Het wonder van Terri Wallis
GESPREK VAN DE DAG
Terugkerend fenomeen in films en boeken
Dilemma bij coma: behandeling staken of wachten op ontwaken
M
bui
Prinses Caroline wil privacy
en publicatieverbod foto's
De abrïkozenboom
Negentigduizend benen en een rollator
In Nederland raken jaarlijks duizen
den mensen in coma. Het meren
deel daarvan ontwaakt. Een klein
deel wordt nooit meer wakker. Hoe
lang kan en moet een comapatiënt
worden verpleegd? Negentien jaar,
zoals de vorige maand plotseling
weer ontwaakte Amerikaan Terri
Wallis, of moet de behandeling
eerder worden gestaakt?
Artsen spreken van een coma in
de eerste drie tot vier weken na
een ernstige hersenbeschadiging.
Een patiënt is op dat moment ge
heel bewusteloos en reageert niet
op prikkels van buitenaf. Als deze
situatie aanhoudt dan raakt hij of
zij in een 'vegetatieve' toestand.
Alleen de ademhaling, tempera
tuurregeling, hartslag en bloeds
omloop functioneren dan nog. Ie
mand met een duidelijke wilsver
klaring of volhardende familie,
kan dan nog jaren worden ver
pleegd.
De Amerikaan Terri Wallis raakte
in 1984 na een auto-ongeluk in
coma. Geld voor een behandeling
had zijn familie niet. In die toe
stand bleef hij negentien jaar, tot
hij enkele weken terug in het zie
kenhuis bij binnenkomst van zijn
moeder zijn eerste woorden
sprak. Wallis herinnert zich lang
zaam ook weer bepaalde dingen,
al heeft voor hem de tijd vanaf
1984 stilgestaan.
„Dit is iets voor het KRO-televisie
programma Wonderen', meent
neuropsycholoog Henk Eilander
uit Tilburg. Hij werkt al vijftien
jaar met comapatiënten en was
stomverbaasd toen hij het verhaal
van Wallis hoorde. „Ik heb zoiets
nog nooit meegemaakt. Een paar
jaar geleden speelde in Texas een
soortgelijk geval. Ondanks her
haalde pogingen heb ik de behan
delend arts nooit te pakken gekre
gen.
De herstelkans van een patiënt
wordt kleiner naarmate de coma
voortduurt. De eerste twee jaar
zijn kritisch, zegt Eilander, waar
bij de kans op herstel toeneemt
als de comapatiënt snel therapie
krijgt Na twee jaar is volledig her
stel nagenoeg uitgesloten. „Maar
je kunt niet zeggen dat een be
handeling zinloos is. Want wat is
zinloos? Van demente bejaarden
weet je ook dat ze nooit meer het
verzorgingstehuis verlaten. Toch
worden ook zij tot het einde ver
pleegd."
Volgens Eilander is het uitzonder
lijk dat iemand in coma lang leeft.
Hart en longen verzwakken om
dat ze geen inspanning krijgen.
Een longontsteking is al snel fa
taal. Komt iemand toch bij uit ve
getatieve toestand, dan begint het
leven veelal bij het nulpunt. Pa
tiënten moeten opnieuw leren lo
pen en praten, en houden altijd
restverschijnselen over zoals ge-
heugen- en spraakstoornissen. In
veel gevallen blijven ze de rest van
hun leven hulpbehoevend.
Ingeborg van Kins van de Konink
lijke Nederlandsche Maatschappij
ter bevordering van de Genees-
Terry Wallis ontwaakte na negentien jaar nog uit een coma. Foto: AP/Danny Johnston
kunst (KNMG) spreek over een
grijs gebied. „Twee morele begin
selen botsen bij levensbeëindi
ging van een comapatiënt. De
medisch-ethische, van een arts
die een leven wil behouden. En de
uiteindelijke zinloosheid van de
medische behandeling. Welk be
ginsel doorslaggevend is, verschilt
per arts en per geval."
Dat beaamt Ron Bergmans van
het Instituut voor Gezondheids-
ethiek.Als er geen kans op her
stel is, dan is de behandeling zin
loos. Het staken daarvan is dan
gerechtvaardigd. Op welk mo
ment dat gebeurt, moeten de be
trokkenen uitmaken.
Euthanasie is uitgesloten voor ie
mand die in coma ligt. Het on
draaglijk lijden, een van de voor-1
waarden om euthanasie te plegen,
kan niet worden aangetoond. Rob
Jonquière, voorzitter van de Ne
derlandse Vereniging voor Vrijwil
lige Euthanasie (NWE): „Een be
handelverbod is zinvoller dan een
euthanasieverklaring. De patiënt
kan aangeven na een bepaalde
termijn de behandeling te willen
staken. Of verzorging verbieden,
wanneer hij een longontsteking
krijgt. Als iemand al in coma ligt,
kunnen zijn naasten een behan
delverbod tekenen."
Vroeger werd bij de comateuze
patiënten letterlijk 'de stekker er
uit getrokken' weet Jonquière.
„Het was moeilijker de behande
ling te staken. Als iemand aan de
beademing lag, gebeurde het wel
eens dat artsen een oogje toekne
pen. Maar dan moest de familie
zelf de stekker uit het stopcontact
trekken."
Hoe het afloopt met Terri W;
zal de tijd moeten uitwijzen,
kans bestaat dat hij weer ten
in zijn oude staat. Waar hij n )Q|
woorden als 'mom', Pepsi en
'milk' begon, kan hij inmiddi -
wel volledige zinnen uitspreöaar f
Wallis zelf wil weer leren lopi mk
Speciaal voor zijn 19-jarige d rang
ter die kort voor zijn noodlot wdt
ongeval werd geboren. vrie
eini
enb;
ijn 2
Jus
lege
liitsf
Carel Grol
Het in coma geraken en daaruit - al dan niet
door een godswonder - ontwaken is ontelbare
malen als dankbaar instrument ter hand geno
men door schrijvers en filmregisseurs. Denk aan
de klassieker Coma van Robin Cook: deze medi
sche thriller uit 1977 werd een jaar later verfilmd
door Michael Crichton. De moeder aller coma-
verhalen is Doornroosje, waarvan Walt Disney
in 1959 een animatiefilm maakte. Maar laten we
ook Sneeuwwitje (van de gebroeders Grimm én
van Disney) niet vergeten.
Ook nu is het fenomeen een inspiratiebron voor
cineasten. Op het filmfestival van Berlijn in fe
bruari was de film Good Bye Lenin te zien. Daar
in raakte een Duitse moeder die heilig in de so
cialistische heilstaat geloofde in coma om pas
na de val van de Muur wakker te worden. Re
cent ging de horrorfilm 28 Days Later in roula
tie: een net ontwaakte ziekenhuispatiënt
dwaalt door een verlaten Londen, dat door een
geheimzinnig apenvirus is getroffen.
Een Oscar voor het beste originele scenario was
er dit jaar voor Hable Con Ella. Een vrouwelijke
toreador, gegrepen door een stier, verzeilt in
een coma met weinig kans om daar uit te ko
men. In de thriller Face Off leent de 'slapende'
misdadiger Nicolas Cage zijn gezicht aan FBI-
agent John Travolta. Van ongeveer hetzelfde la
ken een pak is The Cell: therapeute Jennifer Lo
pez laat via computers haar hersenen koppelen
aan de hersenen van een moordenaar in coma.
Regisseuse Paula van der Oest won in 1994 een
Gouden Kalf voor haar film Coma. Haar Ameri
kaanse collega Steven Spielberg laat in Artificial
Intelligence een jochie uit coma ontwaken. San
dra Bullock redt in While You Were Sleeping het
leven van de knappe Peter Gallagher die daarop
in een diepe slaaptoestand terechtkomt, Mei
Gibson laat zich in Forever Young invriezen om
pas te ontdooien als zijn vriendin ontwaakt en
arts Hugh Grant doktert er op los in Extren
Measures, een net niet volwaardige opvolg |CH1
van Crichtons Coma.
Onder de schrijvers zijn het vaak de misda ecje
teurs die aan het verschijnsel hun verhaal 1 s
hangen, zoals G.H. Ephron (Bezeten geheu en c
Robert Goddard (Dodelijk inzicht) en Mark uatj
lingham (Slaapdood). Maar ook de Nederla jQt
Geerten Meijsing vertelt in Dood meisje ov n j-
een eigentijds Doornroosje dat nooit meer
ker wordt.
Voor wie niet genoeg van het thema kan k
gen: volgende maand verschijnt Kill Bill, hi
mandebuut van Ouentin Tarantino. Daarin
waakt een bruid vijfjaar na haar dramatist
verlopen bruiloftsfeestje uit een coma om
wraak op de wereld te nemen. En Tarantin
cineast genoeg om er in het najaar ook eei .5-
over uit te brengen.
ling. Caroline daagde weekbladen
als Neue Post, Bunte en Freizeit
Revue, om het gebruik van be
paalde foto's te verbieden.
Zo waren er opnamen gemaakt
van een dineetje in een Frans res
taurant. De Franse wetten zijn in
dit opzicht strenger dan die van
de buurlanden. De Duitse recht
banken wilden wel de privacy van
haar kinderen beschermen, maar
niet in alle gevallen die van de
prinses zelf. Daartegen is Caroline
nu in beroep gegaan.
Iedere Europeaan heeft recht op
privacy en bescherming van het
gezinsleven, zo staat in de Euro
pese conventie. Op 6 november
hoort het in Straatsburg gevestig
de hof haar klacht.
Het Europese Hof voor de rechten
van de mens neemt een klacht
van prinses Caroline van Monaco
in behandeling. De prinses vindt
dat de Duitse autoriteiten - ze is
getrouwd met de Duitse prins
Ernst August van Hannover - haar
niet voldoende beschermen tegen
opdringerige fotografen. Caroline
(47) probeert haar persoonlijke le
venssfeer te beschermen en wil de
publicatie van heimelijk gemaakte
foto's tegengaan.
Al vanaf haar geboorte is ze een
dankbaar onderwerp van de pa
parazzi, die ook graag jacht ma
ken op haar zus Stéphanie en
broer Albert. Na haar huwelijk
met Ernst August van Hannover -
in Duitsland berucht om het
slaan en schoppen van opdringe
rige fotografen - staat ze ook in
Duitsland extra in de belangstel-
Hans Jacobs
Sommige dingen gaan buiten je om. Ter
wijl je er toch erg bij betrokken bent. Bijna
vier jaar geleden alweer overleed de vriend
van onze jongste dochter. Jochem heette
hij. Ik heb op deze plek wel eens over hem
geschreven. Op de dag van zijn overlijden
plantte onze dochter een abrikozenboom-
pje. Een klein takje in een bak aarde. Ik
heb helemaal geen verstand van de na
tuur. Ik weet niets van bomen, bloemen en
planten. Ben er niet trots op. Ik zou er meer
van moeten weten natuurlijk. Maar aan
dat deel van de opvoeding ben ik kennelijk
niet toegekomen. Abrikozenboompje dus.
Dat takje verhuisde met ons mee naar onze
nieuwe woning. En daar plantten we het
in de tuin. Wilde aanvankelijk nauwelijks
groeien. Misschien doen die boompjes dat
in het begin wel geen van alle. Mijn vrouw
gaf er veel aandacht aan. Sproeien, extra
zakje aarde, die dingen. Deze lente kwam
er ineens schot in. Dicht bij de stam zaten
een paar vruchtjes. Ik schrok er van. In mei
stormde het. Die boom ging bijna plat.
Mijn zwager, heeft overal verstand van,
trok de volgende dag de stam recht en zette
met touwen de zaak vast. De tuinman
kwam een week later en snoerde het ge
heel nog een tikje vakkundiger aan.
Boompje staat weer recht nu. En de
vruchten groeien door, krijgen waarachtig
een kleurtje.
Een rare tegenstelling. Wij leerden
Jochem kennen in de bloei van
zijn leven. Leuke gozer, lieve jon
gen. Kanker sloopte hem en haal
de hem weg na een ziekbed van
nog geen jaar. Die boom volgt
de omgekeerde weg. Couveu
sekindje. Sloeg aanvankelijk
niet aan. Had verzorging no
dig alsof hij ziek was. Maar
hij worstelt en komt boven.
Staat over een jaar in volle bloei,
hopen wij. En pakt de draad
weer op. Een soort tastbaar be
wijs van het eeuwige leven.
Overdreven gedachte misschien.
Maar toch, als ik dat boompje
zie staan krijg ik, zoals Nescio
het uitdrukte, 'een vreemd ge
voel van onvergankelijkheid'.
ZATERDAG 12 JULI 2003
ib;
•DA
DAGELIJKS LEVEN
P/u: ,HrfNS IK ZIE- 0£- WEL- WEtJZ V&VxMUMS-SI
MENSELIJK
Je tentje opzetten in het centrum van een wereldstad. Het kan deze week in het
Rotterdamse Museumpark. Het nieuwe zomerfestival slaat aan, want in het
weekeinde zijn alle 150 standplaatsen bezet. Acteurs runnen CAMPING ROT
TERDAM, die tot maandag is geopend. John Buijsman, als onhandige klusjes
man bekend van de Gamma-reclames, speelt campingbaas ome Jan. Bezoekers
hoeven zich geen moment te vervelen. De kampeerders worden vermaakt met
karaoke, disco en bingo. Ze kunnen ook op excursie: op de step de stad verken
nen of 's nachts een uur met een wijkagent op pad. Op de foto doen acteurs van
het Rotterdamse theatergezelschap Linke Soep onder leiding van een akela de
camping aan. Foto: GPD
Naar schatting 45.000 wandelaars gaan dinsdag van
start voor de 87ste Vierdaagse van Nijmegen. Nog
nooit schreven zoveel mensen zich in voor het
grootste wandelfestijn van de wereld.
Het huidige recordaantal deelnemers stamt uit 2000.
Toen gingen 40.790 deelnemers van start. De KN-
BLO noemt de toegenomen populariteit van de wan
delsport in het algemeen als verklaring voor de mas
sale aanmelding. Mensen konden zich dit jaar ook
voor het eerst aanmelden via internet.
De organisatie is blij dat er dit jaar veel jongeren op
pad gaan. Vorig jaar sprak de KNBLO nog de vrees
uit dat jongeren de Vierdaagse links zouden laten
liggen. De jongste deelnemers zijn 11 jaar oud. Zij
schelen 79 jaar met de oudste deelnemer, een 90-ja-
rige man uit Duitsland.
Annie Berkhout is 88 jaar. Ze gebruikt een rollator en
ze heeft pas nog een herseninfarct gehad. „Maar ik
doe mee. Voor de 67ste maal. Ik heb goed getraind."
Volgens haar twaalf jaar jongere broer Jan is dat niet
mogelijk. „Het gaat niet, echt niet. Alle dokters heb
ben gezegd: ze kan het niet meer."
De wandelbond KNBLO ging er ook al een beetje
van uit dat het 'wonder van Voorburg', zoals ze
wordt genoemd, niet meer mee zou doen. Het zou
het einde betekenen van een tijdperk. Het record
van 66 voltooide Vierdaagse-wandeltochten zou nie
mand meer overtreffen.
Maar Annie wil haar eigen record breken. „Het lo
pen gaat nog best. Ik heb pas alweer dertig kilometer
aan een stuk gelopen." En die rollator? „Ik geloof dat
de organisatie dat niet goed vindt. Dan krijg je geen
Vierdaagsekruisje. Maar ik loop wel met een stok: als
ik me maar in evenwicht kan houden, gaat het best.
En een stok mag, geloof ik."
De bond zegt Annie niet te zullen weigeren. „Maar
we gaan er nog steeds vanuit dat ze niet meedoet",
vertelt een zegsman. Vorig jaar kreeg ze nota bene
tijdens de Vierdaagse een herseninfarct. „Ik ben een
kenau hoor", lacht Annie, „maar nu moet ik weg,
een paar honden uitlaten. Is meteen een goede oefe
ning."
GPD
Chileense wetenschappers werken
aan de ontwikkeling van een pil die
impotentie kan verhelpen en tege
lijk als ANTICONCEPTIEPIL voor de
man werkt. Die eigenschappen heb
ben ze gevonden in het soms dode
lijke gif van de spin de ZWARTE
WEDUWE. De spin heet zwarte we
duwe, omdat het wijfje de gewoonte
heeft na de paring haar partner op
te eten. Het gif kan onder meer
spieren verstijven. Onderzoekers van
de Universiteit La Frontera in Temu-
co bestudeerden zeven jaar de ei
genschappen van het gif. Bij toeval
ontdekten ze dat het een ingrediënt
bevat dat de man niet alleen een
erectie kan bezorgen, maar ook zijn
sperma onvruchtbaar maakt. Zij pro
beren nu dat ingrediënt afzonderlijk
te produceren. Foto: Reuters
Een 40-jarige Amerikaanse vrouw is
de afgelopen 19 jaar in New York
27 KEER GETROUWD. Volgens de
autoriteiten ging het niet om de lief
de, maar was er sprake van schijn
huwelijken. De vrouw kreeg van ille
gale immigranten duizend dollar
voor een trouwakte. Soms volgde
een echt trouwfeest, maar andere
keren was het meteen na de officië
le huwelijkssluiting over met de re
latie. Ambtenaren van de burgerlijke
stand begonnen argwaan te krijgen
toen de naam van de 'carrièrebruid'
wel heel vaak achter elkaar voorbij
kwam.
In Molenhoek bij Nijmegen wordt met man en macht gewerkt om de lboo
diolen op tijd geoogst te krijgen voor de intocht van de Vierdaagse, v laan:
gende week vrijdag. Foto: ANP/Vidiphoto
De president van de Verenigde Ara
bische Emiraten, sjeik Zayed bin
Sultan Al Nahyan, huurt een vlieg
tuig om de ENIGE OVERLEVENDE
van het vliegtuigongeluk vaii dins
dag in Sudan, een 3-jarig jongetje,
naar Londen te brengen voor medi
sche zorg. De doktersrekeningen be
taalt sjeik Zayed ook. De kleuter ligt
in stabiele toestand in een zieken
huis in Khartum (foto). Zijn moeder
kwam bij de crash om het leven, net
als 115 andere inzittenden. Zijn va
der en zus wonen vlakbij Khartum.
Volgens zijn artsen is het ziekenhuis
uitstekend in staat de jongen te be
handelen, maar 'zegt de overheid
dat we het aanbod wel moeten ac
cepteren, in het belang van het
kind'. Foto: AP
Surveillerende politiemensen in
Rotterdam zagen gisteren tot hun
verbazing een man NAAKT OP DE
BROMMER voorbij rijden. Hij had
behalve een helm en witte sportsok-
ken niets aan. De agenten konden
de 59-jarige 'brommerstreaker' na
een korte achtervolging aanhouden.
De beschonken Rotterdammer ver
klaarde dat hij op weg was naar
huis. Met kleren weer aan en een
bekeuring op zak mocht de streaker
gaan. Zijn brommer moest hij laten
staan.
