Naast de kerk onder de boom
GESPREK VAN DE DAG
Pilotendroom komt
uit na het pensioen
Idyllisch graf voor de 'eeuwigheid' wordt duur en schaars
Genoeg begraafplaatsen
d
Kees
DAGELIJKS LEVEN
r- NOG sre-e-os niks" A-on
MENSELIJK
De Amerikaanse popster BRITNEY
SPEARS geeft toe dat ze GEEN
MAAGD meer is. Ze had seks met
zanger Justin Timberlake (voormalig
ftd van N'Sync). Tot nu toe bezwoer
de 21-jarige zangeres altijd dat ze
maagd zou blijven tot aan haar hu
welijk. In een openhartig interview
met het Amerikaanse maandblad W
\fertelt ze dat Timberlake de enige is
geweest met wie ze 'het' heeft ge
daan. Ze verkeerde toen twee jaar
met het tieneridool en was net acht
tien jaar geworden. De twee zijn in
middels uit elkaar. ,,De breuk was
het pijnlijkste wat ik ooit meemaak
te", vertelt Spears. Ze heeft klaar
blijkelijk de smaak te pakken, want
ze verlangt heel erg naar een nieuwe
man in haar leven. Foto.- Reuters
-Tal van bruiloften en partijen maak
ten ze tot een succes door vol me
lancholie te zingen over de zee en
de aantrekkingskracht van de woes
te baren. Maar sinds dit weekeinde
denken de leden van een SHANTY-
KOOR uit Hoogezand toch wat an
ders over het ruime sop. Tijdens een
tocht op de Noordzee werden de
zangers massaal ZEEZIEK. In plaats
van de dag zingend op zee door te
brengen hingen de meeste koorle
den van 'Voorwaarts-Voorwaarts'
groen van ellende over de reling.
Het koor bestaat uit twintig leden,
die verkleed als piraat zeemanslie
den ten gehore brengen. Volgens de
eigenaar van het schip bleken ze
niets anders dan verstokte landrot
ten, want de meesten werden met
een flink zeeziek. De schipper koos
daarom voor rustiger vaarwater op
het wad. Met wat jenever konden de
zangers weer op de been worden ge
holpen.
De lichamen van de gisteren in Sin
gapore overleden Iraanse SIAMESE
TWEELING zullen zaterdag overge
vlogen worden naar hun thuisland.
Ladan en Laleh Bijani bezweken tij
dens een operatie die de twee van
elkaar had moeten scheiden. Irani-
ers in Singapore zullen de terugreis
voor de zussen regelen. Iran verkeert
in diepe rouw, zo maakte de Iraanse
regering bekend. Veel Iraniërs heb
ben de operatie de afgelopen dagen
op de voet gevolgd via televisie en
radio. President Khatami beloofde
de kosten van de operatie (265.000
euro) voor zijn rekening te nemen.
Het huis van Harry Potter uit de film
'Harry Potter en de steen der wijzen'
staat TE KOOP. De woning wordt 22
juli geveild in het Millennium Hotel
in Londen. De richtprijs is 250.000
pond (ongeveer 366.000 euro). In
'De Steen der Wijzen' woonde Harry
in het huis van zijn verschrikkelijke
oom en tante, de Duffelingen (Durs-
leys), op het verzonnen adres LI
GUSTERLAAN 4 in Klein-Zaniken
(in de Engelse versie Privet Drive 4
in Little Whingeing in het graaf
schap Surry). Het huis met drie
slaapkamers, een kast onder de trap
(waarin Harry met geweld werd weg
gestopt door zijn oom en tante) en
een garage staat in werkelijkheid
aan Picket Post Close in Bracknell
in het graafschap Berkshire.
Willem-Alexanderen Maxima zijn
sinds de bekendmaking van de
zwangerschap van de prinses bedol
ven onder de GELUKWENSEN EN
GOEDE RAAD. Er zijn inmiddels zo
veel reacties dat het prinselijk paar
heeft besloten om de Nederlandse
bevolking met een algemene bood
schap te bedanken. Via de Rijks
voorlichtingsdienst laten de aan
staande ouders weten 'iedereen
heel hartelijk te danken voor alle
hartverwarmende reacties op de be
kendmaking'. Volgens het paar heb
ben de bloemen, cadeaus, faxen,
brieven, briefkaarten, telefoontjes
en nuttige adviezen die duizenden
Nederlanders hen sinds 18 juni
hebben gestuurd zeker bijgedragen
aan hun 'blijde gevoel'. Foto: ANP
De Ierse popster BONO dreigt met WANGEDRAG als rijke landen niet meer
doen om de armoede in de wereld te bestrijden. Komt daar niets van, dan sluit
hij zich aan bij campagnes van burgerlijke ongehoorzaamheid, zo zei hij giste
ren bij de presentatie van een rapport van de Verenigde Naties over armoede in
Afrika. Volgens rap-
port komt er van armoe
debestrijding daar weinig vHi ^9ÊÊÊ
terecht. ,,De mensen die
ik vertegenwoordig zul
len de komende jaren
een heel, heel andere
weg inslaan als deze
trend in Afrika voort
duurt", zei Bono. ,,We
kunnen heel luidruchtig
worden." Foto: AP
Mensen die na hun pensioen le
ren zweefvliegen: het is een nieu
we trend. Chef-instructeur Peter
van Mulcom van de Eerste Lim
burgse Zweefvliegclub (EZLC) in
Schinveld signaleert steeds meer
ouderen bij zijn club, die him jon
gensdroom op latere leeftijd als
nog waar komen maken.
De 74-jarige Jean Mordang uit
Maastricht is weliswaar de oudste,
maar vijf anderen zijn eveneens
over de zeventig. Mordang beleef
de maandagavond enkele angsti
ge uren nadat zijn zweefvliegtuig
plots omlaag was gedoken en hij
een noodlanding moest maken.
Zijn kist bleef in een paar bomen
van de Schinveldse bossen han
gen. De oorzaak van het ongeluk
is nog niet bekend. Volgens inte
rim-voorzitter Ed van Rooij heeft
Mordang eigenlijk een 'volkomen
gecontroleerde en mooie buiten
landing' gemaakt, volgens het
boekje, „alleen stonden die bo
men in de weg."
Een vraag die zich opdringt: is het
op deze respectabele leeftijd nog
wel verantwoord om te vliegen?
Daar hoeft Van Rooij niet over na
te denken. Het antwoord luidt: ja,
mits je fysiek en geestelijk in goe
de conditie verkeert. Elke vlieger
wordt jaarlijks medisch gekeurd.
Een tachtigjarige instructeur van
de EZLC is er pas dit jaar mee ge
stopt, vertelt Van Rooij. „Hij had
gerust kunnen blijven vliegen, we
vonden alleen dat hij niet langer
als instructeur kon werken."
Van Rooij schat dat van de tachtig
actieve leden van de club er twin
tig pas na hun pensionering zijn
begonnen met lessen. „Het is een
tijdrovende hobby. Elk weekend
ben je er een hele dag mee bezig.
Als leerling ben je dan een keer of
vier een kwartier in de lucht, de
rest van de tijd ben je aan het
werk. Daarom denk ik dat er wei
nig jongeren warm voor lopen."
Jean Mordang is vier jaar geleden
begonnen met lessen, maar nog
altijd leerling. „Jongens van veer
tien die beginnen, kunnen vaak al
na vijftig starts op voor hun
zweefvliegbewijs", zegt Van Mul
com. „Bij ouderen duurt het nu
eenmaal wat langer, die hebben
een andere manier van informatie
opnemen." Mordang heeft er al
zeker driehonderd starts op zit
ten, weet Van Rooij. Als mensen
beginnen met zweefvliegen, zitten
ze in een tweezitter met een in-
'Een buitenlanding volgens het boekje'. Foto: GPD/Ermindo Armino
structeur. Deze bepaalt wanneer
ze hun eerste solovlucht mogen
maken, maar ook dan is er altijd
radiocontact met de instructeur
op de grond.
„Voor het examen moeten leer
ling-zweefvliegers een pittige the
oriecursus volgen en een aantal
trucjes kennen, zoals doellanden:
de kist neerzetten binnen een vak
van dertig bij dertig meter", ver
telt Van Mulcom. Als je vijftig kilo
meter onafgebroken in de lucht
kunt blijven, een duurvlucht van
vijf uur kunt maken en duizend
meter hoogtewinst kunt boeken
als je al in de lucht bent, kun je op
voor het zilveren C-brevet. Voor
het gouden C-brevet moet je drie
duizend meter hoogtewinst kun
nen maken en driehonderd kilo
meter aan een stuk kunnen vlie
gen. Daarna kun je nog diverse
diamanten versierselen verdie
nen, maar zover komen de mees
ten niet.
Jean Mordang heeft die ambitii g|
helemaal niet, weet Ed van Roe
Hij wil niet eens zijn zweefvlieg 9
bewijs halen: hij vindt het al be
als hij onder begeleiding van ee ha
instructeur zijn vlieguurtjes kan Ie
maken. Vandaag heeft hij gewo du
weer de hele dag - van 's ochtei lri|
tot zonsondergang - gevlogen s
men met andere senioren, maa «1
hij krijgt wel een instructeur m< iin
Annelies Hendrikx nr
hui
idi
we
in
Een mooi leven, een mooi ruim
huis, een mooie tuin. Steeds vaker
hoort bij deze idealen een mooie
laatste rustplaats, het oog van de
nabestaanden wil immers ook wat.
Maar de mooie plekjes zijn schaars
en raken vol.
Marie Thérèse Stierman weet al
ruim twintig jaar exact waar ze
begraven wordt. Aan de zonzijde,
een meter of tien van het dorps
kerkje tegen de dichtbegroeide
haag aan. Naast haar toekomstige
graf liggen, onder oude, gescheur
de grafstenen met enigszins ver
weerde letters, haar overgrootou
ders en betovergrootouders. Ook
Stiermans ouders, haar man, zijn
ouders en zijn zus met echtge
noot hebben een plekje gereser
veerd. Fijn allemaal bij elkaar.
De door de Stiermannen uitgeko
zen begraafplaats is bijzonder en
toch weer gewoon. Een kerkje,
een hofje met graven. Ieder dorp
of stad heeft wel zo'n plek, vaak
verscholen achter een dichte bos
schage en te midden van karakte
ristieke oude gebouwen. Een plek
die bij guur weer angstaanjagend
is en bij mooi zomerweer vrede
en rust uitstraalt. Langsfietsende
bewoners uit de omgeving gaan
er vanuit dat ook zij daar terecht
komen na hun dood. Dicht bij de
al dode en nog levende familie,
dicht bij het leven dat zij hadden.
Die vanzelfsprekendheid gaat
echter langzaam verdwijnen. Ne
derland moet de komende dertig,
veertig jaar simpelweg zoveel do
den begraven dat de oude, kleine
begraafplaatsen voor een groot
deel vol raken. Oude begraaf
plaatsen in bijvoorbeeld Lochem
en Winschoten zijn al jaren vol.
Hooguit wordt daar nog iemand
bijgezet in een familiegraf. De be
graafplaats in het Zeeuwse 's-
Heerhendrikskinderen kan nog
maar een paar jaar vooruit, de do
den moeten daarna uitwijken
naar buurgemeenten zoals Goes.
In Oegstgeest geldt hetzelfde, al
wordt daar een nieuwe locatie ge
zocht binnen de gemeentegren
zen. En in de Friese gemeente
Gaasterlan Sleat is het niet moge-
Een graf in de vredige omgeving en het kerkje is meer in trek dan een plek op de onpersoonlijke grote nieuwe begraafplaats in een nieuwbouwwijk.
Foto: GPD/Phil Nijhuis
Nederland krijgt door de naoorlogse babyboomgeneratie komende de
cennia te maken met een sterftegolf. Het jaarlijks aantal doden zal vol
gens het Centraal Bureau voor de Statistiek toenemen van 142.000 nu tot
211.000 in 2033 en 229.000 in 2043. Ter vergelijking: In 1973 stierven
110.000 mensen.
Niet iedereen wil begraven worden. Ongeveer de helft van alle mensen
kiest voor een crematie. Volgens de beheerders van de begraafplaatsen is
het uitgesloten dat Nederland zijn doden op den duur niet kan begraven.
Er zijn begraafplaatsen genoeg en er komen nieuwe bij. Alleen kleine,
dorpse begraafplaatsen die ingeklemd liggen tussen gebouwen en wegen
raken vol. Op vrijwel alle begraafplaatsen is het mogelijk een graf te ko
pen. Meestal kopen de nabestaanden of de aanstaande dode het graf
voor twintig of dertig jaar. Daarna is iedere tien jaar verlenging mogelijk.
De beheerder kan niet eenzijdig opzeggen.
Behalve schaars wordt het idyllische graf voor de 'eeuwigheid' prijzig door
milieu-, arbo-, en welvaartseisen. Inmiddels kost een dergelijk graf zo'n
3000 euro tegen omgerekend 2300 euro tien jaar geleden.
Een algemeen graf kost momenteel gemiddeld 636 euro. Dat graf wordt
vaak met onbekenden gedeeld. Na tien jaar wordt het graf geruimd en
belanden de stoffelijke resten in de knekelput.
ra1
w.
ni
lijk een graf te reserveren: eeq
plek onder de Friese zoden isf B
populair bij toeristen dat het
acuut niet meer mogelijk zou
de eigen doden te begraven. j.
De familie Stierman heeft daa
geluk. Zij hebben een plekje t
begraafplaats van de Nederlai p{
Hervormde Kerk in Oegstgee ju
Voor veel mensen in het dorp
dit niet meer weg gelegd. De I T
graafplaats rond het kleine ke Q.
met zijn hoge bomen, talrijke
planten en leuke hoekjes is n
vol. Volgens beheerder Peten g,
Mol is er over een paar jaar h< |e
maal geen plaats meer. Planni |b,
om een nieuw grafveld in te ri
ten aan de overkant van de w
zijn in ontwikkeling. Maar da
veld is een stuk minder idyllis
want pal onder de snelweg tuf
Den Haag en Amsterdam
Marie Thérèse Stierman zietl
toekomstige graf dagelijks ligj |g,
Een jaar geleden trokken zij, I
man en hun zoon in de koste ec]
woning naast de kerk. Die wa ge
werd ooit gebouwd door haai ucj
overgrootvader en haar moed Ul
woonde er tijdens de oorlog. iet
Stierman weet nu nog beter h
gelukkig ze moet zijn met haa
graf. Regelmatig staan mense
van buiten het dorp voor de d
die willen weten of er nog pla
is op de begraafplaats. Ze zijn w
plekke verliefd geworden opi
mooie, vredige omgeving en I
kerkje en willen daar begrava v j
worden in plaats van op de 01 irr
persoonlijke grote nieuwe be-
graafplaats in een nieuwbouw de)
wijk. K,
„Hier zijn nog wel wat plaatse
koop", weet Stierman. „Maar Eri
ker niet de beste. De plekken )et
gen de kerk aan, onder boma
in hoeken zijn al jaren uitver-
kocht. Dat zijn ook de duurde 'b'
plaatsen. Mensen die niet uit
Oegstgeest komen betalen hel
dubbele. Begraven is volgensi m
een luxe aan het worden. Als
maar genoeg geld hebt kun je !l
de mooie plekken terecht. Zo
dan moet je uitwijken."
Stierman is net 50 jaar en gaaLe
van uit dat ze nog heel wat tij ba
van leven heeft. Weten waar 2 jc^
komt te liggen geeft haar rust gch
weet ook dat mijn ouders er g njg
lukkig mee zijn dat ze hier be) iva;
ven worden", zegt Stierman.,
is erg fijn om te weten dat zij|»0
de plek hebben uitgezocht en '8
een onpersoonlijke plek krijg
waar toevallig plaats is."
bdi
Alex Bogers
IV
jev
Onze vriend Kees is ernstig ziek. Er openbaarde zich
een kwaadaardige tumor in de hersenen die niet ope
rabel lijkt. Dat zeggen bijna alle medici die Kees en
zijn partner hebben geraadpleegd. Vonkjes hoop blij
ven. Maar dan toch vooral bij de vrienden die om de
zieke heen staan. Die hopen en geloven. De zieke zelf
weet wel beter. Zo ook Kees. De perspectieven stemmen
tot zorg. Zaterdag hadden Kees en Adriaan ons alle
maal vooreen lunch uitgenodigd. Ze wilden ons zien.
Eigenlijk wonen ze op een paradijselijk landgoed,
voorbij Toulouse diep in Frankrijk, maar de medische
realiteit van dit ogenblik en ook Kees zijn ongebroken
werklust en scheppingsdrift als ontiuerper verplaatsten
het toneel terug naar het vaderland. Met ons drieënze
ventig vrienden uit heel een leven, vulden we een aan
genaam restaurant in Oud-Zuid, het stadsdeel dat be
wondering en afgunst oproept. De mensen die er kun
nen wonen, slaan vanzelfsprekend de maat in Amster
dam en verre ommelanden.
Adriaan was jarig en het moest ook zijn feestje worden,
zei Kees in zijn welkomstwoord vanaf de plucheban-
ken met de spiegels overal rondom. Natuurlijk was het
Adriaan zijn feestje, vond iedereen, maar we kwamen
toch ook heel erg voor Kees, dappere Kees die al een lij
denstraject had afgelegd met drastische ingrepen onder
de schedel en waar hoop en vrees hun uitputtende
quadrille dansten. Het gehele gezelschap ging eerst nog
voor de deur op de foto met Kees en Adriaan voor het
front van de troep. Kees met kale kop, snel overhemd
en dito broek en schoenen in wit en zwart die hem het
uiterlijk gaven van een mediterrane markies, met gra
tie, alert en nog heel wat van plan.
Tijdens de lunch maakten Kees en Adriaan de ronde
langs hun gasten. Ook waren er korte toespraken,
maar mondjesmaat, omdat ook zelfs de vriend met de
meest montere inborst het na verloop van de gangen
wel wist: Kees zit hier nu wel, maakt zijn ronde, drinkt
zijn glas rode wijn. Het zal zijn tijd duren, maar hoe
veel tijd heeft ie? Voor Adriaan zongen we a capella de
vertrouwde verjaardagshymne: er is er één jarig, hoera,
hoera, dat kun je wel zien, dat is hij. En daarom zon
gen we blij nog vóór de carpaccio op tafel stond: hij le
ve lang, hoera, hoera. Kees sloeg het tafereel tevreden
gaande en nam deel aan het koor. Hij had in het Hol
land Festival een voorstelling gezien met muziek van
Franz Schubert, sprak lovende woorden en vond dat
het Holland Festival mocht blijven als het tenminste zo
zou doorgaan. Maar eigenlijk wilden we veel liever dat
Kees zou blijven in plaats van dat Festival en dat hij
lang na zijn 56ste zou doorgaan.
Een samenloop van omstandigheden is niet het
zelfde als toeval. Wel is dat misverstand hard
nekkig. Daags na onze lunch met Kees en zijn
Adriaan begon de vergeefse operatie van Ladan
en Laleh Bijani, de Siamese tweeling uit Iran.
Ze hadden hersenen die onafhankelijk van el
kaar functioneerden maar ze waren geher
bergd in één gezamenlijke schedel. Over de
medische hoogstand waarbij geduld, concen
tratie, minutieus handelen op de vierkante
millimeter slagen en helaas ook falen zou
den bepalen, doe ik hier eerbiedig
het stilzwijgen. Ze zijn zo knap te- 1
genwoordig, hoor ik over de medische
stand op verjaardagen en bij de kap
per zolang ik al bewust besta. Maar
zelden gaat iemand vanuit zijn
verstand om met deze waarheid als
een koe. Voor Ladan en Laleh heb
ben we geduimd. Duimen is bidden
in wegwerpverpakking.
Sinds gisteren weet de wereld dat de
knapste dokters nooit knap genoeg
kunnen zijn, Die lieve en flinke Kees
weet dat al wat langer.
