. Zo hebben de Ierse en de
Nederlandse politie deze week
nog een bende sigarettensmok-
kelaars opgerold. Er zijn zeven
Ieren aangehouden, van wie
twee in Nederland.
Het onderzoek was gericht op
de financiële activiteiten van de
teheran/rtr-afp - De Iraans-
Canadese fotografe Zahra Kaze-
mi is overleden aan een hersen
bloeding die het gevolg was van
martelingen. Dat heeft de
Iraanse vice-president Ali Abta-
hi gisteren toegegeven. Minister
van volksgezondheid Massoud
Pezeshkian bevestigde het ver
haal, maar benadrukte dat het
onderzoek nog niet is afgeslo
ten.
De bewindsman heeft een ver
zoek van Canada om het li
chaam te mogen onderzoeken
boos van de hand gewezen.
„We hebben kennis genoeg in
huis om de doodsoorzaak te
kunnen vaststellen, dus we zul
len geen buitenlands team toe
laten voor onderzoek", zei Pe
zeshkian.
De ambassade van Iran in
Frankrijk heeft gisteren verze
kerd dat het lichaam van Kaze-
mi niet is begraven, en dat dat
ook niet zal gebeuren voordat
het onderzoek is afgerond. In
een officiële verklaring ontken
de de ambassade het bericht
van Reporters zonder Grenzen.
Die internationale journalist en-
organisatie meldde eerder dat
Kazemi al was begraven.
De 54-jarige fotografe was in
Iran voor een reportage toen zij
op 23 juni werd gearresteerd
wegens het fotograferen van de
beruchte Evin-gevangenis in
Teheran. Ze werd beschuldigd
van spionage. Iran beweerde
aanvankelijk dat zij op 12 juli
was gestorven aan een hartaan
val.
londen-washington/anp - De
regeringen in Washington en
Londen blijven onder vuur van
de oppositie liggen over hun
optreden in de aanloop naar de
oorlog tegen Irak. Hoge politici
aan beide kanten van de Atlan
tische Oceaan trokken gisteren
openlijk de geloofwaardigheid
van de regeringen van presi
dent Bush en premier Blair in
twijfel.
De voorman van de Britse con
servatieven, Iain Duncan
Smith, drong er bij Blair op aan
zijn communicatiechef Alastair
Campbell toch vooral te ont
slaan. „Doet u dat niet, dan zal
niemand nog een woord gelo
ven van wat u zegt", aldus de
politicus in een rumoerig parle
ment tijdens de laatste zitting
voor het zomerreces.
Campbell wordt door de BBC in
verband gebracht met het over
drijven van rapporten over de
dreiging die uitging van de
massavernietigingswapens van
Irak, om op die manier de oor
log tegen Saddam Hussein aan
het publiek te slijten. De ploeg
van Blair ligt daarnaast ook nog
eens onder vuur in 'uraniumga-
te', het onwaar gebleken ver
haal dat Saddam Hussein in Ni
ger uranium probeerde te ko
pen.
Blair zei gisteren evenwel dat
hij zijn uitlatingen daarover uit
september vorig jaar 'geheel
handhaaft'. „De band tussen
Niger en Irak is geen uitvinding
is van de CIA of Groot-Brittan-
nië. Wij weten dat Irak in de ja
ren tachtig 270 ton uranium
heeft gekocht dat afkomstig was
uit Niger. Daarom is het niet
onwaarschijnlijk dat de Irake
zen naar Niger zijn terugge
gaan, en daarom handhaaf ik
mijn verklaring."
Vorige week gaf het Witte Huis
in Washington wel toe dat pre
sident Bush de informatie over
Niger niet naar buiten had
moeten brengen, omdat de in
lichtingendienst (JJA zijn twij
fels had. De Niger-connectie
was door slechts één bron ge
noemd en de informatie was
niet bevestigd. De oppositione
le Democraten verweten het
Bush gisteren in de Senaat dat
hij 'het prestige en de geloof
waardigheid van Amerika in de
wereld' heeft aangetast.
Het Internationaal Atoomener
gie Agentschap (IAEA) maakte
gisteren bekend dat bijna al het
nucleaire materiaal is terugge
vonden dat werd meegenomen
bij de plundering van het al-Tu-
waitha complex ten zuiden van
Bagdad dit voorjaar. Slechts
tien kilo laagverrijkt uranium,
dat niet geschikt is voor de pro
ductie van nucleaire wapens,
ontbreekt nog.
